Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Vergi Hukukunda Mahkemelerin Hukuk Yaratma - Kanun Boşluğu Doldurma Yetkileri
Vergi Hukukunda Mahkemelerin Hukuk Yaratma - Kanun Boşluğu Doldurma Yetkileri
İdris Hakan FURTUN
Sayfa Sayısı
:
342
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9789754644876
100,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
ÖNSÖZ Adalet herkes için gerekli olan bir kavramdır. Yargıçlar hukuk kurallarını uygulayarak adalet dağıtmakla görevli kamu personelidir. Hukuk çözümü hedef alan bir sosyal bilim dalı olmak zorundadır. Hukukun çözümsüzlüğü düstur edinmesi düşünülemez. İnsan yapısı olan her şey gibi hukuk kurallarının da bazı eksiklikler içermesi normal karşılanmalıdır. Bu bağlamda hukuk uygulaması ile görevli mahkemeler hukukun uygulaması sırasında ortaya çıkabilecek kanun boşluklarını doldurmaya eşyanın tabiatı gereği yetkilidir. Bu bağlamda hukuk uygulaması sırasında tespit edilen yasa boşlukları çeşitli yöntemler uygulanmak sureti ile hukuku uygulamaya yetkili organlar tarafından doldurulmaktadır. Bu yöntemler arasında kıyas yöntemi özel bir önemi haizdir. Kıyas bizzat yasadan hareket edilmek sureti ile yasa boşluklarının doldurulmasına cevaz veren bir yöntemdir. Kıyas yoluyla yasa boşluklarının doldurulması kıyas sırasında yararlanılan benzerlik vargısı doğru kuruldukça isabetli bir yol olacaktır. Vergi hukuku kamu hukukunun bir alt dalıdır. Vergilendirme ilişkisi anayasada düzenlenmiş kamusal nitelikte bir ödev ilişkisidir. Vergilendirme sırasında devlet bireylerin ve topluluklarının temel hak ve özgürlüklerini doğrudan doğruya veya dolaylı biçimde sınırlandırmaktadır. Anayasamızın temel haklar ve ödevler başlıklı ikinci kısmının siyasal haklar ve ödevler başlıklı dördüncü bölümünde vergi ödevi düzenlenmiştir. Vergi ödevi ile ilgili tüm hususların, yükümlendirici veya yaraıiandırıcı nitelikte olsun, yasalar ile düzenlenmesi gerekir. Anayasamızın 73. Maddesinin III. Fıkrasında düzenlenmiş olan vergilerin yasallığı ilkesi vergilendirmenin ancak yasal düzenlemelere dayanılarak yapılabileceğini öngörür. Vergi yargısı organlarının vergi hukukunun uygulanması sırasında tespit ettikleri yasa boşluklarını doldurmaya yetkili olup olmadıkları gerek ülkemizde gerekse de dünyada tartışma konusu yapılmıştır. Ayrıca yasa boşluğu yetkisine sahip iseler vergi yargısı organlarının bu yetkilerinin sınırlarının ne olduğu ve bu yetkiyi kullanırken hangi yöntemlerden yararlanmaları gerektiği de tartışılmıştır. Vergi Hukukunda Mahkemelerin Hukuk Yaratma-Kanun Boşluğu Doldurma Yetkileri isimli bu çalışmamız Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi olarak 2005 yılında savunulmuş ve tez jürisi tarafından oybirliği ile kabul edilmiştir. Gerek uygulamadan gelen talepler gerekse de bu konuda yayınlanmış çok az sayıda eser bulunması nedeni ile bu çalışmamızın yayınlanması zaruret arz etmiştir. 7 Akademik hayatımda daima örnek aldığım, benden hiçbir zaman bilgisini esirgemeyen ve beni bu konuda çalışmaya sevk eden saygıdeğer hocam ve tez danışmanım Prof. Dr. Mualla Öncel′e, tezim ile ilgili değerli katkılarda bulunan saygıdeğer kürsü hocalarım ve tez jüri üyelerim Prof. Dr. Ahmet Kumrulıı ile Prof. Dr. Mustafa Akkaya:ya, tez jürisi üyelerim saygıdeğer hocalarım Prof. Dr. Nami Çağan ile Prof. Dr. Lale Sirmen′e, Doktora tezimi hazırlarken yaşadığım zor günlerde benden desteğini esirgemeyen başta ablam Doç. Dr. Ayşen Fıııtun olmak üzere tüm aileme, canım anneme ve babama, sevgili karıma ve kızıma, Bu kitabın basılmasında emeği geçen başta sayın Muharrem Başer beyefendi olmak üzere Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım AŞ.′nin tüm çalışanlarına, Teşekkürü borç bilirim. Dr. İdris Hakan Furtun Aralık 2008/ANKARA GİRİŞ Vergi hukukunda hakimin hukuk yaratma ve yasa boşluklarını doldurma yetkisi, felsefi, teorik, metodolojik ve hukuki açılardan ele alınabilecek geniş kapsamlı bir konudur′. Bu sorunun hukuki özünü, hakim tarafından hukuk yaratılmak suretiyle yükümlüler açısından yeni vergi yükü getirilmesinin veya mevcut vergi yükünün arttırılmasının anayasal sistem açısından kabul edilebilirliği oluşturur. Mahkemelere hukuk yaratma yetkisi tanınmasının, anayasanın değerler düzeni, özellikle de vergilerin yasallığı-yasama yetkisinin devredilmezliği, hukuki güvenlik ilkeleri ve kuvvetler ayrılığı kuramı ile bağdaşıp bağdaşmayacağı tartışılabilir. Anayasal düzende, yargı organlarına, hukuku uygulamak, ortaya çıkan ihtilaflarda kimin haklı olduğunu söyleyip hukukun neyi gerektirdiğini göstererek toplumda adaleti tesis etmek yetki ve görevi verilmiştir. Bu çerçeve içerisinde, hukuk kuralları belirsiz olduğunda bunları anlaşılır kılmak, kapsam ve içeriğini belli ederek hukuku yorumlamak ve hükme bağlanacak uyuşmazlığa dair yeterli ve adil bir çözüm içermediğinde, adalet idesi doğrultusunda yeni kurallar yaratıp hukuku geliştirmek yargıcın sorumluluğundadır3. Yorum, içeriği, anlamı ve kapsamı belirsiz olan bir metnin anlaşılır kı-//nmasına yönelik düşünsel bir faaliyet olarak tanımlanabilir4. Hukuk yaratma ise, yasanın anlam ve amacı veya adalet idesi ve bunun bir gereği olan eşitlik ilkesi ya da diğer hukuk ilkeleri bunu gerektirdiğinde, yasa hükümlerine, yasa lafzından çıkarılandan farklı bir anlam ve içerik kazandırmak suretiyle, yasa uygulamasının normun mümkün olan kelime anlamının ötesine geçecek biçimde geliştirilmesi biçiminde tanımlanabilecek Hakimin hukuk yaratması sorununa esas itibariyle tüm hukuk dallarında rastlanır. Bu sorun hukuk uygulamasının sanılanın aksine karmaşık bir işlem olmasından kaynaklanır. Yasa ile yaşam gerçekliğinin birebir örtüşmemesi hukuk uygulamasını güçleştirir. Yükümlü lehine sonuçlar doğuran, bir başka deyişle yeni vergi yükü getirmeyen veya mevcut vergi yükünü ağırlaştırmayan hukuk yaratma örneklerinin sistem ile bağdaşırhğı çoğu kez tartışılmamakta ve bu tür hukuk yaratma herhangi bir tepki ile karşılaşmamaktadır. Mahkemelerin yasaları yorumlayıp anlamlarını açıklığa kavuşturmaya yetkili oldukları yaygın biçimde kabul görürken, hukuk yaratma yetkisine sahip oldukları hususuna çekince ile yaklaşılmakta ve pek çok kez bu yetki inkâr edilmektedir. Yorum yormak-çözmek İnlinden türemiş bir sözcüktür. Eski dilde yorum için tabir veya tefsir kelimeleri karşılık gelmektedir. Batı dillerinde genellikle latince kökenli interpretation kelimesi ile ifade edilir. 19 bir faaliyettir3. Bu faaliyeti, hukuku uygulayan merci konumundaki yargı organları icra eder6. Hakim tarafından çeşitli biçimlerde (intra legem-yasa sınırları içinde kalan, extra legem-yasa sınırları ötesine geçen, praeter legem-yasanın yanında yer alan, yasayla eşdeğer konumda bulunan veya contra legem-yasaya karşı olan, yasayla çatışan tarzda) hukuk yaratılabilir. İntra legem hukuk yaratma, aslında yasa yorumundan ibarettir. Burada hukuk uygulaması yasa sınırları içinde kalır. Yeni bir norm konulmaz. Sadece mevcut bir norm anlam, içerik ve kapsam bakımından belirli kılınır. Yasa hükmünün taşıdığı belirsizlik hukuki yöntem bilimi araçlarından yararlanılarak giderilir. Extra legem hukuk yaratma, yasa sınırları ötesine geçen hukuk uygulamasını ifade eder. Somut ihtilafa dair adil bir çözüme yasa lafzından hareketle ulaşılamadığı için, hukuk uygulaması normun mümkün olan kelime anlamının ötesinde gerçekleştirilir. Bu hukuk uygulamasında yasal düzenlemenin kapsamı, yasanın anlam ve amacı veya adalet idesi gerekleri doğrultusunda genişletilir ya da daraltılır. Praeter legem ve contra legem hukuk uygulamaları, bu hukuk yaratma türünün alt türleri olarak nitelendirilebilir. Praeter legem hukuk yaratma, yasa boşluklarını doldurmak suretiyle yasayı tamamlamak olarak tanımlanabilir. Burada yasada bir noksanlık durumu söz konusudur, bir başka ifade ile yasa bir düzenleme yapması gerekirken suskun kalmıştır. Yasanın anlam ve amacı, hakkı yerine getirmekten kaçınma yasağı, eşitlik ilkesi ve diğer hukuk ilkeleri uyarınca uyuşmazlık konusu somut olay bir yasal düzenlemeyi gerektirmektedir, ancak yasa lafzından bu hususa ilişkin bir çözüm doğrudan doğruya elde edilememektedir. Bu nedenle yargıç, kıyas yöntemi aracılığıyla (benzer hususlara ilişkin yasal değerlendirmeleri bu olaya aktarıp, onun hakkında da geçerli kılarak) veya başka yollarla, eksik olan normu bizzat yaratmak zorunda kalır. Contra legem hukuk yaratmada yargıç, kişisel kanaatine göre yanlış bulduğu yasayı düzeltir. Burada yukarıda değinilen hukuk uygulaması türünün aksine bir yasa normu mevcuttur, ancak normun uygulaması adil veya icabı hale uygun olmadığı için reddedilmekte, yargıç kendi kanaatine göre daha yerinde olan bir normu bunun yerine geçirerek uygulamaktadır. Hakimin hukuk yaratması kavramı batı dillerinden İngilizce′de "judicial fuither development law". Almanea′da ise "lichterliche Rechstfortbildung" biçiminde ifade edilir. Ayrıca hakimin hukuk yaratmasının sonucu için hakimin yarattığı hukuk anlamında "judge-made law" veya "Richterrecht" kavramları kullanılır. Hukuku uygulamakla görevli bir başka organ olan yürütme organı ve bu organ bünyesinde yer alan idare makamları da. düzenleyici işlemler tesis etmek üzere yeni hukuk kuralları koymaktadırlar. Ancak yargı organları dışındaki organların hukuk kuralı koyma faaliyeti hukuk yaratma kavramı kapsamında ele alınmaz. 20 Gerek öğretide gerekse de uygulamada, contra legem sonuçlar doğuran hukuk yaratma genellikle kabul edilmezken, praeter legem hukuk yaratma, yasada bir boşluk, istenmemiş-tasarlanmamış bir noksanlık hali mevcut olması koşuluyla, mahkemelerin geleneksel yetki ve görevleri arasında düşünülmekte ve kabul görmektedir. Almanya′da, vergi hukukunda, 1983 yılına kadar olan Federal Yüksek Vergi Mahkemesi (Bundesfinanzhof) kararlarında, hukuki güvenlik (Rechtssicherheit) ve vergilendirmenin yasadaki soyut tipe uygun olarak yapılması (Tatbestandsmaessigkeit) ilkeleri nedeniyle, yükümlü aleyhine etki ve sonuç doğuran praeter legem hukuk yaratmanın caiz olmadığı vurgulanmıştır. Bu durum da, yeni vergi yükü getiren veya mevcut vergi yükünü arttıran kıyasın yasak sayılması sonucunu doğurmuştur. 20.10.1983 tarihli Federal Yüksek Vergi Mahkemesi 4. Dairesi (BFH 4. Senat) kararında, vergi yükünü arttıracak biçimde hukuk yaratmanın da caiz olduğu, ilk kez ve açıkça ifade edilmiştir. Bu karara göre, vergi hukuku, kıyas yasağı bakımından, idare hukukunun diğer dalları ile aynı konumdadır (vergi hukukunda kıyas yasağından söz edilemez!); ne hukuki güvenlik ne de vergilendirmenin yasadaki soyut tipe uygun olarak yapılması ilkeleri, vergi yükünün artması sonucu doğuran hukuk yaratmaya engeldir. Federal Yüksek Vergi Mahkemesi 4. Dairesi′nin yukarıda zikredilen kararının ardından da. yükümlü aleyhine etki ve sonuç doğuracak biçimde hukuk yaratmanın vergi hukukunda kabul edilebilir olup olmadığına yönelik tartışma sona ermemiştir. Bu tarihten sonraki Federal Yüksek Vergi Mahkemesi kararlarında, 4. Daire tarafından savunulan görüşün benimsendiği gözlemlenmediği gibi, aksi yönde bir karara da rastlanmamıştır. Yüksek Mahkeme bu konuyla ilgili olarak huzuruna gelen sonraki uyuşmazlıklarda, vergi yükünü arttıran kıyasın geçerli olduğuna dair içtihat oluşturarak bu husustaki tartışmayı kesin olarak sona erdirmek yerine, hakim tarafından hukuk yaratılmasının ön koşulunun, bir başka deyişle yasada tasarlanmamış bir noksanlığın bulunmadığına hükmetmiştir. Bu yüzden konuya ilişkin belirsizlik sürmektedir. Alman Federal Anayasa Mahkemesi′nin (Bundesverfassungsgericht) bugüne kadar vermiş olduğu kararlarda, vergi hukukunda hakimin hukuk yaratma yetkisine dair net bir yaklaşım ortaya konulmamıştır. Bu nedenledir ki, hakimin hukuk yaratmasının anayasaya uygunluğu sorunu7 Almanya′da yüksek mahkeme kararlarında henüz aydınlığa kavuşmamıştır. Aslında bu sorunun özünü vergi yükünü arttıran kıyas yoluyla yasa boşluklarının doldurulmasının geçerli sayılıp sayılamayacağı oluşturur. 21 Vergi yükünün artması sonucunu doğuracak biçimde hakim tarafından hukuk yaratılmasının hukuk sistemi açısından yerindeliği, Alman hukuk öğretisinde tartışılmaktadır. Öğretide bir kısım yazar, vergi yükümlüsü aleyhine kıyası, hukuk devleti gereklerine aykırılık (hukuki güvenliğin ihlali tehlikesi) nedeniyle anayasal açıdan sakıncalı görür. Özellikle Flume, Kruse ve diğer bazı yazarlar poziti-vist bir yaklaşımla vergi hukukunu, bu dalda kıyasa imkan veren somut olay yasallıklarının (Sachgesetzlichkeit) bulunmaması, başka bir deyişle somut olayın kendiliğinden, doğası gereği olarak vergi yasasına tabi olması durumunun söz konusu olmaması nedeniyle, kıyas bakımından elverişsiz bir hukuk dalı sayar ve bu yüzden de vergi yükünü arttıran kıyası reddederler. Tipke, Walz, Barth gibi yazarların başını çektiği karşıt görüş ise, vergi hukukunda lehte veya aleyhte kıyas yapılabileceğini ve vergi yükümlüsü aleyhine hukuk yaratmanın da anayasaya uygun olduğunu savunur. Vergi hukukunun Türkiye′deki uygulamasında da sorunun çözümüne dair net bir tutum gözlenememektedir. Anayasa Mahkemesi kararları topluca irdelendiğinde, yüksek mahkemenin esas itibariyle hakimin hukuk yaratmasına karşı olmadığı, ancak böyle bir yetkinin Anayasal ilkelere uyulmak koşuluyla kullanılabileceği sonucuna varılabilir. Danıştay kararları incelendiğinde ise, Danıştay′ın genel olarak yükümlü aleyhine sonuç doğuracak biçimde hukuk yaratılmasını tasvip etmediği ve vergi hukukunda kıyasın yasak olduğunu savunduğu izlenimi edinilebilir. Ancak göz ardı edilmemesi gereken çok önemli bir husus Danıştay kararlarında yorum kisvesi altında veya Vergi Usul Kanunu′nıın 3. maddesinde düzenlenmiş olan ekonomik yaklaşım dayanak gösterilerek yükümlü lehine veya aleyhine sonuçlar doğuracak biçimde hukuk yaratıldığıdır. Ülkemizin mümtaz kurumlarından biri olan Danıştay′ın örtülü biçimde hukuk yaratmaya örnek teşkil eden kararlar vermesine rağmen neden özellikle de kıyas yöntemi aracılığıyla hakimin hukuk yaratmasına karşı olduğunu izah etmek güçtür. Ülkemizde vergi hukukunda hakimin hukuk yaratma yetkisi sorununa öğretide de net bir yanıt verilememektedir. Bilimsel çevrelerde vergilerin yasallığı ilkesi nedeniyle özellikle yükümlü aleyhine kıyas yoluyla hukuk yaratılmayacağı ileri sürülmekte, bununla birlikte özellikle vergi usul hukuku ile ilgili şekli hususlarda mevcut boşlukların hukuk yaratılarak doldurulabileceği savunulmaktadır8. Vergi hukukunda hakimin hukuk yaratmaya-boşluk doldurmaya yetkili olup olmadığı, anayasal düzenlemeler nazara alınarak yanıtlanması gereken bir sorundur. Bu soruna ilişkin sunulabilecek çözüm önerisi, vergi hukukun- Bu hususla bk/,.: M. Öncel; A. Kurumlu: N. Çağan. Vergi Hukuku. Ankara. 20Ü4, s. 17-32: S. Kancti. Vergi Hukuku. İstanbul. 1989. s^46-47. 22 da hukuk devleti ilkesinin anlaşılma tarzına bağlı olarak değişir. Meselenin çözümü, hukuk devleti açısından bir değerlendirme yapılmasını gerektirir. Bu değerlendirme kapsamında, adalet-eşitlik ve yasallık-hukuki güvenlik/belirlilik ilkeleri arasında öncelik bakımından bir tercihte bulunulur. Sorunun pozitif hukuk açısından çözümünde ölçüt, anayasa, yasa üstü (supranasy ona\) uluslararası hukuk metinleri ve yasalardır. Anayasadaki hükümlerin, anayasal ilke ve değerlerin vergi hukukunda hakimin hukuk yaratmasına engel teşkil edip etmediği ilk planda incelenmelidir. Hukuk felsefesi, hukuk teorisi ve hukuk metodolojisinin irdelemeleri de doğru çözüme ulaşmak açısından göz önünde bulundurulmalıdır. Bu dallarda konu ayrıntılı biçimde ele alınmış ve hakimin hukuk yaratmasının yöntemleri, koşulları ve meşruiyeti hakkında çok farklı görüşler ileri sürülmüştür. Çalışmamızın ilk bölümünde hukuk teorisi ve metodolojisi açısından hakimin hukuk yaratması kavramı, hakimin hukuk yaratmasının yöntem ve koşulları, hakimin yarattığı hukukun bir hukuk kaynağı olarak değeri ele alınacaktır. Konu, ikinci bölümde, hukuki boyutu ile irdelenecek, genel olarak hukukta ve vergi hukukunda hakimin hukuk yaratma, yasa boşluklarını doldurma yetkisinin anayasal koşul ve sınırları incelenecektir. Bu bağlamda güçler ayrılığı kuramı, hukuk devleti, vergilerin yasallığı, yasama yetkisinin devredilmezliği, hukuki güvenlik ve eşitlik ilkeleri ile kıyas yasağı, yargı organlarının işlevi ve kararlarının değeri hususlarında ayrıntılı değerlendirmeler yapılacak, metodolojik bilgilerle ilgi kurulacaktır. Bu bölümde ayrıca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokolleri gibi yasa üstü uluslararası hukuk metinleri, vergi yasaları ve ilgili addedilen diğer yasalar (Türk Medeni Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu, Türk Ceza Kanunu gibi) bakımından da konu ele alınacaktır. Üçüncü bölümde Alman Federal Anayasa Mahkemesi ve Alman Federal Yüksek Vergi Mahkemesinin bu husustaki yaklaşımlarına değinilerek ve Türk Anayasa Mahkemesi ile Danıştay′ının konuyla ilgili kararlan incelenerek yargı organlarının hakimin hukuk yaratmasına ve boşluk doldurmasına dair tutumu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Değerlendirme ve sonuç kısmında ise konuya ilişkin bilgi ve bulgular toplu biçimde yinelenerek ve Türk Hukuku açısından ilkesel çözüm önerilerinde bulunulacaktır. İÇİNDE KİLER İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR CETVELİ 17 GİRİŞ 19 BİRİNCİ BÖLÜM HUKUK TEORİSİ ve METODOLOJİSİ AÇISINDAN HAKİMİN HUKUK YARATMA, BOŞLUK DOLDURMA YETKİSİ I. Hakimin Hukuk Yaratması Kavramı 25 A. Hakimin Hukuk Yaratması Terimi 26 1. Geniş Anlamda Hukuk Yaratma 27 a. Bir Hukuk Uygulaması Türü Olarak Altlama 28 b. Hukuk Uygulamasının Altlamadan İbaret Olmaması 29 ba. Normların İfade Ediliş Yetersizlikleri 30 bb. Norm ve Somut Olay Arasındaki Farklılıklar 3 1 2. Dar Anlamda Hakimin Hukuk Yaratması 33 a. Hakimin Hukuk Yaratmasını Savunan Görüşler 34 aa. Tarih ve Karşılaştırmalı Hukuk Kaynaklı Savlar 34 ab. Anlayış Kuramsal ve Sosyolojik Savlar 35 B. Hakimin Yarattığı Hukuk Kavramı 39 II. Hakimin Hukuk Yaratmasının Biçimleri 42 A. Klasik Üç Kademeli Hukuk Uygulaması Modeli 42 B. Yasa Sınırları İçinde Kalan ve Yasayı Aşan Hukuk Yaratma Ayrımı 46 C. Hakimin Yarattığı Hukuk Türleri 49 III. Vergi Hukukunda Hakimin Hukuk Yaratmasının Yöntembiliınsel/Metodolojik Koşullan 5 I A. Boşluk Kavramı ve Hakimin Hukuk Yaratmasına Karşı Tezler 5 1 1. Hukuk Düzeninin Kavram Hukuku Açısından Kapalılığı 53 2. Pozitivist Genel Olumsuz Kural 54 3. Hukuk Düzeninin İşlevsel Kapalılığı 57 B. Hukuk Yaratmanın Önkoşulu Olarak Yasada Bir Boşluğun Var Olması 58 1. Boşluk Kavramı 58 a. Noksanlık unsuru 60 b. Plana aykırı/istenmemiş olma 64 2. Boşluk Saptama ve Doldurma Ölçütleri 70 a. Hakkı Yerine Getirmekten Kaçınma Yasağı ile Bağlantılı Olarak Pozitif Hukuka Dayanarak Boşluk Saptama ve Doldurma 70 b. Pozitif Hukukun Değerlendirmeleri ve Eşitlik İlkesine Dayanarak Boşluk Saptama ve Doldurma 71 c. Genel Hukuk Değer ve İlkelerine Dayanarak Boşluk Saptama ve Doldurma 72 3. Boşluk Türleri 73 IV. Boşluk Saptama Ve Doldurma Yöntemleri 75 A. Kıyas 75 1. Hukuk Biliminde Kıyas Vargısının Kullanılma Biçimleri 76 2. Kıyasın Mantıksal Yapısı 79 a. Genel Olarak Kıyasın Mantıksal Yapısı 79 b. Hukuki Kıyas 81 c. Kıyasın Bağlı Olduğu Koşullar 82 B. Yasa Sınırları İçinde Kalan Diğer Hukuk Yaratma Yöntemleri 85 1. Evleviyet Vargıları 85 2. Aksi ile İspat Vargısı 86 3. Amaçsal Daraltma 86 4. Amaca Dayalı Diğer Hukuk Yaratma Örnekleri 87 C. Yasayı Aşan Hukuk Yaratma Yöntemleri 87 İKİNCİ BÖLÜM ANAYASAL HUKUK DÜZENİ ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ ve SİYASİ YÖNDEN HAKİMİN HUKUK YARATMA ve BOŞLUK DOLDURMA YETKİSİ 1. Genel Bir Hukuk Kaynağı Olarak Hakimin Hukuk Yaratması 89 A. Hukukun Kaynaklan ve Bir Hukuk Kaynağı Olarak Hakimin Hukuk Yaratması 89 10 B. Yazılı Hukuk Kurallarının Evrimi ve Kodifıkasyon- Dekodifıkasyon-Rekodifikasyon Sürecinde Hakimin Hukuk Yaratması Olgusunun Varlık Kazanması 96 1. Kodifikasyon 97 2. Dekodifıkasyon 98 3. Rekodifikasyon 100 II. Bir Hukuk Kaynağı Olarak Hakimin Hukuk Yaratmasının Karşılaştırmalı Hukuk Açısından İncelenmesi 101 A. Kontinental ve Anglo-Amerikan Hukuk Sistemlerinin Karşılaştırılması 101 B. Anglo-Amerikan Hukuk Sisteminde Mahkeme Kararlarının Yeri ve Emsal Kararların Bağlayıcılığı 109 C. Hukukun Kaynak ve Kökenine Dair Görüşler ile Hakimin Hukuk Yaratmasına Yönelik Eleştiriler I 12 D. Hukukta Hakkaniyet Kavramı ve Anglo-Amerikan Hukuk Sistemindeki Yeri 115 III. Hukukun Kaynakları İtibarıyla Hukuk Uygulamasına İlişkin Kurallar 119 A. Hukuk Metodolojisinin Konusu 119 B. Hukukta Dil Sorunu ve Yorum İlişkisi 121 C. Hakim Tarafından Hukuk Yaratılması Yorum ve Boşluk Doldurma 127 D. Hukuk Yaratma ve Emsal Yargı Kararları 130 IV. Vergi Hukukunda Anayasal Açıdan Bir Hukuk Kaynağı Olarak Hakimin Hukuk Yaratması 135 A. Hukukun Üstünlüğü Kavramının Vergi Hukukundaki Yeri 135 B. Hukukun Üstünlüğü Kavramının Vergileme İlkeleri Açısından İrdelenmesi 143 1. Vergi Adaleti İlkesi 145 a. Vergilendirmede Genellik İlkesi 145 b. Vergilendirmede Eşitlik İlkesi 146 ba. Ödeme Gücüne Göre Vergilendirme İlkesi 146 c. Vergilendirmede Belirlilik İlkesi 147 ca. Vergilerin Kanuniliği İlkesi 147 cb. Vergilendirmede Ölçülülük İlkesi 148 cc. Vergilendirmede Sistem ile Uyum ve Esneklik İlkeleri 149 11 12 C. Hakimin Hukuku Uygulama Görevi 150 1. Adalet Kavramı ve Hukuk Uygulamasındaki Yeri 150 2. Adaletin Gerçekleştirilmesi Açısından Yargı Organlarının İşlev ve Görevleri 153 3. Adalet İdesi Doğrultusunda Hukuk Uygulaması 154 a. Hakimin Hukuk Yaratması Kavramı 154 b. Hukuk Boşluğu Kavramı, Boşluğun Saptanması ve Doldurulması 156 c. Hakimin Hukuku Uygulama Görevi 157 ca. Vergilerin Yasallığı İlkesi ve Bu İlkenin Gerekçesi 157 cb. Hukuk Sistemi Açısından Hukuk Yaratma ve Buna Yetkili Merci Sorunu 158 cc. Hukuk Uygulaması Türleri 160 cd. Hukuk Boşluğu Kavramı ve Mahkemelerin Boşluk Doldurma-Hukuk Yaratma Yetkileri 161 eda. Boşluk Doldurma-Hukuk Yaratma İçin Gerekli Koşullar ve Boşluğun Unsurları 162 cdb. Yorum ve Boşluk Doldurma 163 cdc. Vergi Hukuku ve Boşluk Doldurma- Hukuk Yaratma 163 cdd. Kıyas Yöntemi Vasıtasıyla Hukuk Boşluklarının Doldurulması 165 ede. Yargı Organlarının Hukuk Yaratma Yetkisi 167 cdf. Hukuk Yaratma-Boşluk Doldurma Yetkisinin Sınırlan 168 cdg. Boşluk Doldurma Yöntemleri 169 cdga. Kıyas (Analoji) 169 cdgb. Genişletici-Daraltıcı Amaçsal- Sistematik Yorum 170 cdgc. Hukukun Genel İlkelerinden Hareket Edilmek Suretiyle Boşluk Doldurma 170 ce. Vergi Hukukunda Boşluklar ve Bunların Doldurulması 171 cea. Yasal Düzenlemenin Eksikliği ve Hakimin Hukuk Yaratması 176 ceb. Kıyas Yasağı ve Vergi Hukuku 178 cf. Değişen Toplumsal Koşullara Yasaların Uyarlanması ve Hakimin Hukuk Yaratması 179 cfa. Yasallık İlkesi ve Bu İlkenin Vergi Hukukunda Uygulanması 179 cfb. Yasa Değişiklikleri ile Vergi Hukukunun Güncelleştirilmesinde Yaşanan Sorunlar, Bir Çözüm Önerisi Olarak Hakime Hukuk Yaratma Yetkisi Tanınması 180 cg. Hukuki Güvenlik, Hukuk Uygulamasında Eşitlik ve Hakimin Hukuk Yaratması 184 eh. Çeşitli Hukuk Felsefesi Akımlarının Hakimin Hukuk Yaratması Olgusuna Yaklaşımları 187 cha. Hukuk Uygulamasının Farklı Türleri; Yorum ve Hukuk Yaratma 188 chb. Hakimin Hukuk Yaratmasının Bir Hukuk Kaynağı Olarak Değeri 188 chc. Yargı Organlarının Yasa ile Bağlı Olarak Faaliyet Göstermeleri Esası ve Hakimin Hukuk Yaratması 189 chd. Hukuk Boşluğu, Boşluk Saptama, Hukuk Yaratmak Suretiyle Boşluk Doldurma 192 clıda. Hukuk Boşluğıı-Yasa Boşluğu Ayrımı 192 clıdb. Boşluk Saptama ve Doldurma 192 ehde. Hukuk Boşluğunun Unsurları 193 D. Vergi Hukukunda Yargıcın Hukuk Yaratmak Suretiyle Boşluk Doldurma Yetkisinin Sınırları 194 1. Hakimin Hukuk Yaratması Sorununun Anayasal Açıdan İrdelenmesi 194 2. Hukuk Devleti İlkesi Gereğince Hukuk Uygulamasında Meşruiyet ve Hukukilik Sorunu 196 3. Güçler Ayrılığı Kuramı ve Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesinin Vergi Hukukundaki Yeri 202 4. Vergi Hukukunda Hakimin Hukuk Yaratmasının Vergilerin Yasallığı ve Belirliliği İlkeleri Açısından İrdelenmesi 205 a. Yasallık İlkesi ve Vergilendirme 205 14 aa. Yasal İdare İlkesi 205 ab. Vergi Hukukunda Vergilerin Yasallığı İlkesi 206 aba. Vergilendirmenin Soyut Vergisel Tipe Uygun Olarak Yapılması 207 abb. Vergilerin Yasallığı İlkesinin Tarihçesi 208 abba. Vergilerin Yasallığı İlkesinin Tarihsel Gelişimi 209 abbb. Ortaçağ Avrupa′sında Vergilendirmenin Taşıdığı Özellikler 210 abbc. Germenlerde Vergilendirme 211 abbd. Vergiye Muvafakat Hakkı ve Bu Hakkın Gerekçesi 212 abbe. Devletin Artan Finansman İhtiyacının Karşılanmasının Bir Yolu Olarak Vergilendirme 213 abbf. Vergiye Muvafakat Hakkını Kullanan Soylular Kurulunun Niteliği ve Parlamento ile Karşılaştırılması 214 abbg. Hükümdarın Vergilendirme Yetkisi ve Bunun Sınırları 215 abbh. Vergilendirme Yetkisinin Hükümdar Tarafından Keyfi Biçimde Kullanılmaması Gereği 216 b. Hukuki Güvenlik İlkesi ve Vergilendirme 217 ba. Vergilerin Belirliliği İlkesi 217 bb. Yasanın Tekelciliği-Yasaya Mahfuzluk Kuralı 218 bba. Vergi Hukukunda Yasanın Tekelciliği- Yasaya Mahfuzluk İlkesi 219 c. Hukuki Düzenleme İhtiyacı ve Yasama Organının Yetersizliği 219 ca. Vergi Hukukunda Düzenleme Noksanlığı Sorunu ve Çözümü 220 d. Yasallık ve Hukuki Güvenlik İlkelerinin Vergi Hukukunda Uygulanması 220 5. Türk Hukukunda Yürürlükteki Anayasa Hükümleri Karşısında Vergi Hukukunda Hakimin Hukuk Yaratması 221 a. Yasallik, Hukuki Güvenlik, Eşitlik ve Kuvvetler Ayrılığı İlkelerini Düzenleyen Anayasa Hükümleri Açısından Konunun İrdelenmesi 221 b. Anayasal Düzenlemeler Açısından Vergi Hukukunda Hakimin Hukuk Yaratması-Boşluk Doldurmasının Sınırları, Kıyas Yasağı ve Yargı Organlarının Yasama Gaspında Bulunmama Ödevi 223 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM A. HAKİMİN HUKUK YARATMASI BOŞLUK DOLDURMASI SORUNUNA ALMAN YÜKSEK YARGI ORGANLARININ YAKLAŞIMI I. Vergi Yargısı Dışındaki Alman Yüksek Yargı Organlarının Hukuk Yaratmaya Dair Yaklaşımları 227 II. Alman Federal Vergi Mahkemesinin Vergi Hukukunda Hakimin Hukuk Yaratmasına Dair Yaklaşımı 230 B. HAKİMİN HUKUK YARATMASI BOŞLUK DOLDURMASI SORUNUNA TÜRK YARGI ORGANLARININ YAKLAŞIMI I. Hakimin Hukuk Yaratması Boşluk Doldurması Sorunu ve Anayasa Mahkemesinin Vergi Hukuku ile İlgili Kararları 235 A. 1961 Anayasası Dönemi 236 B. 1982 Anayasası Dönemi 245 C. Karşı Oy Yazıları 262 II. Hakimin Hukuk Yaratması Boşluk Doldurması Sorunu ve Danıştay′ın Vergi Hukuku ile İlgili Kararları 291 III. Hakimin Hukuk Yaratması Boşluk Doldurması Sorununa Dair Yargıtay Kararları 308 A. Hukuk Yargısına İlişkin Yargıtay Kararları ve Hukuk Yaratma-Boşluk Doldurma Sorunsalı 309 B. Ceza Yargısına İlişkin Yargıtay Kararları ve Hukuk Yaratma-Boşluk Doldurma Sorunsalı 31 1 DEĞERLENDİRME ve SONUÇ 311 ÖZET 319 YABANCI DİLDE ÖZET 323 KAYNAKLAR 327
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı