Vergisel Kabahatler ve Suçlar
Vergisel Kabahatler ve Suçlar
Turgut CANDAN
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZVII
AÇIKLAMAXI
İÇİNDEKİLERXV
KISALTMALARXXXVII
GİRİŞ1
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL ESASLAR
I – GENEL AÇIKLAMA9
II - KABAHATLER KANUNUNUN GENEL HÜKÜMLERİNİN
VERGİSEL KABAHATLER HAKKINDA
UYGULANABİLİRLİĞİ9
1 -İdari Yaptırım ve İdari Para Cezası Kavramlarından Hareketle Yapılan Yorum11
2 - Sistematik ve Tarihsel Yorum13
3 –Amaçsal Yorum16
III -GENEL İLKELER17
A -KANUNİLİK İLKESİ20
1. İlke20
2. Danıştay’ın Görüşü24
B -KANUNLARIN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ27
1. İlke27
2. Danıştay’ın Uygulaması28
C -LEHTE OLAN KANUNUN UYGULANMASI İLKESİ31
1.İlke31
2.Danıştay’ın Uygulaması 33
3.İlkenin 4369 sayılı Kanunla İlgili Olarak Uygulanabilirliği35
4.İlkenin Kabahatler Kanununun Genel Hükümleri Bakımından Uygulanışı37
D - CEZALARIN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ37
E -KANUNU BİLMEMENİN MAZERET SAYILAMAYACAĞI KURALI42
F-CEZALARIN GEREKLİLİĞİ VE ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ43
G-YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER46
1. Gerekçeli Olma İlkesi47
2. Suçsuzluk Karinesi49
3. Kendini Suçlamama Hakkı51
4. Kanuna Aykırı Olarak Elde Edilen Bulguların Delil Olarak Kullanılamaması55
5.Savunma Hakkı56
6.Non Bis İn İdem Kuralı60
H-SONUÇ63
IV -VERGİ SUÇ VE KABAHATLERİ64
A-VERGİ SUÇUNUN/KABAHATİNİN TANIMI64
1. Tanım64
2. Danıştay’ın Görüşü67
B-VERGİ SUÇUNUN/KABAHATİNİN UNSURLARI69
1.VERGİ SUÇUNUN/KABAHATİNİN MADDİ UNSURU69
a-Vergi Kanunu69
b-Vergi Kanununa Aykırı Hareket71
c-Vergi Ziyaı (Kaybı)71
2.VERGİ KABAHATİNİN/SUÇUNUN MANEVİ UNSURU77
a)Tekemmülleri İçin Kasıt Aranmayan Vergi Kabahatleri79
b)Kasta Dayalı Vergi Kabahatleri ile Vergi Suçları86
c)Kabahatler Kanunu Bakımından Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Haller (Hukuka Uygunluk Nedenleri)93
ca.Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığı94
cb.Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Maddenin Etkisinde Olma94
cc.Hata94
cd.Zorunluluk Hali95
ce.Cebir, Şiddet, Korkutma ve Tehdit96
cf.Pişmanlık96
C-VERGİ KANUNLARINA AYKIRI DAVRANIŞLARIN SUÇ VEYA KABAHAT OLMALARINA GÖRE TASNİFİ97
1-CEZA KESME YETKİSİ VERGİ İDARESİNE AİT OLAN
VERGİ KABAHATLERİ97
2-CEZALANDIRMA YETKİSİ CEZA MAHKEMELERİNE AİT OLAN VERGİ KANUNLARINA AYKIRI DAVRANIŞLAR97
V-VERGİ CEZALARI97
A-VERGİ CEZASININ MAHİYETİ97
1.Tanım97
2.Danıştay’ın Görüşü 101
B-VERGİ CEZALARININ TÜRLERİ102
1-İDARİ VERGİ CEZALARI102
2 - ADLİ VERGİ CEZALARI103
C-CEZA EHLİYETİ103
VI - TEK FİİL İLE ÇEŞİTLİ KABAHATLER İŞLENMESİ105
A-MUHTELİF VERGİ ZİYAINA SEBEBİYET VERİLMESİ106
B-EYLEMİN MUHTELİF CEZAYI İSTİLZAM ETMESİ106
VII -AYRI FİİLLERLE AYRI VERGİSEL KABAHAT İŞLENMESİ108
A-HER FİİLİN AYRI TÜRDEN VERGİ KABAHATİ OLUŞTURMASI108
B-BİR TAKVİM YILI İÇİNDE AYNI TÜRDEN BİRDEN
FAZLA USULSÜZLÜK EYLEMİ YAPILMASI108
VIII - TEKERRÜR111
A- TANIM111
B- KOŞULLARI112
C-CEZANIN HESAPLANMASI115
IX - SUÇLARDA BİRLEŞME115
İKİNCİ BÖLÜM
VERGİSEL KABAHATLER
VE
İDARİ CEZALAR
I-VERGİ ZİYAI KABAHATİ120
A-VERGİ ZİYAI KABAHATİNİN TANIMI121
B-VERGİ ZİYAI122
C-VERGİ ZİYAI KABAHATİNİN MADDİ UNSURU128
1-GENEL OLARAK VERGİ ZİYAI KABAHATİNİN
MADDİ UNSURU129
a)Vergilendirme ile İlgili Ödevlerin Zamanında Yerine Getirilmemesi129
b)Vergilendirme ile İlgili Ödevlerin Zamanında,
Fakat Eksik Yerine Getirilmesi130
c)Kişisel Durumla İlgili Gerçek Dışı Beyanda
Bulunulması131
d)Haksız Yere Vergi adesine Sebebiyet Verilmesi131
e)Diğer Haller136
2-359’UNCU MADDEDE YAZILI EYLEMLER137
2a.ON SEKİZ AYDAN ÜÇ YILA KADAR HAPİS CEZASINI GEREKTİREN EYLEMLER (“a” fıkrası)139
a - “1” Numaralı Bentte Sayılan Eylemler139
aa)Defter ve Kayıtlarda Hesap ve Muhasebe Hileleri Yapmak140
ab)Defterlerde Gerçek Olmayan veya Kayda Konu İşlemlerle İlgisi Bulunmayan Kişiler Adına
Hesap Açmak147
ac)Defterlere Kaydı Gereken Hesap ve İşlemleri, Vergi Matrahının Azalması Sonucunu Doğuracak Şekilde Tamamen veya Kısmen Başka Defter, Belge veya Diğer Kayıt Ortamlarına
Kaydetmek148
b -“2” Numaralı Bentte Sayılan Eylemler150
ba - Defter, Kayıt Ve BelgeleriTahrif Etmek151
bb- Defter, Kayıt Ve Belgeleri Gizlemek152
● - Genel Olarak Gizleme Eylemi152
● - İbraz Etmeme Eylemi153
bc-Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Eylemi169
bd-Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Eylemi176
2b.ÜÇ YILDAN BEŞ YILA KADAR HAPİS CEZASINI GEREKTİRENEYLEMLERDEN DOĞMUŞ OLMASI (“b” fıkrası)178
a)Defter, Kayıt ve Belgeleri Yok Etme Eylemi178
b)Defter Sayfalarını Yok Ederek Yerine Başka Yapraklar Koyma Veya Hiç Yaprak Koymama Eylemi179
c)Belgelerin Asıl Veya Suretlerini Tamamen veya Kısmen Sahte Olarak Düzenleme Eylemi179
d)Asıl veya Suretleri Kısmen veya Tamamen Sahte Düzenlenen Belgeyi Kullanma Eylemi183
3b.İKİ YILDAN BEŞ YILA KADAR HAPİS CEZASINI GEREKTİREN EYLEMLERDEN DOĞMUŞ OLMASI (“c” fıkrası)186
ba.Belgelerin Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Olmayanlarca Basılması187
bb.Maliye Bakanlığı İle Anlaşması Olmayanlarca Basılan Belgelerin Bilerek Kullanılması189
D-VERGİ ZİYAI KABAHATİNİN MANEVİ UNSURU190
1-359’UNCU MADDEDE YAZILI EYLEMLERLE NEDEN OLUNAN VERGİ ZİYAI KABAHATİNİN MANEVİ UNSURU192
2-DİĞER EYLEMLERLE NEDEN OLUNAN VERGİ
ZİYAI KABAHATİNİN MANEVİ UNSURU198
E-İŞTİRAK199
1.TANIM203
2.FAİLLİK (ORTAK FAİLLİK)206
a)İştirak, Vergi Usul Kanununun 359’uncu Maddesinde Sayılan Eylemlerin İcrasına Olmalıdır208
b)Kaçakçılık Suçu Sayılan Eylemlerin İcrası, Birden Fazla Kişi Tarafından ve Önceden Anlaşarak Gerçekleştirilmiş Olmalıdır209
c)Kaçakçılık Suçu Sayılan Eylemler Birlikte Gerçekleştirilmiş Olmalıdır210
ca.Faillerden Her Birinin Eyleminin, Diğer Ortakların Eylemleriyle Birlikte Maddede Yazılı Kaçakçılık Suçlarından Birini Oluşturması210
cb.Müşterek Faillerin Birbirinden Bağımsız Olarak
Suçun Kanuni Unsurunu Oluşturan Eylemlerinin Karşılıklı Olarak Birbirini Tamamlaması212
3.AZMETTİRME:212
4.YARDIM ETME EYLEMİ216
5.İŞTİRAKTE MENFAAT GÖZETİLMESİ217
F-VERGİ ZİYAI KABAHATİNE UYGULANACAK İDARİ YAPTIRIMLAR220
1.İDARİ PARA CEZASI221
a)Genel Olarak Vergi Ziyaı Kabahatine Uygulanacak
Ceza222
b)359’uncu Maddede Yazılı Eylemlerle İşlenen
Vergi Ziyaı Suçuna Uygulanacak Vergi Ziyaı Cezası222
c)İştirakte Vergi Ziyaı Cezası222
d)Beyannamenin Yasal Süresinden Sonra Verilmesi Durumunda Vergi Ziyaı Cezası223
e)Uzlaşılan Vergilerde Vergi Ziyaı Cezası224
f)İzaha Davette Vergi Ziyaı Cezası225
2.AÇIKLAMA YAPMA225
a)Açıklama226
aa.Açıklama Yapma Yetkisinin Kullanılabilmesinin Koşulları226
ab.Açıklama Yapmaya Yetkili Makamlar230
ac.Açıklamanın Şekli231
ad.Açıklamanın Yer ve Zamanı231
ae.Açıklanan Bilgiler Ele Alınarak, Mükelleflerin Haysiyet, Şeref ve Haklarına Tecavüz Edilemez232
b)Mesleki Kuruluşlara Bildirme232
III - USULSÜZLÜK KABAHATLERİ234
A-TANIMI VE MAHİYETİ234
B-GENEL USULSÜZLÜK EYLEMLERİ VE CEZALARI236
1-BİRİNCİ DERECE USULSÜZLÜKLER236
a-Vergi Ve Harç Beyannamelerinin Süresinde Verilmemiş Olması (Bent.1)236
b-Bu Kanuna Göre Tutulması Mecburi Defterlerden Herhangi Birinin Tutulmamış Olması (Bent.2)238
ba-Defter Tutma Ödevinin Amacı ve Kapsamı239
bb-Tutulması Zorunlu Defterler239
bc-Usulsüzlük Sayılan Defter Tutmama Halleri 240
i-Defterlerin Hiç Temin Edilmemiş Olması240
ii-Defterlere Hiç Kayıt Yapılmamış Olması240
iii-Yanlış Defter Tutulmuş Olması241
c-Defter Kayıtlarının Ve Bunlarla İlgili Vesikaların Doğru Bir Vergi İncelemesi Yapılmasına İmkan Vermeyecek Derecede Noksan, Usulsüz Ve Karışık Olması (Bent.3)241
ca-Defter Kayıtlarının Ve Bunlarla İlgili Vesikaların Noksan Olması243
cb-Defter Kayıtları Ve Bunlarla İlgili Vesikaların
Usulsüz Olması244
cc-Defter Kayıtları Ve Bunlarla İlgili Vesikaların
Karışık Olması247
d-Bu Kanuna Göre Tutulması Mecburi Defterlerin ve Kanunen Muhafazası Mecburi Vesikalarla Evrakın Yetkili Memurlar Tarafından İstenildiği Halde İbraz Edilmemesi (Bent.4)248
e-Çiftçiler Tarafından 245’inci Madde Hükmüne Göre Muhtar ve İhtiyar Heyetlerince Yapılan Davete Müddetinde İcabet Edilmemesi (Bent.5)248
f-Bu Kanunun Kayıt Nizamına Ait Hükümlerine (Madde 215-219) Uyulmamış Olması (Bent.6)248
g-İşe Başlamanın Zamanında Bildirilmemesi (Bent.7)249
h-Tasdiki Mecburi Olan Defterlerden Herhangi Birinin Tasdik Muamelesinin Yaptırılmamış Olması (Bent.8)249
ha - Defterleri Tasdik Zorunluluğunun Amacı250
hb-Tasdiki Zorunlu Defterler250
hc-Tasdik Zamanı, Tasdik Makamı ve Tasdikin Şekli250
hd-Tasdik Ettirmeme Sayılan Haller252
ı -Diğer Ücretler Üzerinden Salınan Gelir Vergisinde, Tarh Zamanı Geçtiği halde Verginin Tarh Ettirilmemiş Olması (Bent.9)253
i -Veraset ve İntikal Vergisinin 242 nci Maddenin İkinci Fıkrasında Belirtilen Süre İçerisinde Verilmemiş Olması (Bent.11)253
2 -İKİNCİ DERECE USULSÜZLÜKLER253
a -Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamelerinin Süresinin Sonundan Başlayarak 342 nci Maddenin 1 inci Fıkrasında Belirtilen Süre İçinde; Emlak Vergisi Beyannamesinin Bu Kanunun 27 nci Maddesinde Yazılı Ek Süre İçinde Verilmiş Olması (Bent.1)254
b -Ekim Ve Sayım Beyanlarının Süresi İçinde veya Kanunda İstenilen Bilgileri İhtiva Edecek Doğru Bir Şekilde Yapılmaması (Bent.2)255
c -Vergi Kanunlarında Yazılı Bildirimlerin Zamanında Yapılmamış Olması (İşe Başlamayı Bildirme Hariç) (Bent.4)255
d - Vergi Karnesinin Süresinin Sonundan Başlıyarak
15 Gün Geçtiği Halde Alınmamış Olması (Bent.5)256
e -Tasdiki Mecburi Olan Defterlerin Herhangi Birinin Tasdik Muamelesinin, Süresinin Sonundan Başlıyarak Bir Ay İçinde Yaptırılmış Olması (Bent.6)256
f -Vergi Beyannameleri, Bildirimler, Evrak ve Vesikaların Kanunen Belli Şekil ve Muhteviyatı ve Ekleri ile
Bunlarla İlgili Olarak Yapılan Diğer Düzenlemelere
İlişkin Hükümlere Uyulmamış Olması (Bent.7)256
g -Hesap ve Muamelelerin Doğruluk veya Açıklığını Bozmamak Şartıyla Bazı Evrak ve Vesikaların Bulunmaması veya İbraz Edilmemesi (Bent.8)262
3 -GENEL USULSÜZLÜKTE UYGULANACAK CEZA262
a-Cezanın Miktarı262
b-Usulsüzlük Eyleminin Başka Bir Vergi Cezasını da Gerektirmesi265
c-Bir Takvim Yılı İçinde Aynı Nev’iden Birden Fazla Usulsüzlük Eylemi Yapılması266
d- Usulsüzlük Eyleminin Re’sen Takdiri Gerektirmesi267
C -ÖZEL USULSÜZLÜK KABAHATLERİ VE CEZALARI268
1-FATURA VE BENZERİ EVRAK VERİLMEMESİ VE ALINMAMASI İLE DİĞER ŞEKİL VE USUL HÜKÜMLERİNE UYULMAMASI269
1a-1’İNCİ BENTTE YAZILI EYLEMLER VE
CEZALARI270
a-Eylemler270
aa-Belge Vermeme Eylemi270
i-Bulundurma Yükümlülüğüne Aykırı Davranılması271
ii-Düzenleme Yükümlülüğüne Aykırı Davranılması272
iii-Verme Yükümlülüğüne Aykırı
Davranılması283
ab-Belge Almama Eylemi284
ac-Düzenlenen Belgelerde Gerçek Meblağdan
Farklı Meblağlara Yer Verilmesi287
b-Eylemin Faili288
c-Ceza Kesme Koşulu Olarak Eylemin Tespit
Şekli ve Zamanı288
d-Eylemin Cezası298
1b-2’NCİ BENTTE YAZILI EYLEMLER VE
CEZALARI300
a-Vergi Usul Kanununda Öngörülen Belgelere İlişkin
Özel Usulsüzlük Eylemleri300
b-Maliye Bakanlığınca Düzenleme Zorunluluğu Getirilen Belgelerle İlgili Özel Usulsüzlük Eylemi301
c-Failleri302
d-Cezası302
1c-3’ÜNCÜ BENTTE YAZILI EYLEM VE CEZASI304
a.Eylem304
b.Faili304
c.Eylemin Tespiti304
d.Eylemin cezası305
1d.4’ÜNCÜ BENTTE YAZILI EYLEMLER VE
CEZALARI305
a.Eylemler305
b.Cezası306
1e.5’İNCİ BENTTE YAZILI EYLEMLER VE
CEZALARI307
1f.6’NCI BENTTE YAZILI EYLEMLER VE CEZASI307