Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi
Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi
Cem AKBIYIK
Sayfa Sayısı
:
225
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786054687411
1.560,00
TL GİRİŞ Miras hukuku sistemimizde, bir kimse öldüğü zaman geride bıraktı¬ğı malvarlığı (tereke), salt ölüm olayı ile birlikte yasada düzenlenen külli halefiyet ilkesinin bir sonucu olarak yasal ya da atanmış mirasçılarına geçmektedir. Öyle ki bu geçiş, yalnızca aktif değerlerle sınırlı kalmayıp borçların da intikal etmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu pasif unsurla¬ra, mirasbırakanm ölümünden sonra gerçekleşen cenaze giderleri gibi intikal borçlarını ve vasiyet borçlarını da eklemek gerekmektedir. Ancak söz konusu intikal gerçekleşirken, ölen kimsenin geride bıraktığı mal¬varlığına ilişkin son arzularının ve emirlerinin yerine getirilmesinde ya da terekenin paylaşılmasında, bazen mirasçılar beceriksiz veya isteksiz davranmakta ya da mirasbırakan tarafından bu faaliyetlerin dışında tu¬tulmak istenmektedir. Mirasbırakan bu maksatla, son arzularının yerine getirilmesini, mirasçılar ve vasiyet alacaklıları arasında yaşanabilecek meselelerin önlenmesini ve böylelikle terekesinin arzu ettiği gibi pay¬laşılmasını sağlamak üzere, ölüme bağlı tasarrufunda bir vasiyeti yerine getirme görevlisi belirleyerek onu yetkilendirmiş olabilir. Bu olasılığın dı¬şında, mirasbırakanm son yerleşim yeri mahkemesi (tereke mahkemesi) de, kanunda gösterilen bazı durumlarda ve bilhassa gerçek mirasçıların miras haklarının korunması amacıyla, paylaşma ve terekenin tasfiyesine kadar bir tereke yöneticisi atayarak mirasın resmen yönetilmesine karar vermek isteyebilir. Nihayet mirasçılar da, terekenin borçlarından sorumlu olmak istemedikleri zaman veya mirasbırakanm alacaklıları ya da vasiyet alacaklıları, alacaklarını elde edememe riskiyle karşılaşabilecekleri kimi durumlarda, terekeye bir tasfiye memuru atanmasını sağlayarak mirasın resmen tasfiyesini mahkemeden talep edebilirler. Mirasçılardan bağımsız bir tereke yönetimine ihtiyaç gösteren bu haller, Türk Medeni Kanunu\′nun miras kitabında özel olarak düzenlen¬miştir. Kanuna göre bu üç farklı tereke yöneticisi, genel kuralın aksine mirasçıların yerine geçerek ve onları gerektiğinde terekenin idaresinden ve tasfiyesinden tamamen uzaklaştıracak biçimde terekeyi ilgilendiren konularla sınırlı olarak görev yaparlar. Vasiyeti yerine getirme görevlisi, diğerlerinden farklı olarak mirasbırakanın sağlığında, onun iradesine uy¬gun olarak düzenlemiş olduğu ölüme bağlı bir tasarrufla atanır ve bu ata¬mada göreve getirilen kimsenin kişiliği büyük önem taşır. Vasiyeti yerine getirme görevlisi de, görevini yürütürken her durumda vasiyetçinin son arzularına ve emirlerine uygun davranmakla yani sadakatle yükümlü olur. Hatta onun, yalnızca ölen kimsenin son arzularının icracısı konumunda olduğunu söylemek de mümkündür. Bundan ötürü, göreve atanan kimse, bazı hallerde mirasçıların çıkarlarına aykırı işlemlerde bulunabilir. Örne¬ğin, tereke borçlarının ödenmesi amacıyla onlara intikal eden birtakım unsurları satış yoluyla elden çıkarabilir. Mirasçılar, onun görevi devam ettiği sürece bu duruma katlanmak zorunda kalırlar. Oysa mirasın resmen yönetilmesinde ve resmi tasfiyede, terekeyi yöneten görevliler, temelde mirasçıların çıkarlarını korumak amacıyla ve kural olarak onların başvu¬rusuyla ya da görev gereği tereke mahkemesi tarafından atanırlar. 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu, miras¬bırakanın son arzularım yerine getirmek üzere atadığı ve yetkilendirdiği vasiyeti yerine getirme görevlisi hakkında eski Medeni Kanuna nazaran daha ayrıntılı hükümler getirmiştir. Bu bağlamda, tereke yöneticisi sıfatı¬nı kazanan bu kimsenin görev ve yetkilerinin kapsamı, tasarruf yetkisinin sınırlanması, görevlinin denetimi ve hukuki sorumluluğu, ön planda yer alır. Mirasbırakan, tasarrufunda çoğu zaman sadece son arzularından ve vasiyeti yerine getirme görevlisinin isminden başka bir şey belirtmediğin¬den, göreve getirilen kimsenin yetkilerinin kapsam ve içeriğini, denetimi¬ni ve sorumluluğunu kanunun çizmesi son derece önemlidir. Özellikle, \"Vasiyetçi tarafından hak ve vazifeleri tayin edilmemiş olan tenfiz memuru, mirası resmen idareye memur kimsenin hak ve vazifelerini haiz olur\" diyen Eski MK. m.498/I\′ in talihsiz sayılan düzenlemesi de böylelikle geçerli¬liğini yitirmiştir. Mehazımz olan İsviçre\′de, ülkemizden farklı olarak miras işlerinde vasiyeti yerine getirme görevlisi atanması yoluna sıklıkla başvurulduğu için bu konuda son derece zengin bir bilimsel öğreti ve uygulama ortaya konmuştur. Gerçekten de, ZGB.\′nin vasiyeti yerine getirme görevlisi hak¬kında gayet kısa ve yetersiz hükümler içermesi, orada söz konusu hüküm eksikliklerinin içtihatlarla doldurulması çabalarını büyük ölçüde arttır¬mıştır. Hukukumuza gelince, eski Medeni Kanun döneminde, toplumu¬muzda vasiyet yoluyla tasarruflarda bulunma yeterince yaygınlaşmamış olduğu için mirasbırakanın son arzularının yerine getirilmesi için vasiyeti yerine getirme görevlisi atanması da, ender başvurulan bir kurum olarak kalmıştır. Vasiyeti yerine getirme görevlisini düzenleyen yeni hükümler incelendiğinde ise, örnek alınan Alman ve İtalyan Medeni Kanunlarının yanında, İsviçre öğreti ve uygulamasının bu konuda benimsediği çözüm¬lerle uyumlu bir yasal düzenleme yapıldığı anlaşılmaktadır. Vasiyeti yeri¬ne getirme görevlisinin sorumluluğunu vekilin sorumluluğuyla eş tutan TMK. m.556, buna örnek gösterilebilir. Bu hüküm ayrıca, mirasbırakan ile atadığı kimse arasındaki ilişkiyi salt bir özel hukuk ilişkisi olarak te-mellendirmek bakımından da önemlidir. Bundan başka, diğer bir örnek olarak, görevlinin özellikle mirasçılar karşısındaki bağımsız hukuksal ko¬numunu pekiştirmek bakımından, onu yalnızca denetim makamı olarak görev yapan sulh hâkiminin denetimine tabi tutan TMK. m.555 düzenle¬mesi gösterilebilir. Buna karşılık aynı şeyi, görevlinin tereke malları üze¬rindeki tasarruf yetkisini denetim makamının yetki vermesine bağlayan TMK. m.553 hükmü bakımından söylemek mümkün değildir. Bu bakımdan incelemeye başlamadan belirtmek isterim ki, çalış¬mamda başlıca hedef olarak, Türk Medeni Kanunu\′nun vasiyeti yerine getirme görevlisi hakkında getirdiği yeni hükümleri elden geldiğince karşılaştırmalı biçimde değerlendirilerek, kurumuna özgü yeniliklerin olumlu tarafları yanında, hükümlerde eksik ya da yetersiz kalan konulara ilişkin kişisel düşüncelerimi, açıklıkla ortaya koyabilmeyi umuyorum. Bunu yaparken, tartışmalı noktalarda kurumun varlık sebebi doğrultu¬sunda mirasbırakanın son arzularını ön planda tutan bir bakış açısıyla değerlendirmelerde bulunmayı da kaçınılmaz sayıyorum. ONSOZ Vasiyeti yerine getirme görevlisinin incelenmesine özgülenen bu çalışma, doçentlik tezi olarak hazırlanmıştır. Bu çalışmayla birlikte, miras hukuku alanına yönelik monografik üçlememi (trilogy) tamamlamış ol¬dum. Bundan önce, sırasıyla Karma Bağışlama Kavramı ve Miras Huku¬kundaki Yeri adlı yüksek lisans tez çalışmamı ve Miras Sebebiyle İstihkak Davası adlı doktora tezimi yayınladım. Bir medeni hukuk öğretim üyesi olarak, miras hukuku alanına saplanıp kalmakla eleştirilmek pahasına bu çalışmaları birbiri ardına incelememdeki en önemli etken, bu konuların rastgele seçilmeyip miras hukukunun son derece tartışmalı ve karmaşık yapıdaki kurumları olma özelliğini taşımalarındandır. Bu bakımdan, yıl¬lar içerisinde miras hukuku alanına daha fazla nüfuz ettikçe, öteden beri tartışılan ve az işlenen bu konulan ele almam gerektiğine yönelik bilimsel merak ve dürtüler peşimi bırakmadı denilebilir. Gerçekten de, miras hukuku alanındaki saygın otoritelerin eserleri dikkatle incelendiğinde, karma bağışlama kavramının, miras sebebiyle istihkak davasının temelinin ve nihayet vasiyeti yerine getirme görevlisi¬nin hukuksal niteliğinin ve yetkilerinin, öğreti ve uygulamada son derece tartışmalı ve kesin bir çözüme kavuşturulamamış problemleri bünye¬lerinde barındırmaya devam ettikleri görülür. Bu bakımdan, vasiyeti yerine getirme görevlisinin incelenmesine ayrılan bu mütevazı çalışma da, yalnızca teorik ve akademik sorunların çözümüne bir katkı sağlamak amacıyla değil, aynı zamanda uygulamada karşılaşılabilecek sorunlara bir yanıt verebilmek amacıyla kaleme alınmıştır. Böylesi çalışmalar, doğrudan veya dolaylı olarak birçok kişinin katkı ve desteği ile ortaya çıkmakta ve katkı sağlayanlara teşekkür için de iyi bir vesile oluşturmaktadır. Bu çerçevede, öncelikle beni yetiştiren sevgili an¬neme ve babama, bana her zaman destek olan kardeşime, üzerimde emeği olan aile büyüklerime ve değerli hocalarıma teşekkür ediyor; vefat etmiş olanlara rahmet, hayatta olanlara sağlıklı ve uzun ömürler diliyorum. Özellikle, çalışmamın hazırlanması sürecinde, sağladıkları manevi huzur ve çalışma ortamı başta gelmek üzere sıkıntılı zamanlarımda bana gösterdikleri özverili ve anlayışlı davranışlarından dolayı da, sevgili ve değerli eşim Dr. Banu Saadet Unsal Akbıyıka ve biricik oğlum Ozan Akbıyık a ne kadar teşekkür etsem azdır. Ayrıca Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki akademik ya¬şamımda, sağladıkları unutulmaz akademik destek ve katkıları için en başta Sayın Prof. Dr. Turhan Esener hocam olmak üzere Anabilim Dalı başkanım sayın Prof. Dr. İlhan Ulusan\′a ve beraber çalıştığım değerli ho¬calarıma ve arkadaşlarıma da teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Yard. Doç. Dr. Cem Akbıyık İstanbul, Ekim 2012 İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm VASİYETİ YERİNE GETİRME GÖREVLİSİNE TOPLU BİR BAKIŞ §1. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin belirlenmesi 5 §2. Kurumun amacı 17 §3. Kurumun hukuksal niteliği 20 1. Özel hukuk fonksiyonu 22 2. Terekenin, mirasbırakanm ve mirasçıların temsili 23 3. Vekâlet ilişkisi ( sui generis bir vekâlet görünümü) 29 4. Konuya ilişkin görüşüm 36 §4. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin atanması 41 1. Genel olarak 41 2. Yedek vasiyeti yerine getirme görevlisi atanması 48 §5. Görevin kabulü ve yetkili makam 50 §6. Yetki belgesi verilmesi 54 §7. Atamaya ilişkin tasarrufun iptali 55 §8. Atamanın genel sonuçları 57 1. Herkese karşı ileri sürülebilen temsil ve yönetim yetkisi 57 2. Mirasçıların hukuksal konumları üzerindeki etkisi 60 3. Tereke ile mirasçının (mirasçıların) malvarlığının ayrılması 62 İkinci Bölüm VASİYETİ YERİNE GETİRME GÖREVLİSİNİN GÖREV VE YETKİLERİ §1. Genel olarak 65 §2. Görevin başlangıcındaki durumu 72 §3. Tereke listesinin düzenlenmesi 75 1. Genel kural 75 2. Liste düzenlenmesini gerektirmeyen haller 78 §4. Terekenin yönetimi 79 1. Genel olarak 79 2. Ticari ortaklıkların durumu 83 3. Saklı paylı mirasçılıktaki durum 85 4. Tereke unsurlarına zilyet olma 87 §5. Tereke borçlarının ödenmesi ve vasiyetlerin yerine getirilmesi 90 1. Genel olarak 90 2. Tereke borçlarının ödenmesi ve ayrıkları 94 3. Belirli mal vasiyetlerinin yerine getirilmesi 97 4. Taşınmaz devrini konu edinen mal vasiyetlerinin yerine getirilmesi 101 §6. Tereke unsurları üzerinde tasarruf işlemleri yapılması 105 1. Genel olarak 105 2. Taşınırların devri 108 3. Taşınmazların devri 111 4. Tescil işlemi 115 §7. Terekenin paylaşılması (taksimi) 121 1. Genel olarak 121 2. Paylaşma hazırlıkları 124 3. Mirasbırakanın paylaşma kuralı koymaması hali 125 4. Paylaşmaya müdahale yetkisi 127 5. Mirasbırakanm paylaşma kuralı koyması 129 6. Paylaşmanın sonuçlanması 132 §8. Tereke ile ilgili dava ve takiplerde bulunma yetkisi 134 1. Genel olarak 134 2. Miras hukukuna özgü davalardaki konumu 138 a. Ölüme bağlı tasarrufların iptali davasındaki konumu 138 b. Tenkis davasındaki konumu 142 c. Miras sebebiyle istihkak davasındaki konumu 143 d. Paylaşma (taksim) davasındaki konumu 147 3. Terekeyi yönetim hakkının korunmasına yönelik itiraz hakkı 150 §9. Tereke üzerindeki yetkilerin genişletilmesi ve daraltılması 152 1. Yetkilerin genişletilmesi 152 a. Uzun süreli yönetim yetkisi tanınması 152 b. Malvarlıksal yönü bulunmayan yetkiler tanınması 155 c. Emredici kuralların bağlayıcılığı 155 d. Mirasbırakana ait yetkilerin devredilmezliği 156 2. Yetkilerin daraltılması 158 3. Kendi kendisiyle işlem yapamaması 161 Üçüncü Bölüm VASİYETİ YERİNE GETİRME GÖREVLİSİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ, DENETLENMESİ, GÖREVİN SONA ERMESİ VE SORUMLULUĞU §1. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin yükümlülükleri 163 1. Genel olarak 163 2. Miras hukukundan kaynaklanan yükümlülükler 164 a. Vasiyetnameyi tevdi yükümlülüğü 164 b. Bilgi verme yükümlülüğü 164 c. Sır saklama yükümlülüğü 167 d. Üçüncü kişilere karşı yükümlülükler 168 3. Vekâlet sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülükler 169 a. Özen gösterme yükümlülüğü 169 b. Görevi bizzat yerine getirme yükümlülüğü 171 c. İlgililere hesap verme yükümlülüğü 174 §2. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin denetlenmesi 176 1. Genel olarak 176 2. Denetimin kapsamı 179 3. Görevliye uygulanan yaptırımlar ve görevden alma kararı 182 §3. Vasiyeti yerine getirme görevinin sona ermesi 187 1. Genel olarak sona erme sebepleri 187 2. Görevin tamamlanması 190 3. Görevlinin ölümü 192 4. Atanmasını geçersiz kılan bir sebebin varlığı 193 5. Görevlinin fiil ehliyetini kaybetmesi ve iflası 194 6. Görevden çekilme (istifa) 195 7. Sona ermenin sonuçları 198 8. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin ücret istemi 201 §4. Vasiyeti yerine getirme görevlisinin sorumluluğu 20\" 1. Genel olarak 207 2. Sorumluluğun genel koşullan 210 3. Birden fazla vasiyeti yerine getirme görevlisinin sorumluluğu 216 4. SONUÇ VE ÖNERİLER 219
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı