Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Vergilendirme Alanında Bakanlar Kuruluna Verilen Yetkiler Ve Sınırları
Vergilendirme Alanında Bakanlar Kuruluna Verilen Yetkiler Ve Sınırları
Yunus Emre YILMAZOĞLU
Sayfa Sayısı
:
159
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786055929527
680,00
TL Yunus Emre YAZICIOĞLU 1982 yılında Kahramanmaraşta doğdu. İlk ve orta öğrenimini Kahramanmaraşta tamamladı. 2004 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. 2005 yılında Ankara Barosunda avukatlık stajını tamamladı. 2006 yılında İdari Yargı Hakim Adayı olarak mesleğe başladı. 2007 yılında Adana Vergi Mahkemesi üyeliğine atandı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı yüksek lisans programını 2008 yılında tamamlayan YILMAZOĞLU, halen Adana 2. Vergi Mahkemesi Üyesi olarak çalışmaktadır. GİRİŞ Vergi ve vergi benzeri mali yükümlülükler, devletin görevlerini yerine getirebilmek için gerçekleştireceği harcamaların finansmanına yönelik olup, aynı zamanda, gelir ve servet dağılımındaki eşitsizliğin giderilmesi gibi mali olmayan (sosyal) amaçları da bünyesinde barındırır. Kamu harcamalarının Ymansmanı için kamu geliri elde edilmesi ve kamusal kaynakların yeniden bölüşülmesi gibi amaçlar, bir yandan bireylerin temel hak ve özgürlüklerine müdahaleyi gerektirirken, diğer yandan birtakım anayasal ve yasal güvencelerin sağlanmasını zorunlu kılmaktadır. 1982 Anayasasının - Vergi Ödevi - başlığını taşıyan 73üncü maddesi, kamu giderlerini karşılamak amacıyla yükümlü olabilecek kişilere yüklenecek mali yükümlülüklere ilişkin çeşitli ilkeler öngörmekte ve hem kişilere hem de devlete çeşitli sorumluluklar yüklemektedir: Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklere ilişkin düzenlemelerin yasa ile yapılması, vergi yükünün genel bir katılma payı olması nedeniyle kişiler arasında dengeli ve eşit dağıtılması, vergilerin adalet ve hakkaniyet ölçülerine uygun, açık, anlaşılabilir, belirgin oranlar ve öğeler içermesi, Anayasanın anılan maddesinden çıkartılabilen temel vergilendirme ilkeleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergi alma konusunda hukuki ve fiili güç(2) olarak tanımlanan vergilendirme yetkisini kullanarak devletin, bireylerin özgürlük alanına müdahaleetmesi, devlet ile bireyi karşı karşıya getirmektedir.<3) İşte bu yüzden, devlete vergi alma ödevi bağlı bir yetki olarak yüklenirken, bireyi de devlete karşı korumak amacıyla, vergilerin yasallığı ilkesi benimsenmiştir/4′ Bu noktada vergilerin yasallığı ilkesinin, iki boyutu karşımıza çıkmaktadır: İlk boyutta, vergilerin yasallığı ilkesi, birey için bir güvence oluşturur. İkinci boyutta ise, kamu harcamalarının finansmanı amacıyla, vergi yükünü adaletli ve dengeli bir şekilde yayarak, herkesten mali gücüne göre vergi toplamakla yükümlü olan devlet, bu yetki ve ödevini, verginin ana öğelerini bütünüyle içeren bir vergi yasasına dayanarak yerine getirmek zorundadır.