Türkiye′nin İmzaladığı İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri
Türkiye′nin İmzaladığı İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri
Hediye ERGİN
Sayfa Sayısı
:
432
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789944941839
SUNUŞ Günümüzde uluslararası ilişkiler giderek yoğunlaşmakta ve yaygınlık kazanmaktadır. Ekonomik ve hukuki açıdan kurulan uluslararası bu ilişkiler, uygulamada karşımıza, uluslararası şirketler, ikili anlaşmalar, çok taraflı anlaşmalar olarak çıkmaktadır. Uluslararası şirketler, ikili anlaşmalar, çok taraflı anlaşmalar dünyayı hızla globalleşmeye sürüklemektedir. Uluslararası sınırlar giderek önemini yitirmekte, dünyanın bazı bölgelerindeki savaşlar, başka bölgelerde yerini ulusların birleşip yepyeni bir kimlikle ortaya çıkmalarına neden olmaktadır. Uluslararası ilişkilerde en önemli kaynak, ikili anlaşmalardır. Bu konuda sosyal adaletin kurulması ve yoksulluğun Önlenmesi için ulusların bir araya gelip, çalışma yaşamına uluslararası bir düzen ve denetim kazandırmak amacıyla oluşturulan, Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇO), ikili anlaşma düzeyini aşarak hu-jkuki ve iktisadi açıdan bağımsız bir kimliğe kavuşmuştur. Uluslararası şirketler ve globalleşe ile artan uluslararası çalışma ilişkileri ve özellikle yabancı işçilerin sorunları UÇO′nün ikili ve çok taraflı sözleşmelerle kabul ettiği standartlarla çözüme kavuşturulmaya çalışılmaktadır. Bu konuda, Türkiye′nin onayladığı UÇÖ (ILO) Sözleşmeleri, konuyla ilgilenen hukukçu ve işletmecilerin temel kaynağını oluşturmaktadır. Bu alandaki değişik çalışmalar arasında değerli meslektaşım Prof. Dr. Tankut CENTEL′in "Türkiye′nin onayladığı ILO Sözleşmeleri" başlığı altında topladığı 56 Sözleşme metni, MESS tarafından bastırılmış ve ilgililerin hizmetine sunulmuştur (2. Bası, İstanbul 2004). Buna karşılık, yabancı ülkelere gönderilen Türk İşçileri ile, Türkiye′de çalışan yabancı işçilerin sosyal güvenlik sorunlarını çözüme kavuşturmak amacıyla imzalanan İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri′nin son durumunu gösteren sağlıklı bir derleme bugüne kadar çıkarılmamıştır. Çıkarılmış olanların bir kısmı eski, bir kısmı da eksiktir. Bu konudaki boşluğu doldurmak amacıyla değerli meslektaşım Dr. Hediye ERGİN, uzun ve titiz bir çalışmadan sonra, sosyal güvenlik alamndaki 21 Anlaşma, 1 Mutabakat, 21 İdari Anlaşma ve 9 Protokolü, son değişikliklerini de işleyerek bir araya getirmiş ve "Türkiye′nin İmzaladığı İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri" başlığı altında, ilgililerin hizmetine sunmuştur. Çalışma iki açıdan hukukumuza önemli katkı sağlayacaktır: Bilindiği gibi "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaş-malar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır (AY. m. 90/V). Anayasanın ikinci kısmının başlığı "Temel Hak ve Ödevler" e ayrılmıştır. Bu başlık altında ikinci bölümde "Kişinin Hak ve Ödevleri"ne, üçüncü bölümde de "Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler"e yer verilmiştir. Üçüncü bölümde yer alan temel haklardan biri de 60. maddede yer verilen "Sosyal Güvenlik Hakkı"dır. Bu maddeye göre, "Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar". Özellikle yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının sosyal güvenliğini sağlamak için, devletin alacağı tedbirlerden biri de, bu ülkelerle yapılacak İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleridir. Bu sözleşmeler Kanunlara göre öncelikle uygulanacak ve bu hükümler aleyhine Anayasa Mahkemesine da başvurulamayacaktır. Bu nedenle bu sözleşmedeki hak ve yetkilerin açıkça bilinmesinde büyük yarar vardır. Bunu sağlayacak olan da bu tür sözleşme hükümlerini bilgilerimize sunacak güvenilir çalışmalardır. İşte Dr. Ergin, bu çalışmasıyla, bizlere bu olanağı sunmaktadır. Bir başka açıdan bu ikili sözleşmeler, Uluslararası Özel Hukuk bakımından da büyük önem taşımaktadır. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Ka-nun′un (MÖHUK, RG. 12.12.2007, 26728) 1. maddesine göre, Türkiye′nin imzalamış olduğu Milletlerarası Sözleşmelerin yabancı unsur bulunan hukuki ilişkilerde öncelikle uygulanması gerekir. Yurtdışında çalışan 3.800.000′i aşkın Türk Vatandaşının Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku ile ilgili sorunlarında ilk başvuracağımız kaynak ikili veya çok taraflı uluslararası sözleşmelerdir. Bu açıdan bu çalışma, yurt dışında çalışan Türk Vatandaşlarının çalışmadan doğan iş hukuku ve özellikle sosyal güvenlik konularına ilişkin haklarına kavuşmalarında büyük kolaylık sağlayacaktır. Çalışma aynı zamanda Uluslararası Sosyal Güvenlik Uygulamasında büyük yarar sağlayacak ve bir boşluğu dolduracaktır. Prof. Dr. Ali Rıza OKUR ÖNSÖZ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı′nm istatistiklerine göre, 31.12.2005 tarihi itibariyle yurtdışında 3.829.378 Türk vatandaşı bulunmaktadır. Türk dış göçünün yasal yönünü oluşturan işgücü anlaşmaları 1961 yılında Almanya ile başlamış, daha sonra 1964 yılında Avusturya, Hollanda ve Belçika ile, 1965 yılında Fransa ile, 1967 yılında İsveç ile ve 1968 yılında Avustralya ile 1975 yılında Libya ile işçi gönderme müzakeresi yapılmış ve devam etmiştir. Bu anlaşmaların her birinde, işçi alımına, istihdamına ve ücret ile tazminat ödemelerine ilişkin genel ilkeler konulmuştur. Yurtdışında çalışan Türk işçilerinin ve Türkiye′de çalışan yabancı işçilerin sosyal güvenlik konularını düzenlemek üzere Haziran 2008 tarihi itibariyle 21 ülke ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi ve bu sözleşmeleri tamamlayıcı İdari Anlaşmalar imzalanmıştır. 1969 yılında Almanya, 2000 yılında Arnavutluk, 2000 »yılında Azerbaycan, 1967 yılında Belçika, 2004 yılında Bosna-Hersek, 2004 yılında Çek Cumhuriyeti, 2001 yılında Danimarka, 2003 yılında Gürcistan, 1973 yılında Fransa, 1967 yılında Hollanda, 1980 yılında İsveç, 1971 yılında İsviçre, 2000 yılında Kanada, 1988 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, 1985 yılında Libya, 2000 yılında Makedonya, 2000 yılında Romanya, 1980 yılında Norveç, 2004 Lüksemburg ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştır. 2003 yılında Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış, bu sözleşmenin yürürlüğe girmesiyle 1959 tarihli İngiltere sözleşmesi yürürlükten kalkmıştır (m. 33/1). 12 Ekim 1966 tarihli Sosyal Güvenlik anlaşmasının yerine geçmek üzere, 2000 yılında Avusturya ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi, 2004 yılında da Kebek ile sosyal güvenlik konusunda bir Mutabakat imzalanmıştır. Bulgaristan ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış, sadece 1 Mayıs 1989 tarihinden itibaren Türkiye Cumhuriyetine göç etmiş kişilerin, Bulgaristan Cumhuriyeti Kanunlarına göre verilmesi gereken emekli aylıklarının ödenmesi konusunda bir "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Bulgaristan Cumhuriyeti Arasında Bulgaristan Emekli Aylıklarının Türkiye′de Ödenmesine İlişkin Anlaşma" yapılmıştır. Avusturalya, Belarus, Çin, Hırvatistan, İsrail, Mısır, Moldova, Özbekistan, Rusya, Beyaz Rusya, Sırbistan Karadağ, Slovakya ve Ukrayna ülkeleri ile de halen sözleşme yapma çalışmaları devam etmektedir. Bu ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinde ve idari anlaşmalarda muhtelif tarihlerde değişiklikler yapılmıştır. Bu derlemede, madde metninde değişiklik yapan Bakanlar Kurulu Kararları, kabul ve yürürlük tarihleri ile birlikte, ilgili madde, fıkra ve bent metninden önce verilmiş, yürürlükten kaldırılan maddeler metne işlenmiştir. Bu derlemenin basımını gerçekleştiren Legal Yayıncılık Şirketi′nin yöneticilerine ve basımda emeği geçen Legal Yayıncılık çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım. Derlemede yer alan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin 01 Temmuz 2008 tarihi itibariyle yürürlükteki metinlerinin doğru bir biçimde yansıtılmasına büyük çaba gösterilmiştir. Okuyuculara yararlı olması dileğiyle. Öğr. Gör. Dr. Hediye ERGİN Anadoluhisan, Temmuz 2008 İÇİNDEKİLER .............................................................................5 Önsöz.........................................................................................................................′ İçindekiler..................................................................................................................9 Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme...........................................................................13 Türkiye Cumhuriyeti ile Federal Almanya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Konusunda Yapılan Sözleşmeye Ait Nihai Protokol........................30 Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulamasına Ait Tatbikat Anlaşması (İdari Anlaşma)...........................................................................................................33 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi..............................................................36 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti Hükümeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin Genel İdari Anlaşma ........................................................................................46 Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Anlaşma............................................................................................53 Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Mevcut Sosyal Güvenlik Anlaşmasının Uygulanması Hakkında Anlaşma (İdari Anlaşma)...........................................................................................................64 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi.............................................................68 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma....................................................................................................77 Türkiye Cumhuriyeti ile Belçika Krallığı Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Genel Sözleşme ...............................................................................84 Türkiye Cumhuriyeti ile Belçika Krallığı Arasında İmzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulama Şekillerine Dair İdari Anlaşma................98 Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna-Hersek Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi......................................................................................................118 Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna-Hersek Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma ...................................130 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Bulgaristan Cumhuriyeti Arasında Bulgaristan Emekli Aylıklarının Türkiyede Ödenmesine İlişkin Anlaşma..........................................................................................................137 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi...............140 Sağlık Bakımı Hakkında (Protokol).....................................................................160 Türkiye Cumhuriyeti ile Çek Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi .....................................................................................................162 Türkiye Cumhuriyeti ile Çek Cumhuriyeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdâri Anlaşma....................................171 Türkiye Cumhuriyeti ile Danimarka Krallığı Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi......................................................................................................179 Türkiye Cumhuriyeti ile Danimarka Krallığı Arasında Protokol..........................190 Türkiye Cumhuriyeti ile Danimarka Krallığı Arasında Aktedilmiş Olan 13/12/1999 Tarihli Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulama Şekline Dair İdari Anlaşma.........................................................................................191 Türkiye Cumhuriyeti ile Fransa Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Konusunda Genel Sözleşme ..........................................................................198 Türkiye Cumhuriyeti ile Fransa Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Konusunda Genel Sözleşmeye Ek Protokol...................................................212 Türkiye ile Fransa Arasmda Sosyal Güvenlik Konusunda 20 Ocak 1972 Tarihli Genel Sözleşmenin Uygulama Şekillerine Dair Genel İdarî Anlaşma.........................................................................................................213 Türkiye ile Fransa Arasındaki 20 Ocak 1972 Tarihli Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ile Bu Sözleşmenin 16 Mayıs 1973 Tarihli Genel İdari Anlaşmasının Uygulanmasında Kullanılacak Formüller Örneklerini Tespit Eden 1 Numaralı Ek İdari Anlaşma...........................................-..........239 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Gürcistan Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi .....................................................................................242 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Gürcistan Hükümeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma....................250 Türkiye Cumhuriyeti ile Hollanda Krallığı Arasmda Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme .......................................................................................255 Türkiye Cumhuriyeti ile Hollanda Krallığı Arasında Nihai Protokol ..................267 14 Aralık 1972 Tarihli Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 7 ve 26 inci Maddelerine Uygun Olarak, Hollanda Krallığı ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında 5 Nisan 1966 Tarihinde Düzenlenen Hollanda-Türkiye Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Revizyonunu Amaçlayan ve "Hakların Meşruluğunu İlgilendiren" Ek Anlaşma.........................................................268 Türkiye Cumhuriyeti ile Hollanda Krallığı Arasında 5 Nisan 1966 Tarihinde Ankara′da İmzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulama Şekilleri Hakkında İdari Anlaşma ................................................270 Türkiye Cumhuriyeti ile İsveç Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesi......................................................................................................277 Türkiye Cumhuriyeti ile İsveç Krallığı Arasında Aktolunan Sosyal Güvenlik Sözleşmesine İlişkin Protokol.........................................................286 Türkiye Cumhuriyeti ile İsveç Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Tatbikatı ile İlgili İdari Anlaşma.............................................287 Türkiye Cumhuriyeti ile İsveç Krallığı Arasındaki 30(6/1978 Tarihli Sosyal Güvenlik Sözleşmesine Ek Anlaşmanın Uygulanmasına İlişkin Ek İdari Anlaşma.................................................................................................290 Türkiye Cumhuriyeti ile İsviçre Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme.........................................................................................................292 Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesine Ek Nihai Protokol......................301 Türkiye Cumhuriyeti ile İsviçre Arasında 1 Mayıs 1969 Tarihinde Akdedilen Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulama Şekilleri Hakkında İdari Anlaşma.................................................................................303 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kanada Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması.........................′..............................................................313 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kanada Hükümeti Arasında 19 Haziran 1998 Tarihinde Ankara′da İmzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşmasının Uygulanmasına İlişkin İdari Düzenleme........................................................321 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kebek Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Konusunda Mutabakat ...................................................................324 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kebek Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlikle İlgili Mutabakatın Uygulanmasına İlişkin İdari Düzenleme.......332 Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması........................................................................................335 Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Konusunda, 9/3/1987 Tarihli Anlaşmanın Uygulama Şekillerine Dair İdari Düzenleme...................................................................346 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında K.K.T.C.′Nde Bulunan Türk Vatandaşlarının ikamet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Haklarım Düzenlemeye İlişkin Protokol..........................................................................................................355 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi.....................................357 Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına Dair İdari Anlaşma..........................................................................................................360 Türkiye Cumhuriyeti ile Lüksemburg Büyük Dukalığı Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi.......................................................................................363 Türkiye Cumhuriyeti ile Lüksemburg Büyük Dukalığı Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulama Usullerine İlişkin İdari Arılaşma ..........376 Makedonya Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasmda Sosyal Güvenlik Sözleşmesi .....................................................................................385 Türkiye Cumhuriyeti ile Makedonya Cumhuriyeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma.....................395 Türkiye Cumhuriyeti ile Norveç Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesi .....................................................................................................401 Türkiye Cumhuriyeti ile Norveç Krallığı Arasındaki Protokol.............................408 Türkiye Cumhuriyeti ile Norveç Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma....................................409 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Romanya Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi .....................................................................................................413 Türkiye Cumhuriyeti ile Romanya Arasında 6 Temmuz 1999 Tarihinde Ankara′da İmzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma .....................................................................................425 İdari Anlaşma Eki Liste Protezler, Büyük Cihazlar ve Büyük Masraf Gerektiren Sağlık Yardımları Listesi..............................................................432