Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu
Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu
Ece SELBES
Kitabımın konusunu Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (TCK m. 188) oluşturmaktadır. Uyuşturucu ve uyarıcı madde bağımlılığı insan ve toplum sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle önemlidir. Konu ile ilgili olarak mevzuatımızda Türk Ceza Kanununda ve özel kanunlarda yapılan düzenlemeler ile gerekli denetimler yapılmaktadır. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçları için ağır yaptırımlar öngörülmüştür. Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımının artarak yaygınlaşmasını önlemek amacıyla söz konusu maddelerin imal ve ticaretinin denetlenmesi önemlidir.
İlk bölümde uyuşturucu veya uyarıcı madde kavramı, tanımı, çeşitleri incelenmekte, ilgili uluslararası sözleşmeler, örgütler ve iç hukukumuzda yer alan düzenlemeye değinilmektedir. İkinci bölümde uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu kapsamında, hukuki konu, maddi konu, suçun faili ve mağduru ve suçun kanuni unsuru, maddi unsuru, manevi unsuru ve hukuka aykırılık unsuru incelenmiştir. Üçüncü bölümde suçun özel görünüş biçimleri, suçun nitelikli halleri, yaptırım, etkin pişmanlık, zamanaşımı, soruşturma ve kovuşturma konuları incelenmiştir. Sonuç kısmında çalışmamızda yer alan konular genel olarak özetlenmiş ve değerlendirilmiştir.
Öncelikle eğitim hayatım boyunca fikirlerini örnek aldığım, bu güzel ülkeyi bize armağan eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e teşekkürlerimi ve şükranlarımı bildirmek isterim. Kitabımı tez çalışması kapsamında hazırlamış bulunmaktayım. Tez danışmanlığımı üstlenen ve çalışmalarıma değerli katkılarıyla yön veren Yard. Doç. Dr. Uğur Eriş’e sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Tez jürimde bulunan ve değerli zamanlarını ayırarak, tezimi inceleyerek görüşlerini belirten sayın jüri üyeleri Prof. Dr. Doğan Soyaslan ve Prof. Dr. Muharrem Özen’e teşekkür ederim. Her zaman yanımda bulunan, desteğini esirgemeyen annem Mine Sevinçoğlu’na teşekkür ederim. Dedem merhum İsmail Sevinçoğlu’na ve anneannem Suna Sevinçoğlu’na bana inanç ve destekleri için teşekkür ederim. Kitabımın basımını gerçekleştiren Adalet Yayınevi çalışanlarına ayrıca teşekkürlerimi iletiyorum.
ÖNSÖZ-V
İÇİNDEKİLER-VII
KISALTMALAR-XIII
GİRİŞ-1
BÖLÜM I
UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KAVRAMI,
TANIMI, ÇEŞİTLERİ; İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER,
ÖRGÜTLER VE İÇ HUKUKUMUZDAKİ DÜZENLEME
I. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KAVRAMI VE TANIMI-5
A. Genel Olarak-5
B. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kavramı-6
C. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Tanımı-8
II. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE ÇEŞİTLERİ-10
A. Genel Olarak-10
B. Doğal Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeler-12
1. Afyon -12
2. Morfin -13
3. Eroin -14
4. Kodein -15
5. Esrar -15
6. Marihuanna-17
7. Kokain-17
8. Crack-18
C. Sentetik Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeler (Psikotrop Maddeler)-18
1. Genel Olarak-18
2. Depresantlar (Yatıştırıcılar)-19
3. Halüsinojenler (Hayal Gördürücüler)-20
4. Stilümanlar (Uyarıcılar)-21
5. Trankilizanlar-22
6. Captagon-22
7. Bonzai-23
D. Kullanımı En Yaygın Olan Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeler-23
E. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Kişi ve Toplum Üzerindeki Etkileri-24
III. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDELERLE İLGİLİ ULUSLARARASI ÖRGÜTLER, ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER VE İÇ HUKUKUMUZDA YER ALAN DÜZENLEME-26
A. Uluslararası Örgütler-26
1. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddeler Komisyonu (CND)-27
2. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)-27
3. Uyuşturucu Maddeler Kontrol Kurulu (INCB)-28
4. Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Programı (UNDCP)-28
5. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddelerin Kötüye Kullanılmasını Denetleme Fonu (UNFDAC)-29
6. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC)-29
7. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığını İzleme Merkezi (EMCDDA)-30
8. Avrupa Konseyi Bünyesindeki Pompidou Grubu-30
9. Uluslararası Polis Teşkilatı (INTERPOL)-31
10. Güneydoğu Çalışma Grubu-31
B. Uluslararası Sözleşmeler-31
1. 1961 Tarihli Uyuşturucu Maddelere Dair Tek Sözleşmesi-34
2. 1971 Tarihli Psikotrop Maddeler Sözleşmesi-35
3. 1988 Tarihli Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi-37
4. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme-38
C. İç Hukukumuzdaki Düzenleme-39
1. Anayasa-40
2. Türk Ceza Kanunu-41
3. 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun-42
4. 3298 Sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun-44
5. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerle İlgili Hüküm İçeren Diğer Kanunlar-45
BÖLÜM II
UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE
İMAL VE TİCARETİ SUÇU (TCK m. 188)
I. GENEL OLARAK-49
II. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU İLE 765 SAYILI MÜLGA TÜRK CEZA KANUNUN KARŞILAŞTIRILMASI (TCK m. 188)-51
III. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN DİĞER SUÇLARLA İLİŞKİSİ-56
A. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasına İlişkin Suçlar İle İlişkisi-56
B. 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunun İlgili Maddeleriyle İlişkisi-62
C. 3298 Sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanunda Düzenlenmiş Bulunan Suçlarla İlişkisi-68
IV. HUKUKİ KONU-70
V. SUÇUN MADDİ KONUSU-71
VI. SUÇUN FAİLİ-74
VII. SUÇUN MAĞDURU-76
VIII. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN UNSURLARI-76
A. Suçun Kanuni Unsuru (Tipiklik)-77
B. Suçun Maddi Unsuru-78
1. Hareket-80
a)-Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal, İthal veya İhraç Etme Suçu (TCK m. 188/1)-82
aa)-İmal-83
bb)-İthal-87
cc)-İhraç-90
b)-Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satma, Satışa Arz Etme, Başkalarına Verme, Sevk Etme, Nakletme, Depolama, Satın Alma, Kabul Etme ve Bulundurma (TCK m. 188/3)-94
aa)-Satma-95
bb)-Satışa Arz Etme-99
cc)-Başkalarına Verme-101
dd)-Sevk Etme-102
ee)-Nakletme-104
ff)-Depolama-106
gg)-Satın Alma-107
hh)-Kabul Etme-109
ii)-Bulundurma-110
c)-Uyuşturucu veya Uyarıcı Etki Doğurmamakla Birlikte, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Üretiminde Kullanılan ve İthal veya İmali İzne Bağlı Olan Maddeleri İmal ve İhraç, Satma, Satın Alma, Sevk Etme, Nakletme ve Depolama (TCK m. 188/7)-112
2. Netice-113
3. İlliyet Bağı-114
C. Suçun Manevi Unsuru-115
D. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru-117
BÖLÜM III
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ, SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ,
SUÇUN YAPTIRIMI, ETKİN PİŞMANLIK, ZAMANAŞIMI,
SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA
I. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ-121
A. Teşebbüs-121
1. İmale Teşebbüs-122
2. İthale Teşebbüs-128
3. İhraca Teşebbüs-129
4. TCK m. 188/3’te Düzenlenen Satma, Satışa Arz Etme, Bulundurma, Başkalarına Verme, Kabul Etme, Nakletme, Sevk Etme, Depolama ve Satın Alma Suçlarına Teşebbüs-131
B. İştirak-136
C. İçtima-142
II. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ-150
A. Cezayı Artıran Nitelikli Haller-150
1. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Verilen veya Satılan Kişinin Çocuk Olması (TCK m. 188/3)-150
2. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddenin Eroin, Kokain, Morfin, Sentetik Kannabinoid ve Türevleri veya Bazmorfin Olması (TCK m. 188/4-a)-151
3. Suçun Türk Ceza Kanunu’nun 188. Maddesinin 4. Fıkrasının b Bendinde Belirtilen Yerlerde İşlenmesi (188/4-b)-153
4. Suçun Üç veya Daha Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi veya Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi (TCK m. 118/5)-155
5. Suçun Failinin Fıkrada Öngörülen Meslek Grupları ile İştigal Etmesi (TCK m. 188/8)-158
B. Cezayı Hafifleten Nitelikli Hal-159
1. Suçun Maddi Konusunun Üretimi Resmi Makamların İznine veya Satışı Yetkili Tabip Tarafından Düzenlenen Reçeteye Bağlı ve Uyuşturucu veya Uyarıcı Etki Doğuran Maddeler Olması (TCK m. 188/6)-159
III. YAPTIRIM-161
A. Cezalar-161
B. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri Uygulanması (TCK m. 189)-164
C. Müsadere-165
D. Yabancı Ülkelerde Hükmolunan Cezanın Etkisi (TCK m. 188/2)-170
IV. ETKİN PİŞMANLIK-171
A. Cezayı Kaldıran Etkin Pişmanlık (TCK m. 192/1)-171
1. Etkin Pişmanlıkta Bulunan Kimsenin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun İşlenmesine Katılmış Olması Gerekir-172
2. Haberin Bizzat Fail Tarafından İlgili Makamlara Haber Verilmesi Gerekir-173
3. Failin Bilgileri, Suçun Resmi Merciiler Tarafından Haber Alınmasından Önce Vermesi Gerekir-173
4. Failin, Diğer Suç Ortaklarını ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Saklandığı veya İmal Edildiği Yerleri Bildirmesi Gerekir-174
5. Fail Tarafından Verilen Bilginin Failin Suç Ortaklarının Yakalanmasını veya Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddenin Ele Geçirilmesini Sağlaması Gerekir-176
B. Cezayı Azaltan Etkin Pişmanlık (TCK m. 192/3)-177
1. Failin Türk Ceza Kanunu’ nun 188. Maddesinde Düzenlenen Suçlardan Herhangi Birini İşlemiş Olması Gerekir-178
2. Hizmet ve Yardımın Bizzat Fail Tarafından Yapılması Gerekir-178
3. Failin Hizmet ve Yardımı Soruşturma ve Yargılama Makamlarına Yapması Gerekir-179
4. Failin Etkin Pişmanlığı, Suçun Resmi Makamlar Tarafından Haber Alınmasından Sonra, Ancak Mahkemece Hüküm Verilmeden Önce Göstermesi Gerekir-179
5. Failin Suçun Meydana Çıkmasına ve Fail veya Diğer Suç Ortaklarının Yakalanmasına Hizmet ve Yardım Etmesi Gerekir-181
V. ZAMANAŞIMI-184
VI. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA-186
SONUÇ-193
KAYNAKÇA-199