(5) Vergilerin yasallığı ilkesinin, vergilendirme sürecinde birey-devlet ilişkileri açısından bu denli gerekli ve önemli bir yere sahip olması karşısında; yasama organının, yavaş işlemesi, ekonomiye gereklerine uygun surette müdahale edilmesini sağlayacak mekanizmalara sahip olmaması vb. nedenler, yasama organının vergilendirrae sürecinin her safhasında etkili olmasını imkansız hale getirmektedir. Bu sebeple vergilendirme sürecinde yasama organı, ya Anayasanın doğrudan doğruya yürütme organına yetki vermesi ya da yetki devrinin Anayasada öngörülmesi -anayasal yetki devri(6)- suretiyle bazı yetkilerini yürütme organı ile paylaşmaktadır. Nitekim Anayasanın 121. ve 122. maddeleri uyarınca yürütme organının olağanüstü hal ve sıkıyönetim halinde sahip olduğu düzenleme yetkisi doğrudan doğruya Anayasadan kaynaklanırken, Anayasanın 73. ve 167. maddelerinde ise düzenleme yetkisinin yürütme organına devredilebileceği öngörülmüştür. ÖNCEL/kUMRULU/ÇAĞAN, eserlerinde konu ile ilgili olarak Güçler ayrılığı kuramı çerçevesinde vergi muaflık ve istisnaları konulması, değiştirilmesi ve kaldırılması, indirim ve oranlarında değişiklik yapmak yetkisi yasama organı tarafından yasa ile gerçekleştirilebilir. Buna karşılık vergilerin sübjektif ve bireysel nitelik taşıyan tarh ve tahsil işlemleri yürütme organının yetkisi içindedir. Vergilerin yasallığı ilkesi yürütme organının yetkisinin kural olarak bağlı yetki olması sonucunu doğurmaktadır... Çağdaş demokratik gelişim, güçler ayrılığı kuramının yasama ve yürütme güçleri arasındaki ayırım açısından yumuşaması sonucunu doğurmuş, kurumlar dengesi yürütme organı yararına bozulmuştur. Bunun en önemli nedeni sosyal devlet ve müdahaleci devlet kavramlarının gelişmesidir. Ekonomiye çabuk ve etkin müdahale zorunluluğu yürütme organının özellikle vergilendirme alanında güçlendirilmesini gerekli kılmıştır demektedirler. Anayasal hükümler dikkate alındığında vergilendirme alanında asıl yetkinin yasama organına ait olduğu, yürütme organının ise istisnai olarak yet-kilendirildiği görülmektedir. Vergilendirmenin temel hak ve özgürlükler ile olan ilişkisi dikkate alındığında, istisnai nitelikte yetki sahibi olan Bakanlar Kurulunun vergilendirme alanındaki düzenleme yetkisinin sınırlarının tespiti büyük önem arz etmektedir. Konuyu değinilen teorik ve pratik öneminden dolayı ele almamızın uygun olacağı düşüncesiyle bu incelemeye yönelmiş bulunuyoruz. Vergilendirme alanında, doğrudan doğruya ya da dolaylı yetki paylaşımları ile Bakanlar Kurulu′na tanınan düzenleme yetkisinin sınırlarının tespiti, yetki veren yasanın anayasal vergileme ilkelerine uygunluğu, kullanılan yetkinin anayasal normlara, yetkinin verildiği yasal normlara ve kamu yaran ile hizmetin gereklerine uygunluğunun denetimi ve söz konusu denetim sonucunda yargı mercilerince verilmiş olan kararlar bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. SUNUŞ ve TEŞEKKÜR Elinizdeki çalışma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı yüksek lisans programında Prof. Dr. Ahmet G. Kumrulu danışmanlığında hazırlanıp 13.10.2008 tarihinde, Prof. Dr. Ahmet G. Kumrulu, Prof. Dr. Nurettin Bilici ve Prof. Dr. Mustafa Akkayadan oluşan tez jürisi önünde savunularak oy birliğiyle kabul edilen Vergilendirme Alanında Bakanlar Kuruluna Verilen Yetkiler ve Sınırlan -Yargı Kararları İşığında Bir İnceleme- adlı tezin, savunma sırasında jüri üyeleri tarafından yapılan eleştiriler göz önünde bulundurularak düzeltme ve eklemeler yapılan, savunma tarihinden bu yana gerçekleşen mevzuat değişikliklerine göre güncellenen, yeni yargı kararlan eklenmek suretiyle geliştirilen ve bu arada sistematik açıdan bazı değişiklik ve düzeltmelere tabi tutulan halidir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, konunun kuramsal temelleri ve gelişimi başlığı altında, vergilendirme yetkisi ile hukuk devleti ve sosyal devlet ilkeleri arasındaki ilişki irdelendikten sonra, vergilerin yasallığı ilkesinin tarihsel gelişim süreci ve doktrin ve yargı kararlan ile belirlenen kapsamına değinilmiştir. İkinci bölümde, vergilendirme alanında Bakanlar Kuruluna verilen yetkilerin anayasal ve yasal dayanakları incelenmeye çalışılmış; ayrıca, Bakanlar Kuruluna Anayasa hükümleri uyarınca verilen ya da verilmesi öngörülen yetkiler çeşitli açılardan karşılaştırmalı olarak incelemeye tabi tutulmuştur. Üçüncü bölümde ise, Anayasanın 73. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Bakanlar Kurulu′na verilmesi öngörülen yetkinin anayasal ve yasal sınırları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, öncelikle, Bakanlar Kuruluna düzenleme yapma yetkisi veren yasanın haiz olması gereken özellikler irdelenmiş, bu hususta doktrin ve yargı kararlan ışığında mevzuat hükümleri değerlendirilmiştir. Öte yandan, aynı bölümde Bakanlar Kurulunun tesis edeceği düzenleyici işlemlerin anayasal ve yasal hükümlere uygunluğu açısından taşıması gereken özellikler yine doktrin ve yargı kararlan ışığında tespit edilmeye çalışılmıştır. Elinizdeki çalışmanın bu aşamaya gelmesinde sayısız kişinin emeği geçmiştir. Özellikle tez danışmanlığımı üstlenerek beni onurlandıran, acı-tatlı bir çok anımı paylaştığım, öğrencisi olmaktan gurur duyduğum ve vergi hukuku alanında attığım her adımda onun öğrencisi olma sıfatına layık olmaya özen gösterdiğim Prof. Dr. Ahmet G. Kumruluya şükranlarımı sunarım. Saygıdeğer Hocamin üstün emek ve gayretleri sayesinde bu çalışma, bir tezin sahip olması gereken özelliklere sahip olabilmiştir. Lisans ve yüksek lisans derslerinde kendisinden çok şey öğrendiğim, yoğun çalışma programına rağmen tez ile ilgili eleştirilerini benimle paylaşan ve bu çalışmanın yayımlanması hususunda beni destekleyen Sayın Hocam Prof. Dr. Mustafa Akkayaya şükranlarımı sunarım. Diğer yandan, özellikle hakimlik mesleğine girmek için yapılan sınava hazırlık sürecinde eserinden oldukça istifade ettiğim, tezin savunulması sırasında değerli görüşlerini benden esirgemeyen ve yayımlanması hususunda beni destekleyen Prof. Dr. Nurettin Biliciye de teşekkür ederim. Çalışma sırasında yargı kararlarına ve doktrine yansıyan görüşlerinden oldukça istifade ettiğim Danıştay Başsavcısı Turgut Candana şükranlarımı sunarım. Kaynak temininde sonsuz emeği bulunan, çalışmanın bu hale gelmesi hususunda teşviklerini esirgemeyen Yeminli Mali Müşavir Bünyamin Öztürke minnettarım. Emeklerinin karşılıksız kalmadığını görmesini çok isterdim. Ruhu şad olsun... Savunma öncesinde tezi inceleyerek değerli görüşlerini benimle paylaşan, çalışmanın güncellenmesi aşamasında kaynak bulmamda benden yardımlarını esirgemeyen değerli dostum Av. Eren Altaya şükranlarımı sunarım. Çalışmanın yayımlanması hususunda beni sürekli teşvik eden ve çalışmamı inceleyip değerli görüşlerini benimle paylaşan Av. Ali Volkan Özgüvene teşekkür ederim. Tezimin hazırlanması sürecinde benden yardımlarını esirgemeyen, çalışmalarıma değerli görüşleri ile katkıda bulunan ve mesleki açıdan yetişmemde büyük emekleri bulunan Adana Bölge İdare Mahkemesi Başkanı Ali Yaşar Yurdabaka, Adana 2. Vergi Mahkemesi Başkanı İsmail Kurumluya, Adana 2. Vergi Mahkemesi Üyesi İlhan Barışa, Ankara 4. Vergi Mahkemesi Üyesi Hayrani Akyola teşekkür ederim. Ayrıca çalışmamın hazırlanması esnasında görüşlerinden faydalandığım ve desteklerini gördüğüm başta Adana 1 .Vergi Mahkemesi Üyesi Caner Dinletir ve Adana 2. İdare Mahkemesi Üyesi Zafer Bilgi olmak üzere tüm Adana Bölge İdare, İdare ve Vergi Mahkemesi Başkan ve Üyeleri ile benden güler yüz ve desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen mahkeme görevlilerine de teşekkürü bir borç bilirim. Kaynak temini konusunda yardımlarını esirgemeyen, çalışmaya değerli görüşleri ile katkıda bulunan ve çalışmamın yayımlanması hususunda beni yüreklendiren değerli meslektaşlarım; 3. Daire Tetkik Hâkimleri Ümit Koca-tepe ve Eşlem Ayaza, 7. Daire Tetkik Hakimi İbrahim Başa, 9. Daire Tetkik Hakimi Funda Öztuğrala, Tokat İdare Mahkemesi Üyesi Güney Akçere şükranlarımı sunarım. Kitabın basılması konusunda ilgi ve desteklerini esirgemeyen, bu çalışmanın elinize ulaşmasında büyük payı olan ve Yaklaşım Ailesine dahil olma konusunda bana destek olan Yaklaşım Yayıncılık A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Sansuya minnettarım. Kitabın sayfa düzenini yapan ve yayına hazırlayan Sayın Cengiz Şimşir ve Elvan Bala, gösterdikleri ilgi ve titiz çalışmalarından dolayı teşekkür ederim. Varlıklarından güç aldığım, hayat yolunda yürürken attığım her adımda desteklerini hissettiğim, sevincimi paylaşarak çoğaltan, hüznümü ilgileri ile yok eden, haklarını asla ödeyemeyeceğime inandığım anne ve babama minnettarım. Sunabildiğim şükran onların üzerimdeki emeklerine erişebilmekten ve karşılığı olabilmekten acizdir. Zaten bu emeğe ve fedakârlığa bir karşılık bulma çabası da beyhude bir uğraştır. Benden ilgi ve desteklerini hiçbir zaman eksik etmeyen başta anneannem Bedriye Güray, ağabeylerim Mehmet Sait Yılmazoğlu ve Mustafa Zeki Yılmazoğlu olmak üzere tüm geniş aileme teşekkür ederim. Hayata her zaman dört elle sarılmamı sağlayan, benden desteğini hiçbir zaman eksik etmeyen ve her an yanımda olan Ablam Esra Cevahire minnettarım. Çalışmanın güncellenmesi esnasında bana evinin kapılarını açan, bilhassa öğrencilik yıllarımda bana maddi-manevi her türlü desteği veren, akademik çalışma yapma hususunda benden bilgi ve desteğini hiçbir zaman esirgemeyen, halam, Doç. Dr. Feriha Akpınarlıya ve ailesine şükranlarımı sunarım. Varlıklarından güç aldığım, desteklerini benden hiçbir zaman esirgemeyen başta Burcu Işık, Mustafa Yılmaz ve Sakine Dinletir olmak üzere tüm değerli dostlarıma şükranlarımı sunarım. Bu çalışmanın bugün elinize ulaşabilmesi daha önce bu konuda fikir üretenlerin sayesindedir. Hepsine sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Bu çalışmada, harcadığım emek ve gösterebildiğim akademik titizliğe rağmen çeşitli hataların bulunması ihtimal dahilindedir. Bu yüzden, sayın okuyucu ve değerlendiricilerden şimdiden özür dilerim. Çalışmanın değerli görüş ve yorumlarınızla gelişebilmeye muhtaç olduğu muhakkaktır. Bu sebeple görüş ve yorumlarınızı yemrey82@gmail.com adresine iletmenizi rica ederim. Ümit ederim ki, çalışma, uygulamada bu konuda duyulan ihtiyaçların giderilmesine bir nebze olsun katkı sağlar ve böylece amacına ulaşmış olur. Yunus Emre YILMAZOĞLU Adana, 05.01.2011 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM KONUNUN KURAMSAL TEMELLERİ VE GELİŞİ A) VERGİLENDİRME YETKİSİNİN HUKUK DEVLETİ VE SOSYAL DEVLET İLKELERİ AÇISINDAN SINIRLARI 20 1) HUKUK DEVLETİ İLKESİ YÖNÜNDEN 20 a) Yasal İdare İlkesi 20 b) Vergi Yasalarının Genelliği İlkesi 21 c) Vergilendirmede Eşitlik İlkesi 22 d) Vergi Yasalarına Karşı Bireylerin Temel Hak ve Özgürlüklerinin Güvenceleri 22 e) Hukuki Güvenlik İlkesi 26 f) İdari ve Yargısal Başvuru Hakkı 27 2) SOSYAL DEVLET İLKESİ YÖNÜNDEN , 29 B) VERGİLERİN YASALLIĞI İLKESİ ve TARİHSEL BOYUTU ÜZERİNE KISA SÖYLEMLER 30 C) CUMHURİYET DÖNEMİ ANAYASALARINDA YER ALAN DÜZENLEMELER...., 31 D) DOKTRİN VE YARGI KARARLARINDA İLKENİN YERİ 34 1) İLKE VE KAPSAMI , 34 2) İLKENİN İKİLİ YANSIMASI 37 3) VERGİSEL YASAMA İŞLEMİNİN İÇERİĞİ 38 a) Vergi Konulması 38 b) Verginin Kaldırılması 46 c) Vergi Yasasında Değişiklik 47 İKİNCİ BÖLÜM VERGİLENDİRME ALANINDA BAKANLAR KURULUNUN DÜZENLEME YETKİLERİ A) ANAYASAL DAYANAKLAR AÇISINDAN İRDELEME 49 1) ANAYAŞANIN 73/4. MADDESİ BAĞLAMINDA DEĞİŞİKLİK YAPMA YETKİSİ 49 a) Anayasal Yetki Devri 51 b) Yetkilendirilebilecek Organ 52 c) Düzenleme Yetkisi ve Fonksiyon Gasbı 53 d) Yetki Kullanımı ve İşlem Türü 54 e) Kanun Hükmünde Kararnamelerin Özel Konumu 56 f) Vergilendirme Alanında Kanun Hükmünde Kararname Örnekleri 58 2) ANAYAŞA′NIN 167. MADDESİ KAPSAMINDA DÜZENLEME YETKİSİ 64 a) Dış Ticaretin Düzenlenmesi 64 b) Yetkinin Kullanımı ve İşlem Türü 66 3) OLAĞAN DIŞI ANAYASAL REJİMLERDE YETKİ 66 a) Olağanüstü Hal 67 b) Sıkıyönetim (Seferberlik ve Savaş) Hali 67 c) Yetki Kullanımı ve İşlem Türü 69 4) DİĞER ORGANLARA TANINAN MALİ YETKİLER 69 a) Yerel Yönetimlerde Düzenleme Yetkisi 69 b) Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları ve Yetki 70 5) VAKIFLARA VERGİ MUAFİYETİ TANINMASI SORUNU 71 B) BAKANLAR KURULU′NA TANINAN DEĞİŞİK DÜZENLEME YETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 72 1) YETKİLİ ORGAN 72 2) YETKİNİN HUKUKİ TEMELİ 73 3) KONU UNSURU 74 4) AMAÇ UNSURU 74 5) YARGISAL DENETİM 75 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BAKANLAR KURULUNUN DÜZENLEME YETKİSİNİN SINIRLARI A) YETKİ VEREN YASAYA DAİR SINIRLAR 77 1) DÜZENLEME YETKİSİ VERİLMESİNİN AMACI VE SEBEBİ 78 a) Amaç Unsuru Üzerine Söylemler 78 b) Sebep Unsuru Üzerine Söylemler 79 2) YASAL SINIRLARIN İRDELENMESİ 81 a) Kamu Geliri Türü ve Unsurları Açısından 85 b) Anayasal Sınırları Aşan Yetki Örnekleri 85 c) Usul ve Esaslar da Maliye Bakanlığı′nın Tespit Yetkisi Ã04 d) Maliye Bakanlığı′nın Diğer Yetkileri 108 e) Vergi Suç ve Cezalarında Yetki 110 f) Şekil Unsurlarında Yetki 111 g) Hukuki Güvenlik-Belirlilik ve Ölçülülük İlkeleri ile Yetki Karşıtlığı 114 h) Yönlendirici Bir Ölçüt Olarak Sosyal Devlet İlkesi 116 3) DEĞERLENDİRME 117 B) DÜZENLEYİCİ İŞLEM AÇISINDAN SINIRLAR 118 1) GENEL SINIRLAR 118 2) DANIŞTAY UYGULAMASI 119 a) Sebep ve Amaç Unsuru Konusunda 119 b) Vergi Kolaylıkları Konusunda 125 c) Vergiyi Doğuran Olay Konusunda 130 Hukuki Güvenlik İlkesi Konusunda 132 e) Şekli Ödevler Konusunda 135 3} TAKDİR YETKİSİNE ÇİZİLEN SINIRLAR 137 a) Vergi Oranlarını ve Tutarlarını "Sıfır"a İndirme Yetkisi ve Sıfır Olarak Belirlenen Oran ve Tutarlarda Verginin Kaldırılıp Kaldırılmadığı Tartışması 139 b) İstisna, Muaflık ve İndirimler Konusunda Sıfıra İndirme Yetkisi 142 c) Yetkinin Sürekli Üst Sınırdan Kullanılması Sorunu 143 d) Yatay-Dikey Eşitlik İlkeleri ve Takdir Yetkisinin Konumu 144 e) Gerekçe ve Özel Koşullar Açısından Yetki Kullanımı 151 4) DEĞERLENDİRME 152 SONUÇ 154 YARARLANILAN KAYNAKLAR 157
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı