Uluslararası Satım Hukukunda Kanunlar İhtilafı Meseleleri

SUNUŞ

 

  Kesin hüküm, özgürlükçü demokratik hukuk devletinin koşullarını oluş­turan çok önemli bir kurumdur. Kesin hükmün bertaraf edilmesi yargılamanın yenilenmesi yoluyla da olsa hukuk güvenliğini ilgilendiren bir husus olduğu için son derece nazik bir konudur.   Dr. Mert Namlı danışmanlığımda tez çalışmalarına başladığında yargıla­manın yenilenmesi sebeplerini incelemeden önce çok uzun sayılabilecek bir zaman dilimini, kesin hüküm kurumunun detaylı araştırmasına ayırmıştır. Yal­nızca metodolojik açıdan bile Dr. Namlı'nın kullandığı bu yöntem dikkat çe­kicidir. Zaman kaybına uğrayacağını bilse dahi yargılamanın yenilenmesindeki temel problemi araştırmanın başında kavramış ve buna ilişkin sorunları titizlik­le tespit etme gayretinde olmuştur.   Tezin formatı ve bu çalışmalar için Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından öngörülen süreyi göz önüne alarak, kesin hüküm konusundaki çalışmalarına bir yıllık sürenin sonunda son vermesini rica ettim. Çünkü yargılamanın yenilen­mesi sebepleri ve usulü de son derece kapsamlı araştırmayı gerektiren hususlar­dı. Dr. Namlı çalışmasında bu konuları etraflı bir şekilde araştırdı ve araştırma sonuçlarını ortaya koydu.   Dr. Mert Namlı, ortaöğrenimini Saint Benoit, lisans öğrenimini ise Gala­tasaray Üniversitesi'nde tamamlamış olması itibariyle gerçek bir francopho-ne'dir. Bu sebeple, araştırmasını Fransız ve İsviçre kaynaklarını değerlendire­rek yapmasını uygun gördüm. Sonuç olarak ortaya hem teori hem de uygulama açısından son derece kapsamlı çıktı. Tüm bunlardan ötürü, Türk ve Fransız Medeni Usul Hukuku'nda Yargılamanın Yenilenmesi isimli tezi okuyuculara hararetle tavsiye ediyorum.  

Prof. Dr. Nevhis DEREN-YILDIRIM Beyazıt, 2 Ocak 2014

 

 

 

ÖNSÖZ

 

  Ius est ar s boni et aequi¹. Digesta'nın ilk kitabında yer alan bu ünlü cümle­de "hukuk, iyinin ve âdilin sanatıdır" dense de, Dante'nin İlâhi Komedya'sında belirttiği gibi, hilenin insana özgü bir kusur olduğu hiçbir zaman unutulmama­lıdır. Belki de henüz M.Ö. 357 tarihli Lex Licina Sextia'dafraus omnia corrum-pit, yani "hile her şeyi bozar" kuralına yer verilmesi bu yüzdendir. Aslında her şeyi bozan, yalnızca hile, ya da daha doğru bir ifâdeyle "hileli davranışlar" da değildir..Yargı faaliyetinin konusunun "insan" olması, bir dâva sonucunda elde edilen kesin hükmün üzerine kurulduğu temelin ortadan kalkmasına neden ola­bilecek ve bu da o kesin hükmün gerçeğe uygunluğunu sarsabilecektir. İşte bu çalışmanın konusunu da Medenî Usûl Hukuku'nda kesin hükmün bertaraf edil­mesini sağlamaya yönelen yargılamanın yenilenmesi kurumu oluşturmaktadır.   Türk ve Fransız Medeni Usul Hukuku'nda Yargılamanın Yenilenmesi başlığını taşıyan bu çalışma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı çerçevesinde doktora tezi olarak hazırlanmış olup; Prof. Dr. Nevhis Deren-Yıldırım, Prof. Dr. H. Cumhur Özakman, Prof. Dr. Havva Karagöz, Prof. Dr. Abdurrahim Karslı ve Doç. Dr. Güray Erdön-mez'den oluşan jüri önünde 19.04.2013 tarihinde savunulmuş ve oybirliği ile kabul edilmiştir.   Doktora tezleri, oldukça uzun, engebeli, zorlu ve yıpratıcı bir zaman di­liminin sonucunda hazırlanan çalışmalardır. Bu süreçte tezi hazırlayan kişi, zaman zaman konunun dehlizlerine dalıp çıkamama tehlikesiyle karşı karşıya kalabilmektedir. Bundan yaklaşık iki yıl önce her zamanki gibi doktora tezi labirentinin bir köşesinde sıkışıp kalmış iken danışmanım Prof. Dr. Nevhis De­ren-Yıldırım yoluma ışık tutup beni aydınlığa çıkarmasaydı, bu çalışma hazırlanamazdı. Bundan da öte, oldukça soğuk bir 28 Aralık günü asistanı olarak başladığım yeni yaşamımın hüzünlendiğim, bunaldığım, ümitsizliğe kapıldı­ğım her anında yardımcı olmasaydı, büyük ihtimalle şu an bu satırları yazıyor da olamazdım..Kendisine her şey için teşekkür ederim.

  Karşılaşılan hukukî sorunlara kanunların lafızlarının dar kalıpları arasında çözüm aramak, kişiyi belki hiçbir zaman kısır döngüden çıkaramayacak, belki de yalnızca gündelik çözümlere ulaşmasını sağlayacaktır. Ancak lâfzı o kanun­ların ratio'ları ile bütünleştirmek suretiyle bakış açısı geliştiren kişi, "hukukçu" olabilecektir..Çünkü scire leges, non hoc est verba earum tenere, sed vim acpo-testatem..Yani kanunları bilmek, onların sözlerine saplanıp kalmak değil, amaç ve anlamlarını kavramaktır. Belki de bu yüzden Saint Paul, Epitres Romains'de "lafız öldürür, lâkin ruh canlandırır" demiştir. Mikro boyutta doktora tezimle ilgili sorularımın hepsine bıkmak bir yana hiçbir sıkıntı emaresi dahi göster­meksizin cevap veren, akademik anlamda ender rastlanacak bakış açısını bana öğretmeye gayret eden, makro boyutta ise benim için bir "yaşam öğretmeni" olan Prof. Dr. Yavuz Alangoya'ya edilecek teşekkürün, bir doktora tezinin ön­sözünün sınırlarına sığması mümkün değildir.   Akademik yaşam, buraya adım atan kişiye tattırdığı hazların yanı sıra bir­çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Akademik çalışmaların sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi, kişinin azim ve sebat göstermesinin haricinde, birlikte çalıştığı kişilere de doğrudan bağlıdır. Bu nedenle her zaman yüzündeki te­bessüm ve hoşgörüyle beni karşılayan, yaptığı yönlendirmelerle konunun yeni boyutları hakkında düşünmemi sağlayan değerli hocam Prof. Dr. Abdurrahim Karslı'ya müteşekkirim.   Doktora tezinin kişinin hayatında önemli bir zaman dilimini kaplaması, doktora tezi jürisinde yer alan üyeleri de o kişi için "özel" kılmaktadır. Bu bağ­lamda, öncelikle, her zaman yapıcı eleştiri ve önerileriyle böylesine uzun bir yürüyüşte konuya farklı bakış açılarıyla yaklaşmamı sağladığı için Prof. Dr. H. Cumhur Özakman ve Doç. Dr. Güray Erdönmez'e teşekkür ediyorum.   Kütüphanemin baş köşesinde sakladığım "Roma Hukuku Dersleri" adlı kitabının önsözünde Prof. Dr. Andreas B. Schwarz, her ne kadar bazen "ölü" bir hukuk dalı olarak nitelendirilerek haksızlık edilse de, Roma Hukuku'nun, Kıta Avrupası hukuk sistemlerinin temelini oluşturması bir yana, hukuki düşün­ce tarzının öğrenilebilmesi noktasında büyük önem arz ettiğini söylemektedir. Çünkü hukukçu ile hukukçu olmayan bir kişi arasındaki fark, hocamıza göre hukuk bilgisi değil, hukuki düşünce tarzına sahip olabilmektir. Keza ünlü tarihçi Theodor Mommsen'in de belirttiği gibi "Hesperid'lerin ağacı gibi ilim ağacının altın elmaları da onları bizzat koparabilenlere mahsustur; bunlar baş­kalarına gösterilebilir fakat verilemez." Bu cümleyi defalarca okuyarak baş­layan Roma Hukuku merakım, zamanla beni incelediğim her konuda, Roma Hukuku'nun derinliklerine dalarak o hukuki kurumun temellerini araştırmaya itti. İşte bu yolculuklar sırasında, Prof. Dr. Havva Karagöz'den aldığım doktora dersi sayesinde düşe kalka öğrenmeye çalıştığım Latince ve üniversitede komşu olmamızın da getirdiği rahatlıkla, kendisiyle Roma Hukuku üzerine yaptığımız sohbetler benim için ufuk açıcıydı. Bu nedenle doktora tezimin hazırlanması sürecinde verdiği destek bir yana, Roma Hukuku'na ilişkin her konuda yanlış yönlere savrulmamı engellediği için kendisine çok teşekkür ediyorum.

  Doktora tez jürimde yedek jüri üyesi olan ve hiçbir zorunluluğu olmaması­na rağmen işine duyduğu sevgi ve saygı nedeniyle tezim hakkında değerlendir­me, görüş ve önerilerine ilişkin kapsamlı bir rapor hazırlayarak ilgili hususları tekrar gözden geçirmemi sağlayan Doç Dr. Mustafa S. Özbek'e büyük bir mut­lulukla teşekkür ediyorum.   Anabilim dalına ilk kez "merhaba" dediğim günden bu yana yardımlarını esirgemeyen Yard. Doç. Dr. Seda Özmumcu ve benim için bir hoca veya ça­lışma arkadaşının ötesinde bir "ağabey" olan Yard. Doç. Dr. Nihat Güman'a büyük bir zevkle teşekkür etmek istiyorum.   "Eski İstanbul'da, Beyazıt Meydanı' nda eski, büyük bir binadaydı fakülte.. Bina ilk bakışta bir üniversite için pek uygun görünmüyordu, ama biraz daha yakından inceleyince(..), belki biraz alışılagelmişin dışında fakat mükemmel olan bir yere yerleştirildiğimiz hissi uyanmaya başladı. Eski moda bir haşmet, odaların yüksekliği ve büyüklüğü, tavanların güzelliği, dev mermer merdivenli aydınlık avlu, bütün bunlar tarihi geçmiş ve asalet izlenimi yaratıyordu. Yir-mi-otuz metre ötesinde yüksek bir yangın kulesi vardı; oradan şehir, uzaklara kadar seyredilebiliyordu."   Cenova'dan kalkıp sisli bir sonbahar gününde İstanbul'a ilk adımını atan Prof. Dr. Fritz Neumark, İstanbul Üniversitesi ile tanışmasını yukarıdaki cüm­lelerle anlatmaktadır. Her ne kadar sisli olmasa da yine bir sonbahar gününde İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne attığım ilk adım endişe ve heyecan doluydu. Eğer akademik dünyaya adım atabilmişsem, henüz ikinci sınıfta bir öğrenciyken katıldığım yarışma sonrasında yaptığı konuşmada beni cesaretlen­diren, sonrasında ise her seferinde kendime olan güvenimi, bilimsel araştırma sevgimi tazeleyen Prof. Dr. Rona Serozan'ın bunda payı büyüktür..

  Prof. Dr. Fritz Neumark'ın Türkiye'yi ikinci vatan olarak benimsemesi gibi ben de dedemin 68 yıl önce mezun olduğu bu okulu zamanla âdetâ "ev" gibi görmeye başladıysam, bunda en büyük paylardan biri, hiç kuşkusuz her zaman yardıma hazır olarak bekleyen, hattâ bununla da yetinmeyip kendisini benden sorumlu hisseden Yard. Doç. Dr. Başak Baysal'ındır. Her şey için ken­disine içtenlikle teşekkür ediyorum.   Herkesin çocukluğunda yakın çevresinden "model" olarak belirlediği biri mutlaka vardır. Benimki de dedemdi. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarını, 1940'lı yılların İstanbul'u, İstanbul Üniversitesi, Türkiye'nin demokrasiye geçiş yılla­rının sancılarına ilişkin anılarla dolduran dedemin hayatta en fazla önem atfet­tiği özelliktir zarafet. Onun için zarafet, öğrencisine "nûr-ı aynım" diye hitap eden Prof. Dr. Ebül'ulâ Mardin ile özdeşleşmişti. Benim için ise hastalığının son evresinde tanıma fırsatı bulabildiğim, adına düzenlenen yarışmada kazan­dığım ödülü her zaman başucumda büyük bir gururla sakladığım Prof. Dr. Bü­lent Tanör ile özdeş. O'na en büyük teşekkür, herhalde taşıdığı insanî değerleri sürdürebilmekle mümkün olabilecektir.   Her ne kadar küreselleşen dünyada bilimsel eserlere ulaşım olanakları art-mışsa da, eserlere doğrudan erişebilme noktasında yabancı ülkelerde yapılacak incelemeler, bilimsel araştırmalar için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışma için yapılan hazırlık sürecinin bir kısmı İsviçre'nin Lausanne şehrindeki İsviçre Karşılaştırmalı Hukuk Enstitüsü'nde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma sürecin­de destek olan Enstitü görevlilerine ve 2010 yılında layık görüldüğüm TÜSİAD En İyi Genç Hukukçu Ödülü'nü takiben Tinçel Vakfı Bursu'nu almam sırasın­da hiçbir desteği esirgemeyen Prof. Dr. Adem Sözüer'e çok teşekkür ediyorum.   Bir akademik çalışmanın hangi zorlu koşulların sonucunda ortaya çıktığı­nı, ancak bir başka akademisyen anlayabilecektir. Bu zorlu koşulların bir nebze yumuşatılarak kişinin bu çalışmalara daha fazla konsantre olabilmesi nokta­sında, bilimsel çalışmaları teşvik eden kurumların destekleri yadsınamaz. Bu nedenle de yüksek lisans ve doktora sürecinde bursiyeri olmaktan gurur duydu­ğum Tübitak'a teşekkür ederim.   Bilimsel çalışmaları yayınlama cesaretini gösterebilecek kurumlar olma­sa, büyük özverilerle hazırlanan bu çalışmalar anlamlarını da yitireceklerdir. Bu bağlamda kitabın yayınlanması sırasında her türlü kolaylığı gösteren Sayın Seyhan Satar başta olmak üzere, kitabın tashihlerini oldukça titiz ve dikkatli bir şekilde gerçekleştiren, kapak tasarımını hazırlayan Sayın Gökhan Ayrancı ile Beta Yayıncılık'ın tüm çalışanlarına içtenlikle teşekkür ediyorum.

  On yaşındaki bir "çocuk" olarak girip on sekiz yaşında bir "genç" olarak çıktığım okulumun henüz ilk yıllarında tanışmıştım Küçük Prens'le.. "Demek yalnızca çocuklar ne aradıklarını biliyorlar" diyordu. O'na göre, insanlar bü­yüdükçe tuhaflaşıyorlardı.. Ben çok şanslıydım ki hayatımın ilk öğretmenleri, aşıladıkları değerler, verdikleri cesaret ve her zaman gurur ve güven dolu bakış­larıyla hayatta her zaman ne istediğimi bilmeyi ve bu yolda yürümeyi öğrettiler. Binbir emek, sabır ve itinayla hazırlayıp sundukları yaşam için sevgili anne ve babama teşekkür ediyorum.   Sahip olduğu korumasız çiçeğini yetiştirme sorumluluğu sembolüyle, in­sanların "yalnızlaştırdıkları" dünyada, ancak emek sonucunda ulaşılabilecek gerçek sevgi peşindeki masum bir mücadeledir Küçük Prens'in giriştiği.. Ona göre, ancak buna ulaşabilenler kendilerini başarılı ve şanslı addedebilecekler-dir. Ben de zıtlıklarla dolu bir hayat serüveninde, yanımda her zaman güven dolu gözlerle bana eşlik eden bir yol arkadaşına sahip olduğum için kendimi çok şanslı hissediyorum. O gözlerin sahibi olan Ar. Gör. İrem Yayvak... İyi ki varsın...  

Dr. Mert Namlı İstanbul, 3 Ocak 2014

 

 

 

İÇİNDEKİLER

 

 

 

BİRİNCİ BÖLÜM

 

YARGILAMANIN YENİLENMESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

 

I.      MEDENİ USÛL HUKUKU'NUN GENEL KARAKTERİ VE AMACI
ÇERÇEVESİNDE YARGILAMANIN YENİLENMESİNE DUYULAN
İHTİYAÇ:............................................................................................................................ 7

A-) MEDENİ USÛL HUKUKU'NUN GENEL KARAKTERİ:...................................... 7

B-) MEDENİ USÛL HUKUKU'NUN AMACI:............................................................ 12

C-) HUKUK GÜVENLİĞİ - GERÇEĞİN ORTAYA ÇIKARILMASI

KAVŞAĞINDA YARGILAMANIN İADESİ:...................................................... 17

1-) Kesin Hükmün Amacı:...................................................................................... 17

2-) Kesin Hükmün Bertaraf Edilmesi İhtiyacı:...................................................... 22

2. TERİM SORUNU:........................................................................................................... 24
3. YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN TARİHİ GELİŞİMİ:.................................... 30

A-) ROMA HUKUKU'NDA:......................................................................................... 30

B-) FRANSIZ HUKUKU'NDA:..................................................................................... 33

1-) Loi Salique'de:.................................................................................................... 33

2-) 1261 - 1331 Arası Dönemde Yargılamanın Yenilenmesi Düşüncesinin
Ortaya Çıkışı:..................................................................................................... 34

3-) 1331 - 1667 Arası:....................................................................................................... 35

4-) 1667 - 1789 Arası:....................................................................................................... 36

5-) 1789 Sonrası:............................................................................................................. 37

C-) İSLAM HUKUKU'NDA :.................................................................................................... 38

D-) OSMANLI HUKUKU'NDA:................................................................................................ 41

1-) TANZİMAT'A KADAR:.............................................................................................. 41

2-) TANZİMAT SONRASI:.............................................................................................. 43

E-) CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE:........................................................................................... 50

IV.     YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN KANUN YOLLARI
ARASINDAKİ YERİ:.............................................................................................................. 56

A-) KANUN YOLU KAVRAMI:................................................................................................ 56

B-) KANUN YOLUNUN ETKİLERİ:.......................................................................................... 61

1-) Genel Olarak:............................................................................................................. 61

2-) Erteleyici Etki............................................................................................................. 62

3-) Aktarıcı Etki:.............................................................................................................. 66

C-) ÇEŞİTLİ BAKIMLARDAN KANUN YOLLARI TÜRLERİ:...................................................... 68

1-) Düzeltmeye Yönelik Kanun Yolları - Geri Almaya Yönelik

Kanun Yolları:......................................................................................................... 68

2-) Olağan Kanun Yolları - Olağanüstü Kanun Yolları:............................................................. 70

3-) Yargılamanın Yenilenmesinin Kanun Yolları Arasındaki Yeri

Bakımından Değerlendirme:....................................................................................... 75

V.      YARGILAMANIN YENİLENMESİ İLE FRANSIZ HUKUKU'NDAKİ
ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İTİRAZININ KARŞILAŞTIRILMASI:............................................................ 77

A-) ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İTİRAZININ TANIMI VE AMACI:............................................................ 77

B-) BAŞVURMA ŞARTLARI BAKIMINDAN:............................................................................ 79

C-) ETKİLERİ BAKIMINDAN:................................................................................................. 81

D-) ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İTİRAZININ GEREKLİ OLUP OLMADIĞI

SORUNU:..................................................................................................................... 83

1-) Fransız Hukuku'nda Üçüncü Kişinin İtirazının Gerekli Olup

Olmadığına İlişkin Tartışmalar:................................................................................... 83

2-) Üçüncü Kişinin İtirazının Türk Hukuku'na İktibasının Gerekli

Olup Olmadığı Sorunu:............................................................................................. 86

VII. HAKKINDA YARGILAMANIN YENİLENMESİ TALEP EDİLEBİLECEK
KARARLAR:................................................................................................................... 89

A-) GENEL KURAL: MADDİ ANLAMDA KESİN HÜKMÜN

MEVCUT OLMASI................................................................................................. 89

B-) GENEL KURALIN ÇEŞİTLİ GÖRÜNÜMLERİ:................................................... 101

1-) İlk Derece Mahkemelerinin Verdikleri Eda, Tespit ve

İnşaî Hükümler:............................................................................................... 101

2-) Tarafların Dâvaya Son Veren İşlemleri:........................................................ 104

3-) Yok ve Etkisiz Kararlar ................................................................................... 118

4-) Geçici Hukukî Koruma Kararları:.................................................................... 124

5-) Çekişmesiz Yargı Kararları:............................................................................. 129

6-) İcra Mahkemesi Kararları:............................................................................... 137

7-) Hakem Kararları:............................................................................................... 144

a-) İç Hakem Kararları:................................................................................... 144

(1)- Fransız Hukuku'nda:........................................................................ 144

(2)-İsviçre Hukuku'nda:.......................................................................... 145

(3)- Türk Hukuku'nda:............................................................................. 146

b-) Uluslararası Hakem Kararları:................................................................. 149

(1)- Fransız Hukuku:................................................................................ 149

(2)- İsviçre Hukuku:................................................................................ 154

(3)- Türk Hukuku:.................................................................................... 157

8-) Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin Verecekleri Kararlar:..................... 159

9-) Temyiz Mahkemesi Kararları:......................................................................... 164

10-)Bölge Adliye Mahkemesi Kararları:............................................................. 167

11-) Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararları:...................................................... 169

 

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ

  I.    YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİNE GENEL BAKIŞ: ...................... 173

A-) ÇEŞİTLİ HUKUK DÜZENLERİNDE KABUL EDİLEN

YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ:.............................................. 173

B-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİNİN TAHDİDİ

ŞEKİLDE DÜZENLENMİŞ OLMALARI: ......................................................... 177

C-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİNİN TEK BİR

SEBEBE İNDİRGENMESİ:.................................................................................... 178 II.   YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİNİN ÖZEL OLARAK

İNCELENMESİ:............................................................................................................. 182

A-) AĞIR USÛLİ HATA VEYA EKSİKLİKLERE İLİŞKİN

YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ.:............................................. 182

1-) Mahkemenin Kanuna Uygun Olarak Teşekkül Etmemiş Olması:............. 182

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 182

b-) Bu Sebep Çerçevesinde Değerlendirilebilecek Hâller:........................ 184

2-) Dâvaya Bakması Yasak Olan veya Hakkındaki Ret Talebi

Merciince Kesin Olarak Kabul Edilen Hâkimin Karar Vermiş veya
Karara Katılmış Olması:................................................................................. 186

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 186

b-) Dâvaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Karar Vermiş veya

Karara Katılmış Olması:.......................................................................... 190

c-) Hakkındaki Ret Talebi Merciince Kesin Olarak Kabul Edilen

Hâkimin Karar Vermiş veya Karara Katılmış Olması:.......................... 195

(1)- Hâkimin ve Hakemin Reddi Sebepleri:........................................... 195

(2)- Kararı Veren veya Karara Katılan Hâkim Hakkında Ret

Kararı Verilmesi:.............................................................................. 198

3-)   Vekil veya Temsilci Olmayan Kimselerin Huzurunda

Dâvanın Görülmüş ve Karara Bağlanmış Olması:....................... 205

a-) Genel Olarak:.............................................................................. 205

b-) Hangi Tarafın Yargılamanın Yenilenmesine

Başvurabileceği:........................................................................ 207

c-) Usûle Uygun Şekilde Temsil Edilmemiş Olma:...................... 209

d-) Hükmü Etkilemiş Olmanın Gerekmemesi:............................... 215

4-) Bir Dâva Sonunda Verilen Hükmün Kesinleşmesinden Sonra
Tarafları, Konusu ve Sebebi Aynı Olan İkinci Dâvada Öncekine
Aykırı Bir Hüküm Verilmiş ve Bu Hükmün de Kesinleşmiş
Olması:............................................................................................................. 215

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 215

b-) İki Kesin Hükmün Mevcut Olması:........................................................ 217

c-) Kesinleşmiş Hükümlerin Taraf, Konu ve Sebeplerinin

Aynı Olması:............................................................................................. 219

d-) Hükümlerin Birbiriyle Çelişmesi:............................................................ 223

e-) Hükümlerin Hangi Mahkemeler Tarafından Verilebilecekleri:............ 224

f-) Hangi Hükme Karşı Yargılamanın Yenilenmesi Yoluna

Başvurulabileceği:................................................................................... 228

g-) İki Kesin Hüküm Mevcut İken Üçüncü Dâvanın Açılması:............... 231

5-) Kararın İHAS veya Eki Protokollerin İhlâli Suretiyle Verildiğinin

İHAM'ın Kesinleşmiş Kararıyla Tespit Edilmiş Olması:........................... 236

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 236

b-) Kararın İHAS veya Eki Protokollerin İhlâli Suretiyle

Verilmiş Olması:....................................................................................... 241

c-) İhlâlin İHAM'ın Kesinleşmiş Kararıyla Tespit Edilmiş Olması:....244

d-) İhlâlin Yargılamanın Yenilenmesi Yoluyla Telâfi Edilebilir

Nitelikte Olması:....................................................................................... 247

e-) İhlâlin Tazminatla Giderilemeyecek Nitelikte Olmasının

Gerekmemesi:........................................................................................... 249

B-) DAVA MALZEMESİNE İLİŞKİN YARGILAMANIN YENİLENMESİ

SEBEPLERİ:............................................................................................................ 250

1-) Yargılama Sırasında Elde Edilemeyen Bir Belgenin Hükümden

Sonra Ele Geçirilmiş Olması:......................................................................... 250

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 250

b-) Bir Belgenin Elde Edilmesi:..................................................................... 251

c-) Sonradan Öğrenilen Vakıa ve Deliller:................................................... 254

d-) Belgenin Kararın Verilmesinden Sonra Ele Geçirilmiş Olması:........... 257

e-) Ele Geçirilen Belgenin Yargılama Sırasında Mevcut Olması:............. 262

f-) Belgenin Yargılama Sırasında Aleyhine Hüküm Verilen Tarafın

Elinde Olmayan Nedenlerle Elde Edilememesi:.................................... 263

(1)- Genel Olarak:..................................................................................... 263

(2)- Mücbir Sebep veya Tarafın Elinde Olmayan Neden

Kavramı:........................................................................................... 264

(3)- Karşı Tarafın Fiili:............................................................................. 278

g-) Yeni Ele Geçirilen Belgenin Hükmü Etkileyecek

Nitelikte Olması:........................................................................ 284

2-)   Karara Esas Alınan Senedin Sahteliğine Karar Verilmiş
veya Senedin Sahte Olduğunun Mahkeme veya
Resmî Makam Önünde İkrar Edilmiş Olması:............................... 287

a-) Genel Olarak:.............................................................................. 287

b-) Bir Senedin Mevcut Olması:.................................................... 288

c-) Bu Senedin Karara Esas Alınmış Olması:.............................. 289

d-) Karara Esas Alınmış Olan Senedin Sahte

Olduğunun Sonradan Tespit Edilmesi:.................................. 291

3-)   İfadesi Karara Esas Alınan Tanığın Yalan Tanıklık

Yaptığının Karardan Sonra Tespit Edilmesi:............................... 297

a-) Genel Olarak: ............................................................................. 297

b-) Tanığın İfâdesinin Karara Esas Alınmış Olması:.................. 300

c-) Tanığın Yalan Tanıklık Yaptığının Sâbit Olması:.................. 303

(1)- 2494 Sayılı Kanundan Önceki Durum:............................ 303

(2)- 2494 Sayılı Kanundan Sonraki Durum:........................... 307

(i)- Kural: İfadesi Hükme Esas Alınan Tanığın
Yalan Tanıklık Nedeniyle Ceza Mahkemesi
Tarafından Mahkûm Edilmesi:................................. 307

(ii)- Ceza Mahkemesinden Hüküm Alınmasının
Delil Yokluğu Haricindeki Bir Sebepten
Dolayı Mümkün Olmaması:...................................... 315

(3)- HMK'daki Düzenleme:...................................................... 317

4-)   Bilirkişi veya Tercümanın Hükme Esas Alınan Husus
Hakkında Kasten Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunduğunun
Sâbit Olması:.................................................................................... 318

a-) Genel Olarak:.............................................................................. 318

b-) Bir Bilirkişi Raporu veya Tercüman Beyanının

Mevcut Olması:......................................................................... 319

c-) Bilirkişinin veya Tercümanın Beyanının Hükme

Esas Alınmış Olması:................................................................ 324

d-) Bilirkişi veya Tercümanın Kasten Gerçeğe Aykırı

Beyanda Bulunduğunun Sâbit Olması:................................. 325

5-)  Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Esas Alınan
Yemini Yalan Yere Ettiğinin İkrar veya
Yazılı Delille Sâbit Olması:.............................................................. 329

a-) Genel Olarak:.............................................................................. 329

b-) Lehine Karar Verilen Tarafın Yemin Etmiş Olması:............... 331

c-) Lehine Karar Verilen Tarafın Yalan Yere Yemin

Ettiğinin Sâbit Olması:.............................................................. 333

(1)- Yalan Yere Yeminin Mahkeme Hükmü ile

Sâbit Olmasının Gerekip Gerekmemesi:.......................... 333

(2)- Yalan Yere Yemini Tespit Edecek Mahkeme:................ 334

(3)- Yalan Yere Yemin Suçu (TCK m. 275):............................ 336

(4)- Yalan Yere Yeminin İspatı:............................................... 338

(5)- Tazminat Dâvası Açılması Yoluyla Yargılamanın
İadesine Gerek Kalmaksızın Kesin Hükmün
Bertaraf Edilebilirliği:........................................................ 347

6-)   Karara Esas Alınan Bir Hükmün Kesinleşmiş Başka Bir

Hükümle Ortadan Kalkmış Olması:............................................... 349

a-) Genel Olarak:.............................................................................. 349

b-) Karar Verilirken Bir Hükmün Esas Alınmış Olması:.............. 349

c-) Esas Alınan Hükmün Kesin Olarak Ortadan Kalkması:....353
C-) HİLEYE İLİŞKİN YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ:................. 353

1-) Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Tesir Eden Hileli Bir

Davranışta Bulunmuş Olması:...................................................................... 353

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 353

b-) Hile Kavramı:............................................................................................. 354

(1)- Türk Hukuku'nda:............................................................................. 354

(2)- İsviçre ve Fransız Hukuku'nda:...................................................... 362

c-) Hilenin Lehine Karar Verilen Tarafça Yapılması:................................. 365

d-) Hilenin Karara Etki Etmesi:..................................................................... 367

e-) Hileyi Tespit Edecek Mahkeme:............................................................. 368

2-) Tarafların, Alacaklıları veya Dâvayı Kaybedenlerin Yerine

Geçenleri Zarara Sokacak Bir Hile Yapmış Olmaları:................................. 369

a-) Genel Olarak:............................................................................................. 369

b-) Sebebin Getiriliş Amacı ve Özellikle İİK m. 277 vd.

Karşısında Uygulama Alanı:.................................................................. 370

c-) Yargılamanın Yenilenmesi Talebinde Bulunabilecek

Üçüncü Kişiler:........................................................................................ 373

d-) Dâvanın Taraflarının Aralarında Anlaşarak Hile Yapmaları:.............. 374

 

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

YARGILAMANIN YENİLENMESİ USÛLÜ

  I.      YARGILAMANIN YENİLENMESİNİ TALEP EDEBİLECEK KİŞİLER :.... 377

A-) TARAFLAR:........................................................................................................... 377

B-) FER’İ MÜDAHİL:................................................................................................... 384

C-) ASLİ MÜDAHİL:.................................................................................................... 386

D-) FRANSIZ HUKUKU'NDA "DAVADA TEMSİL EDİLEN KİŞİLER":............ 387

E-) HUKUKİ YARAR: ................................................................................................. 391

F-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ HAKKINDAN FERAGAT:...................... 392

II.    YARGILAMANIN YENİLENMESİ TALEBİNDE BULUNULACAK
MAHKEME:.................................................................................................................. 394

A-) DEVLET MAHKEMELERİNİN KARARLARI BAKIMINDAN:.................... 394

1-) Genel Kural:...................................................................................................... 394

2-) Hükmü Veren Mahkemeye İlişkin Ortaya Çıkabilecek Sorunlar:............... 398

B-) HAKEM KARARLARI BAKIMINDAN:............................................................ 406

III.   YARGILAMANIN YENİLENMESİ TALEBİNDE BULUNULMASI
GEREKEN SÜRE:........................................................................................................... 413

A-) GENEL OLARAK KANUNDA BELİRLENEN SÜRELER VE

BUNLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ:........................................................................ 413

B-) SÜRELERİN İŞLEMEYE BAŞLADIKLARI AN:................................................ 416

1-) Genel Olarak:.................................................................................................... 416

2-) Yargılamanın Yenilenmesi Süresinin İşlemeye Başladığı

Tarihin Tespiti: .............................................................................................. 417

a-) Öğrenme Tarihinden İtibaren İşlemeye Başlayan Süreler:................. 417

(1)- HMK m. 375/1 (a) ve (ğ) Bakımından:........................................... 417

(2)- HMK m. 375/1 (h) Bakımından:...................................................... 418

(3)- HMK m. 376 Bakımından:................................................................ 419

b-) Tebliğ Tarihinden İtibaren İşlemeye Başlayan Süreler:...................... 420

c-) Ele Geçirme Tarihinden İtibaren İşlemeye Başlayan Süre:................. 421

d-) Hükmün Kesinleşme Tarihinden İtibaren İşlemeye

Başlayan Süreler:..................................................................................... 423

 (1)- HMKm. 375/1 (d):..................................................................................... 423

(2)- HMK m. 375/1 (e), (f) ve (g):......................................................................... 424

(3)- HMKm. 375/1 (ı):...................................................................................... 425

3-) Yargılamanın Yenilenmesi Sebebinin Hükmün Kesinleşmesinden

Önce Gerçekleşmesi Hâlinde Sürenin İşlemeye Başlayacağı An:........................................ 427

C-) SÜRELERİN HESAPLANMASI VE SONA ERMESİ:........................................................... 430

D-) SÜRELERİN İSPATI:...................................................................................................... 433

IV.     YARGILAMANIN YENİLENMESİ TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLMESİ
BAKIMINDAN ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR:.................................................................. 435

A-) YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN BİR DAVA ŞEKLİNDE

AÇILMASI VE BUNUN SONUÇLARI:............................................................................ 435

B-) DAVACININ KARŞI TARAFIN YAPMAK ZORUNDA KALACAĞI

MASRAFLARA KARŞILIK TEMİNAT GÖSTERMESİ:..................................................... 438

C-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ DAVASININ İCRAYI

DURDURMAMASI:..................................................................................................... 443 V.      YARGILAMANIN YENİLENMESİ DAVASININ İNCELENMESİ:............................................... 447

A-) GENEL OLARAK YARGILAMANIN YENİLENMESİ DAVASININ

KAÇ SAFHADA İNCELENECEĞİ:................................................................................. 447

B-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ TALEBİNİN DURUŞMA

YAPILARAK İNCELENECEK OLMASI:......................................................................... 450

C-) DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ:............................................................................. 451

D-) FRANSIZ HUKUKU'NDA DAVANIN SAVCILIĞA İHBARI:................................................. 453

E-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEBİNİN MEVCUT OLUP

OLMADIĞININ İNCELENMESİ:.................................................................................... 454

F-) YARGILAMANIN YENİLENMESİ TALEBİNİN KABUL EDİLMESİ

ÜZERİNE YENİDEN YARGILAMA YAPILMASI:............................................................ 456

1-) Hükmün İptal Edilerek Yeniden Yargılama Yapılması Kuralı ve

Bunun İstisnaları:.................................................................................................. 456

2-) Yeniden Yargılamanın Kapsamı:.................................................................................. 460

3-) Yeniden Yargılamada Uygulanacak Kurallar ve Özellikle

Yeni Dâva Malzemesi Getirilip Getirilemeyeceği Sorunu :.............................................. 463 VI.    YENİDEN YARGILAMA SONUCUNDA VERİLECEK KARAR VE

BUNA KARŞI BAŞVURULABİLECEK KANUN YOLLARI:...................................................... 465

A-) YENİDEN YARGILAMA SONUCUNDA VERİLECEK KARAR:............................................ 465

Yorum yapabilmek için üye girişi yapmalısınız, üye değilseniz tıklayınız...