Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi İçtihatları Işığında Adli Yargı Yerlerinde Görülen İdari Uyuşmazlıklar ve Davalar
Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi İçtihatları Işığında Adli Yargı Yerlerinde Görülen İdari Uyuşmazlıklar ve Davalar
Vahap DARENDELİ
Sayfa Sayısı
:
327
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9789754642957
1.560,00
TL GİRİŞ İdarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık tutulması gereği demokratik hukuk devletince benimsenen ve üzerinde tartışılmayan bir konudur. İdarenin tutum ve davranışlarından dolayı haksızlığa uğrayan kimse, yargı yoluna başvurarak, idarî işlemin iptalini ya da uğradığı zararın giderilmesini isteyebilir. İdarî yargıyı ayrı bir yargı düzeni olarak benimseyen ülkemizde bu denetim, başta Danıştay olmak üzere, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri şeklinde örgütlenen sivil ve askerî idarî yargı mercilerince yapıl-maktadır.adli yargı yerlerinde sınırlı olarak bu denetimi yapmaktadır. 1982 Anayasasının 2 nci maddesinde ifade edilen hukuk devleti ilkesinin vazgeçilmez gereklerinden birisini, idarenin yargısal denetimi oluşturmaktadır. İdarenin yapısal özellikleri, idarî faaliyetlerin heterojen yapısı gibi bu alana özgü farklılıklar tarihsel gelişim içinde bu alana ilişkin yargısal denetimini yapacak yargıç ve yargı yerlerinin adlî yargı alanı dışında ayrı bir yargı örgütü şeklinde oluşturulması gerçeğini ortaya çıkarmıştır. Fransa′da idarî yargı sisteminin doğuş nedeni, idarî rejimin ve idare hukukunun gelişmesini gerektiren etkenlere bağlanmakta ve idarî yargının birinci esasının, idare mahkemelerinin adlî mahkemeler karşısında bağımsızlığı olarak açıklanmaktadır. Türk pozitif hukukunda da tarihsel gelişime paralel olarak adlî ve idarî yargı ayrımına gidilmiş ve idarî uyuşmazlıkların çözümünde idarî yargı mercileri görevli kılınmıştır. Bu nedenle, kural olarak idare hukuku alanına giren konularda idarî yargının, özel hukuk alanına giren konularda adlî yargının görevli olması anayasal ilke olarak benimsenmiştir. 1961 Anayasasının 114 ve 140 inci maddeleri ile 1982 Anayasasının 125 ve 155 inci maddelerinde yer alan düzenlemelerle idarenin, kendisine özgü ve özel hukuktan ayrı bir hukuka bağlı olduğunu ve bu hukukun uygulanmasından doğan anlaşmazlıkların kural olarak idarî yargı mercilerinde görülüp çözülmesi gereğini kabul eden bir idarî sistem kurulmuştur. 1982 Anayasasının idarî yargıyı düzenleyen 125 inci maddesi, "idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır" hükmünü getirdikten sonra, idarenin "kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu"nu öngörmektedir. Aynı maddede, idarî eylem ve işlemler konusundaki yargısal denetime ilişkin bazı sınırlamalar da getirilmiş bulunmaktadır. 155 inci maddesinde Danıştay′ı, 157 nci maddesinde Askerî Yüksek İdare Mahkemesini, 158 nci maddesinde Uyuşmazlık Mahkemesi′ni, İdarî Yargı düzenine ilişkin ikinci önemli düzenlemeler olarak getiren 1982 Anayasası adlî, idarî ve askerî Yargı düzenlerinin varlığını ve ayrılığını anayasal düzeyde güvenceye almaktadır. Anayasa Mahkemesi 1982 Anayasasının belirtilen düzenlemeler ile ilgili değerlendirmelerinde. Anayasanın 125 inci maddesindeki "İdarenin her türlü eylem ve işlemi" hükmünü kamu hukuku veya özel hukuk alanına giren eylem ve işlemler olarak anlamakta, bunlardan kamu hukuku alanındaki eylem ve işlemler için idarî yargının, özel hukuk alanındakiler için de adlî yargının görevli olduğunu kabul etmektedir. Anayasadaki bu düzenlemelere ve Anayasa Mahkemesinin yukarıdaki değerlendirmelerine rağmen, kanun koyucu idarî işlem ve eylemlerden kaynaklanan bazı davalarda, adlî yargıyı görevli kılmış, böylece Türk pozitif hukukunda idarî işlem ve eylemlerden kaynaklanan bir kısım uyuşmazlık ve davaların adlî yargıda çözümlenmesi esası benimsenmiştir. Örneğin 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Hakkında Kanun, belediye encümenleri tarafından verilen cezalara karşı "mahsus hakimlere′", bulunmayan yerlerde sulh hakimliğine itiraz edebileceğini öngörmektedir. Bunun gibi 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu, 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu′ndan doğan kamulaştırma işlemi dışında ve idarî para cezası niteliğindeki işlemlere karşı açılan davalar da adlî yargıda çözümlenmektedir. İdarenin, İş Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu kapsamındaki eylem ve işlemleri de adlî yargının görev alanındadır. Nüfus ve tapu sicili ile ilgili davalar da yasa gereği adlî yargıda görülmektedir. Bu noktada idarî yargı düzeninin ve görev alanının belirlenmesi sorunu ile karşılaşmaktayız. Bu sebeple, idarî yargının görev alanının belirlenmesinde önemli rol oynayan idarî yargı-adlî yargı ayırımı temel ölçütlerine çalışmamızın birinci bölümünde yer vermek bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Bu zorunluluğun doğal sonucu olan Türk pozitif hukuk sistemi yargı düzenleri ve görev alanları yine bu bölümde incelenmiştir. Adli yargı düzeninde görülen tüm dava ve uyuşmazlıkların genel olarak ele alındığı ikinci bölümde ise tanıtım ve ana başlıklar kullanılmakla yetinmeyi tercih ettik. Çalışmamızın esas konusunu teşkil eden ve ayrıntılı olarak yer verdiğimiz "Yasalarla Adlî Yargının Görev Alanına Aktarılan İdarî Dava ve Uyuşmazlıklar" bugüne kadar, bilimsel eser ve incelemelerde yoğun biçimde ele alınmış olmasına rağmen, bağımsız olarak incelenmemiştir. Ayrıca dava ve uyuşmazlığın türü ile uygulanacak yargılama usûlü dikkate alınmadan çoğu kez tek bir başlık altında aktarılmaya çalışan konu, adlî yargı düzenindeki yargılama sistemine ve işleyişine uygun şekilde açıkça ortaya konulmuş da değildir. Dahası, yasalarla adlî yargının görev alanına aktarılan ancak idarî uyuşmazlık ve dava olarak değerlendirilmesinde şüphe bulunmayan düzenlemelerin tümü idarî para cezaları veya idarî yaptırımlar olmadığı halde, daha çok bu ad altındaki incelemelere konu teşkil etmiştir. Halbuki, idarî yaptırım veya para cezası niteliğinde olmayan ancak adlî yargı görev alanına aktarılan dava ve uyuşmazlıkların da bulunduğu ve bunların sayısının diğerlerinden az olmadığı bir gerçektir. Bu nedenle adlî yargıda çözümlenen idarî uyuşmazlıkları ve davaları çalışmamızda üçüncü bölümde ayrı bir başlık altında incelemiş bulunuyoruz. Bu bölümdeki incelememizde adlî yargı düzeninde görülen, söz konusu dava ve uyuşmazlıkları önce idarî yaptırımların yargısal denetimi başlığı altında, daha sonra da idarî uyuşmazlık ve davaların yargısal denetimi ana başlıkları altında aktarmaya çalıştık. Bu sistem doğrultusunda yargılama yerini ve usulünü belirleyen ilgili mevzuat hükümleri ele alınarak bunların, Yargıtay içtihatlarında ne şekilde değerlendirildiği kapsamlı bir şekilde tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümdeki çalışmamız bilimsel iddia taşımaktan çok mevzuatın eksiksiz taranması ve istisna kabul edilen bu düzenlemelerin tam olarak ortaya konulması, son bölümdeki değerlendirmelere bir veri oluşturulması amacına yönelik bulunmaktadır. Çalışmamızın dördüncü ve son bölümünde ise yasalarda yer alan söz konusu kuralların yargısal denetiminin amacına ve hak arama hürriyetine engel olup olmaması yönüyle eleştirisel bir incelemesi yapılmaktadır. Bunun yapılmasında öncelikli olarak konu, yasal düzenleme yapma yetkisi ve sınırları, hukukun genel ilkeleri ile Anayasa hukuku çerçevesinde değerlendirilmiş ve kural olarak Yasa koyucunun idare hukuku alanında oluşan ve sonuç doğuran bir idarî işlem ve eyleme karşı adlî yargıyı görevli kılamayacağı temel fikrine ulaşılmıştır. Ancak haklı bir neden ve kamu yararı bulunması koşuluyla, istisnaî olarak idarî işlemlerin adlî yargıda denetlenmesinin mümkün olabileceği, bu istisnalar dışında idarî işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlık ve davaların, uzman ve etkili idare mahkemeleri tarafından çözülmesinin hukuk devleti ilkesi açısından bir zorunluluk olduğu bu bölümde ulaşılan sonuçlar arasında bulunmaktadır. Ayrıca, istisna olması gerekirken neredeyse kural haline gelen, kimi idarî işlem ve eylemlere karşı adlî yargının görevli kılınması yönündeki yasal düzenlemelerin, yasa koyucu tarafından titizlikle ayıklanması bir çözüm önerisi olarak ortaya konulmaktadır. Ancak yasa koyucu tarafından yapılması önerilen bu çözümün hayata geçirilmesine kadar geçen süre içerisinde, yargı yerlerince de içtihat yoluyla, idarî yargının görev alanının adlî yargıya karşı korunması anlamında gerekli duyarlılığın gösterilmesi bir zorunluluk olarak görülmektedir. Bu bağlamda söz konusu yasalarda yer alan "mahsus hakim" ve "yetkili mahkeme" ifadelerinin idarî hakim ve idare mahkemesi olarak yorumlanmasında tereddüt gösterilmemesi, adlî yargı yerlerini açıkça görevlendiren yasa hükümlerinin ise Türk hakimine tanınan yetki doğrultusunda itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine götürülmesi yine bu bölümde önerilmektedir. İÇİNDEKİLER GİRİŞ. BİRİNCİ BOLUM YARGI DENETİMİ DÜZENLERİ VE GÖREV ALANLARI YARGI YETKİSİ - İŞLEVİ VE YARGISAL DENETİM 29 A. YARGI YETKİSİ 29 B. YARGI İŞLEVİ 29 C. YARGISAL DENETİM 31 1) YARGISAL DENETİM VE HUKUKSAL KORUNMA 31 2) DİĞER DENETİM YOLLARI VE YARGISAL DENETİM 32 3) YARGISAL DENETİM YARGISAL KORUNMA VE HUKUK DEVLETİ 35 4) YARGI DENETİMİ VE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ PRENSİBİ 39 5) YARGISAL DENETİMİN KAPSAMI VE DOĞAL SINIRLARI 42 6) YARGISAL DENETİM TEKNİĞİ ARAÇLARI (YARGILAMA VERİLERİ) 49 a) Yargılamanın Yazılı Kaynaklan 49 b) Yargılamanın Diğer Kaynaklan (Verileri) 50 aa) İçtihat 50 bb) Hukukî Kavramlar 50 cc) Kategoriler 51 dd) Hukukun Genel İlkeleri 51 ee) Hukukî Müesseseler 51 ff) Karineler - Varsayımlar 52 gg) Örf ve Ãdetler - Doktrin ve İdeolojiler 52 7) YARGISAL DENETİM TEKNİKLERİNİN KULLANMA BİÇİMLERİ 52 a) Yargı Birliği Sistemi (Rejimi) 53 b) İdarî Yargı Sistemi (Rejimi) 55 aa) Görev Yönünden Farklılıklar 56 aaa) Geniş Görevli İdari Yargı Sistemi 56 bbb) Dar Görevli İdari Yargı Sistemi 56 bb) Örgütlenme Yönünden Farklar 57 aaa) Danıştay Biçiminde Örgütlenme 57 bbb) Mahkeme Biçiminde Örgütlenme 57 c) Karma Sistem 58 d) Ülkemizde Uygulanmakta Olan İdari Yargı Sistemi ve Özellikleri " 58 II. YARGI DÜZENLERİ VE ÖLÇÜTLERİ 60 A. YARGI DÜZENİ KAVRAMI 60 B. MUKAYESELİ HUKUKTA YARGI DÜZENİ ÖLÇÜTLERİ 62 1) FRANSA′DA AYRIM ÖLÇÜTLERİ 62 a) Kamu Gücü Ölçütü 62 aa) Hakimiyet Tasarrufları 62 bb) Temşiyet Tasarrufları 63 b)Kamu Hizmeti Ölçütü 63 2) ALMANYA′DA AYIRIM ÖLÇÜTLERİ 65 C. TÜRK HUKUKUNDA YARGI DÜZENİ ÖLÇÜTLERİ 66 1) TÜRK DOKTRİNİNDE KULLANILAN ÖLÇÜTLER 66 a) Baha′nın Kullandığı Ölçütler 66 b) Onar′ın Kullandığı Ölçütler 68 aa) İdarî Yargının Görev Alanını Belirten Ölçüler 69 bb) Adlî Yargının Görev Alanını Belirten Ölçüler 69 c) Gözübüyük′ün Kullandığı Ölçütler 69 d) Özyörük′ün kullandığı Ölçütler 69 2) UYUŞMAZLIK MAHKEMESİNİN KULLANDIĞI ÖLÇÜTLER 70 a) Kamu Kudreti (Kamu Gücü) Ölçütü 70 b) Kamu Hizmeti Ölçütü 70 c) Kamu Kanunu Ölçütü 71 d) İdarî Tasarruf (İşlem) Ölçütü 71 e) İdarî Eylem Ölçütü 72 f) İdarî Sözleşme Ölçütü 72 g) İdarenin Özel Davranış Ölçütü 72 h) Fiilî Yol Ölçütü 73 ı) Yargı Yerinin Tasrîhi Ölçütü 73 i) Kısmî Düzenleme Hali Ölçütü 73 3) ÖLÇÜTLERİN BUGÜN İÇİN GEÇERLİLİĞİ 74 4) YARGI DÜZENİNİ BELİRLEMEDE ALTERNATİF ARAYIŞLAR VE TAHKİM ÖLÇÜTÜ 75 5) ANAYASAL VE YASAL DÜZENLEMELERDE KULLANILAN ÖLÇÜTLER (TEŞRİİ KRİTER) 77 a) Anayasal Düzenlemelerde Getirilen Ölçütler 78 b) Yasal Düzenlemelerde Getirilen Ölçütler 78 III. GENEL YARGI DÜZENLERİ (TEŞKİLÃT VE KURALLARI) 80 A. YARGI DÜZENİ KAVRAMI 80 B. ANAYASA YARGISI VE YARGILAMA KURALLARI 82 C. ADLI YARGI VE YARGILAMA KURALLARI 82 1) MEDENà YARGI (ÖZEL HUKUK) YERLERİ VE YARGILAMA KURALLARI 83 a) İlk Derece Yetkili Yargı Yerleri 83 aa) Sulh Hukuk Mahkemeleri 83 bb) Asliye Hukuk Mahkemeleri 83 cc) Asliye Ticaret Mahkemeleri 84 dd) Diğer (Özel Görevli) Hukuk Mahkemeleri 84 b)Üst Derece Yargı Yerleri 84 aa) Yargıtay 84 bb) Yüksek Deniz Müsadere Mahkemesi 85 c) Medenî (Özel Hukuk) Yargılama Kuralları 85 aa) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu 85 bb) Maddî Hukuka Ait Kanunlardaki Usul Hükümleri 86 cc) İcra ve İflâs Kanunu′ndaki Özel Yetki ve Usul Hükümleri 86 dd) Özel Mahkemeler İçin Konulmuş Özel Yargılama Kuralları 86 2) CEZA YARGISI YERLERİ VE YARGILAMA KURALLARI ...86 a) İlk Derece Yargı Yerleri 87 aa) Sulh Ceza Mahkemeleri 87 bb) Asliye Ceza Mahkemeleri 87 cc) Ağır Ceza Mahkemeleri 87 dd) İnfaz Hakimlikleri 88 ee) Diğer (Özel Görevli) Ceza Mahkemeleri 89 b)Üst Derece Yargı (Yargıtay) Yerleri 89 c) Ceza Yargılaması Kuralları 89 aa) Ceza Muhakemeleri Usûlü Kanunu (CMUK) 90 bb) Ceza Yargılamasına Ait Diğer Yargılama Kuralları 90 D. ASKERà CEZA YARGISI VE YARGILAMA KURALLARI 91 E. İDARà YARGI VE YARGI KURALLARI 92 1) GENEL (SİVİL) İDARİ YARGI YERLERİ 92 a) İdare Mahkemeleri 92 b) Vergi Mahkemeleri 92 c) Bölge İdare Mahkemeleri 92 d) Danıştay 93 2) ASKERà İDARà YARGI VE YETKİLİ YARGI YERİ OLARAK ASKERà YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ VE YARGILAMA KURALLARI 94 3) İDARà YARGILAMA USULÜ KURALLARI 95 F. UYUŞMAZLIK YARGISI (UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ) 95 C. StÇM YARGISI (SEÇİM KURULLARI) 97 11 H. HESAP YARGISI (SAYIŞTAY) 97 IV. YARGI DÜZENLERİNİN GÖREV ALANLARI 98 A. GÖREV VE YARGI YOLU KAVRAMLARI 98 B. ANAYASAL ZORUNLULUK OLARAK YARGI DÜZENLERİNİN GÖREV ALANININ BELİRLENMESİ 99 C. GÖREV ALANININ BELİRLENMESİNİN KAMU DÜZENİ İLE İLGİSİ 101 V. İDARà YARGI DÜZENİNİN GÖREV ALANININ TESPİTİ VE SINIRLARI 102 A. İDARà YARGI GÖREV ALANININ TESPİTİ 102 B. İDARà YARGI GÖREV ALANININ YASAL SINIRLARI 103 1) YARGISAL DENETİM BAĞIŞIKLIĞI ÖNGÖREN ANAYASAL DÜZENLEMELER 103 2) YARGISAL DENETİM BAĞIŞIKLIĞI ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELER 105 3) İDARİ UYUŞMAZLIĞIN. İDARİ YARGI YERLERİ DIŞINDA ÇÖZÜMÜNÜ DÜZENLEYEN ÖZEL DÜZENLEMELER 108 a- 1602 Sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu 108 b-4501 Sayılı Kamu Hizmetleri İle İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun 108 c- Milletlerarası Tahkimi Öngören 4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu 109 d-3813 Sayılı Türkiye Futbol Federasyonunun Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun 109 4) İDARà UYUŞMAZLIĞI ADLà YARGININ GÖREV ALANINA AKTARAN YASAL DÜZENLEMELER 109 5) YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 109 6) İDARà TEŞKİLÃT HUKUKUNUN YENİ KURUMLARI İLE İLGİLà YASAL DÜZENLEMELER 110 C. İDARà YARGININ İÇTİHADà SINIRLARI 113 1) ANAYASA MAHKEMESİ -NİN İÇTİHATLARIYLA GETİRİLEN SINIRLAMALAR 113 2) DİĞER YÜKSEK MAHKEMELERİN İÇTİHATLARIYLA GETİRİLEN SINIRLAMALAR 114 3) DOKTRİNDE KABUL EDİLENJ/E YARGI KARARLARIYLA İSTİKRAR KAZANANSINIRLAMALAR 115 İKİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ADLİ YARGI DÜZENİNDE GÖRÜLEN İDARİ UYUŞMAZLIK VE DAVALAR I. İDARà UYUŞMAZLIK, İDARà DAVA KAVRAMLARI 118 A. İDARà UYUŞMAZLIK KAVRAMI 118 B. İDARà DAVA KAVRAMI 118 1) İPTAL DAVASI 119 2) TAM YARGI DAVASI 120 3) İDARİ SÖZLEŞMEDEN DOĞAN DAVALAR 121 II. İDARÃ İŞLEM VE İDARİ YAPTIRIM KAVRAMLARI 122 A. İDARÃ İŞLEM KAVRAMI 122 1) İDARà EYLEM KAVRAMI 124 2) İDARà SÖZLEŞME KAVRAMI (İDARENİN SORUMLULUĞU) 124 B. İDARà YAPTIRIM KAVRAMI 125 1) İDARà MALà YAPTIRIMLAR 126 a) Para Cezalan (Para Yaptırımı) 126 b) El Koyma Yaptırımı 127 c) Müsadere Yaptırımı 127 d) Yıkım Yaptırımı 128 e) Disiplin Yaptırımı 128 2) BİREYSEL İDARà YAPTIRIMLAR 129 III. GENEL OLARAK ADLİ YARGI DÜZENİNDE GÖRÜLEN DAVA VE UYUŞMAZLIKLAR 129 A. KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİNİN (KİT) ÖZEL HUKUKA TABİ İŞLEMLERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR 129 B. MÜLKİYET VE ZİLYETLİK İDDİALARINDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR 130 1) MÜLKİYET HAKKINI VE ZİLYETLİĞİ DÜZENLEYEN KAMU HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASINDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR 130 a) Kamulaştırma 131 b) Devletleştirme 131 c) Geçici İşgal 131 d) İstimval 131 e) İdari İrtifaklar 132 2) KAMU HİZMETLERİNİN SUNUMU ESNASINDA HİZMETLERE BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN MÜLKİYET VE ZİLYEDLİK UYUŞMAZLIKLARI 132 C. İDARENİN HUKUK DIŞI EYLEMLERİNDEN DOĞAN DAVA VE UYUŞMAZLIKLAR 133 13 14 D. İDARENİN ÖZEL BORÇ - ALACAK İLİŞKİLERİNDEN DOĞAN DAVA VE UYUŞMAZLIKLAR 133 E. ÖZEL KİŞİLERE KARŞI AÇILAN DAVALAR 134 F. KAMU PERSONELİNİN KİŞİSEL KUSURUNDAN DOĞAN ZARARLARIN GİDERİLMESİNE İLİŞKİN TAZMİNAT DAVALARI 134 G. BİREYSEL BOYUTLU VERGİ UYUŞMAZLIKLARINDAN DOĞAN DAVALAR 135 H. İDARENİN ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIK VE DAVALAR 137 1) ABONE SÖZLEŞMELERİ 137 a) Su Aboneliği 137 b) Elektrik Aboneliği 139 c) Telefon Aboneliği 140 2) HİZMET SÖZLEŞMESİ 140 3) DEVLET İHALE SÖZLEŞMELERİ 142 4) ALIM-SATIM SÖZLEŞMELERİ 144 5) KİRA SÖZLEŞMESİ 146 6) ULAŞTIRMA SÖZLEŞMESİ 146 7) VEDİA SÖZLEŞMESİ 147 8) YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 148 9) YÜKLENME SENEDİ 149 10) ECZANE ANLAŞMASI 150 I) YASALARLA ADLİ YARGIYA AKTARILAN DAVA VE UYUŞMAZLIKLAR 151 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YASAL DÜZENLEMELER NEDENİYLE ADLİ YARGI DÜZENİNDE GÖRÜLEN İDARİ UYUŞMAZLIK VE DAVALAR I. İDARà YAPTIRIMIN CEZA VE HUKUK MAHKEMELERİNDE YARGISAL DENETİMİ 153 A. İDARà YAPTIRIMIN (CEZA MAHKEMELERİ) DENETİMİNİN NORMATİF KAYNAKLARI (YASAL DÜZENLEMELER) 154 1) 1593 SAYILI UMUMà HIFZISIHHA KANUNU 154 2) 1608 SAYILI UMURU BELEDİYEYE MÜTEALLİK AHKÃMI CEZAİYE HAKKINDA 16 NİSAN 1340 TARİH VE 486 NUMARALI YASANIN BAZI MADDELERİNİ MUADİL KANUN 154 3) 5680 SAYILI BASIN KANUNU 156 4) 5846 SAYILI FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU 157 5) 6831 SAYILI ORMAN KANUNU 157 6) 7269 SAYILI UMUMİ HAYATA MÜESSİR AFETLER DOLAYISİYLE ALINACAK TEDBİRLERLE YAPILACAK YARDIMLARA DAİR KANUN 160 7) 1136 SAYILI AVUKATLIK KANUNU 160 8) 1774 SAYILI KİMLİK BİLDİRME KANUNU 161 9) 2918 SAYILI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU 161 10) 2954 SAYILI TÜRKİYE RADYO VE TELEVİZYON KANUNU 163 11) 3257 SAYILI SİNEMA. VİDEO VE MÜZİK ESERLERİ KANUNU 164 12) 3516 SAYILI ÖLÇÜLER VE AYAR KANUNU 165 13) 4207 SAYILI TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUN 166 14) 3308 SAYILI MESLEKİ EĞİTİM KANUNU 166 15) 4926 SAYILI KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KANUNU 167 16) 4675 SAYILI İNFAZ HAKİMLİĞİ KANUNU 167 B. İDARà YAPTIRIMIN (HUKUK MAHKEMELERİNDE) DENETİMİNİN NORMATİF KAYNAKLARI (YASAL DÜZENLEMELER) 169 1) 3039 SAYILI ÇELTİK EKİMİ KANUNU 169 2) 4081 SAYILI ÇİFTÇİ MALLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN 169 3) 5590 SAYILI "TİCARET VE SANAYİ ODALARI", "TİCARET ODALARI", "SANAYİ ODALARI". "DENİZ TİCARET ODALARI "TİCARET BORSALARI" VE "TÜRKİYE TİCARET. SANAYİ, DENİZ TİCARET ODALARI VE TİCARET BORSALARI BİRLİĞİ" KANUNU ..171 4) 167 SAYILI YER ALTI SULARI HAKKINDA KANUN 171 5) 195 SAYILI BASIN İLÃN KURUMU KANUNU 172 6) 507 SAYILI ESNAF VE KÜÇÜK SANATKÃRLAR KANUNU 173 7) 4458 SAYILI GÜMRÜK KANUNU 173 C. İDARà YAPTIRIM ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELERİN AMACI. SEBEBLERİ VE SINIFLANDIRILMASI 174 D. İDARà YAPTIRIM KARŞISINDA YARGISAL KORUNMA 175 1) İTİRAZ YOLU (DENETİMİ) KAVRAMI 176 2) İTİRAZ DENETİMİ USULÜ 178 3) İTİRAZ DENETİM MAKAMLARI 180 E. İDARà YAPTIRIMLARLA İLGİLİ GÖREV UYUŞMAZLIKLARI... 181 İDARà UYUŞMAZLIK VE DAVALARIN HUKUK VE İHTİSAS MAHKEMELERİNDE YARGISAL DENETİMİ 184 A. ADLà (ÖZEL HUKUK) DÃVA VE DÃVA ÇEŞİTLERİ 186 B. ÖZEL HUKUK İŞLEMİ KAVRAMI 187 15 16 1) İDARENİN ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ İŞLEMLERİ 188 2) ÖZEL HUKUK KİŞİLERİNİN İDARÃ İŞLEMLERİ 191 3) ÖZEL HUKUK İLİŞKİSİNDEN AYRILABİLEN İŞLEMLER 192 4) ÖZEL HUKUK İLİŞKİLERİNE MÜDAHALE EDEN İDARÃ İŞLEMLER 192 5) İDARENİN ADLà SAHAYA İLİŞKİN İŞLEMLERİ (ADLà SAHAYA İLİŞKİN İDARÃ İŞLEMLER) 193 C. ÖZEL HUKUKDA YAPTIRIM 194 1) YAPTIRIM TÜRLERİ 194 a) Cebri İcra 194 b) Tazminat (Giderim) 194 c) Geçersizlik (Hükümsüzlük) 196 d) Ceza 196 e) Zoralım (Müsadere) 196 D. TÜRK POZİTİF HUKUKUNDA AÇIK YASAL DÜZENLEMELER NEDENİYLE GENEL GÖREVLİ HUKUK MAHKEMELERİNDE GÖRÜLEN İDARà UYUŞMAZLIK VE DAVALAR 197 1) 2004 SAYILI İCRA VE İFLÃS KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 197 2) 6183 SAYILI AMME ALACAKLARININ TAHSİLİ USULÜ HAKKINDAKİ KANUNDAN DOĞAN DAVALAR 199 3) 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR 201 4) 466 SAYILI KANUN DIŞI YAKALANAN VE TUTUKLANAN KİMSELERE TAZMİNAT VERİLMESİ HAKKINDA KANUNDAN DOĞAN DAVALAR 203 5) 507 SAYILI ESNAF VE KÜÇÜK SANATKÃRLAR KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 205 6) 5434 SAYILI EMEKLİ SANDIĞI KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 206 7) 2935 SAYILI OLAĞANÜSTÜ HAL KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 207 8) 3634 SAYILI MİLLà MÜDAFAA MÜKELLEFİYETLERİ KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 208 9) 7269 SAYILI UMUMİ HAYATA MÜESSİR AFETLER DOLAYISIYLE ALINACAK TEDBİRLERLE YAPILACAK YARDIMLARA DAİR KANUNTJAN DOĞAN DAVALAR ...210 10) 3082 SAYILI KAMU YARARININ ZORUNLU KILDIĞI HALLERDE. KAMU HİZMETİ NİTELİĞİ TAŞIYAN ÖZEL TEŞEBBÜSLERİN DEVLETLEŞTİRİLEBİLMESİ USUL VE ESASLARI HAKKINDA KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR 210 E. 11) 2942 SAYILI KAMULAŞTIRMA KANUNU′NDAN DOĞAN DÃVALAR 211 12) 3194 SAYILI İMAR KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR..217 13) 2981 SAYILI İMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK BAZI İŞLEMLER VE 6785 SAYILI İMAR KANUNUNUN BİR MADDESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUNDAN DOĞAN DAVALAR 218 14) 3621 SAYILI KIYI KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR ..219 15) 3213 SAYILI MADEN KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 221 16) 4737 SAYILI ENDÜSTRİ BÖLGELERİ KANUNU (ENDÜSTRİ BÖLGELERİ KANUNU VE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUNDAN DOĞAN DAVALAR 222 17) 3083 SAYILI SULAMA ALANLARINDA ARAZİ DÜZENLENMESİNE DAİR TARIM REFORMU KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 222 18) 831 SAYILI SULAR KANUNUNA EK 2659 SAYILI KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 224 19) 167 SAYILI YER ALTI SULARI HAKKINDA KANUNDAN DOĞAN DAVALAR 226 20) 4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNUNUN AHVALİ ŞAHSİYE KAYITLARININ TUTULMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDEN DOĞAN DAVALAR 227 21) 1587 SAYILI NÜFUS KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR ..230 22) 4721 SAYILI TÜRK MEDENà KANUNUNUN VASİ VE VESAYET DAİRELERİNİN İŞLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDEN DOĞAN DAVALAR 233 23) 4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNUNUN TAPU SİCİLİNİN TUTULMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDEN DOĞAN DAVALAR 233 24) 4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNUNUN TAPU SİCİLİNDEKİ DÜZELTMELERE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNDEN DOĞAN DAVALAR 234 25) 2644 SAYILI TAPU KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR..235 TÜRK POZİTİF HUKUKUNDA AÇIK YASAL DÜZENLEMELER NEDENİYLE ÖZEL GÖREVLİ HUKUK MAHKEMELERİNDE GÖRÜLEN İDARà UYUŞMAZLIK VE DAVALAR 237 1) 3402 SAYILI KADASTRO KANUNUNDAN DOĞAN DAVA VE UYUŞMAZLIKLAR 237 2) 6831 SAYILI ORMAN KANUNUNDAN DOĞAN DÃVALAR 238 17 F. 3) 4342 SAYILI MERA KANUNUNDAN DOĞAN DÃVALAR ..240 4) 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 241 5) 506 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 243 6) 625 SAYILI ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARI KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR 245 7) 1479 ESNAF VE SANATKÃRLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR SOSYAL SİGORTALAR KURUMU KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 246 8) 2821 SAYILI SENDİKALAR KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 248 9) 2822 SAYILI TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ. GREV VE LOKAVT KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 248 10) 5521 SAYILI İŞ MAHKEMELERİ KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 249 11) 5953 SAYILI BASIN MESLEĞİNDE ÇALIŞANLARLA ÇALIŞTIRANLAR ARASINDAKİ MÜNASEBETLERİN TANZİMİ HAKKINDA KANUNDAN DOĞAN DAVALAR ...250 12) 2926 SAYILI TARIMDA KENDİ ADINA ÇALIŞANLARLA İLGİLİ SOSYAL GÜVENLİK KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR 251 13) 1163 SAYILI KOOPERATİFLER KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 252 14) 6762 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 253 15) 4389 SAYILI BANKALAR KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 255 TÜRK POZİTİF HUKUKUNDA AÇIK YASAL DÜZENLEMELER NEDENİYLE ADLà YARGI İHTİSAS MAHKEMELERİNDE GÖRÜLEN DAVA VE UYUŞMAZLIKLAR 257 1) 5846 SAYILI FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNUNDAN DOĞAN DAVALAR 257 2) 551 SAYILI PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDEN DOĞAN DAVALAR 259 3) COĞRAFİ İŞARETLERİN KORUNMASI HAKKINDA 555 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDEN DOĞAN DAVALAR .?.";...... 260 4) MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA 556 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDEN DOĞAN DAVALAR 260 5) 4077 SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNDAN DOĞAN DAVALAR 260 18 IV. G. TÜRK POZİTİF HUKUKUNDA DİĞER YASAL DÜZENLEMELER YOLUYLA ADLà YARGI YERLERİNDE GÖRÜLEN İDARà UYUŞMAZLIK VE DAVALAR 262 1) 2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNU′NDAN DOĞAN DAVALAR 262 2) 4734 VE 4735 SAYILI KAMU İHALE VE KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNLARINDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR 264 3) 3813 SAYILI TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU KURULUŞ VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN′DAN DOĞAN DÃVALAR 265 4) 320 SAYILI MİLLİ PİYANGO İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME 266 5) 2918 SAYILI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR 266 6) 91 SAYILI MENKUL KIYMETLER BORSASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDEN DOĞAN DAVALAR 269 YASAL DÜZENLEMELERDE ÖNGÖRÜLEN DAVA VE UYUŞMAZLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VE HUKUKà REJİMLERİ 269 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM OLAĞAN YARGI YERİ DIŞINDA YARGI YERİ VE USULÜ ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELERİN SINIRLANDIRILMASI I. ANAYASA HUKUKU AÇISINDAN DÜZENLEME (KANUN) YAPMA YETKİSİ VE SINIRLARI 273 A. YASAL DÜZENLEME YETKİSİ 273 B. YASAMA YETKİSİNİN GENELLİĞİ VE ASLÃLİĞİ (İLKELLİĞİ) 275 II. YASAL DÜZENLEME YAPMA YETKİSİNİN SINIRLARI 276 A. HUKUK DEVLETİ İLKESİ SINIRLAMASI 277 B. KAMU YARARI İLKESİ SINIRLAMASI 279 C. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ SINIRLAMASI 282 D. HUKUKUN GENEL İLKELERİ SINIRLAMASI 283 1) Hak ve Eşitlik Düşüncesinden Kaynaklanan Hukukun Genel İlkeleri 284 2) Hukuk Güvenlimi Düşüncesinden Kaynaklanan Hukukun Genel İlkeleri...". 284 3) Yargılama Hukukuna Özgü Hukukun Genel İlkeleri 284 a) Kesin Hüküm İlkesi 284 19 20 b) Adlî ve İdarî Yargı Ayırımı İlkesi 284 c) Davanın Hakimi Defilerin de Hakimidir İlkesi 284 d) Görev Kurallarının Geçmişe de Etkili Olacağı İlkesi 284 e) Diğer İlkeler 284 III. OLAĞAN YARGI YERİ DIŞINDA YARGI YERİ VE USULÜ ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELERİN NEDENLERİ (İDARİ UYUŞMAZLIKLARIN ADLİ YARGI YERLERİNE GÖRÜLMESİ NEDENLERİ) 285 A. ADLà YARGI TEŞKİLÃTTNIN YAYGINLIĞI 285 B. ADLà YARGININ BASİT MUHAKEME USULÜNE SAHİP OLMASI 286 C. ADLà YARGININ HAKLARIN GÜVENCESİ OLDUĞU GÖRÜŞÜ 286 D. ANAYASANIN AÇIKÇA ADLà YARGIYI YETKİSİZ KILMAMASI 286 E. ADLÃ-İDARà YARGI DÜZENİ AYIRIMINDA KULLANILAN ÖLÇÜTLERİN TAM OLARAK BELİRLENMEMİŞ OLMASI 287 F. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN 6 NCI MADDESİNİN ADLà YARGIYI ÖNGÖRMÜŞ OLMASI 287 G. AVRUPA KONSEYİ BAKANLAR KOMİTESİNİN İDARà YAPTIRIMLAR HAKKINDAKİ TAVSİYE KARARININ ADLà YARGIYI YETKİSİZ KILMAMASI 288 H. DAVA AÇMA SÜRELERİNİN ADLà YARGIDA İDARà YARGIYA GÖRE DAHA UZUN TUTULMUŞ OLMASI 289 IV. OLAĞAN DIŞI YARGI YERİ VE USULÜ ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELERİN ELEŞTİRİSİ 289 A. ADLà YARGI DIŞINDA ONDAN BAĞIMSIZ BİR İDARà YARGI REIİMİNİN VARLIĞI VE GEREKLİLİĞİ 289 B. İDARà UYUŞMAZLIK VE DAVALARIN ADLà YARGIYA AKTARILMASININ YARGI BİRLİĞİ SİSTEMİNE DÖNÜŞE YOL AÇMASI 291 C. İDARà YARGI YERLERİNİN DE YAYGINLAŞIYOR OLMASI .291 D. İDARà YARGIÇLIĞIN ADLà YARGIÇLIKTAN FARKLILIK GÖSTERMESİ 292 E. ADLà YARGININ ÇALIŞMA USÃLÜNÜN AMACA UYGUN OLMAMASI 293 F. ADLà YARGININ TEK BAŞINA "HAKLARIN GÜVENCESİ" OLAMAMASI .;:......... 294 G. ADLà YARGININ TEK BAŞINA "KÃMİL ANLAMDA DENETİMİ" SAĞLAYAMAMASI 295 H. İDARà YAPTIRIMIN HUKUKà REJİMLERİNİN ADLà CEZADAN FARKLI OLUŞU 295 I. İDARİ YAPTIRIMLARIN BİR BÜTÜN OLARAK ADLà YARGIDA GÖRÜLEMEMESİNİN YARGILAMANIN BÜTÜNLÜĞÜNÜN BOZULMASINA NEDEN OLUŞU 297 V. OLAĞAN YARGI YERİ VE USULÜ DIŞINDA YARGILAMA YERİ USULÜ ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELERİN VE UYGULAMALARININ SINIRLANDIRILMASI 298 A. YASA KOYUCU AÇISINDAN 298 1) İDARà YARGININ GÖREV ALANININ ANAYASAL DAYANAĞI OLDUĞU İLKESİ 298 2) YASA KOYUCUNUN BU KONUDAKİ TAKDİR HAKKININ SINIRLI OLDUĞU İLKESİ 298 3) KABAHATLERİ SUÇ OLMAKTAN ÇIKARIP İDARà YAPTIRIMA DÖNÜŞTÜRME EĞİLİMİ 300 4) OLAĞAN YARGI YOLUNDAN AYRILMANIN ZORUNLU NEDENLERE DAYANMASI GEREKTİĞİ ESASI 301 5) İDARà YAPTIRIMLARA İLİŞKİN DÃVA VE UYUŞMAZLIKLARIN ADLà YARGIDA (İHTİSAS MAHKEMELERİNDE) GÖRÜLMESİNİN İSTİSNA BİR YOL OLDUĞU İLKESİ 301 B. YARGIÇ AÇISINDAN 303 1) ANAYASA MAHKEMESİ KONUYA İLİŞKİN GÖRÜŞÜNÜ NETLEŞTİRMELİ VE İLKELERİNİ BELİRLEMELİDİR 303 2) UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ İDARà NİTELİKTEKİ DÃVA VE UYUŞMAZLIKLARIN İDARà YARGI YERLERİNDE GÖRÜLMESİ GEREKTİĞİ KONUSUNDA DAHA DUYARLI DAVRANMALIDIR 305 3) ADLà YARGI MERCİLERİ YASAYLA DÜZENLENMEYEN ALANLARDA KIYASA YER VERMEMELİDİR 306 4) İDARà YARGI MERCİLERİ KENDİ GÖREV ALANININ KORUNMASINDA DAHA HASSAS DAVRANMALIDIR....3O7 5) İDARà YAPTIRIMLARIN UYGULANMASINDAN DOĞAN ZARARLARIN GİDERİLMESİ DAVALARI İDARà YARGIDA GÖRÜLMELİDİR 307 6) YASALARDA GEÇEN "BASİT MUHAKEME USULÜ" İFADESİ YARGI YOLUNU BELİRLEMEDE BİR ÖLÇÜT OLARAK KABUL EDİLMEMELİDİR 308 7) YASALARDA YER ALAN "YETKİLİ MAHKEME" VE "MAHSUS HAKİM"" İFADELERİ İDARE MAHKEMELERİ VE İDARà YARGIÇ OLARAK ANLAŞILMALIDIR 308 VI. İDARà UYUŞMAZLIK VE DAVALARDA OLAĞAN YARGI YERİ OLAN İDARİ YARGI DÜZENİNİN ETKİN KILINMASI 309 1) İDARà YARGI TEŞKİLÃTI YAYGINLAŞTIRILMALI VE YENİDEN YAPILANDIRILMALIDIR 309 İDARà YARGIÇ VE SAVCILAR İÇİN FARKLI STATÜ ÖNGÖREN DÜZENLEMELER YAPILMALIDIR 310 2) İDARà YARGILAMA USULÜ YENİDEN DÜZENLENMELİDİR..310 3) YARGISAL KORUNMAYI KOLAYLAŞTIRAN VE DESTEKLEYEN KURUMLAR KONUSUNDA YENİ DÜZENLEMELER YAPILMALIDIR 311 SONUÇ 313 KAYNAKÇA 317
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı