Vergi ve Diğer Kamu Alacaklarından Sorumluluğu
Vergi ve Diğer Kamu Alacaklarından Sorumluluğu
Turgut CANDAN
Sayfa Sayısı
:
341
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9750072618
ÖNSÖZ Toplum hayatında meydana gelen ekonomik ve sosyal değişmelere bağlı olarak vergileme alanını düzenleyen kanun hükümlerinin yetersiz kalması, bu alanda yeni yasal düzenlemeleri zorunlu kılmaktadır. Vergi kanunlarımızda zaman zaman yapılan değişiklikleri böyle bir ihtiyacın doğal sonucu olarak kabul etmek gerekir. Vergileme kapsamına giren konuların çeşitliliği ve karmaşık özellikleri, aynca usule ilişkin hükümlerin uygulanmasından doğabilecek sorunlar dikkate alındığında, yapılan yeni düzenlemelerin açıklığa kavuşturulması ilgililer yönünden olduğu kadar idari uygulamalar bakımından da önem kazanmaktadır. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 35 inci maddesine 4108 sayılı kanunla eklenen mükerrer 35 inci madde ile, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 10 uncu maddesi hükmü doğrultusunda getirilen düzenleme, amme alacaklarının takip ve tahsili yönünden bir yeniliktir. Sözü edilen mükerrer maddede öngörülen genel nitelikteki sorumluluk hükmünün, uygulamada yeni anlaşmazlıklara yol açabileceği gözden uzak tutulmamalıdır. Değerli meslekdaşım Turgut Candan tarafından daha önce 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 10 uncu maddesi çerçevesinde incelemeye tabi tutulan sorumluluk konusunun bu defa yürürlüğe konulan mükerrer 35 inci madde dolayısıyla yeniden ele alınıp daha kapsamlı biçimde incelenmesi, vergi camiası açısından fevkalade yararlı bir girişimdir. Görevinin yanısıra mesleki alandaki bu tür verimli çalışmalarım aralıkssız sürdüren değerli meslekdaşıma ait bu kitapta yer verilen görüş ve açıklamaların, gerek idari uygulamalara, gerekse yargı içtihatlarına kaynak oluşturacağı kuşkusuzdur. Titiz bir çalışma ürünü olan bu kitabı hazırlayıp camiaya kazandıran değerli meslekdaşımı gönülden destekliyor, bundan sonraki çalışmalarında basanlar diliyorum. Erman BAYRAKTAR Danıştay Yedinci Daire Em. Başkanı İÇİNDEKİLER KISALTMALAR. GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM KANUNİ TEMSİLCİ I-TANIMI 7 II - KANUNİ TEMSİLCİNİN MÜKELLEF VE SORUMLUDAN FARKI..8 III- TEMSİL EDİLEN BAKIMINDAN KANUNİ TEMSİLCİ 10 A - GERÇEK KİŞİLER 10 B - TÜZEL KİŞİLER 12 1 - Özel Hukuk Tüzel Kişileri 13 a - Kar Amacı Gütmeyen Özel Hukuk Tüzel Kişileri 14 aa - Dernekler 14 ab-Vakıflar 15 ac - Sendikalar 16 b - Kar Amacı Güden Özel Hukuk Tüzel Kişileri 16 ba - Şahıs Şirketleri 1 bb - Sermaye Şirketleri 19 be - Kooperatif Şirketleri 26 2 - Kamu Tüzel Kişileri 27 C - TÜZEL KİŞİLİĞİ OLMAYAN KURULUŞLAR 27 D - TÜRKİYE\\\′DE BULUNMAYANLAR 27 IV - İDARE VE TEMSİL YETKİSİNİN DEVRİNİN KANUNİ TEMSİLCİ SIFATI ÜZERİNDE ETKİSİ 29 V - KANUNİ TEMSİLCİ SAYILAMAYACAKLAR 38 A-ORTAKLAR 38 B-YED-İEMİN 39 C-VEKİLLER 40 İKİNCİ BÖLÜM KANUNİ TEMSİLCİNİN KAMU ALACAKLARINDAN SORUMLULUĞU I - MÜKERRER 35 İNCİ MADDEDE ÖNGÖRÜLEN SORUMLULUĞUN KAPSAMI 45 A -1 İNCİ MADDE KAPSAMINA GİREN KAMU ALACAKLARI 45 1 - Bir Alacağın Kamu Alacağı Sayılabilmesi, Devlet\\\′e, Vilayet Hususi İdarelerine (İl Özel İdarelerine) ve Belediyelere Ait Bulunmasına Bağlıdır 45 2 - Alacak, Niteliği Bakımından, Maddede Sayılanlardan Olmalıdır 46 a - Asli Nitelikteki Kamu Alacakları 46 b - Fer\\\′i Nitelikteki Kamu Alacakları 47 c - Diğer Kamu Alacakları 47 ca - Alacak, Kamu Hizmeti Tatbikatından Doğmuş Olmalıdır 48 cb - Kamu Hizmeti Tatbikatından Doğan Alacağın, Akitten, Haksız Fiilden ve Haksız İktisaptan Doğmamış Olması Gereklidir....48 d - Takip Masrafları 49 B - İKİNCİ MADDE KAPSAMINA GİREN KAMU ALACAKLARI 49 C - KANUNLARINDA 6183 SAYILI KANUNA GÖNDERMEDE BULUNULAN ALACAKLARIN DURUMU 50 II - SORUMLULUĞUN KOŞULLARI 51 A - KAMU ALACAĞININ ASIL BORÇLUSUNDAN TAHSİL EDİLEMEMİŞ OLMASI 51 B - KAMU ALACAĞININ ASIL BORÇLUSUNDAN TAHSİL EDİLEMEYECEĞİNİN ANLAŞILMIŞ OLMASI 52 III - MÜKERRER 35 İNCİ MADDEDE ÖNGÖRÜLEN SORUMLULUĞUN VERGİ USUL KANUNUNUN 10 UNCU MADDESİNDE ÖNGÖRÜLENDEN FARKI 53 A - KAPSAMLARI BAKIMINDAN FARK 53 B - DAYANAKLARI BAKIMINDAN FARK 54 C - KOŞULLARI BAKIMINDAN FARK 55 D - NİTELİKLERİ BAKIMINDAN FARK 56 E - SINIRLARI BAKIMINDAN FARK 56 IV - MÜKERRER 35 İNCİ MADDEDE ÖNGÖRÜLEN SORUMLULUĞUN 35 İNCİ MADDEDE ÖNGÖRÜLENDEN FARKI 58 A - 35 İNCİ MADDE 58 B - 35 İNCİ VE MÜKERRER 35 İNCİ MADDELERDE ÖNGÖRÜLEN SORUMLULUKLARIN FARKI 59 V - MÜKERRER 35 İNCİ MADDENİN YÜRÜRLÜĞÜ 62 A - MÜKERRER 35 İNCİ MADRDENİN, YÜRÜRLÜĞÜNDEN ÖNCE DOĞAN KAMU ALACAKLARI DOLAYISIYLA UYGULANABİLİRLİĞİ 63 B - MÜKERRER 35 İNCİ MADDE İLE VERGİ USUL KANUNUNUN 10 UNCU MADDESİNİN ÇATIŞMASI 67 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KANUNİ TEMSİLCİNİN VERGİSEL SORUMLULUĞU I - SORUMLULUĞUN KAPSAMI 83 A - VERGİ ALACAKLARI 83 1 - Vergi Usul Kanununun Kapsamına Giren Vergi, Resim, Harç ve Benzeri Mali Yükümler 84 VI - SORUMLU KANUNİ TEMSİLCİNİN BELİRLENMESİ 76 2 - Gönderme Yoluyla Kanuni Temsilcinin Sorumluluğunu Doğuran Vergi, Resim, Harç ve Benzeri Mali Yükümler 84 3 - Haksız Alınan İhracatta Vergi İadesi 85 B - VERGİ ALACAĞINA BAĞLI ALACAKLAR 87 1 - Gecikme Faizi, Tecil Faizi ve Gecikme Zammı 88 2 - Fon Kesintileri 91 C - VERGİ CEZALARI 92 II - SORUMLULUĞUN KOŞULLARI 93 A - VERGİ ALACAĞININ KISMEN VEYA TAMAMEN TEMSİL EDİLENİN VARLIĞINDAN ALINAMAMIŞ OLMASI 94 B - VERGİ ALACAĞININ ASIL BORÇLUSUNDAN ALINAMAMASININ SEBEBİNİN VERGİ ÖDEVLERİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİ OLMASI 102 C - VERGİ İLE İLGİLİ ÖDEVLERİN YERİNE GETİRİLMEMESİNDE KANUNİ TEMSİLCİNİN KUSURUNUN BULUNMASI 107 1 - Sorumluluğun Niteliği 108 2 - Kusur Karinesinin Aksinin Kanıtlanması 113 III - SORUMLULUĞUN SINIRI 122 IV - ALACAKLI VERGİ DAİRESİNİN KUSURU 133 V-RÜCU 136 A - ASIL BORÇLUYA RÜCU 136 B - DİĞER KANUNİ TEMSİLCİLERE RÜCU 139 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KANUNİ TEMSİLCİNİN ÖDEME EMRİ İLE TAKİBİ VE ÖDEME EMRİNE KARŞI İDARİ DAVA I - DAVA KONUSU İŞLEM: ÖDEME EMRİ 144 A - ÖDEME EMRİNİN NİTELİĞİ 149 B - ÖDEME EMRİNİN UNSURLARI 150 1 -Yetki Unsuru 151 2 - Şekil Unsuru 152 3 - Sebep Unsuru 153 a - Kamu Alacağının Mevcudiyetine Yönelik Hukuka Aykırılık İddiaları 155 aa - Kamu Alacağının Hukuken Doğmamış Olduğu İddiası 156 ab - Kamu Alacağının Maddi Olarak Mevcut Olmadığı İddiası 158 ac - Borcun Kısmen Veya Tamamen Ödenmiş Olduğu İddiası 162 ad - Borçlunun Şahsında Hata Yapıldığı İddiası 164 ae - Borcun İdarece Terkin Edildiği İddiası 165 b - Kamu Alacağının Tahsil Edilebilirliğine Yönelik Hukuka Aykırılık İddiaları 165 ba - Alacağın Vadesinin Gelmediği İddiası 166 bb - Alacağın İhtilaflı Olduğu İddiası....\\\′. 166 be - Alacağın Tahsiline Başka Hukuki Engel Bulunması 168 c - Kanuni Temsilcinin Sorumlu Tutulabilmesi İçin Kanunda Öngörülen Koşullara İlişkin Hukuka Aykırılık İddiaları 171 4 - Konu Unsuru 171 5 - Amaç Unsusu 172 II-ÖDEME EMRİNE KARŞI İDARİ DAVA..... 173 A - GÖREVLİ İDARİ YARGI YERİ 174 B - YETKİLİ İDARE/VERGİ MAHKEMESİ 179 C - İDARİ DAVA TÜRÜ 180 D - DAVA DİLEKÇESİNİN DÜZENLENİŞİ 181 1 - Dava Dilekçesinin Şekli 182 a - Dilekçeye Giriş 182 b - Olayın, Davanın Sebeplerinin Ve İddiaların Açıklanması 186 c - Dilekçenin Sonuca Bağlanması 187 d - Dilekçe Sayısı Ve Ekleri 188 2 - Birden Fazla Ödeme Emrine Karşı Aynı Dilekçe İle Dava Açılması 188 3 - Birden Fazla Kanuni Temsilcinin Müşterek Dilekçe İle Dava Açabilmesi 191 4 - Dava Dilekçesinde Usule Aykırılık Yapılması 194 a - 3 üncü Maddeye Aykırılık 194 aa - Şekle Aykırılık 194 ab - Dava Dilekçesinin Ehliyetsiz Kişi Tarafından İmzalanması 195 ac - Vekilin Avukat Olmaması 195 ad - Davalı İdarenin Gösterilmemesi Veya Davalı Olarak Yanlış İdarenin Gösterilmesi 196 ae - Davaya Konu Edilen İşlemin Kesin Ve Yürütülmesi Zorunlu Nitelikte Olmaması 196 b - 5 inci Maddeye Aykırılık 197 E- DAVA DİLEKÇESİNİN VERİLECEĞİ YERLER 197 F - DAVANIN AÇILMIŞ SAYILMASI, HARÇ VE POSTA ÜCRETİ.. .198 G - İDARİ DAVA AÇMA SÜRESİ 200 1 - İdari Dava Açma Süresinin Başlangıcı Ve Hesabı 201 a - İdari Dava Açma Süresinin Son Gününün Tatil Gününe Rastlaması 201 b - İdari Dava Açma Süresinin Son Gününün Çalışmaya Ara Verme Zamanına Rastlaması 202 2 - Üst Makama Yapılan Başvurunun Dava Açma Süresine Etkisi 203 3 - Mücbir Sebebin İdari Dava Açma Süresine Etkisi 206 4 - İdari Dava Açma Süresinin Geçirilmesinin Sonucu 207 H - YÜRÜTMENİN DURDURULMASI İSTEMİNDE BULUNMA GEREĞİ 207 1 - Yürütmenin Durdurulmasının Koşulları 208 2 - Yürütmenin Durdurulması İstemleri Hakkında Verilen Kararlara İtiraz 209 İ - İDARENİN SAVUNMASI VE SAVUNMAYA CEVAP 210 J - DAVAYA KATILMA 211 1 - Kendiliğinden Katılma 212 2 - Davanın İhbarı Üzerine Katılma 213 a - Davanın İdari Yargı Yerince Re\\\′sen İhbarı 214 b - Tarafların Davayı İhbarı 214 K-DURUŞMA 215 L- DAVACININ ÖLÜMÜ VEYA ADRESİNDE TEBLİGAT YAPILAMAMASI 217 1 - Davacının Ölümü 217 2 - Davacının Adresinde Tebligat Yapılamaması 218 a - Dava Dilekçesinde Gösterilen Adreste Hiç Tebligat Yapılmamış Olması 218 b - Davacının Tebligat Yapılamayan Adresinde Daha Önce Tebligat Yapılmış Olması 219 M - DAVANIN KARARA BAĞLANMASI, KARARIN AÇIKLANMASI, YANLIŞLIKLARIN DÜZELTİLMESİ VE KARARIN UYGULANMASI 219 1 - Davanın Karara Bağlanması 219 2 - Kararın Açıklanması Ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi 220 3 - Kararın Uygulanması 221 III - İTİRAZ VE TEMYİZ BAŞVURULARI 223 A - ÜST İDARİ YARGI YERLERİ 223 1 - Bölge İdare Mahkemeleri 224 2 - Danıştay 224 B- İTİRAZ VE TEMYİZ BAŞVURULARINA KONU KARARLAR 226 1 - İtiraz Ve Temyiz Başvurularına Konu Olabilecek Kararlar 227 2 - İtiraz Ve Temyiz Başvurularına Konu Edilemeyecek Kararlar 229 a - Nihai Kararlar 229 b - Nihai Olmayan Kararlar 229 C - İTİRAZ VE TEMYİZ DİLEKÇELERİNİN DÜZENLENİŞİ 230 1 - Dilekçenin Şekli 230- 2 - Birden Fazla Kararın İtiraz Veya Temyiz Başvurusuna Konu Edilmesi 233 3 - İtiraz Ve Temyiz Dilekçelerinde Usule Aykırılık Yapılması 233 D - HARÇ VE POSTA ÜCRETİ 234 E - İTİRAZ VE TEMYİZ SÜRELERİ 234 F - YÜRÜTMENİN DURDURULMASI İSTEMİNDE BULUNMA GEREĞİ 237 G-DURUŞMA 240 H - İTİRAZ VE TEMYİZ BAŞVURULARININ KARAR BAĞLANMASI 241 1 - İtiraz Başvurusunun Karara Bağlanması 241 2 - Temyiz Başvurusunun Karara Bağlanması 242 IV - KARARIN DÜZELTİLMESİ 244 A-KONUSU 245 B - DİLEKÇENİN DÜZENLENMESİ 246 C-SÜRESİ 246 D - KARARIN DÜZELTİLMESİNİ GEREKTİREN SEBEPLER 247 E - SAVUNMA VE İSTEMİN KARARA BAĞLANMASI 248 F - KARARIN DÜZELTİNMESİNİN İKİNCİ KEZ İSTENİLMESİ 248 V - YARGILAMANIN YENİLENMESİ 249 A-KONUSU 249 B - DİLEKÇENİN DÜZENLENMESİ 250 C-SÜRESİ 251 D - YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ 251 E - SAVUNMA VE İSTEMİN KARARA BAĞLANMASI 258 BEŞİNCİ BÖLÜM DİLEKÇE ÖRNEKLERİ 261 BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ KURULAN İLLER İLE YARGI ÇEVRELERİ 298 İDARE MAHKEMELERİ KURULAN İLLER VE YARGI ÇEVRELERİ 300 VERGİ MAHKEMELERİ KURULAN İLLER VE YARGI ÇEVRELERİ 302 İDARİ YARGILAMA USULÜ KANUNU 305 YARARLANILAN KİTAP VE MAKALELER 339