Yargı Kararları Işığında KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE ( Haksız Yakalama , Gözaltı , Tutuklama , Arama ve El Koymadan Kaynaklanan ) TAZMİNAT DAVALARI

01. 06. 2005 tarihinde yürürlüğe giren ve ceza adalet sistemimizi oluşturan, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini doğrudan etkileyen ve ilgilendiren temel kanunlardan biri olan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda köklü değişiklikler yapılmış, yeni CMK’da gerek sistematik olarak, gerekse yeni sayılabilecek birçok önemli düzenlemelere yer verilmiştir. Genel hükümler, soruşturma ve kovuşturma evresi, suçun mağduru ile şikâyetçinin hakları, özel yargılanma usulleri, koruma tedbirleri nedeniyle tazminat ve kanun yolları bakımından -yeni- sayılacak değişiklikler yapılmıştır.

Yargı organları yargılama faaliyet ve görevlerini yerine getirirken, gerçeğin ortaya çıkması ve adil bir karar verebilmeleri için farklı usul ve yöntemlere başvurmaktadırlar. Yöntem açısından bunlardan en önemlileri koruma tedbirleridir. Bu tedbirler yoluyla ceza yargılamasında deliller toplanmakta, toplanan deliller muhafaza edilmekte ve amaçlanan maddi gerçeğe ulaşılarak infaz edilecek bir hüküm ortaya konulmaktadır. Bu tedbirlerin uygulanması sırasında doğrudan veya dolaylı olarak ilgili kişilerin zarar görmeleri de kaçınılmaz olmaktadır. Bu zararların giderilmesi adına Anayasal güvencelere dayalı olarak Ceza Muhakemesi Kanunu bu kurumu özel olarak Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat üst başlığı altında, 141 ila 144. maddeleri arasında, tazminat istemi, tazminat isteminin koşulları, tazminatın geri alınması, tazminat isteyemeyecek kişiler şeklinde ayrı ayrı düzenlemiştir.

Bu çalışmada, Yargıtay daire kararları, Anayasa Mahkemesi, Ceza Genel Kurulu ve AİHM’nin ilgili kararlarını da içeren ve uygulamada ortaya çıkabilecek sorunların çözümüne ışık tutan yeni kararlara yer verildi. CMK’nın görev alanına giren dava çeşitleri ayrı başlıklar altında düzenlenmiş ve yargılama süreci ile ilgili usuli işlemler, davanın özelliğine göre dikkat edilmesi gereken hususlar ayrı ayrı anlatılmaya çalışılmıştır.

Uygulama açısından daha önceleri koruma tedbirleri nedeniyle görülen tazminat davaları, suçla bağlantılı olarak Yargıtay’ın ilgili ceza dairesinde görülmekte iken, Yargıtay 12. Ceza Dairesinin faaliyete geçmesi ile birlikte, Yargıtay Büyük Genel Kurulunun dairelerin görev ve iş bölümü dağılımına ilişkin kararı ile koruma tedbirleri nedeniyle görülen bütün tazminat davalarının temyiz inceleme mercii olarak Yargıtay 12. Ceza Dairesi görevlendirilmiştir.

Daire yaklaşık olarak üç yıldır yaptığı temyiz incelemesi sırasında birçok uygulamayı temel insan hakları noktasında geniş yorumlayarak açıklayıcı şekilde değiştirmiş ve verdiği kararlarla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde bulunan dosyaların birçoğunun geri gönderilmesine ve mağduriyetlerin en kısa sürede çözümlenerek giderilmesine olanak sağlamıştır.

Kitapta 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun ilgili maddelerinin yorumuna ve uygulamada ortaya çıkabilecek sorunların çözümüne ışık tutan Yargıtay 12. Ceza Dairesinin en yeni içtihatlarına ve ayrıca -ilgili mevzuat- bölümünde ilgili kanunların ve yönetmeliklerin metinlerine yer verilmiştir.

Kitabın meslektaşlarımıza ve tüm okurlara CMK’nın ilgili mevzuat hükümlerinin yorumlanması bakımından, yararlı olacağını ve uygulamaya olumlu bir katkı sağlayacağını ümit etmekteyiz.

İÇİNDEKİLER