Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Yeminli Mali Müşavirlerin Vergisel Sorumluğu
Yeminli Mali Müşavirlerin Vergisel Sorumluğu
Oytun CANYAŞ
Sayfa Sayısı
:
165
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9750072685
110,00
TL
ÖNSÖZ
1989 yılında kabul edilen 3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun
ülkemizde ciddi bir boşluğu doldurduğu şüphesizdir. Ancak yükümlünün
vergisel ödevlerini doğru bir biçimde yerine getirmesinde \"olmazsa olmaz\" bir
görevi yerine getiren kanun kapsamındaki meslek mensuplarından yeminli
mali müşavirlerin hukuki, özellikle de vergi hukuku bakımından
sorumluluklarının net bir biçimde saptandığını söylemek güçtür. Ne 3568
^\\U Yasa ne de başka bir yasal düzenleme bu hususta açıklık
içermemektedir. Her ne kadar anılan Yasanın \"Tasdik ve tasdikten doğan
sorumluluk\" başlıklı 12 nci maddesindeki \"...Yaptıkları tasdikin doğru
olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa uğratılan
vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve
müteselsilen sorumlu olurlar.\" hükmüyle bir düzenleme yapılmış gibi
görünmekte ise de, kamu statüsü niteliğinde bir tür \"vergi sorumluluğu\"
öngören bu düzenlemenin yeterli olmadığı, belirsizlikler içerdiği süreç içinde
ortaya çıkmıştır.
Tez danışmanı olmaktan onur duyduğum bu çalışma konusunun saptanmasında ve ardından da kitap olarak basımının teşvik edilmesinde yukarıdaki yasal belirsizlikler etkili olmuştur. Oytun Canyaş, çalışmasında salt sorunları ortaya koymakla yetinmemiş, yeminli mali müşavirlerin vergisel anlamdaki sorumluluklarını bütün boyutlarıyla teorik çerçeveyi ve uygulamayı da ihmal etmeksizin kapsamlı bir biçimde incelemiştir. Vergi hukuku alanındaki çalışmaları cazip ve zor kılan bu alanın diğer disiplinlerle olan kesişme noktalarıdır. Elinizdeki bu çalışmada Canyaş, vergi hukukunun idare hukuku ve ceza hukukuyla olan girift ilişkilerini mahir bir biçimde ele almış, tezin savunulmasında Sayın Prof. Dr. Ahmet Kumrulu\′nun ifade ettiği üzere \"buz üzerindeki valsini ustalıkla sergilemiştir\".
Oytun Canyaş\′ın başarılarının artarak devam etmesini diliyorum.
Doç. Dr. Mustafa Akkaya
GİRİŞ
Günümüzde vergilendirme yetkisi ve bu yetkinin kullanımıyla ortaya çıkan vergilendirme ilişkisinde, tarafları eşit olmayan hukuki bir görünüm bulunmaktadır. İlişkinin bir tarafında kamu giderlerini finanse etmek amacı ile bireyleri karşısına alan devlet var iken; diğer tarafında kamu giderlerini vergi ödeyerek finanse etmek zorunda olan birey vardır. Bu yönü ile vergilendirme ilişkisi birey ile devleti çekişmeli bir ilişkinin karşıt tarafları haline getirmektedir. Vergilendirme yetkisinden kaynaklanan bu çekişmeli ilişkinin ayrılmaz bir parçası da devletin bireyin yükümlülüklerine uyup uymadığını denetlemesidir. Bu denetimin amacı bireylerin vergilendirilmeye yönelik tepkilerinin hukuka uygun olup olmadığını saptamaktır.
Vergilendirme ilişkisinin günümüz değişen ve gelişen sosyoekonomik koşullarına uyum sağlaması, özellikle denetim açısından kendini göstermektedir. Bugün artık devletler vergilendirme ilişkisi aracılığı ile karşılarına aldıkları bireyleri klasik devlet yapılanması ile denetleyememektedir. Klasik devlet yapılanmasının kullandığı denetim yöntemlerinin karmaşıklaşan ekonomik ilişkiler karşısında yetersiz kalması, günümüz devletlerini denetim konusunda yeni arayışlara itmiştir. Türkiye\′de de bu konuda 1980\′lerden sonra yeni arayışların
gündeme geldiği görülmektedir. Bu arayışların amacı, vergi denetimi gibi hassas bir konuda, değişen ve gelişen sosyo-ekonomik koşulları yakalamak ve sağlam bir kamu maliyesi yapısı oluşturabilmektir. Ancak vergi denetiminin kendisinden beklenen amaçlara ulaşması için kullanılacak yöntemlerin, hukuki açıdan tartışmalı bir takım sonuçlar doğurduğu da görülmektedir. Çalışmamızın amacını da, klasik vergi denetim mekanizmalarının dışında bir yaklaşım olan yeminli mali müşavirlik kurumunu, vergisel sorumluluk perspektifinden hukuki analize tâbi tutmak oluşturmaktadır. Bu çerçevede çalışmamızda amaç, yeminli mali müşavirlik kurumunu tüm boyutları ile incelemek olmayıp, vergi hukukundan kaynaklanan ödev-yetki ilişkisi açısından değerlendirebilmektir.
Yukarıda ana hatları ile sınırları tespit edilen çalışma konumuz, iki bölümden oluşmaktadır. Çalışma konumuz olan \"yeminli mali müşavirlerin vergisel sorumluluğu\" incelenmeden önce, birinci bölümde vergi hukukunda sorumluluk kavramı ile üçüncü kişi ödevlilerin vergisel sorumluluğu ele alınmıştır. Bu sayede vergi hukukunda sorumluluğun hukuki niteliği analiz edilmiş olup, ortaya çıkan sonuçların yeminli mali müşavirlerin vergisel sorumluluğu ile örtüşüp örtüşmediği incelenebilmiştir. \"Vergi Hukuku İlişkisi, Vergi Sorumluluğu İlişkisi Ve Üçüncü Kişi Ödevlilerin Vergisel Sorumluluğu\" başlıklı birinci bölüm, üç alt bölümden oluşmaktadır. Birinci alt bölümde, genel hatları ile vergi hukuku ilişkisi ele alınmaktadır. Çalışmamızın vergi sorumluluğu kurumu ile olan yakın ilişkisi de göz önünde bulundurularak ele alınan bu kısım sayesinde, vergi hukuku ilişkisinin tarafları saptanmış ve özellikle de vergi ödevi ile vergi ödevlilerinin bu ilişkideki konumu irdelenmeye çalışılmıştır. Bu analizler neticesinde ulaşılan vergi ödevlileri sınıflandırmasında, yeminli mali müşavirlerin de dahil olduğunu düşündüğümüz \"üçüncü kişi ödevliler\" olarak isimlendirilen grup, çalışma plânının geri kalan kısmı için de yönlendirici kavram olarak seçilmiştir.
Birinci bölümde, ikinci olarak \"vergi hukukunda sorumluluk\" konusu incelenmiştir. Bu incelemede ilk olarak sorumluluğun hukuktaki genel anlamı ve önem arz eden belli başlı sorumluluk türleri ele alınmıştır. Ardından vergi hukukunda sorumluluk daha ayrıntılı bir biçimde değerlendirmeye tâbi tutulmuştur.
-
Birinci bölümde son olarak, yönlendirici kavram olarak seçilen \"üçüncü kişi ödevlilerin vergisel sorumluluğu, daha önce ele alınan konular ışığında saptanmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın ikinci bölümünde, önceki bölümde vergi hukukunda \"üçüncü kişi ödevliler\" kategorisine bağlanan hukuki sonuçlar, yeminli mali müşavirlik zemininde incelenmeye çalışılmıştır. Bu incelemeye geçmeden önce, Türk Hukuku\′nda yeminli mali müşavirliğin bir meslek olarak düzenlenişi, yer yer uluslar arası düzenlemelere gönderme yapılarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme yapılırken konunun sınırlandırılması açısından, yeminli mali müşavirlerin özellikle vergisel ödevlerine vurgu yapılmıştır. Bu noktada, yeminli mali müşavirlerin vergisel ödevlerinden olan \"tasdik ödevi\" yazındaki tartışmalar da göz önünde bulundurularak kapsamlı bir biçimde değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde son olarak, üçüncü kişi ödevli kategorisinde yer alan yeminli mali müşavirlerin vergi hukukundan kaynaklanan ödevlerini yerine getirmemelerine bağlanan hukuki sonuçlar, diğer bir ifadeyle, muhatap oldukları yaptırımlar tartışılmıştır. Bu bağlamda, yeminli mali müşavirlerin vergi hukukundan kaynaklanan ödevlerini yerine getirmemelerine bağlanan idari yaptırımlar dışında cezai yaptırımlar da incelenmiştir. Ayrıca, yeminli mali müşavirlerin vergi hukuku ilişkisi içerisindeki yerinin Türk Hukuku açısından tartışmalı olması, vergi yargısı ve vergi idaresi karşısındaki konumlarının da ayrı bir başlık altında değerlendirilmesini gerekli kılmıştır.
Sonuç kısmında, elde edilen bulgular doğrultusunda yeminli mali müşavirlerin vergisel sorumluluğu özetlenmeye çalışılacaktır.
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
VERGİ HUKUKU İLİŞKİSİ, VERGİ SORUMLULUĞU VE ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞU
Giriş 1
I. VERGİ HUKUKU İLİŞKİSİ 5
A. HUKUKİ İLİŞKİ 5
B. HUKUKİ İLİŞKİLERİN VERGİ HUKUKUNDAKİ GÖRÜNÜMÜ:
\"VERGİ HUKUKU İLİŞKİSİ\" 8
1. VERGİ ÖDEVİ İLİŞKİSİ 10
a. VERGİLENDİRME YETKİSİ 10
b. VERGİ ÖDEVİ 14
c. VERGİ ÖDEVLİLERİ 16
(1) Vergi Yükümlüsü 17
(2) Vergi Sorumlusu 20
(3) Üçüncü Kişi Ödevliler 22
II. VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUK 25
A. SORUMLULUK KAVRAMI VE GELİŞİM SÜRECİ 25
1. SORUMLULUK TÜRLERİ 27
a. HUKUKİ SORUMLULUK 27
(1) Malvarlığına El Koyabilme iktidarı Anlamında 27
(a) Sınırsız Sorumluluk 28
(b) Sınırlı Sorumluluk 28
(2) Tazminat Anlamında 29
2. CEZAİ SORUMLULUK 29
3. İDARE HUKUKUNDA SORUMLULUK 31
B. VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUĞUN ANLAMLARI 33
C. VERGİ SORUMLULUĞUNUN ÖZELLİKLERİ 36
1. SORUMLULUĞUN KAMU HUKUKU İLİŞKİSİNDEN DOĞMASI 36
2. SORUMLULUĞUN BAĞIMLILIĞI İLKESİ 38
3. SORUMLULUĞUN FERİLİĞİ İLKESİ 39
4. SORUMLULUĞUN SINIRSIZ SORUMLULUK OLMASI İLKESİ 40
D. VERGİ SORUMLUSUNUN YETKİLERİ 41
1. VERGİ SORUMLUSUNUN VERGİ YARGISI KARŞISINDAKİ
KONUMU 41
2. VERGİ SORUMLUSUNUN VERGİ İDARESİ KARŞISINDAKİ
KONUMU 49
III-) ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞU 55
A. KAVRAM VE HUKUKİ ÇERÇEVE 55
B. ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERE UYGULANACAK
VERGİSEL YAPTIRIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 62
1.SUÇLARIN YASALLIĞI İLKESİ AÇISINDAN 63
2.CEZALARIN YASALLIĞI İLKESİ AÇISINDAN 65
3. CEZALARIN KİŞİSELLİĞİ İLKESİ AÇISINDAN 66
4.CEZALARIN SUÇLA ORANTILI OLMASI İLKESİ AÇISINDAN 67
C. ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERİN VERGİ YARGISI VE VERGİ
İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMU 67
1 .VERGİ YARGISI KARŞISINDAKİ KONUMLARI 67
2.VERGİ İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMLARI 70
İkinci Bölüm
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞU
I.YEMİNÜ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİNİN KONUSU 73
A. MESLEĞİN KONUSUNA İLİŞKİN BAZI KAVRAMLAR
VE DÜNYADAKİ DÜZENLENİŞ BİÇİMİ 74
1. MUHASEBE DENETİMİ 74
a. KAVRAM VE TARİHSEL SÜREÇ 74
b. DENETİM TÜRLERİ 76
(1) Denetimin Amacı Yönünden 76
(2) Denetçi İle İşletme Arasındaki Örgütsel ilişki Yönünden ... 77
B. TÜRKİYE\′DE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİNİN KONUSU.... 80
II. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİSEL ÖDEVLERİ 85
A. TASDİK ÖDEVİ 85
1. KAVRAM VE AMAÇ 86
2. TASDİK KONULARI 88
3. TASDİK ÖDEVİNDEN DOĞAN SORUMLULUK SORUNU 92
4. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN TASDİK ÖDEVİ NEDENİYLE
SAHİP OLDUKLARI YETKİLER 96
5. TASDİK ÖDEVİNİN HUKUKİ NİTELİĞİNİN VERGİ HUKUKU
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 104
6. TASDİK ÖDEVİNİN ANAYASAYA UYGUNLUĞUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİ 109
B. MESLEK SIRLARINI İFŞA ETMEME ÖDEVİ 117
C. 3568 SAYILI YASA UYARINCA BELİRLİ KİMSELERİN
İŞLERİNİ YAPMAMA ÖDEVİ 118
III. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİSEL
ÖDEVLERİNİ YERİNE GETİRMEMELERİNİN YAPTIRIMLARI 119
A. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN YAPTIRIMLARI... 119
1. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN
İDARİ YAPTIRIMLARI 119
a. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN VERGİSEL
YAPTIRIMI: \"MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL
SORUMLULUK\" 119
(1) Özel Hukukta Müteselsil Sorumluluk 119
(a) Tanım 119
(b) Müteselsil Borç İlişkinin Özellikleri 120
(c) Müteselsil Borç İlişkisinin Benzer Özel Hukuk
Kurumları İle Karşılaştırılması 121
(ç) Müteselsil Borcun Kaynakları 122
(d) Tam Teselsül 122
(2) Vergi Hukukunda Müteselsil Sorumluluk 124
(3) Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek
Ve Müteselsil Sorumluluğu 130
(a) Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek Ve
Müteselsil Sorumluluklarının Bir Vergisel Yaptırım
Olarak Analizi 130
(b) Tasdik Ödevine Aykırılığın Bir idari İhlal Olarak
Değerlendirilmesi 134
(aa) Maddi Unsur 135
(ggggg) Davranış 135
(hhhhh) Sonuç 136
(iiiii) Nedensellik Bağı 137
(ab) Manevi Unsur 138
(c) Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek Ve Müteselsil
Sorumluluğunun Üçüncü Kişi Ödevlilerin Vergisel
Sorumluluğuna Hakim Olan İlkeler Tarafından
Değerlendirilmesi 142
b. DİSİPLİN YAPTIRIMLARI 144
2. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN CEZAİ
YAPTIRIMI 147
B. MESLEKİ SIRLARINI İFŞA ETMEME ÖDEVİNİN YAPTIRIMI 149
C. 3568 SAYILI YASADA BELİRTİLEN KİMSELERİN İŞLERİNİ
YAPMAMA ÖDEVİNİN YAPTIRIMI 150
IV-) YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİ YARGISI
VE İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMLARI 150
A. VERGİ YARGISI KARŞISINDAKİ KONUMLARI 151
B. VERGİ İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMLARI 156
SONUÇ 157
KAYNAKÇA 161
1989 yılında kabul edilen 3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun
ülkemizde ciddi bir boşluğu doldurduğu şüphesizdir. Ancak yükümlünün
vergisel ödevlerini doğru bir biçimde yerine getirmesinde \"olmazsa olmaz\" bir
görevi yerine getiren kanun kapsamındaki meslek mensuplarından yeminli
mali müşavirlerin hukuki, özellikle de vergi hukuku bakımından
sorumluluklarının net bir biçimde saptandığını söylemek güçtür. Ne 3568
^\\U Yasa ne de başka bir yasal düzenleme bu hususta açıklık
içermemektedir. Her ne kadar anılan Yasanın \"Tasdik ve tasdikten doğan
sorumluluk\" başlıklı 12 nci maddesindeki \"...Yaptıkları tasdikin doğru
olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa uğratılan
vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve
müteselsilen sorumlu olurlar.\" hükmüyle bir düzenleme yapılmış gibi
görünmekte ise de, kamu statüsü niteliğinde bir tür \"vergi sorumluluğu\"
öngören bu düzenlemenin yeterli olmadığı, belirsizlikler içerdiği süreç içinde
ortaya çıkmıştır.
Tez danışmanı olmaktan onur duyduğum bu çalışma konusunun saptanmasında ve ardından da kitap olarak basımının teşvik edilmesinde yukarıdaki yasal belirsizlikler etkili olmuştur. Oytun Canyaş, çalışmasında salt sorunları ortaya koymakla yetinmemiş, yeminli mali müşavirlerin vergisel anlamdaki sorumluluklarını bütün boyutlarıyla teorik çerçeveyi ve uygulamayı da ihmal etmeksizin kapsamlı bir biçimde incelemiştir. Vergi hukuku alanındaki çalışmaları cazip ve zor kılan bu alanın diğer disiplinlerle olan kesişme noktalarıdır. Elinizdeki bu çalışmada Canyaş, vergi hukukunun idare hukuku ve ceza hukukuyla olan girift ilişkilerini mahir bir biçimde ele almış, tezin savunulmasında Sayın Prof. Dr. Ahmet Kumrulu\′nun ifade ettiği üzere \"buz üzerindeki valsini ustalıkla sergilemiştir\".
Oytun Canyaş\′ın başarılarının artarak devam etmesini diliyorum.
Doç. Dr. Mustafa Akkaya
GİRİŞ
Günümüzde vergilendirme yetkisi ve bu yetkinin kullanımıyla ortaya çıkan vergilendirme ilişkisinde, tarafları eşit olmayan hukuki bir görünüm bulunmaktadır. İlişkinin bir tarafında kamu giderlerini finanse etmek amacı ile bireyleri karşısına alan devlet var iken; diğer tarafında kamu giderlerini vergi ödeyerek finanse etmek zorunda olan birey vardır. Bu yönü ile vergilendirme ilişkisi birey ile devleti çekişmeli bir ilişkinin karşıt tarafları haline getirmektedir. Vergilendirme yetkisinden kaynaklanan bu çekişmeli ilişkinin ayrılmaz bir parçası da devletin bireyin yükümlülüklerine uyup uymadığını denetlemesidir. Bu denetimin amacı bireylerin vergilendirilmeye yönelik tepkilerinin hukuka uygun olup olmadığını saptamaktır.
Vergilendirme ilişkisinin günümüz değişen ve gelişen sosyoekonomik koşullarına uyum sağlaması, özellikle denetim açısından kendini göstermektedir. Bugün artık devletler vergilendirme ilişkisi aracılığı ile karşılarına aldıkları bireyleri klasik devlet yapılanması ile denetleyememektedir. Klasik devlet yapılanmasının kullandığı denetim yöntemlerinin karmaşıklaşan ekonomik ilişkiler karşısında yetersiz kalması, günümüz devletlerini denetim konusunda yeni arayışlara itmiştir. Türkiye\′de de bu konuda 1980\′lerden sonra yeni arayışların
gündeme geldiği görülmektedir. Bu arayışların amacı, vergi denetimi gibi hassas bir konuda, değişen ve gelişen sosyo-ekonomik koşulları yakalamak ve sağlam bir kamu maliyesi yapısı oluşturabilmektir. Ancak vergi denetiminin kendisinden beklenen amaçlara ulaşması için kullanılacak yöntemlerin, hukuki açıdan tartışmalı bir takım sonuçlar doğurduğu da görülmektedir. Çalışmamızın amacını da, klasik vergi denetim mekanizmalarının dışında bir yaklaşım olan yeminli mali müşavirlik kurumunu, vergisel sorumluluk perspektifinden hukuki analize tâbi tutmak oluşturmaktadır. Bu çerçevede çalışmamızda amaç, yeminli mali müşavirlik kurumunu tüm boyutları ile incelemek olmayıp, vergi hukukundan kaynaklanan ödev-yetki ilişkisi açısından değerlendirebilmektir.
Yukarıda ana hatları ile sınırları tespit edilen çalışma konumuz, iki bölümden oluşmaktadır. Çalışma konumuz olan \"yeminli mali müşavirlerin vergisel sorumluluğu\" incelenmeden önce, birinci bölümde vergi hukukunda sorumluluk kavramı ile üçüncü kişi ödevlilerin vergisel sorumluluğu ele alınmıştır. Bu sayede vergi hukukunda sorumluluğun hukuki niteliği analiz edilmiş olup, ortaya çıkan sonuçların yeminli mali müşavirlerin vergisel sorumluluğu ile örtüşüp örtüşmediği incelenebilmiştir. \"Vergi Hukuku İlişkisi, Vergi Sorumluluğu İlişkisi Ve Üçüncü Kişi Ödevlilerin Vergisel Sorumluluğu\" başlıklı birinci bölüm, üç alt bölümden oluşmaktadır. Birinci alt bölümde, genel hatları ile vergi hukuku ilişkisi ele alınmaktadır. Çalışmamızın vergi sorumluluğu kurumu ile olan yakın ilişkisi de göz önünde bulundurularak ele alınan bu kısım sayesinde, vergi hukuku ilişkisinin tarafları saptanmış ve özellikle de vergi ödevi ile vergi ödevlilerinin bu ilişkideki konumu irdelenmeye çalışılmıştır. Bu analizler neticesinde ulaşılan vergi ödevlileri sınıflandırmasında, yeminli mali müşavirlerin de dahil olduğunu düşündüğümüz \"üçüncü kişi ödevliler\" olarak isimlendirilen grup, çalışma plânının geri kalan kısmı için de yönlendirici kavram olarak seçilmiştir.
Birinci bölümde, ikinci olarak \"vergi hukukunda sorumluluk\" konusu incelenmiştir. Bu incelemede ilk olarak sorumluluğun hukuktaki genel anlamı ve önem arz eden belli başlı sorumluluk türleri ele alınmıştır. Ardından vergi hukukunda sorumluluk daha ayrıntılı bir biçimde değerlendirmeye tâbi tutulmuştur.
-
Birinci bölümde son olarak, yönlendirici kavram olarak seçilen \"üçüncü kişi ödevlilerin vergisel sorumluluğu, daha önce ele alınan konular ışığında saptanmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın ikinci bölümünde, önceki bölümde vergi hukukunda \"üçüncü kişi ödevliler\" kategorisine bağlanan hukuki sonuçlar, yeminli mali müşavirlik zemininde incelenmeye çalışılmıştır. Bu incelemeye geçmeden önce, Türk Hukuku\′nda yeminli mali müşavirliğin bir meslek olarak düzenlenişi, yer yer uluslar arası düzenlemelere gönderme yapılarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme yapılırken konunun sınırlandırılması açısından, yeminli mali müşavirlerin özellikle vergisel ödevlerine vurgu yapılmıştır. Bu noktada, yeminli mali müşavirlerin vergisel ödevlerinden olan \"tasdik ödevi\" yazındaki tartışmalar da göz önünde bulundurularak kapsamlı bir biçimde değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde son olarak, üçüncü kişi ödevli kategorisinde yer alan yeminli mali müşavirlerin vergi hukukundan kaynaklanan ödevlerini yerine getirmemelerine bağlanan hukuki sonuçlar, diğer bir ifadeyle, muhatap oldukları yaptırımlar tartışılmıştır. Bu bağlamda, yeminli mali müşavirlerin vergi hukukundan kaynaklanan ödevlerini yerine getirmemelerine bağlanan idari yaptırımlar dışında cezai yaptırımlar da incelenmiştir. Ayrıca, yeminli mali müşavirlerin vergi hukuku ilişkisi içerisindeki yerinin Türk Hukuku açısından tartışmalı olması, vergi yargısı ve vergi idaresi karşısındaki konumlarının da ayrı bir başlık altında değerlendirilmesini gerekli kılmıştır.
Sonuç kısmında, elde edilen bulgular doğrultusunda yeminli mali müşavirlerin vergisel sorumluluğu özetlenmeye çalışılacaktır.
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
VERGİ HUKUKU İLİŞKİSİ, VERGİ SORUMLULUĞU VE ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞU
Giriş 1
I. VERGİ HUKUKU İLİŞKİSİ 5
A. HUKUKİ İLİŞKİ 5
B. HUKUKİ İLİŞKİLERİN VERGİ HUKUKUNDAKİ GÖRÜNÜMÜ:
\"VERGİ HUKUKU İLİŞKİSİ\" 8
1. VERGİ ÖDEVİ İLİŞKİSİ 10
a. VERGİLENDİRME YETKİSİ 10
b. VERGİ ÖDEVİ 14
c. VERGİ ÖDEVLİLERİ 16
(1) Vergi Yükümlüsü 17
(2) Vergi Sorumlusu 20
(3) Üçüncü Kişi Ödevliler 22
II. VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUK 25
A. SORUMLULUK KAVRAMI VE GELİŞİM SÜRECİ 25
1. SORUMLULUK TÜRLERİ 27
a. HUKUKİ SORUMLULUK 27
(1) Malvarlığına El Koyabilme iktidarı Anlamında 27
(a) Sınırsız Sorumluluk 28
(b) Sınırlı Sorumluluk 28
(2) Tazminat Anlamında 29
2. CEZAİ SORUMLULUK 29
3. İDARE HUKUKUNDA SORUMLULUK 31
B. VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUĞUN ANLAMLARI 33
C. VERGİ SORUMLULUĞUNUN ÖZELLİKLERİ 36
1. SORUMLULUĞUN KAMU HUKUKU İLİŞKİSİNDEN DOĞMASI 36
2. SORUMLULUĞUN BAĞIMLILIĞI İLKESİ 38
3. SORUMLULUĞUN FERİLİĞİ İLKESİ 39
4. SORUMLULUĞUN SINIRSIZ SORUMLULUK OLMASI İLKESİ 40
D. VERGİ SORUMLUSUNUN YETKİLERİ 41
1. VERGİ SORUMLUSUNUN VERGİ YARGISI KARŞISINDAKİ
KONUMU 41
2. VERGİ SORUMLUSUNUN VERGİ İDARESİ KARŞISINDAKİ
KONUMU 49
III-) ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞU 55
A. KAVRAM VE HUKUKİ ÇERÇEVE 55
B. ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERE UYGULANACAK
VERGİSEL YAPTIRIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 62
1.SUÇLARIN YASALLIĞI İLKESİ AÇISINDAN 63
2.CEZALARIN YASALLIĞI İLKESİ AÇISINDAN 65
3. CEZALARIN KİŞİSELLİĞİ İLKESİ AÇISINDAN 66
4.CEZALARIN SUÇLA ORANTILI OLMASI İLKESİ AÇISINDAN 67
C. ÜÇÜNCÜ KİŞİ ÖDEVLİLERİN VERGİ YARGISI VE VERGİ
İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMU 67
1 .VERGİ YARGISI KARŞISINDAKİ KONUMLARI 67
2.VERGİ İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMLARI 70
İkinci Bölüm
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİSEL SORUMLULUĞU
I.YEMİNÜ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİNİN KONUSU 73
A. MESLEĞİN KONUSUNA İLİŞKİN BAZI KAVRAMLAR
VE DÜNYADAKİ DÜZENLENİŞ BİÇİMİ 74
1. MUHASEBE DENETİMİ 74
a. KAVRAM VE TARİHSEL SÜREÇ 74
b. DENETİM TÜRLERİ 76
(1) Denetimin Amacı Yönünden 76
(2) Denetçi İle İşletme Arasındaki Örgütsel ilişki Yönünden ... 77
B. TÜRKİYE\′DE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİNİN KONUSU.... 80
II. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİSEL ÖDEVLERİ 85
A. TASDİK ÖDEVİ 85
1. KAVRAM VE AMAÇ 86
2. TASDİK KONULARI 88
3. TASDİK ÖDEVİNDEN DOĞAN SORUMLULUK SORUNU 92
4. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN TASDİK ÖDEVİ NEDENİYLE
SAHİP OLDUKLARI YETKİLER 96
5. TASDİK ÖDEVİNİN HUKUKİ NİTELİĞİNİN VERGİ HUKUKU
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 104
6. TASDİK ÖDEVİNİN ANAYASAYA UYGUNLUĞUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİ 109
B. MESLEK SIRLARINI İFŞA ETMEME ÖDEVİ 117
C. 3568 SAYILI YASA UYARINCA BELİRLİ KİMSELERİN
İŞLERİNİ YAPMAMA ÖDEVİ 118
III. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİSEL
ÖDEVLERİNİ YERİNE GETİRMEMELERİNİN YAPTIRIMLARI 119
A. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN YAPTIRIMLARI... 119
1. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN
İDARİ YAPTIRIMLARI 119
a. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN VERGİSEL
YAPTIRIMI: \"MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL
SORUMLULUK\" 119
(1) Özel Hukukta Müteselsil Sorumluluk 119
(a) Tanım 119
(b) Müteselsil Borç İlişkinin Özellikleri 120
(c) Müteselsil Borç İlişkisinin Benzer Özel Hukuk
Kurumları İle Karşılaştırılması 121
(ç) Müteselsil Borcun Kaynakları 122
(d) Tam Teselsül 122
(2) Vergi Hukukunda Müteselsil Sorumluluk 124
(3) Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek
Ve Müteselsil Sorumluluğu 130
(a) Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek Ve
Müteselsil Sorumluluklarının Bir Vergisel Yaptırım
Olarak Analizi 130
(b) Tasdik Ödevine Aykırılığın Bir idari İhlal Olarak
Değerlendirilmesi 134
(aa) Maddi Unsur 135
(ggggg) Davranış 135
(hhhhh) Sonuç 136
(iiiii) Nedensellik Bağı 137
(ab) Manevi Unsur 138
(c) Yeminli Mali Müşavirlerin Müşterek Ve Müteselsil
Sorumluluğunun Üçüncü Kişi Ödevlilerin Vergisel
Sorumluluğuna Hakim Olan İlkeler Tarafından
Değerlendirilmesi 142
b. DİSİPLİN YAPTIRIMLARI 144
2. TASDİK ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN CEZAİ
YAPTIRIMI 147
B. MESLEKİ SIRLARINI İFŞA ETMEME ÖDEVİNİN YAPTIRIMI 149
C. 3568 SAYILI YASADA BELİRTİLEN KİMSELERİN İŞLERİNİ
YAPMAMA ÖDEVİNİN YAPTIRIMI 150
IV-) YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİ YARGISI
VE İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMLARI 150
A. VERGİ YARGISI KARŞISINDAKİ KONUMLARI 151
B. VERGİ İDARESİ KARŞISINDAKİ KONUMLARI 156
SONUÇ 157
KAYNAKÇA 161
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı