Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan İncelenmesi ve Ertelenmiş Vergi Uygulaması
Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan İncelenmesi ve Ertelenmiş Vergi Uygulaması
Güliz Fulya ŞEN
Sayfa Sayısı
:
245
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055263355
150,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
Günümüzde iÅŸletmeler hızlı bir globalleÅŸme süreci içerisine gir¬miÅŸlerdir. GloballeÅŸmenin sonucu olarak çok uluslu ÅŸirketlerin sayısı da hızla artmaktadır. Uluslararasındaki bu geliÅŸmeler, potansiyel ve aktif giriÅŸimcilerin objektif ve tarafsız olarak düzenlenmiÅŸ ve ulusla¬rarası kabul görmüş raporlara olan ihtiyacını da hızla artırmıştır. 1956 yılından beri yürürlükte olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu\′nun ülke ve dünya ticaretinde yaÅŸanan geliÅŸmelere paralel olarak deÄŸiÅŸti¬rilme ihtiyacı doÄŸmuÅŸtur. 1535 maddeden oluÅŸan 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu, 14.02.2011 Tarihli 27846 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 01.07.2012\′de yürürlüğe girecektir. Türkiye Denetim Standartlarının belirlenmesine yönelik Geçici 2. Maddesi ve denetçi¬lerin denetimine yönelik Geçici 3. Maddesi Yasanın yayım tarihi olan 14.02.2011 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Gerçek ile tüzel kiÅŸi tacirlerin Uluslararası Muhasebe Standartlarının özdeÅŸi olan Tür¬kiye Muhasebe Standartlarına tabi olmasını öngören düzenlemeler 01.01.2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
İşletmelerin istenilen nitelikte raporları elde edebilmeleri ve po¬tansiyel yatırımcıların ve ilgili çıkar gruplarının haklarını dünya ça¬pında koruyabilmeleri ve böylece bütün ülkelerin ekonomik yönden kalkınmalarına katkıda bulunabilmeleri için, Uluslararası Muhasebe Standartlarına olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.
Mali tabloların düzenlenmesinde uluslararası farklılıklar vardır. Bu farklılıkların nedeni, ilgili ülkedeki muhasebe düzeni ve vergi kanunlarına dayanan o ülkenin sosyo-ekonomik koşullarıdır. Bu ne¬denle, uluslararası muhasebe bilgilerinin karşılaştırılması ve işletme dışı çıkar gruplarının bilgi sahibi olmaları zorlaşmaktadır.
Uluslararası alanda çıkar gruplarının haklarını koruyabilmek ve onlara objektif ve tarafsız bir biçimde rapor sunabilmek ve böylelikle mali tabloların dünya çapında kabul edilme ve gözlenme olanağını artırmak amacıyla Uluslararası Muhasebe Standartlarına ihtiyaç du¬yulmaktadır. Uluslararası tüm ülkelerin ekonomik faaliyet sonuçları¬nın doğru olarak ortaya konulması ve değerlendirilmesi Uluslararası Muhasebe Standartlarının oluşumu ile mümkündür.
Finansal Tabloların Hazırlanma ve Sunulma Esaslarına Ä°liÅŸkin Kavramsal Çerçeve Hakkında TebliÄŸ\′in vergi mevzuatı ile iliÅŸkisini açıklayan 6. Maddede \"Türkiye Muhasebe Standartları ve Yorumları ile bu Kavramsal Çerçevede yer alan kavram ve ilkeler doÄŸrultusun¬da düzenlenecek finansal tablolar ticari bilançonun oluÅŸumu ile ilgi¬lidir. Vergi Usul Kanunundaki iktisadi kıymetlerin deÄŸerlendirilme¬sine iliÅŸkin hükümler vergi matrahının hesaplanması ile ilgilidir. Bu itibarla, mükellefler Türkiye Muhasebe Standartlarına göre düzenle¬dikleri tek tip finansal tablolarında oluÅŸan ticari kardan hareketle, Vergi Usul Kanunundaki farklı deÄŸerleme hükümlerinin olumlu ve olumsuz etkileri ile kanunen kabul edilmeyen giderler ve vergiden muaf veya müstesna gelirlerini bu kara eklemek ve indirmek suretiy¬le haricen gelir veya kurumlar vergisi matrahlarını hesaplayacaklar¬dır\" denmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada Uluslararası Muhasebe Standartlarını incelerken; Ticari - Mali Kar ayrımına dayanarak, standartların Türk Vergi Kanunları ile iliÅŸkisini ortaya koyabilmek için standartların tamamı yerine, kayıtları ve mali tabloları oluÅŸturma sürecini en çok etkileyen standartlara ağırlık vererek inceleme yapıl¬mıştır. Dolayısıyla belli baÅŸlı konulara ağırlık verilmiÅŸ; Vergi Usul Kanunu\′nda yer alan DeÄŸerleme, Reeskont, Karşılıklar ve Amortis¬man uygulamaları esas alınarak konu iÅŸlenmiÅŸtir. Ticari kardan Mali kara geçiÅŸi en çok etkileyen standart 12 numaralı \"Gelir Vergileri Standardı\"dır. Bu yüzden; Uluslararası Muhasebe Standardı 12\′ ye dayanarak ErtelenmiÅŸ Vergi müessessisinin iÅŸleyiÅŸi, muhasebeleÅŸti-rilme uygulamaları ve mali tablolara yansıtılması iÅŸlenmiÅŸtir.
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun (yeni adıyla Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu) yayınlamış olduÄŸu Küçük ve Orta Ölçekli Ä°ÅŸletmeler (KOBÄ°) için çıkarmış olduÄŸu raporlama standartlarında beklenilenin aksine ErtelenmiÅŸ Vergi\′ nin kapsam dışı bırakılmamış olması önemli bir geliÅŸmedir. Böylece Erte¬lenmiÅŸ Vergi uygulaması 12 numaralı standartla birlikte uygulamada yaygınlık kazanacaktır.
Birinci bölümde; kar kavramının belirlenmesi muhasebe kuramı, vergi sistemi ve Uluslararası Muhasebe Standartları açısından ince¬lenmiÅŸtir. Ticari karın hesaplanmasında muhasebe sistemi uygulama genel tebliÄŸlerindeki kavramlar ve mali tablo ilkeleri esas alınmıştır. Ayrıca Yeni Türk Ticaret Kanununa istinaden Uluslararası Muhasebe Standartları da ele alınmıştır. Mali karın belirlenmesinde Gelir Vergi¬si ve Kurumlar Vergisi çerçevesinde deÄŸerlendirme yapılmaktadır. Uluslararası Muhasebe Standartları\′ nda kar kavramının hangi stan¬dartlarda ve nasıl belirlendiÄŸi diÄŸer yandan da standartların getirdiÄŸi yeni kar kavramı olan Kapsamlı Kar kavramı açısından inceleme ya¬pılmıştır.
ikinci bölümde; Uluslararası Muhasebe Standartları ve Vergi Ka¬nunlarının ticari ve mali kara ulaşmada farklılıklarına dayanan bu bölüm dört ana başlıkta incelenmiştir. Ticari kara ulaşırken değerle¬me, reeskont, karşılıklar ve amortisman konusunda ayrıntılı açıkla¬malarla konu incelenmiştir. Mali kara ulaşırken ise temelde kanunen kabul edilmeyen giderler ve istisnaya tabi gelirler açısından konu açıklanmıştır.
Son bölümde ise; Vergi Kanunları ve Uluslararası Muhasebe Standartları farklılıklarından kaynaklanan Ertelenmiş Vergi Müesse¬sesi incelenmiştir. Ertelenmiş Vergi tanımı, amacı ve gelişimi açıklan¬dıktan sonra, standartta yer alan tanımlar incelenmiştir. Diğer yan¬dan, Ertelenen Vergi Farklılıklarının uygulama örnekleriyle konu açıklanmaya çalışılacaktır. Son olarak da Ertelenmiş Vergi Farklarının muhasebeleştirilmesi ve mali tablolara yansıtılması incelenmiştir.
ONSOZ
Bu çalışma, \"Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan Ä°ncelenmesi ve ErtelenmiÅŸ Vergi Uygulaması\" adlı bu eser Dokuz Eylül Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mali Hukuk Yük¬sek Lisans Programı\′nda Yüksek Lisans Tezi olarak sunulmuÅŸtur. Bu çalışmanın ana temasını, Vergi Kanunları ile Uluslararası Muhasebe Standartları farklılıklarının sonucu olan ErtelenmiÅŸ Vergi Kavramı oluÅŸturmaktadır.
6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu, 1 Temmuz 2012 tarihi iti¬bariyle uygulamaya girecek, iş ve muhasebe hayatı kapsamlı bir de¬ğişime uğrayacaktır. Bu kanunun getirmiş olduğu vergiden bağımsız muhasebe anlayışı ile de 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren Uluslararası Muhasebe Standartları uygulamaya girecektir. Türkiye Muhasebe Standartları, Uluslararası Muhasebe Standartlarına paralel olarak birebir çeviri olarak hazırlanmıştır. Bu yüzden çalışmamda Muhasebe Standartlarından bahsederken Uluslararası Muhasebe Standartları terimi kullanılmıştır.
Bu çalışmada Türk Vergi Kanunları ile Uluslararası Muhasebe Standartlarının kesiştiği nokta olan 12 numaralı Gelir Vergileri Stan¬dardı ele alınmıştır. Standarttaki Gelir Vergileri terimi ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları anlaşılmalıdır. Çalışmanın ana temasını 12 numaralı standarttaki Ertelenmiş Vergi kavramı ve uygulaması oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında büyük emeÄŸi olan tez danışma¬nım Dokuz Eylül Ãœniversitesi Maliye Anabilim Dalında öğretim üye¬si Sayın Prof. Dr. Zeynep ARIKAN\′a sonsuz teÅŸekkürü borç bilirim. Çalışmamın son aÅŸamasında bana yardımcı olan Dokuz Eylül Ãœni¬versitesi Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalında öğretim üyesi Sayın Doç. Dr. Fatma TEKTÃœFEKÇİ\′ye de desteklerinden ötürü te¬şekkür ederim.
Her konuda olduğu gibi bu çalışmanın her aşamasında ve eğitim hayatımda desteklerini ve katkılarını eksik etmeyen aileme ve eşime teşekkür ediyorum.
Ayrıca kitabın yayınlanma sürecinde büyük özveri gösteren Sa¬yın Hakan KARAASLAN şahsında tüm Adalet Yayınevi çalışanlarına teşekkür ediyorum.
Güliz Fulya ŞEN
Mali Müşavir - Mali Hukuk Bilim Uzmanı İzmir - 2012
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
TÄ°CARÄ° - MALÄ° KAR AYRIMINDAKAR KAVRAMININ BELÄ°RLENMESÄ°
1. 1. TÄ°CARÄ° KARIN MUHASEBE KURAMINDA BELÄ°RLENMESÄ°-5
1. 1. 1. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde Ticari Karın Belirlenmesi (6762 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre)-6
1. 1. 1. 1. Muhasebenin Temel Kavramları-7
1. 1. 1. 2. Temel Mali Tablo Düzenleme İlkeleri-9
1. 1. 2. Uluslararası Muhasebe Standartları ve Kavramsal Çerçevede Ticari Karın Belirlenmesi (6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre)-16
1. 1. 2. 1. Kavramsal Çerçevede Yer Alan Finansal Durum İlkeleri-18
1. 1. 2. 2. Kavramsal Çerçevede Yer Alan Faaliyet Sonucu İlkeleri-22
1. 1. 2. 3. Finansal Tabloların Unsurlarının Tahakkuku-24
1. 1. 2. 4. Finansal Tabloların Unsurlarının Ölçüm Esasları-28
1. 1. 2. 5. Sermaye ve Sermayenin Korunması Kavramları-30
1. 2. MALÄ° KARIN TÃœRK VERGÄ° SÄ°STEMÄ°NDE BELÄ°RLENMESÄ°-32
1. 2. 1. Gelir Vergisi Açısından Mali Karın Değerlendirilmesi-36
1. 2. 2. Kurumlar Vergisi Açısından Mali Karın Değerlendirilmesi-40
1. 3. ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARINDA KAR KAVRAMI VE BELÄ°RLENMESÄ°-45
İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI VE VERGÄ° KANUNLARINDATÄ°CARÄ° VE MALÄ° KARA ULAÅžMADA FARKLILIKLAR
2. 1. ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI VE VERGÄ° KANUNLARINDA TÄ°CARÄ° KARA ULAÅžMADA FARKLILIKLAR-51
2. 1. 1. Değerleme Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-52
2. 1. 1. 1. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Değerleme Uygulaması-53
2. 1. 1. 2. Vergi Usul Kanunu’nda Değerleme Uygulaması-56
2. 1. 1. 3. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Değerleme Uygulaması-60
2. 1. 2. Reeskont Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-70
2. 1. 2. 1. Vergi Usul Kanunu’nda Reeskont Uygulaması-70
2. 1. 2. 2. Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Reeskont Uygulaması-71
2. 1. 2. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları ve Vergi Kanunları’nda Reeskont Uygulama Farklılıkları-72
2. 1. 3. Karşılık Ayırma Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-75
2. 1. 3. 1. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Karşılık Uygulaması-75
2. 1. 3. 2. Vergi Usul Kanunu’nda Karşılık Uygulaması-76
2. 1. 3. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Karşılık Uygulaması-79
2. 1. 4. Amortisman Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-89
2. 1. 4. 1. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Amortisman Uygulaması-89
2. 1. 4. 2. Vergi Usul Kanunu’nda Amortisman Uygulaması-90
2. 1. 4. 2. 1. Amortismana Tabi Değerin Tespiti ve Sürenin Başlangıcı-92
2. 1. 4. 2. 2. Amortisman Hesaplama Yöntemleri-95
2. 1. 4. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Amortisman Uygulaması-99
2. 1. 4. 3. 1. Maddi Duran Varlık Tanımı, Değer Tespiti-99
2. 1. 4. 3. 2. Amortismana Tabi Tutar ve Amortisman Dönemi-100
2. 1. 4. 3. 3. Amortisman Yöntemi-103
2. 1. 4. 3. 4. Amortisman Ayırma Modelleri-103
2. 1. 4. 4. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Amortisman Uygulamaları Karşılaştırılması-106
2. 2. ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI VE VERGÄ° KANUNLARINDA MALÄ° KARA ULAÅžMADA FARKLILIKLAR-108
2. 2. 1. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Uygulamasında Mali Kara Ulaşmada Farklılıklar-109
2. 2. 2. Vergilendirilmeyecek Gelirler Uygulamasında Mali Kara Ulaşmada Farklılıklar-113
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARINDAERTELENMÄ°Åž VERGÄ° MÃœESSESESÄ°
3. 1. ERTELENMİŞ VERGİ MÜESSESESİNİN TANIMI, AMACI VE GELİŞİMİ-119
3. 2. SÜREKLİ FARKLAR, GEÇİCİ FARKLAR VE VERGİ DEĞERİ-125
3. 2. 1. Sürekli Farklar-125
3. 2. 2. Geçici Farklar-127
3. 2. 3. Vergi DeÄŸeri-130
3. 3. VERGİ ERTELEME YÖNTEMLERİ-131
3. 3. 1. Vergi Borçları Yöntemi-132
3. 3. 2. Vergi Etkili Muhasebe Yöntemleri-132
3. 3. 2. 1. Erteleme Yöntemi-133
3. 3. 2. 2. Yükümlülük Yöntemi-134
3. 3. 2. 3. Net Vergi Borçları Yöntemi-136
3. 4. ERTELENMÄ°Åž VERGÄ° FARKLARI, HESAPLANMASI VE UYGULANMASI-137
3. 4. 1. Yenileme Fonu ve Ertelenmiş Vergi Farkları, Hesaplanması-137
3. 4. 2. Kazanılmamış Finansman Geliri Ve Ertelenmiş Vergi-146
3. 4. 3. Şüpheli Alacak Giderleri Ve Ertelenmiş Vergi-147
3. 4. 4. Kıdem Tazminatı Karşılığı Ve Ertelenmiş Vergi-153
3. 4. 5. Ödenecek SGK Primleri ve Ertelenmiş Vergi-158
3. 4. 6. Vergi Oranlarındaki Farklılıklar Ve Ertelenmiş Vergi-158
3. 4. 7. Stok Değer Düşüklüğü Gideri Ve Ertelenmiş Vergi-159
3. 4. 8. Amortisman Giderleri Ve ErtelenmiÅŸ Vergi-160
3. 4. 9. Devreden Mali Zarar ve ErtelenmiÅŸ Vergi-167
3. 5. ERTELENMÄ°Åž VERGÄ° FARKLARININ MUHASEBELEÅžTÄ°RÄ°LMESÄ° VE MALÄ° TABLOLARA YANSIMASI-169
EK: TMS 12 GELÄ°R VERGÄ°LERÄ° STANDARDI-179
KAYNAKÇA-239
Mali Müşavir - Mali Hukuk Bilim Uzmanı
ŞEN, Güliz Fulya
www. fulyasen. com
Güliz Fulya ÅžEN, 2005 yılında Dokuz Eylül üniversitesi Ä°ktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünde lisans eÄŸitimini tamamladı. 2010 yılında Dokuz Eylül Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü′nde Mali Hukuk bölümünden ′Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan Ä°ncelenmesi ve ErtelenmiÅŸ Vergi Uygulaması′ konusunda yazmış olduÄŸu tezi ile ′Mali Hukuk Bilim Uzmanı′ unvanını alarak mezun oldu. Aynı yıl Yeterlilik sınavlarını baÅŸarıyla vererek ′Serbest Muhasebeci Mali Müşavir′ unvanını aldı. Kendisi halen “Güliz Fulya Åžen Mali Müşavirlik, Denetim ve Danışmanlık” ofisinde çalışmalarına devam etmektedir.
Günümüzde iÅŸletmeler hızlı bir globalleÅŸme süreci içerisine gir¬miÅŸlerdir. GloballeÅŸmenin sonucu olarak çok uluslu ÅŸirketlerin sayısı da hızla artmaktadır. Uluslararasındaki bu geliÅŸmeler, potansiyel ve aktif giriÅŸimcilerin objektif ve tarafsız olarak düzenlenmiÅŸ ve ulusla¬rarası kabul görmüş raporlara olan ihtiyacını da hızla artırmıştır. 1956 yılından beri yürürlükte olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu\′nun ülke ve dünya ticaretinde yaÅŸanan geliÅŸmelere paralel olarak deÄŸiÅŸti¬rilme ihtiyacı doÄŸmuÅŸtur. 1535 maddeden oluÅŸan 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu, 14.02.2011 Tarihli 27846 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 01.07.2012\′de yürürlüğe girecektir. Türkiye Denetim Standartlarının belirlenmesine yönelik Geçici 2. Maddesi ve denetçi¬lerin denetimine yönelik Geçici 3. Maddesi Yasanın yayım tarihi olan 14.02.2011 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Gerçek ile tüzel kiÅŸi tacirlerin Uluslararası Muhasebe Standartlarının özdeÅŸi olan Tür¬kiye Muhasebe Standartlarına tabi olmasını öngören düzenlemeler 01.01.2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
İşletmelerin istenilen nitelikte raporları elde edebilmeleri ve po¬tansiyel yatırımcıların ve ilgili çıkar gruplarının haklarını dünya ça¬pında koruyabilmeleri ve böylece bütün ülkelerin ekonomik yönden kalkınmalarına katkıda bulunabilmeleri için, Uluslararası Muhasebe Standartlarına olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.
Mali tabloların düzenlenmesinde uluslararası farklılıklar vardır. Bu farklılıkların nedeni, ilgili ülkedeki muhasebe düzeni ve vergi kanunlarına dayanan o ülkenin sosyo-ekonomik koşullarıdır. Bu ne¬denle, uluslararası muhasebe bilgilerinin karşılaştırılması ve işletme dışı çıkar gruplarının bilgi sahibi olmaları zorlaşmaktadır.
Uluslararası alanda çıkar gruplarının haklarını koruyabilmek ve onlara objektif ve tarafsız bir biçimde rapor sunabilmek ve böylelikle mali tabloların dünya çapında kabul edilme ve gözlenme olanağını artırmak amacıyla Uluslararası Muhasebe Standartlarına ihtiyaç du¬yulmaktadır. Uluslararası tüm ülkelerin ekonomik faaliyet sonuçları¬nın doğru olarak ortaya konulması ve değerlendirilmesi Uluslararası Muhasebe Standartlarının oluşumu ile mümkündür.
Finansal Tabloların Hazırlanma ve Sunulma Esaslarına Ä°liÅŸkin Kavramsal Çerçeve Hakkında TebliÄŸ\′in vergi mevzuatı ile iliÅŸkisini açıklayan 6. Maddede \"Türkiye Muhasebe Standartları ve Yorumları ile bu Kavramsal Çerçevede yer alan kavram ve ilkeler doÄŸrultusun¬da düzenlenecek finansal tablolar ticari bilançonun oluÅŸumu ile ilgi¬lidir. Vergi Usul Kanunundaki iktisadi kıymetlerin deÄŸerlendirilme¬sine iliÅŸkin hükümler vergi matrahının hesaplanması ile ilgilidir. Bu itibarla, mükellefler Türkiye Muhasebe Standartlarına göre düzenle¬dikleri tek tip finansal tablolarında oluÅŸan ticari kardan hareketle, Vergi Usul Kanunundaki farklı deÄŸerleme hükümlerinin olumlu ve olumsuz etkileri ile kanunen kabul edilmeyen giderler ve vergiden muaf veya müstesna gelirlerini bu kara eklemek ve indirmek suretiy¬le haricen gelir veya kurumlar vergisi matrahlarını hesaplayacaklar¬dır\" denmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada Uluslararası Muhasebe Standartlarını incelerken; Ticari - Mali Kar ayrımına dayanarak, standartların Türk Vergi Kanunları ile iliÅŸkisini ortaya koyabilmek için standartların tamamı yerine, kayıtları ve mali tabloları oluÅŸturma sürecini en çok etkileyen standartlara ağırlık vererek inceleme yapıl¬mıştır. Dolayısıyla belli baÅŸlı konulara ağırlık verilmiÅŸ; Vergi Usul Kanunu\′nda yer alan DeÄŸerleme, Reeskont, Karşılıklar ve Amortis¬man uygulamaları esas alınarak konu iÅŸlenmiÅŸtir. Ticari kardan Mali kara geçiÅŸi en çok etkileyen standart 12 numaralı \"Gelir Vergileri Standardı\"dır. Bu yüzden; Uluslararası Muhasebe Standardı 12\′ ye dayanarak ErtelenmiÅŸ Vergi müessessisinin iÅŸleyiÅŸi, muhasebeleÅŸti-rilme uygulamaları ve mali tablolara yansıtılması iÅŸlenmiÅŸtir.
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun (yeni adıyla Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu) yayınlamış olduÄŸu Küçük ve Orta Ölçekli Ä°ÅŸletmeler (KOBÄ°) için çıkarmış olduÄŸu raporlama standartlarında beklenilenin aksine ErtelenmiÅŸ Vergi\′ nin kapsam dışı bırakılmamış olması önemli bir geliÅŸmedir. Böylece Erte¬lenmiÅŸ Vergi uygulaması 12 numaralı standartla birlikte uygulamada yaygınlık kazanacaktır.
Birinci bölümde; kar kavramının belirlenmesi muhasebe kuramı, vergi sistemi ve Uluslararası Muhasebe Standartları açısından ince¬lenmiÅŸtir. Ticari karın hesaplanmasında muhasebe sistemi uygulama genel tebliÄŸlerindeki kavramlar ve mali tablo ilkeleri esas alınmıştır. Ayrıca Yeni Türk Ticaret Kanununa istinaden Uluslararası Muhasebe Standartları da ele alınmıştır. Mali karın belirlenmesinde Gelir Vergi¬si ve Kurumlar Vergisi çerçevesinde deÄŸerlendirme yapılmaktadır. Uluslararası Muhasebe Standartları\′ nda kar kavramının hangi stan¬dartlarda ve nasıl belirlendiÄŸi diÄŸer yandan da standartların getirdiÄŸi yeni kar kavramı olan Kapsamlı Kar kavramı açısından inceleme ya¬pılmıştır.
ikinci bölümde; Uluslararası Muhasebe Standartları ve Vergi Ka¬nunlarının ticari ve mali kara ulaşmada farklılıklarına dayanan bu bölüm dört ana başlıkta incelenmiştir. Ticari kara ulaşırken değerle¬me, reeskont, karşılıklar ve amortisman konusunda ayrıntılı açıkla¬malarla konu incelenmiştir. Mali kara ulaşırken ise temelde kanunen kabul edilmeyen giderler ve istisnaya tabi gelirler açısından konu açıklanmıştır.
Son bölümde ise; Vergi Kanunları ve Uluslararası Muhasebe Standartları farklılıklarından kaynaklanan Ertelenmiş Vergi Müesse¬sesi incelenmiştir. Ertelenmiş Vergi tanımı, amacı ve gelişimi açıklan¬dıktan sonra, standartta yer alan tanımlar incelenmiştir. Diğer yan¬dan, Ertelenen Vergi Farklılıklarının uygulama örnekleriyle konu açıklanmaya çalışılacaktır. Son olarak da Ertelenmiş Vergi Farklarının muhasebeleştirilmesi ve mali tablolara yansıtılması incelenmiştir.
ONSOZ
Bu çalışma, \"Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan Ä°ncelenmesi ve ErtelenmiÅŸ Vergi Uygulaması\" adlı bu eser Dokuz Eylül Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mali Hukuk Yük¬sek Lisans Programı\′nda Yüksek Lisans Tezi olarak sunulmuÅŸtur. Bu çalışmanın ana temasını, Vergi Kanunları ile Uluslararası Muhasebe Standartları farklılıklarının sonucu olan ErtelenmiÅŸ Vergi Kavramı oluÅŸturmaktadır.
6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu, 1 Temmuz 2012 tarihi iti¬bariyle uygulamaya girecek, iş ve muhasebe hayatı kapsamlı bir de¬ğişime uğrayacaktır. Bu kanunun getirmiş olduğu vergiden bağımsız muhasebe anlayışı ile de 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren Uluslararası Muhasebe Standartları uygulamaya girecektir. Türkiye Muhasebe Standartları, Uluslararası Muhasebe Standartlarına paralel olarak birebir çeviri olarak hazırlanmıştır. Bu yüzden çalışmamda Muhasebe Standartlarından bahsederken Uluslararası Muhasebe Standartları terimi kullanılmıştır.
Bu çalışmada Türk Vergi Kanunları ile Uluslararası Muhasebe Standartlarının kesiştiği nokta olan 12 numaralı Gelir Vergileri Stan¬dardı ele alınmıştır. Standarttaki Gelir Vergileri terimi ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları anlaşılmalıdır. Çalışmanın ana temasını 12 numaralı standarttaki Ertelenmiş Vergi kavramı ve uygulaması oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında büyük emeÄŸi olan tez danışma¬nım Dokuz Eylül Ãœniversitesi Maliye Anabilim Dalında öğretim üye¬si Sayın Prof. Dr. Zeynep ARIKAN\′a sonsuz teÅŸekkürü borç bilirim. Çalışmamın son aÅŸamasında bana yardımcı olan Dokuz Eylül Ãœni¬versitesi Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalında öğretim üyesi Sayın Doç. Dr. Fatma TEKTÃœFEKÇİ\′ye de desteklerinden ötürü te¬şekkür ederim.
Her konuda olduğu gibi bu çalışmanın her aşamasında ve eğitim hayatımda desteklerini ve katkılarını eksik etmeyen aileme ve eşime teşekkür ediyorum.
Ayrıca kitabın yayınlanma sürecinde büyük özveri gösteren Sa¬yın Hakan KARAASLAN şahsında tüm Adalet Yayınevi çalışanlarına teşekkür ediyorum.
Güliz Fulya ŞEN
Mali Müşavir - Mali Hukuk Bilim Uzmanı İzmir - 2012
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
TÄ°CARÄ° - MALÄ° KAR AYRIMINDAKAR KAVRAMININ BELÄ°RLENMESÄ°
1. 1. TÄ°CARÄ° KARIN MUHASEBE KURAMINDA BELÄ°RLENMESÄ°-5
1. 1. 1. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde Ticari Karın Belirlenmesi (6762 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre)-6
1. 1. 1. 1. Muhasebenin Temel Kavramları-7
1. 1. 1. 2. Temel Mali Tablo Düzenleme İlkeleri-9
1. 1. 2. Uluslararası Muhasebe Standartları ve Kavramsal Çerçevede Ticari Karın Belirlenmesi (6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre)-16
1. 1. 2. 1. Kavramsal Çerçevede Yer Alan Finansal Durum İlkeleri-18
1. 1. 2. 2. Kavramsal Çerçevede Yer Alan Faaliyet Sonucu İlkeleri-22
1. 1. 2. 3. Finansal Tabloların Unsurlarının Tahakkuku-24
1. 1. 2. 4. Finansal Tabloların Unsurlarının Ölçüm Esasları-28
1. 1. 2. 5. Sermaye ve Sermayenin Korunması Kavramları-30
1. 2. MALÄ° KARIN TÃœRK VERGÄ° SÄ°STEMÄ°NDE BELÄ°RLENMESÄ°-32
1. 2. 1. Gelir Vergisi Açısından Mali Karın Değerlendirilmesi-36
1. 2. 2. Kurumlar Vergisi Açısından Mali Karın Değerlendirilmesi-40
1. 3. ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARINDA KAR KAVRAMI VE BELÄ°RLENMESÄ°-45
İKİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI VE VERGÄ° KANUNLARINDATÄ°CARÄ° VE MALÄ° KARA ULAÅžMADA FARKLILIKLAR
2. 1. ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI VE VERGÄ° KANUNLARINDA TÄ°CARÄ° KARA ULAÅžMADA FARKLILIKLAR-51
2. 1. 1. Değerleme Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-52
2. 1. 1. 1. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Değerleme Uygulaması-53
2. 1. 1. 2. Vergi Usul Kanunu’nda Değerleme Uygulaması-56
2. 1. 1. 3. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Değerleme Uygulaması-60
2. 1. 2. Reeskont Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-70
2. 1. 2. 1. Vergi Usul Kanunu’nda Reeskont Uygulaması-70
2. 1. 2. 2. Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Reeskont Uygulaması-71
2. 1. 2. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları ve Vergi Kanunları’nda Reeskont Uygulama Farklılıkları-72
2. 1. 3. Karşılık Ayırma Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-75
2. 1. 3. 1. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Karşılık Uygulaması-75
2. 1. 3. 2. Vergi Usul Kanunu’nda Karşılık Uygulaması-76
2. 1. 3. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Karşılık Uygulaması-79
2. 1. 4. Amortisman Uygulamasında Ticari Kara Ulaşmada Farklılıklar-89
2. 1. 4. 1. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Amortisman Uygulaması-89
2. 1. 4. 2. Vergi Usul Kanunu’nda Amortisman Uygulaması-90
2. 1. 4. 2. 1. Amortismana Tabi Değerin Tespiti ve Sürenin Başlangıcı-92
2. 1. 4. 2. 2. Amortisman Hesaplama Yöntemleri-95
2. 1. 4. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Amortisman Uygulaması-99
2. 1. 4. 3. 1. Maddi Duran Varlık Tanımı, Değer Tespiti-99
2. 1. 4. 3. 2. Amortismana Tabi Tutar ve Amortisman Dönemi-100
2. 1. 4. 3. 3. Amortisman Yöntemi-103
2. 1. 4. 3. 4. Amortisman Ayırma Modelleri-103
2. 1. 4. 4. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve Uluslararası Muhasebe Standartları’nda Amortisman Uygulamaları Karşılaştırılması-106
2. 2. ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI VE VERGÄ° KANUNLARINDA MALÄ° KARA ULAÅžMADA FARKLILIKLAR-108
2. 2. 1. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Uygulamasında Mali Kara Ulaşmada Farklılıklar-109
2. 2. 2. Vergilendirilmeyecek Gelirler Uygulamasında Mali Kara Ulaşmada Farklılıklar-113
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARINDAERTELENMÄ°Åž VERGÄ° MÃœESSESESÄ°
3. 1. ERTELENMİŞ VERGİ MÜESSESESİNİN TANIMI, AMACI VE GELİŞİMİ-119
3. 2. SÜREKLİ FARKLAR, GEÇİCİ FARKLAR VE VERGİ DEĞERİ-125
3. 2. 1. Sürekli Farklar-125
3. 2. 2. Geçici Farklar-127
3. 2. 3. Vergi DeÄŸeri-130
3. 3. VERGİ ERTELEME YÖNTEMLERİ-131
3. 3. 1. Vergi Borçları Yöntemi-132
3. 3. 2. Vergi Etkili Muhasebe Yöntemleri-132
3. 3. 2. 1. Erteleme Yöntemi-133
3. 3. 2. 2. Yükümlülük Yöntemi-134
3. 3. 2. 3. Net Vergi Borçları Yöntemi-136
3. 4. ERTELENMÄ°Åž VERGÄ° FARKLARI, HESAPLANMASI VE UYGULANMASI-137
3. 4. 1. Yenileme Fonu ve Ertelenmiş Vergi Farkları, Hesaplanması-137
3. 4. 2. Kazanılmamış Finansman Geliri Ve Ertelenmiş Vergi-146
3. 4. 3. Şüpheli Alacak Giderleri Ve Ertelenmiş Vergi-147
3. 4. 4. Kıdem Tazminatı Karşılığı Ve Ertelenmiş Vergi-153
3. 4. 5. Ödenecek SGK Primleri ve Ertelenmiş Vergi-158
3. 4. 6. Vergi Oranlarındaki Farklılıklar Ve Ertelenmiş Vergi-158
3. 4. 7. Stok Değer Düşüklüğü Gideri Ve Ertelenmiş Vergi-159
3. 4. 8. Amortisman Giderleri Ve ErtelenmiÅŸ Vergi-160
3. 4. 9. Devreden Mali Zarar ve ErtelenmiÅŸ Vergi-167
3. 5. ERTELENMÄ°Åž VERGÄ° FARKLARININ MUHASEBELEÅžTÄ°RÄ°LMESÄ° VE MALÄ° TABLOLARA YANSIMASI-169
EK: TMS 12 GELÄ°R VERGÄ°LERÄ° STANDARDI-179
KAYNAKÇA-239
Mali Müşavir - Mali Hukuk Bilim Uzmanı
ŞEN, Güliz Fulya
www. fulyasen. com
Güliz Fulya ÅžEN, 2005 yılında Dokuz Eylül üniversitesi Ä°ktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünde lisans eÄŸitimini tamamladı. 2010 yılında Dokuz Eylül Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü′nde Mali Hukuk bölümünden ′Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan Ä°ncelenmesi ve ErtelenmiÅŸ Vergi Uygulaması′ konusunda yazmış olduÄŸu tezi ile ′Mali Hukuk Bilim Uzmanı′ unvanını alarak mezun oldu. Aynı yıl Yeterlilik sınavlarını baÅŸarıyla vererek ′Serbest Muhasebeci Mali Müşavir′ unvanını aldı. Kendisi halen “Güliz Fulya Åžen Mali Müşavirlik, Denetim ve Danışmanlık” ofisinde çalışmalarına devam etmektedir.
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı