Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Yansıma Yoluyla Zarar
Yansıma Yoluyla Zarar
Kumru KILIÇOĞLU YILMAZ
Sayfa Sayısı
:
89
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055593704
104,17
TL GİRİŞ Haksız fiilin tazminat sorumluluğuna yol açması zarar koşuluna bağlıdır. Zararın değişik açılardan ayrımları yapılmaktadır. Bunlar arasında tezin konu¬sunu ilgilendiren iki ayrım önem taşımakta olup, bunlardan birincisi maddi ve manevi zarar diğeri ise doğrudan doğruya dolaylı zarar ayrımıdır.Yansıma yo¬luyla zararın bu ayrım içindeki yeri oldukça önemlidir. Yansıma yoluyla zarar, şahıs varlığına yönelik haksız fiillerde maddi ola¬rak doğabilir. Bu durum destekten yoksun kalma zararı olarak karşımıza çık¬maktadır. Şahıs varlığına yönelik haksız eylem manevi zarara da yol açabilir. Bu durum ölüm halinde ölenin yakınlarının manevi zararı olarak karşımıza çıkmaktadır. Yansıma yoluyla zararın en çok karıştırıldığı zarar ayrımı doğrudan doğ¬ruya- dolaylı zarar ayrımıdır. Bu ayrım ile yansıma yoluyla zararın farklı kav¬ramlar olduğu ve tamamen farklı koşullara sahip olduğu açıklanacaktır. Yansıma yoluyla zarar oldukça sık karşılan bir zarar türü olmasına rağ¬men Türk Hukuku′nda toplu olarak ele alınmış değildir. Öğretide ve Yargıtay Kararlarında bu kavrama sık sık değinilmesine rağmen, bunun anlamı, benzer kurumlarla farkı, koşullan konusunda yeterli inceleme yapılmamıştır. Yansıma yoluyla zararın en yaygın uygulama bulduğu alan şahıs varlığı¬na yönelik haksız eylemler nedeniyle yansıma yoluyla manevi zarardır. Türk-İsviçre Borçlar Kanunu′nda manevi zararla ilgili iki temel md. mevcuttur. Bun¬lar BK md.47 (İBK md.47) ve BK md.49 (İBK md.4)′dur. BK md.47 ölüm halinde ölenin yakınları için yansıma yoluyla manevi zarara yer vermiştir. An¬cak md. bunun açıkça ve kesin bir ifade ile sadece ölümle sınırlı tutmuştur. Bu¬nun sonucu olarak ölümle sonuçlanmayan, diğer bedensel zararlarda (yaralama, şiddet, darp, işkence gibi) zarara uğrayanların yakınlarına da manevi zararları¬nın tazmin edilmesine olanak tanınmamıştır. Bu eksiklik, İsviçre′de Federal Mahkeme′si kararlarında ve ülkemizde Yargıtay tarafından BK md.49 hükmü ile giderilmeye çalışılmakta ve bedensel zarara uğrayanların yakınlarının doğru¬dan doğruya zarar gören kişi olarak BK md.49 hükmünden yararlanabileceği kabul edilmiştir. 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan 6098 sayılı Türk Borç¬lar Kanunu′nun (TBK olarak kısaltmasıyla belirtilecektir.) halen yürürlükte olan 818 sayılı BK md.47′nin yerini alan 56. md.sinde bu eksiklik zorlayıcı yorumla¬ra ihtiyaç olmadan giderilmiştir. Bu md. ile ağır olması koşuluyla bedensel za¬rarlarda zarar görenin yakınlarının da manevi zararlarının tazmin edilebileceği¬ne yer verilmiştir. Türk Hukuku′nda konunun toplu olarak ele alınıp incelenmemiş olması, TBK′nun 56. md.sinde ile getirilen yeni düzenleme,bu konunu bir yüksek lisans tezi olarak ele alınmasına neden olmuştur. Çalışma altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde zarar kavramı, ta¬nımı ve türleri; ikinci bölümde tez konusunu oluşturan yansıma yoluyla zarar kavramı; üçüncü bölümde yansıma yoluyla zararın unsurları açıklanmış olup, dördüncü bölümde kanunda öngörülen yansıma yoluyla zarar konusuna deği¬nilmiş; beşinci bölümde yansıma yoluyla zarar kavramının, başka diğer kavram¬larla karıştırılması nedeniyle bir karşılaştırma yapılmış; son olarak altıncı bö¬lümde ise, yansıma yoluyla zararın belirlenmesi, tazmini ve zamanaşımı konula¬rı ele alınmıştır. ÖNSÖZ Haksız fiiller alanında zararın değişik ayrımları arasında "Yansıma Yo¬luyla Zarar" birçok alanlarda geniş bir uygulama bulmaktadır. Bu kavram çoğu kez "doğrudan doğruya zarar ve dolaylı zarar" kavramları ile karıştırılmaktadır. Yansıma yoluyla zarar haksız eylemin yöneldiği kişi dışında kalanların uğradığı zarardır. Bu anlamda olmak üzere bir trafik kazası sonucu ağır olarak yaralanan kişinin anne ve babası gibi yakınlarının bu yüzden uğradıkları zarar yansıma yoluyla zarardır. Zira kazaya neden olan haksız eylem yaralanan kişiye yöneldiği halde, onun anne ve babası bu eylemin dışında kalan kişilerdir. Ancak haksız eylem bunlara da yansımak suretiyle zarara uğramalarına sebebiyet ver¬miştir. Bu özelliği nedeniyle Alman Hukuku′nda yansıma yoluyla zarar "Refleksschaden" (yansıma zararları) olarak adlandırılmaktadır. Yansıma yoluyla zarar kavramı diğer bazı hukuksal kavramlarla karıştı¬rılmaktadır. Bunların başında "doğrudan doğruya dolaylı zarar" kavramı gel¬mektedir. Zararın bu ayrımı haksız eylemin yöneldiği kişinin çevresinde uğra¬dığı zararlarla ilgilidir. Haksız eylemin yöneldiği kişinin bu eylem nedeniyle doğrudan ya da dolaylı zarara uğraması mümkündür. Örneğin, bir trafik kazası sonucu yaralanan kişinin tedavi giderleri, bu süre içinde kazanç mahrumiyeti doğrudan; buna karşılık aynı kişinin kaçırdığı bir sınav nedeniyle eğitim öğre¬timinin bir yıl uzaması sonucu uğradığı zarar dolaylı zarardır. Doğrudan doğru¬ya ve dolaylı zarar ayrımı ve bunların tazmin edilmesinin mümkün olup olma¬dığı illiyet bağı ile ilgili bir sorundur. Yansıma yoluyla zararda kişi dolaylı zarar gören kişidir. Bu nedenle yan¬sıma yoluyla zarar gören kişi dolaylı zarar gören kişidir. Ancak yansıma yoluyla zarar dolaylı zarar değildir. Acaba haksız eylemden sorumlu tutulan kişi, eylemin yöneldiği kişi dı¬şında kalanların yansıma yoluyla zararlarından da sorumlu tutulabilir mi? Sorumluluğun bu denli geniş tutulmasının haklı olamayacağı, haksız ey¬lemden sorumlu tutulan kişilerin, bu eylemin yönelmediği kişilerin zararların¬dan da sorumlu tutulmasının haksız eylem sorumluluğunun belirsizleşmesine yol açacağı kabul edilmektedir. Bu nedenle yansıma yoluyla zarar ancak kanun¬da açıkça öngörülen hallerde sorumluluğa neden olabilir. Bu ilkenin bir sonucu olarak Türk Hukuku′nda da yansıma yoluyla zarar, kanunda sınırlı olarak belirlenmiş bazı hallerde sorululuğu yol açabilmektedir. İncelememiz sırasında bu sınırlı hallerin neler olduğu ele alınacak, mevcut Borçlar Kanunu′muzun 47. maddesinde sadece "ölüm halinde ölenin ailesi" için kabul edilen manevi tazminat talebinin, bu maddeyi karşılayan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu′muz 56. maddesinde "ağır bedensel zarar halleri için de" kabul edilmesi yönündeki değişiklik üzerinde geniş olarak durulacaktır. Bu çalışma Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nde tez danışmanı sa¬yın Yrd. Doç. Dr. Emel Badur′un denetiminde bir Yüksek Lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Tez danışmanım sayın Yard. Doç. Dr. Emel Badur ile üyeleri Prof. Dr. Erzan Erzurumluoğlu ve Prof. Dr. Mehmet Demir′den oluşan jüri önünde savunulmuş, oybirliğiyle başarılı görülmüştür. Başta yakın ilgi ve ye¬rinde uyarıları ile bana destek olan tez danışmanım ve yerinde eleştirileri ile çalışmamın olgunlaşmasına yardımcı olan jüri üyelerine teşekkür ediyorum. Tez konumun seçiminde, çıkmaza girdiğim konularda bana yardımcı olan sevgili babam Prof. Dr. Ahmet M. Kılıçoğlu′na, sevgili annem Fatoş′a, tezin basımını üstlenen Turhan Kitabevi′nin çalışanlarına da ayrıca teşekkür ediyo- rum. Kitabın ilgilenenlere yararlı olmasını diliyorum. Oran Ankara, Ocak 2012 Kumru Kılıçoğlu ÖZET Zarar, en geniş tanımıyla, bir kimsenin mal ya da şahıs varlığında meyda¬na gelen eksilmeyi ifade eder. Kişi, yalnızca maddi açıdan değil, manevi açıdan da gözle görülmeyen, soyut olarak duygusal bütünlüğünde meydana gelecek şekilde de zarara uğrayabilir. Yansıma yoluyla zarar; hukuka aykırı bir fiil nedeniyle zarar uğrayan kişi dışında kalan başka bir kişinin uğradığı zarardır. Yansıma yoluyla zararda, hak¬sız fiilin meydana getirdiği zarar, haksız fiile maruz kalan kişi dışında kalan ancak haksız fiil neticesinde zarar gören kişinin bu zararıyla bağlantılı olarak üçüncü kişilerin uğradığı zarardır. TBK ile BK arasında destekten yoksun kalma halinde maddi ve manevi zararda farklılıklar mevcuttur. Tezimizde detaylı olarak inceleyeceğimiz bu farklar, destekten yoksun kalma nedeniyle tazminat talep edebilecek kişilerin sınırını genişletmiştir. Yansıma yoluyla zarar kavramı, genel olarak doğrudan zarar ve dolaylı zarar kavramlarıyla karıştırılmaktadır. Bu karışıklığın sebebi kavram karmaşa-sıdır. Doğrudan zararın mağduru doğrudan mağdur, dolaylı zararın mağduru ise dolaylı mağdur olarak düşünülmekte olduğundan; bu kavram karmaşası ortaya çıkmaktadır. Halbuki; doğrudan mağdur, doğrudan ya da dolaylı zarardan etki¬lenen kişidir. Dolaylı mağdur ise, yansıma yoluyla zarar nedeniyle zarara uğra¬yan kişidir. Bu kavram karmaşası nedeniyle, doğrudan zarar ve dolaylı zarar ile yansıma yoluyla zarar sıkça ve en çok karıştırılan kavramlardır. Bunun dışında, yansıma yoluyla zarar; birden fazla zarar görenler, müte¬selsil alacaklılık, üçüncü kişiyi koruyucu etkili sözleşme kavramı, üçüncü kişi lehine sözleşme ve matufiyet kavramıyla da sıkça karıştırılmaktadır. Bu kav¬ramlar arasında, en çok matufiyet kavramı, yansıma yoluyla zarar ile karıştırı¬lan, yakın bağlantısı olan kavram olup; haksız fiilin mağdurunu belirleyici etki¬ye sahiptir. Matufiyet genel olarak belirlilik anlamına gelmektedir. Yansıma yoluyla zarar kavramında, matufiyet, haksız fiilin mağdurunu dolayısıyla yansıma yo¬luyla zarara uğrayan kişinin belirlenmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Yansıma yoluyla zarar kavramı, kanunda düzenlenmiş haller dışında kul¬lanılamaz, yorum yöntemiyle genişletilemez. Zira, yorum yöntemiyle genişle¬tilmesi mümkün olan bu kavram, kötü niyetli kişiler tarafından haksız kazanç kapısı olarak görülebilir. Tezimizde, yansıma yoluyla zarar kavramı, diğer benzer kavramlarla farkları, yansıma yoluyla zarara uğrayabilecek kişilerin TBK ve BK düzenleme¬leriyle kimler olabileceği, TTK, TBK, BK, İBK, İMK, B.G.E., BGB ve Yargı¬tay kararları doğrultusunda yansıma yoluyla zarar kavramında zararın tazmini ve zamanaşımı detaylı olarak ele alınmış, kavram karmaşaları ve karışıklıkları irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler : Yansıma, Zarar, Tazminat, Destekten Yoksun Kalma İÇİNDEKİLER GİRİŞ BİRİNCİ BOLUM 1. ZARAR KAVRAMI- TANIMI VE TÜRLERİ 3 1.1. Zarar Kavramı 3 1.2. Tanım 4 1.3. Türleri 6 1.3.1. Mal Varlığı Zararı- Şahıs Varlığı Zararı 6 1.3.2. Maddi Zarar- Manevi Zarar 8 1.3.3. Fiili Zarar- Kazanç Kaybı (Yoksun Kalınan Kar) Zararı 13 1.3.4. Normatif Zarar 15 1.3.5. Doğrudan Doğruya Zarar- Dolaylı Zarar 16 1.3.6. Yansıma Yoluyla Zarar 19 İKİNCİ BOLUM 2. YANSIMA YOLUYLA ZARAR KAVRAMI 21 2.1. Kavram 21 2.2. Tanım 24 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. YANSIMA YOLUYLA ZARARIN UNSURLARI 25 3.1. Haksız Eylem Nedeniyle Yansıma Yoluyla Zarar 25 3.2. Sözleşmeye Aykırılık Nedeniyle Yansıma Yoluyla Zarar 26 3.3. Eylemin Yöneldiği Kişi Dışında Kalan ve Eyleme Bağlı Olarak Üçüncü Bir Kişinin Zarara Uğraması 26 3.3.1. Üçüncü Kişi Kavramı 26 3.3.2. Üçüncü Kişinin Tayininde Ölçüler (Yansımanın Kapsamı) 27 3.3.3. Kanun Tarafından Zarardan Sorumluluğun Öngörülmüş Olması 28 DÖRDÜNCÜ BOLUM 4. KANUNDA ÖNGÖRÜLEN YANSIMA YOLUYLA ZARAR 35 4.1. Gerçek Kişilerde 35 4.1.1. Maddi Kişisel Varlıkların İhlali Halinde 35 4.1.1.1. Ölüm Halinde 35 4.1.1.1.1. Maddi Zarar (Destekten Yoksun Kalma Zararı) (Yansıma Yoluyla Maddi Zarar): BK Md. 45f.2 (TBK md.53 b.2) 35 4.1.1.1.2. Manevi Zarar (Yansıma Yoluyla Manevi Zarar) BK Md. 47(TBK md.56) 38 4.1.1.1.2.1. Borçlar Kanunu′nda Manevi Zarar 38 4.1.1.1.2.2. Ölüm Halinde Manevi Zarar (Yansıma Yoluyla Manevi Zarar) 40 4.1.1.1.2.2.1. BK md.47 ile TBK md.56′nın Karşılaştırılması 40 4.1.1.1.2.2.2. Ölüm Halinde Yansıma Yoluyla Zarar Nedeniyle Manevi Tazminat Talep Edebilecek Kişiler 40 4.1.1.1.2.2.3. Ölüm Nedeniyle Yansımaya Yoluyla Manevi Zarar-Ölülere Saldırılar Nedeniyle Manevi Zarar 42 4.1.1.2. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinde Zarar (Cismani Zararlarda) 43 4.1.1.2.1. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinde Maddi Zarar 43 4.1.1.2.2. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesi Halinde Manevi Zarar 45 4.1.1.2.2.1. Bedensel Bütünlüğü Zedelenen Kişinin Manevi Zararı 45 4.1.1.2.2.2. Ağır Bedensel İhlaller Nedeniyle Yansıma Yoluyla Manevi Zarar 46 4.1.1.2.2.2.1. TBK′ndan Önceki Dönemde Bedensel Zarara Uğrayanın Yakınlarının Manevi Zararlarının Tazmin Edilmesi 46 4.1.1.2.2.2.2. Getirilen Değişiklik ve Gerekçesi 49 4.1.1.2.2.3. Bedensel Bütünlüğün İhlali Nedeniyle Yansıma Yoluyla Manevi Tazminatın Koşullan 49 4.1.1.2.2.3.1. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesi 50 4.1.1.2.2.3.2. Bedensel Bütünlüğün Ağır Bir Şekilde Zedelenmesi 50 4.1.1.2.2.3.3. Bedensel Bütünlüğü Zedelenen Kişinin Bir Yakınının Tazminat Talebi 51 4.1.1.2.2.3.4. Haksız Eylemin Diğer Unsurlarının Bulunması 51 4.1.2. Maddi Nitelikte Olmayan Kişisel Varlıkların İhlali Halinde Manevi Zarar (BK md.49) 53 4.1.2.1. Maddi Nitelikte Olmayan Kişisel Varlıklar 53 4.1.2.2. Maddi Nitelikte Olmayan Varlıkların İhlalinde Yansıma Yoluyla Zarar 54 4.1.2.3. Ölülere Yönelik Saldırılarda Yansıma Yoluyla Zarar 56 4.1.2.3.1. Ölenin Yakınlarının Zararı 57 4.1.2.3.2. Ölmüş Liderlerle Manevi Bağları Olanların Zararı 58 4.1.2.3.3. Kişilerin Kutsal Saydığı Değerlere Yönelik Saldırılarda Zarar 59 4.2. Tüzel Kişilerde 60 4.2.1. Tüzel Kişilerin Zararları 60 4.2.2. Tüzel Kişilerde Yansıma Yoluyla Zarar 61 4.2.2.1. Genel Olarak 61 4.2.2.1.1. Maddi Kişisel Varlıklara Saldın Halinde 61 4.2.2.1.2. Maddi Nitelikte Olmayan Kişisel Varlıklarda 62 4.2.2.2. Özel Olarak 63 BEŞİNCİ BÖLÜM 5. BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 67 5.1. Birden Fazla Zarar Görenler 67 5.2. Müteselsil Alacaklilık 67 5.3. Doğrudan Doğruya Zarar- Dolaylı Zarar 68 5.4. Matufiyet (Yöneliktik-Yöneltilmiş Olmak) 68 5.5. Üçüncü Kişiyi Etkili Koruyucu Sözleşme Kavramı 70 5.6. Üçüncü Kişi Lehine Sözleşme 71 ALTINCI BÖLÜM 6. YANSIMA YOLUYLA ZARARIN BELİRLENMESİ, TAZMİNİ, ZAMANAŞIMI 73 6.1. Yansıma Yoluyla Zararın Belirlenmesi 73 6.1.1. Yansıma Yoluyla Maddi Zararın Belirlenmesi 73 6.1.2. Yansıma Yoluyla Manevi Zararın Belirlenmesi 74 6.1.2.1. Ölüm Halinde 74 6.1.2.2. Ağır Bedensel Zarar Halinde 74 6.1.2.3. Şirketlerde Pay Sahipleri ya da Şirket Alacaklılarının Yansıma Yoluyla Zararlarında 75 6.2. Yansıma Yoluyla Zararın Tazmini 75 6.2.1. Tazminatın Belirlenmesi 75 6.2.2. Tazminata Faiz Yürütülmesi 77 6.2.3. Zarar Görene Geçici Ödemeler 78 6.3. Yansıma Yoluyla Zarara İlişkin Tazminat Alacağında Zamanaşımı 78 6.3.1. Haksız Eylemden Doğan Yansıma Yoluyla Zararların Tazmininde 78 6.3.2. Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Yansıma Yoluyla Zararların Tazmininde 79
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı