Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt
Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt
Turan ŞAHİN
Sayfa Sayısı
:
137
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9789754645422
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
GİRİŞ -Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt- BK. m. 110′da düzenlenmiştir. Maddeye göre; ′Bir üçüncü şahsın fiilini başkasına taahhüt eden kimse bu üçüncü şahıs tarafından taahhüdün ifa edilmemesi halinde zarar ve ziyan tediyesine mecburdur/ Maddenin 08.07.1981 Tarih ve 2486 Sayılı Kanun ile eklenen ikinci fıkrasına göre ise; ′Muayyen bir müddet için yapılan taahhütlerde, müddetin bitimine kadar taahhüt edene yazılı olarak başvurulmaması halinde taahhüdün hükümsüz olacağına dair sözleşme muteberdir.′ Üçüncü kişinin edimini taahhütte taahhüt eden, lehine taahhütte bulunulana, üçüncü kişinin bir edimini taahhüt eder. Üçüncü kişi taahhüt edilen bu edimi yerine getirmezse, taahhüt edeni bekleyen bir sonuç vardır. Bu sonuç, edimin yerine getirilmemesi nedeniyle lehine taahhütte bulunulanın uğramış olduğu zararın tazmin edilmesidir. Üçüncü kişinin edimini taahhüdün tarafımızca tez konusu olarak seçilmesinin nedeni Türk Hukukunda yeteri kadar ve düzenli bir şekilde incelenilmemiş olmasıdır. Çalışmamızın birinci bölümünde üçüncü kişinin edimini taahhüt kavramı ve üçüncü kişinin edimini taahhüdün garanti sözleşmesinin özel bir türü olup olmadığı anlatılacaktır. Ayrıca bu bölümde üçüncü kişinin edimini taahhüdün benzer müesseselerle karşılaştırılması yapılacak kurumun farklı hukuk sistemlerindeki düzenlenişine değinilecektir. İkinci bölümde üçüncü kişinin edimini taahhüdün hukuki niteliği, unsurları, hüküm ve sonuçlarının neler olduğu incelenecektir. Son olarak üçüncü bölümde ise üçüncü kişinin edimini taahhüde ilişkin özel durumlara yer verilecek, üçüncü kişinin edimini taahhütte, taahhüt edenin rücu imkânına sahip olup olmadığı ve üçüncü kişinin edimini taahhüdün sona ermesi anlatılacaktır. ÖNSÖZ Bir sözleşmede borçlunun alacaklıya, üçüncü bir kişinin belli bir davranışta bulunacağını taahhüt etmesine üçüncü kişinin edimini taahhüt denir. Üçüncü kişinin edimini taahhüt BK. m. 110′da ′Başkasının Fiilini Taahhüt′ başlığı altında tek bir madde olarak düzenleme alanı bulmuştur. Borçlar Kanununun 110. maddesi ile bir kimsenin üçüncü kişinin edimini, onun iznine ve bilgisine gerek olmadan taahhüt etmesine imkân verilmiştir. ′Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt′ ismini taşıyan bu çalışma yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Üçüncü kişinin edimini taahhüt gerek İsviçre Hukukunda gerekse Türk Hukukunda yeteri kadar incelenmemiştir. Özellikle; üçüncü kişinin edimini taahhüt sözleşmesinin ne tür bir sözleşme olduğu, garanti sözleşmesi ile nasıl bir ilgisinin bulunduğu, üçüncü kişinin taahhüt edilen ediminin malvarlıksal bic değer ifade etmesinin gerekli olup olmadığı ve bu edimin imkânsız olup olamayacağı ayrıca edimin sınırlarının çizilmesi noktaları tartışmalıdır. Çalışma konusu olarak üçüncü kişinin edimini taahhüdün seçilmiş olmasının en önemli sebepleri bunlardır. Bu nedenle çalışmamızda özellikle yukarıda belirtilen tartışma konusu olan noktalara açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Akademik hayatımın ilk aşamasını oluşturan bu çalışmanın yayınlanması vesilesiyle, yetişmem için gecesini gündüze katan değerli anne ve babama, benden sevgilerini ve yardımlarını esirgemeyen ablama ve ağabeyime, kıymetli hocalarım Prof. Dr. Kürşat Nuri TURANBOY ve Prof. Dr. Enver BOZKURT′a, bugünlere gelmemde maddi-manevi desteğini esirgemeyen Av. Turan ZEKİ′ye ayrıca değerli arkadaşım Arş. Gör. Yasemin Erol′a, Ahmet Yılmaz′a, Ömer Keskin′e, Alaaddin Yavuz′a ve eniştem Rüstem Yılmaz′a şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca kitabın yayınlanmasını sağlayan ve kitabın basımında emeği geçen Yetkin Basım Yayım Dağıtım A.Ş.′nin değerli çalışanlarına ve Muharrem Başer beyefendiye teşekkürü bir borç bilirim. Ankara 2010 Turan ŞAHİN İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 KISALTMALAR 15 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BOLUM ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜT KAVRAMI, ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN GARANTİ SÖZLEŞMESİNİN ÖZEL BİR TÜRÜ OLMASI, ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN BENZER MÜESSESELERLE KARŞILAŞTIRILMASI VE FARKLI HUKUK SİSTEMLERİNDE DÜZENLENİŞİ § 1. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜT KAVRAMI 19 I. GENEL OLARAK 19 II. TANIMI 22 § 2. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN GARANTİ SÖZLEŞMESİNİN ÖZEL BİR TÜRÜ OLMASI 24 I. GARANTİ SÖZLEŞMESİ 26 A. Genel Olarak 26 B. Tanımı 27 C. Hukuki Niteliği 28 D. Unsurları 28 1. Garanti Alanı Belli Bir Hareket Tarzına Yöneltme 28 2. Garanti Alanın Hareket Tarzından Doğacak Tehlikenin Üstlenilmesi (Teminat Unsuru) 30 3. Bağımsız Yükümlülük Altına Girme 31 4. İvazsızhk 33 E. Çeşitleri 34 1. Kefalet Benzeri Garanti Sözleşmesi 34 2. Saf Garanti Sözleşmesi 36 II. TEMİNAT MEKTUPLARI 37 A. Tanımı 38 B. Hukuki Niteliği 38 1. Kefalet Sözleşmesi Görüşü 39 2. Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt veya Garanti Sözleşmesi Görüşü 40 3. Ayırımcı-Karma Nitelik Görüşü 41 4. Kendine Özgü Nitelik Görüşü 43 5. Değerlendirme ve Hukuki Niteliğe İlişkin Görüşümüz 44 C. Tarafları 47 D. Çeşitleri 49 1. Vadelerine Göre Teminat Mektupları 49 a. Vadeli Teminat Mektupları 49 b. Vadesiz Teminat Mektupları 49 2. Verildikleri Makama Göre Teminat Mektupları 51 a. Resmi Dairelere Karşı Düzenlenecek Teminat Mektupları 51 b. Resmi Olmayan Dairelere Karşı Düzenlenecek Teminat Mektupları 51 3. Limitlerine Göre Teminat Mektupları 51 a. Limit İçi Teminat Mektupları 52 b. Limit Dışı Teminat Mektupları 52 4. Niteliklerine Göre Teminat Mektupları 52 a. Geçici Teminat Mektupları 52 b. Kesin Teminat Mektupları 54 c. Avans Teminat Mektupları 54 5. Serbest Konulu Teminat Mektupları 55 E. Teminat Verenin Kontrgaranti Alması 55 i. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN BENZER MÜESSESELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 57 I. KEFALET İLE KARŞILAŞTIRILMASI 57 A. Aslilik-Fer′ilik Kıstası 59 B. Aynen İfa Yükümlülüğü-Tazminat Yükümlülüğü Kıstası 61 C. Menfaat Kıstası 62 D. Kişiye Yönelik İlgi Kıstası 63 E. Kullanılan İfadeler ve Şüphe Halinde Kefalet Karinesi 63 II. TEMSİL İLE KARŞILAŞTIRILMASI 66 III. YETKİSİZ TEMSİL İLE KARŞILAŞTIRILMASI 67 IV. VEKÃLET İLE KARŞILAŞTIRILMASI 68 V. VEKÃLETSİZ İŞ GÖRME İLE KARŞILAŞTIRILMASI 68 VI. MÜTESELSİL BORÇLULUK İLE KARŞILAŞTIRILMASI 69 VII. BİRLİKTE BORÇ ÜSTLENME (KÜMÜLÃTİF BORÇ İKRARI) İLE KARŞILAŞTIRILMASI 70 VIII. BORCUN YÜKLENİLMESİ (BORCUN NAKLİ) İLE KARŞILAŞTIRILMASI 71 IX. HAVALE İLE KARŞILAŞTIRILMASI 72 X. CEZAİ ŞART İLE KARŞILAŞTIRILMASI 72 XI. BAŞKASININ MÜLKİYETİNDEKİ BİR MALIN SATIŞI İLE KARŞILAŞTIRILMASI 73 XII. SİGORTA SÖZLEŞMESİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 74 XIII. HİMAYE TAAHHÜDÜ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 74 XIV. İTİBAR EMRİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 75 § 4. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN FARKLI HUKUK SİSTEMLERİNDE DÜZENLENİŞİ 77 I. ROMA HUKUKUNDA 77 II. İSVİÇRE HUKUKUNDA 77 III. FRANSIZ HUKUKUNDA 77 IV. ALMAN HUKUKUNDA 78 V. İTALYAN HUKUKUNDA 78 VI. İNGİLİZ HUKUKUNDA 79 VII. ARJANTİN HUKUKUNDA 79 İKİNCİ BÖLÜM ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN HUKUKİ NİTELİĞİ, ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN UNSURLARI, ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN HÜKÜM VE SONUÇLARI § 1. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN HUKUKİ NİTELİĞİ 81 I. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN SÖZLEŞME NİTELİĞİNDE OLMASI 81 A. Sözleşmenin Kuruluşu 82 B. Sözleşmenin Tarafları 83 1. Taahhüt Edenin İşlem Ehliyeti 84 2. Lehine Taahhütte Bulunulanın İşlem Ehliyeti 84 II. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜT SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ 85 A. Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt Sözleşmesinin Bağımsız ve Asli Bir Sözleşme Olması 85 B. Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt Sözleşmesinin Kendine Özgü Bir Sözleşme Olması 86 C. Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt Sözleşmesinin İvazsız Bir Sözleşme Olması 88 III. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜT SÖZLEŞMESİNİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI AÇISINDAN ÖZELLİKLERİ 88 A. Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt Sözleşmesinin Genel Geçerlilik Şartlarına Tabi Olması 88 B. Şekil....... 90 IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜĞÜNDEN BAĞIMSIZ BİR BORÇ OLUŞTURMASI 91 2. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN UNSURLARI 93 1. EDİMİ TAAHHÜT EDİLEN ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN HUKUKİ İLİŞKİ DIŞINDA KALMASI 93 II. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN BİR EDİMİNİN TAAHHÜT EDİLMİŞ OLMASI 93 A. Davranışı Taahhüt Edilenin Üçüncü Kişi Olması 93 1. Üçüncü Kişinin İşlem Ehliyeti 95 2. Üçüncü Kişinin Belirli Olup Olmaması 96 B. Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüdün Konusu 96 1. Edimin Belirli Olması 97 2. Edimin İradeye Bağlı Olması 98 3. Edimin Malvarlıksal Bir Değer Taşıyıp Taşımaması 98 4. Edimin Hukuka, Genel Ahlaka ve Kişilik Haklarına Uygun Olması 99 5. İmkânsızlık 99 C. Üçüncü Kişinin Edimi İfa Etmemesinden Doğacak Zararların Tazmin Edileceğinin Taahhüt Edilmesi 100 1. Taahhüdün Sınırları 101 2. Limit Aşımı 103 3. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜDÜN HÜKÜM VE SONUÇLARI 105 I. TARAFLARIN BORÇLARI VE HAKLARI 105 II. TAAHHÜT EDENİN TAZMİNAT BORCU 108 A. Tazminat Borcunun İçeriği ve Niteliği 108 B. Tazminat Borcunun Muaccelliği, Rizikonun Gerçekleşmesi 110 C. Yüklenilen Rizikonun Kapsamının Tazminat Borcuna Etkisi 1 11 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TEMİNAT MEKTUBUNUN VEYA TAZMİNAT ALACAĞININ HACZEDİLİP HACZEDİLEMEYECEĞİ, TAAHHÜT EDENİN EDİMİNİ TAAHHÜT ETTİĞİ ÜÇÜNCÜ KİŞİYE RÜCUU VE ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜT SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 1. TEMİNAT MEKTUBUNUN VEYA TAZMİNAT ALACAĞININ HACZEDİLİP HACZEDİLEMEYECEĞİ 113 2. TAAHHÜT EDENİN EDİMİNİ TAAHHÜT ETTİĞİ ÜÇÜNCÜ KİŞİYE RÜCUU 115 I. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 116 II. VEKÃLETSİZ İŞ GÖRME 117 III. BK. m. 51 HÜKMÜ 118 3. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN EDİMİNİ TAAHHÜT SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 120 I. GENEL OLARAK 120 II. TAAHHÜT EDENİN RİZİKOYU TAŞİMA SÜRESİ 121 III. ZAMANAŞIMI 122 A. Genel Olarak 122 B. Belirli Süreli Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt Sözleşmelerinde 123 1. BK. m. 110′a Eklenen Hükmün Hukuki Niteliği 124 2. BK. m.l 10"a Eklenen Hükmün Temel Unsuru- Yazıh Başvuru 125 C. Belirsiz Süreli Üçüncü Kişinin Edimini Taahhüt Sözleşmelerinde 126 SONUÇ 129 KAYNAKÇA 133