Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi
.jpg){kind=small}
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi
Turan ŞAHİN
517,50
TL
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile ilgili, gerek Türk Hukukunda gerekse İsviçre Hukukunda yapılan çalışmaların azlığı göze çarpmaktadır. Kanaatimizce buna sebep olan durumların sözleşmenin borçlar hukuku, aile hukuku ve icra iflas hukuku boyutları olması, üçüncü kişilerin sözleşme ile ilgili talep ve iddiaları, bakım alacaklısının ölünceye kadar bakımı gerektiğinden sona erme halindeki tasfiye süreçlerinin olduğu düşünülmektedir. Çalışma esnasında Freiburg ve Basel Üniversitesi kütüphanelerinden de faydalanılmıştır. Konunun uygulamadaki yoğunluğu dikkate alınarak güncel yargı kararları da değerlendirilmiştir.
Hazırlık sürecinde benden desteğini esirgemeyen değerli eşime ve mutluluk kaynağım biricik kızıma şükranlarımı sunuyorum. Yüksek lisans ve doktora danışmanım, kıymetli hocam Prof. Dr. Kürşat Nuri Turanboy’a da sonsuz teşekkürler. Çalışmanın hukuk dünyasına bir nebze de olsa katkı sağlaması ümidiyle.
Dr. Öğr. Üyesi Turan Şahin Ankara 2019
AÇIKLAMA
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi Türk-İsviçre Borçlar Kanununda açıkça düzenlenmiş olup, Alman Medeni Kanununda (BGB) düzenlenmemiştir. Kişiler yaşamlarının ilerleyen yıllarında bedeni olarak zayıf duruma düşebileceklerinden dolayı bakım ve gözetimlerini sağlamak maksadıyla ölünceye kadar bakma sözleşmesi yapmaktadırlar. Her ne kadar İsviçre’de bu sözleşmenin önemi kalmadığı, daha ziyade kırsal kesimde yapıldığı ifade edilse de ülkemizde sıklıkla karşılaşılan bir sözleşmedir. Bu sözleşmenin tercih edilmesinin nedenlerinden biri yaşlılıkta bakım teminidir. Bir diğer tercih nedeni ise tasvip edilmemekle beraber muvazaalı olarak mirasçılardan mal kaçırmak amacıdır.
Konu, 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu kapsamında çalışılmıştır. Çalışmada gerek Türk Hukuku gerekse İsviçre Hukuku dikkate alınmış, güncel yargı kararları yeri geldikçe işlenmiştir. Kanaatimizce ilerleyen yıllarda, bakım borçlusunu daha ziyade bakım kurumlarının oluşturacağı ölünceye kadar bakma sözleşmesinin ismini sıklıkla duyacağız. Nitekim kişiler gerek ailelerine yük olmamak düşüncesiyle gerekse aile ve toplum hayatındaki değişmelerden dolayı bu sözleşmeye yönelebilecektir.
Taraflarını bakım alacaklısı ve bakım borçlusunun oluşturduğu ölünceye kadar bakma sözleşmesinin, borçlar hukuku dışında aile hukukunu, icra iflas hukukunu ve miras hukukunu ilgilendiren boyutları vardır. Bundan dolayı karmaşık bir yapıya sahiptir. Sözleşme ayrıca üçüncü kişilerin (nafaka alacaklısı, alacaklılar ve saklı paylı mirasçıların) iptal ve tenkis iddialarına açıktır. Karakteristik özelliği ölünceye kadar bakma ve gözetme olan sözleşme sürekli bir sözleşme olduğundan sona ermesi halinde tasfiye meselesi de önem arz etmektedir.
Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sözleşmenin tanımı, Türk-İsviçre ve Alman hukukundaki yeri, çeşitleri, hukuki niteliği, unsurları, kurulması, şekli ve bazı sözleşme türleri ile karşılaştırılması üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise, ölünceye kadar bakma sözleşmesinde tarafların hakları ve borçları, ifa yeri, ifa zamanı ve zamanaşımı meseleleri incelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde, ölünceye kadar bakma sözleşmesine karşı ileri sürülebilecek talep ve iddialar ile ölünceye kadar bakma sözleşmesinin sona ermesi ve sona ermenin sonuçları ortaya konulmuştur.
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR19
GİRİŞ23
BİRİNCİ BÖLÜM
ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI,
TÜRK-İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKUNDAKİ YERİ, ÇEŞİTLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ, KURULMASI, ŞEKLİ VE BAZI SÖZLEŞME ilişkileri İLE KARŞILAŞTIRILMASI
§ 1.ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI,
TÜRK-İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKUNDAKİ YERİ25
I. TANIMI25
II. TÜRK-İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKUNDAKİ YERİ26
A. Türk Hukukunda26
B. İsviçre Hukukunda27
C. Alman Hukukunda28
§ 2. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN
ÇEŞİTLERİ29
I.BORÇLAR HUKUKUNA TABİ ÖLÜNCEYE KADAR
BAKMA SÖZLEŞMESİ30
II.MİRAS HUKUKUNA TABİ ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA
SÖZLEŞMESİ31
§ 3. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN
HUKUKİ NİTELİĞİ33
I. TAM İKİ TARAFA BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞME
OLMASI33
A. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde33
B. Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde33
C. Tam İki tarafa Borç Yükleyen Sözleşme Olmanın Sonuçları34
II. İVAZLI BİR SÖZLEŞME OLMASI35
A. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bakımından35
B.Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bakımından36
III. RIZAİ BİR SÖZLEŞME OLMASI37
IV.SONUÇLARI TALİH VE TESADÜFE BAĞLI SÖZLEŞME
OLMASI37
V.SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİSİ DOĞURAN BİR SÖZLEŞME
OLMASI39
VI. BAĞIMSIZ BİR SÖZLEŞME OLMASI41
A.Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bakımından41
B.Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bakımından41
§ 4. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN
KURULMASI43
I. SÖZLEŞMENİN TARAFLARI43
A. Bakım Alacaklısı (Pfründer)44
1. Bakım Alacaklısının Gerçek Kişi Olması44
2. Bakım Alacaklısının Evli Olması44
a.Bakım Alacaklısının Evli Olmasının Sözleşmenin Kurulmasına Engel Olmaması44
b. Bakım Alacaklısının Sonradan Evlenmesi46
3. Bakım Alacaklısının Birden Fazla Olması47
4. Bakım Alacaklısının Üçüncü Kişi Olması47
5. Bakım Alacaklısının Bakıma Muhtaç Olmasının Gerekip Gerekmediği49
B. Bakım Borçlusu (Pfrundgeber)49
1. Bakım Borçlusunun Gerçek ya da Tüzel Kişi Olması49
2. Bakım Borçlusunun Bakım Alacaklısına Nafaka Vermekle Yükümlü Olmasının Sözleşmeye Etkisi50
3. Bakım Borçlusunun Birden Fazla Olması51
4. Bakım Borçlusunun Evli Olması51
II. TARAFLARIN EHLİYETİ53
A. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi53
1. Bakım Alacaklısı Bakımından53
2. Bakım Borçlusu Bakımından54
B. Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi55
1. Bakım Alacaklısı Bakımından55
2. Bakım Borçlusu Bakımından56
§ 5. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ57
I.BORÇLAR HUKUKUNA VE MİRAS HUKUKUNA TABİ
ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ57
A. Resmi Şekil Şartı58
B. Resmi Şekli Gerçekleştirmeye Yetkili Olanlar58
C. Düzenlemeye Katılma Yasağı61
1. Fiil Ehliyeti Bulunmayanlar61
2. Bir Ceza Mahkemesi Kararıyla Kamu Hizmetinden
Yasaklılar62
3. Okur Yazar Olmayanlar62
4. Tarafların Eşi, Üstsoy ve Altsoy Kan Hısımları, Kardeşleri ve Bu Kişilerin Eşleri62
D. Resmi Şeklin Gerçekleştirilme Süreçleri63
1. Tarafların İradelerini Resmi Memura Beyan Etmeleri64
2. Beyanların Kaleme Alınması66
3.Tarafların Sözleşme Metnini Okuması ve Sözleşmeyi İmza Etmeleri (Okuma Yazma Bilmeyenler İçin Resmi Memur Tarafından Okunma ve Taraf Beyanı)66
4. Sözleşmenin Resmi Memurca İmza Edilmesi68
5. Tarafların Beyanı İle Tanıkların Beyan ve İmzaları68
II.DEVLETÇE TANINMIŞ BAKIM KURUMU TARAFINDAN
YETKİLİ MAKAMLARCA BELİRLENEN KOŞULLARA
UYULARAK YAPILAN SÖZLEŞMELERDE ŞEKİL69
A. Adi Yazılı Şekil Şartı69
B. Yetkili Makamlarca Belirlenen Koşullara Uyulmaması71
C. Bakım Kurumunun Mirasçı Atanması72
III.ŞEKİL NOKSANLIĞININ SONUÇLARI72
A. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde72
B. Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde74
C. Dürüstlük Kuralının Etkisi75
1. Genel Olarak75
2.Bakım Borçlusunun Edimini Bakım Alacaklısı Ölünceye Kadar İfa Etmesi76
3. Bakım Alacaklısının Sözleşmenin Yapılmasından Kısa Bir Süre Sonra Ölmesi77
§ 6. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN BAZI
SÖZLEŞME İLİŞKİLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI78
I.ÖMÜR BOYU GELİR SÖZLEŞMESİ78
II. SATIŞ SÖZLEŞMESİ80
III. BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ82
IV. HİZMET SÖZLEŞMESİ84
V. İNANÇ SÖZLEŞMESİ85
VI. KUMAR VE BAHİS86
VII. SİGORTA SÖZLEŞMESİ87
VIII. OTURMA HAKKI88
İKİNCİ BÖLÜM
ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNDE
TARAFLARIN HAKLARI VE BORÇLARI, İFA YERİ,
İFA ZAMANI VE ZAMANAŞIMI
§ 1. TARAFLARIN HAKLARI ve BORÇLARI89
I. BAKIM ALACAKLISININ HAKLARI VE BORÇLARI89
A. Bakım Alacaklısının Hakları89
1. Ölünceye Kadar Bakımını İsteme89
a. Bakım Alacağının Özellikleri89
aa. Devredilemezlik89
bb. Rehnedilemezlik91
cc.Haczedilemezlik91
dd. Takas Yasağı92
b. Bakım Alacağının Kapsamı93
2. Bakım Alacağının Teminat Altına Alınmasını İsteme95
a. Kanundan Kaynaklanan Teminat96
aa. Kanuni İpotek Hakkı97
aaa. İpoteğin Kurulması98
aaaa. Üç Aylık Süre İçinde İpoteğin Tescilini İsteme Hakkı98
bbbb. Kanuni İpoteğin Tescil Şekli100
bbb.İpoteğin Terkini102
bb.Bakım Alacaklısının Kanuni İpotek Kurulması Hakkından Feragati103
b. Sözleşmeden Kaynaklanan Teminat103
aa. Ayni Hak Tesisi104
aaa. İpotek104
aaaa. İpoteğin Türü104
bbbb. İpotek Tutarının Tespiti105
bbb. Taşınmaz Yükü105
ccc. Taşınır Rehni106
ddd. Oturma Hakkı107
eee. İntifa Hakkı108
bb. Şahsi Hak Tesisi108
aaa. Kefalet108
bbb. Ceza Koşulu110
B. Bakım Alacaklısının Borçları111
1. Malvarlığı Değerini Devretme Borcu111
a.Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde113
b. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde113
2. Dürüstlük Kurallarına Uygun Hareket Etme ve Bakım Borçlusunun Aile Topluluğunun (Ev Birliğinin) Düzenine Uyma Borcu114
II. BAKIM BORÇLUSUNUN HAKLARI VE BORÇLARI114
A. Bakım Borçlusunun Hakları114
1. Malvarlığı Değerinin Devrini İsteme114
a.Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde114
aa. Taşınmazlar Bakımından115
bb. Taşınırlar Bakımından116
cc. Alacak Hakkı Bakımından117
b.Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde117
2. Hapis Hakkı120
3. Bakım Alacaklısının Tasarruflarına Karşı Başvurulabilecek İmkânlar (Bağışlama ve Ölüme Bağlı Tasarruflara İtiraz)121
4. Savurganlık Yüzünden Bakım Alacaklısının Kısıtlanmasını Talep125
B. Bakım Borçlusunun Borçları125
1.Bakım Alacaklısını Aile Topluluğuna (Ev Birliğine) Kabul Etme Borcu126
2. Bakım Alacaklısını Besleme129
3. Bakım Alacaklısını Giydirme130
4. Bakım Alacaklısına Harçlık Verme130
5. Bakım Alacaklısının Hastalığında Bakım ve Tedavisini Sağlama130
6. Hukuki Masrafları Karşılama132
7. Bakım Alacaklısının Ölümü Halinde Mezar Yeri ve Defin Masrafları ile Mezarın Bakım Masraflarını Karşılama132
a. Mezar Yeri ve Defin Masrafları133
b. Mezarın Bakım Masrafları133
§ 2. İFA YERİ ve ZAMANI134
I.BAKIM BORÇLUSUNUN BORÇLARINI İFA YERİ VE
ZAMANI134
II. BAKIM ALACAKLISININ BORÇLARINI İFA YERİ VE
ZAMANI135
§ 3. ZAMANAŞIMI136
I. TARAFLARIN HAKLARI BAKIMINDAN ZAMANAŞIMI136
A. Bakım Borçlusunun Hakları Bakımından136
B. Bakım Alacaklısının Hakları Bakımından137
II. ZAMANAŞIMININ DURMASI139
III. DÜRÜSTLÜK KURALI VE ZAMANAŞIMI140
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNE KARŞI
İLERİ SÜRÜLEBİLECEK TALEP ve İDDİALAR ve ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
§1.ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNE KARŞI
İLERİ SÜRÜLEBİLECEK TALEP VE İDDİALAR141
I. NAFAKA ALACAKLILARINCA AÇILAN İPTAL DAVASI141
A. İptal Davasının Şartları142
1. Bakım Alacaklısına Karşı Yasal Bir Nafaka Talep
Hakkının Varlığı142
2. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedeniyle
Nafaka Ödeme İmkânının Kaybı143
B. İptal Davasının Açılabileceği Süre144
C. İptal Davası Sonucu Verilen Kararın Etkileri145
1. Sözleşmenin İptali146
2.Sözleşmenin İptali Yerine Bakım Borçlusuna Nafaka Ödeme Zorunluluğu Yüklenmesi147
II.MUVAZAA SEBEBİNE DAYALI KESİN HÜKÜMSÜZLÜK
İDDİASI İLE SAKLI PAY KURALLARINI İHLAL EDEN
SÖZLEŞMEYE KARŞI TENKİS DAVASI148
A. Muvazaa Sebebine Dayalı Kesin Hükümsüzlük İddiası ve
İspatı148
1. Muvazaa Sebebine Dayalı Kesin Hükümsüzlük İddiası148
a. Taşınırlar Bakımından Hüküm ve Sonuçları150
b. Taşınmazlar Bakımından Hüküm ve Sonuçları151
2. Muvazaanın İspatı154
B. Saklı Pay Kurallarını İhlal Edilmesi Halinde Tenkis Davası158
1. Tenkis Davası Açabilmenin Şartları160
2. Tenkis Davası160
a. Tenkis Davasının Tarafları161
aa. Davacı161
aaa. Saklı Payı Zedelenen Mirasçılar161
bbb. Saklı Payı Zedelenen Mirasçının Alacaklıları veya İflas İdaresi162
bb. Davalı162
b. Yetkili ve Görevli Mahkeme164
c. Davanın Açılabileceği Süre164
aa. Hak Düşürücü Süre164
bb. Tenkis Def’i165
d.İspat Yükü ve İspat Yükünü Yerine Getirmede Dikkat Edilecek Kriterler166
3. Dava Sonucu Verilen Kararın Etkileri171
III.BAKIM ALACAKLISININ ALACAKLILARINCA AÇILAN
İPTAL DAVASI172
A. İptal Davası173
1. Genel Olarak173
2. İptal Davası İle Muvazaa Arasındaki İlişki174
3. İcra ve İflas Kanununda Düzenlenen Tasarrufun
İptali Halleri176
a. Bağışlamaya Dayanan İptal Davası (İİK m. 278)177
b.Zarar Verme Kastından Dolayı İptal Davası
(İİK m. 280)180
B. İptal Davasının Şartları181
C. İptal Davasının Tarafları182
1. Davacı182
2.Davalı183
D. Yetkili ve Görevli Mahkeme184
E. Davanın Açılabileceği Süre185
F. İptal Davasının Etkileri185
§ 2. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN
SONA ERMESİ188
I. GENEL SONA ERME SEBEPLERİ188
A. Borcun İfası188
B. Bozma (İkale) Sözleşmesi188
C. İrade Bozukluğu Sebebiyle İptal189
II. ÖZEL SONA ERME SEBEPLERİ190
A. Tarafların Edimleri Arasında Önemli Ölçüde Oransızlık Bulunması Sebebiyle (Önel Verilerek) Sözleşmenin Feshi ve Feshin Sonuçları191
1. Fesih191
a. Fesih ve Dönmeye İlişkin Görüşler191
b. Feshin Şartları193
aa. Edimler Arasında Önemli Ölçüde Oransızlık194
bb. Bağışlama Kastının Bulunmaması195
cc. Fesih Bildirimi196
2. Feshin Sonuçları197
a. Sözleşmenin Sona Ermesi197
b. Edimlerin İadesi198
aa. Bakım Alacaklısının İade Borcu198
bb. Bakım Borçlusunun İade Borcu199
cc.Bakım Alacaklısı ile Bakım Borçlusunun Birbirlerinden Olan Alacakları İçin Takasın
Mümkün Olup Olmaması199
B. Sözleşmenin Devamının Çekilmez Hale Gelmesi veya Önemli Sebeplerle Önel Verilmeksizin Feshi ve Feshin Sonuçları199
1. Fesih200
a. Fesih ve Dönmeye İlişkin İleri Sürülen Görüşler200
b. Feshin Sebepleri203
aa. Sözleşmeden Doğan Borçlara Aykırı Davranılması Sebebiyle Sözleşmeye Devamın Çekilmez Hale Gelmesi Sebebiyle Fesih203
bb. Önemli Sebeplerden Dolayı Fesih205
2. Fesih Bildirimi206
3. Feshin Sonuçları207
a. Sözleşmenin Sona Ermesi208
aa. Tarafların Aldıklarını İade Etmesi209
bb. Kusurlu Tarafın Kusursuz Tarafa Tazminat
Ödemesi211
b.Fesih Yerine Bakım Alacaklısına Ömür Boyu Gelir Bağlanması213
aa.Fesih Yerine Bakım Alacaklısına Ömür Boyu Gelir Bağlanması İçin Dava Açmaya Gerek Olmaması215
bb. Fesih Beyanında Bulunmadan Ömür Boyu
Gelire Çevirmenin İstenmesi216
cc. Hâkimin Ömür Boyu Gelire Karar Vermesinin Sözleşmeye Etkisi216
dd. Ömür Boyu Gelirin Belirlenmesi, Ömür Boyu
Gelirin Ödenmeye Başlayacağı Zaman, Ömür Boyu Gelirin Ödeme Şekli ve Ömür Boyu Gelirin Ödenmemesinin Yaptırımı218
aaa. Ömür Boyu Gelirin Belirlenmesi218
bbb. Ömür Boyu Gelirin Ödenmeye Başlayacağı Zaman219
ccc. Ömür Boyu Gelirin Ödenme Şekli220
ddd.Ömür Boyu Gelirin Ödenmemesinin
Yaptırımı220
4. Önel Verilmeksizin Feshin Miras Hukukuna Tabi
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Uygulanması221
5. Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma
Sözleşmesinde Mirasçılıktan Çıkarmaya İlişkin
Hükümlerin Değerlendirilmesi222
C. Bakım Borçlusunun Ölümü225
1. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde226
a. Bakım Alacaklısının Bir Yıl İçinde Sözleşmeyi Feshetme İmkânı226
b. Ölen Bakım Borçlusunun Yerine Mirasçılarının
Geçmesi229
2. Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma
Sözleşmesinde231
a.Bakım Alacaklısının Malvarlığı Değerlerini
Hayatta İken Devretmesi231
b.Bakım Alacaklısının Malvarlığı Değerlerini
Hayatta İken Devretmemesi231
D. Bakım Borçlusunun İflası232
1. Borçlar Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde233
a. Sözleşmenin Sona Ermesi233
b. Bakım Alacaklısının Bakım Borçlusunun Gelecekte
İfa Edeceği Edim Yükümlülükleri Yerine, Anapara Değerine Eşit Bir Parayı Talep Hakkı235
2. Miras Hukukuna Tabi Ölünceye Kadar Bakma
Sözleşmesinde236
E. Bakım Borçlusunun Malvarlığı Değerlerinin Haczi ve Hacze Katılma236
1. Bakım Borçlusunun Malvarlığı Değerlerinin Haczi236
2. Üçüncü Kişilerce Bakım Borçlusuna Karşı Gerçekleştirilen Hacze Katılma (Hacze İştirak)236
SONUÇ241
KAYNAKÇA245
© Copyright 2025
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı