Uluslararası Hukukta Hedef Alarak Öldürme

ÖNSÖZ

Yıllardır terörizmle mücadele eden ülkemizde, yurtdışında epey bir çalışmanın yapıldığı ve çalışmaların sayılarının günden güne arttığı hedef alarak öldürme konusu üzerine herhangi bir çalışmanın yapılmaması bir eksiklik olarak düşünülebilir. Bu çalışmanın bu eksikliği az da olsa gide­receği kanaatindeyim. Bu çalışma Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalında 2013 yılında Prof. Dr. Hakan Taşdemir, Prof. Dr. Mehmet Özcan ve Doç. Dr. Mehmet Alcif Okur'un tez jürisi oldu­ğu savunmada yüksek lisans tezi olarak savunulmuştur. Hocalarıma tez savunmasındaki katkılarından ötürü teşekkürü bir borç biliyorum. Her çalışmanın arkasında şüphesiz pek çok kişinin katkısı bulunmaktadır. Teze başlamadan önce yazmak istediğim konuyu kendisi ile paylaştığım­da olumlu yaklaşan, sonraki günlerde çalışmanın yapısının nasıl olması gerektiği hakkında bilgiler verip yolumu çizen ve çalışmayı değerlendirip önemli hususları belirten hocam Prof. Dr. Hakan Taşdemir'e teşekkür borcumu belirtmeliyim, onun sayesinde bu çalışmanın bir teorik altya­pısı var. Aynı ölçüde eserlerinden ve değerli bilgilerinden yararlandığım, alanımı sevmemde ayrı bir yeri olan hocam Doç. Dr. Fatma Taşdemir'e şükranlarımı sunarım. Ayrıca konuyu seçmeme ve çalışmama neden olduğunu söyleyebileceğim ve arkadaşı olmaktan gurur duyduğum, ma­teryal konusunda da yardımlarını esirgemeyen Bleda Rıza Kurtdarcan'ı anmamak kesinlikle olmazdı. İnsansız hava araçları ve hedef alarak öldür­me konusunda güncel haberleri benimle paylaşan Yrd. Doç. Dr. Kürşad Turana da çok teşekkür ederim.

Hiç kuşku yok ki, çok değerli varlıklarım annem Nilgün Albayrak ve babam Yücel Albayrak olmasaydı ne bu çalışma olurdu, ne de ben bu dünyaya "tutunabilirdim"... Özellikle belirtmem gerekir ki, babam konu hakkında duyduklarını bana ileterek yardımda bulunmuştur.

Son olarak bütün çalışma arkadaşlarıma ve adını burada sayama­dığım tüm hocalarıma, konu hakkında kitaplar ve makaleler yazan yurt dışındaki "manevi" hocalarıma ve hayatımda özel bir yer edinen Didem'e ayrı ayrı teşekkür ediyorum. Kitabın basılmasında gösterdikleri ilgi için On İki Levha Yayıncılık çalışanlarına da teşekkürü bir borç biliyorum.

İÇİNDEKİLER

İÖNSÖZ.......................................................................................... VII

İÇİNDEKİLER............................................................................... IX

jfKISALTMALAR........................................................................... XIII

İGİRİŞ................................................................................................ 1

Birinci Bölüm

Yeni Terörizmle Yeni Mücadele Yöntemi Olarak Hedef Alarak Öldürmelerin Hukuksal Zemini Si.   Yeni Terörizm ve Yeni Savaşlar Çağında Hedef Alarak Öldürmeler.... 5

A.  "Yeni'nin Anlamı...................................................................... 5

B.   Yeni Terörizm Kavramının Oluşumu.......................................... 7

C.  Yeni Savaşların Doğası........................................................... 11

II. Hedef Alarak Öldürme Kavramı ve Hukuksal Yaklaşım

Paradigmaları.............................................................................. 17

A.  Hedef Alarak Öldürme Kavramı ve Hedef Alarak Öldürme

ile Suikast Arasındaki Fark...................................................... 17

B.   Hedef Alarak Öldürmelere Kolluk Faaliyeti Yaklaşımı............... 21

C.  Yeni Terörizm Çağında Jus Ad Bellum ve Hedef Alarak
Öldürmeler Bağlantısı............................................................. 22

D.  Hedef Alarak Öldürmeler ve Jus in Bello.................................... 32

E.  Jus Ad Bellum -Jus in Bello İlişkisi ve Hedef Alarak
Öldürmeler................................................................................ 39

F.   Sistem-Çevre İlişkisi Dahilinde Hedef Alarak Öldürmeler............. 41

İkinci Bölüm

Hedef Alarak Öldürmelerin İnsancıl Hukuk ve İnsan Hakları Açısından İncelenmesi

I.    İnsancıl Hukuk ve Hedef Alarak Öldürmeler.................................... 43

A.   Hedef Alma Hukuku ve Hedef Alarak Öldürmeler...................... 43

B.   İnsancıl Hukukta Ayırım İlkesi ve Hedef Alarak Öldürmeler........ 47

1. Muharip(Combatant) ve Savaşçı(Fighters) Statüsü: .............. 48
2. Kanunsuz Muharip Kavramı: Üçüncü Bir Kategori mi?......... 50

C.  Siviller ve Sivillerin Korunması................................................... 51

D.   Muhasamata Doğrudan Katılan Siviller ve Sivil
Korumasının Kaybı.................................................................... 53

II.  İnsan Hakları ve Hedef Alarak Öldürmeler...................................... 56

A.   Yaşam Hakkı ve Sınırları.......................................................... 56

B.   Ülkedışı Hedef Alarak Öldürme Operasyonları
Bakımından İnsan Hakları Sözleşmelerinin Uygulanırlığı

ve Yaşam Hakkı....................................................................... 59

C.  Bireysel Meşru Müdafaa ve Hedef Alarak Öldürme İlişkisi......... 63

D.  Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ve Devlet

Güçleri Tarafından Öldürücü Güç Kullanılması............................ 65

E.   İnsan Haklarının Silâhlı Çatışma Hallerinde Uygulanması

ve Yaşam Hakkı...................................................................... 69