Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Türkiyedeki Bağımsız İdari Otoritelerin İdari Yaptırım Yetkisi
Türkiyedeki Bağımsız İdari Otoritelerin İdari Yaptırım Yetkisi
Emrah URAN
Sayfa Sayısı
:
401
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055373931
1.520,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
Ülkemizde, bağımsız idari otoritelerin kurulması ve devamında devletin, başta ekonomik karakterli sektörler olmak üzere birçok sektör¬den çekilmeye başlaması ile söz konusu sektörlerde, düzenin nasıl tesis edileceği sorusu çözülmesi zorunlu bir problem halini almıştır. Bu sorun, ekonomik karakter taşıyan sektörlerde çok daha şiddetli hissedilmekte¬dir. Zira bu sektörlerde rekabet düzeyi yoğunlaşmakta aynı zamanda çok büyük miktarda para akışı yaşanmaktadır.
Bu çerçevede, bağımsız idari otoritelere ilk etapta otoritesi bulun¬dukları sektörü düzenleme ve denetleme yetkisi verilmiştir. Fakat ba¬ğımsız idari otoritelere sadece düzenleme ve denetleme yetkisi verilmesi yukarıda işaret ettiğimiz sorunu çözmekte yetersiz kalmaktadır. Zira bir düzenleme, bu düzenlemeye uyması beklenenler o düzenlemeye riayet etmedikçe uygulamada düzenleme niteliğini kazanamazken, aynı şekilde yapılan bir denetim zorlayıcı araçlarla desteklenmedikçe uygulamada denetim niteliğini de kazanamayacaktır. Dolayısıyla, bağımsız idari oto¬ritelere tanınan bu iki yetkiyi tamamlayıcı ve bu iki yetkinin işlevselliğini arttırıcı bir yetkiye daha ihtiyaç vardır ki; bu da idari yaptırım yetkisidir.
Gerçekten de idari yaptırım yetkisi verilmesi ile tesis edilen düzenle¬meye uyulmaması veya yapılan denetimin birtakım engellere maruz bıra¬kılması hâlinde, daha önce öngörülmüş olan bir yaptırım uygulanabilecek ve bu yolla gerçek anlamda bir düzenleme ve denetim yapılabilecektir. Bu bağlamda idari yaptırım yetkisinin, bağımsız idari otoriteler için olmazsa olmaz bir yetki olduğu söylenebilir.
Türkiye\′deki bağımsız idari otoritelerin idari yaptırım yetkilerini incelemekteki amacımız, böylesine önemli bir yetkinin esasında ne ifade ettiÄŸi ve ne ÅŸekilde kullanılması gerektiÄŸi ile tabi tutulacağı sınırlamaların tespit edilebilmesine katkı saÄŸlamaktır. Böylesine bir çalışmanın, hem ülkemizdeki bağımsız idari otoritelerin bu yetkiyi kullanırken dikkat etmesi gereken hususlar, hem de bu yetkinin kullanılması ile yaptırım¬lara maruz kalabileceklerin bu yetkinin ne ÅŸekilde kullanılması gerektiÄŸi konusunda az da olsa bilgi sahibi olabilmeleri açısından yararlı olacağım düşünmekteyiz.
Söz konusu amaç doÄŸrultusunda, öncelikle ekonomi ve devlet arasın¬daki iliÅŸki incelenecek ve idari yaptırım yetkisinin hareket noktasını teÅŸkil ettiÄŸine inandığımız, devletin ekonomiye müdahalesi konusu üzerinde durulacaktır. Bunu takiben kısaca bağımsız idari otoriteler olgusuna da yer verilecektir. Ä°kinci bölümde, Türk idare hukukunda çok az inceleme konusu olan \"idari yaptırım\" ilk aÅŸamada teorik yönden ve sonrasında da getirilen sınırlandırmalar açısından, bağımsız idari otoriteler ile baÄŸlantı kurularak açıklanmaya çalışılacaktır. Bu bölümde ayrıca bağımsız idari otoritelere tanınan idari yaptırım yetkisinin kaynağı ve amacı ile bu yet¬kinin 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile iliÅŸkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise \"idari yaptırım\" yetkisinin hâlihazırda bağımsız idari otoriteler tarafından ne ÅŸekilde uygulandığının daha iyi anlaşılabilmesi için Türkiye\′deki bağımsız idari otoritelerin idari yaptırımları belirli bir sınıflandırmaya tabi tutularak incelenecektir. Ayrıca uygulamaya yarar saÄŸlayacağına inandığımız, konuya iliÅŸkin yargı kararlarına da özel olarak yer verilecektir.
ONSOZ
Bu çalışma \"Türkiye\′deki Düzenleyici Kurulların Ä°dari Yaptırım Yet¬kisi\" adı ile Ankara Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku (Ä°dare Hukuku) Anabilim Dalı\′nda Yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış ve 18.11.2008 tarihinde savunularak, Jüri BaÅŸkanı Doç. Dr. Cüneyt OZANSOY, üye Prof. Dr. Ali ULUSOY ve üye Doç. Dr. TuÄŸrul KATOÄž-LU tarafından oybirliÄŸiyle kabul edilmiÅŸtir. Ä°ki buçuk yıllık yorucu bir çalışmanın ürünü olan bu eserde aradan geçen zaman dikkate alınarak ilgili kısımlarda gerekli güncellemeler yapılmıştır.
Danışmanlığımı üstlenerek tez konusunun belirlenmesinden baÅŸla¬mak üzere, tezin her aÅŸamasında deneyim ve birikimlerini benimle pay¬laÅŸan, akademik hayatın dışında da görüş ve önerileri ile her zaman bana destek olan hocam Doç. Dr. Cüneyt OZANSOY\′a müteÅŸekkirim.
Ayrıca bu çalışmada görüş ve önerileriyle bana yol göstermesinin dışında bana güvenerek hayatımın en zor günlerinde bana yardım elini uzatan hocam Prof. Dr. Ali ULUSOY\′a şükranlarımı sunarım.
Öneri, eleÅŸtiri ve deÄŸerlendirmeleriyle tezin eksik noktalarını fark etmemi saÄŸlayan Jüri üyesi hocam Doç. Dr. TuÄŸrul KATOGLU\′na da teÅŸekkürlerimi sunarım.
Bana eÅŸsiz bir çalışma ortamı saÄŸlayan ve bu çalışmanın yayına hazır¬lanması aÅŸamasında yardımlarını esirgemeyen kardeÅŸim Hayriye GülÅŸah URAN\′a minnettar olduÄŸumu belirtmek isterim.
Bu çalışmanın yazımı aşamasında verdikleri fikirler ve yaptıkları eleştiriler ile tezimin olgunlaşmasında katkısı olan ve burada isimlerini sayamadığım çok değerli dostlarıma tüm yardımları için teşekkürü borç bilirim.
Son olarak; tezimin kitap olarak basılmasında gösterdiği ilgi ve des¬teklerinden dolayı başta Saym Erol ÖZ olmak üzere tüm On İki Levha Yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim.
Eserin Türk hukuk denizinde bir damla olabilmesi dileğiyle.
Emrah URAN, Ayrancı, Temmuz 2012
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
EKONOMÄ°K KAMU DÃœZENÄ° EKSENÄ°NDE BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELER
Birinci Kısım
EKONOMÄ° VE KAMU DÃœZENÄ°
§ 1. GENEL OLARAK KAMU DÜZENİ KAVRAMI VE
DEĞİŞİK BOYUTLARI 3
I. KAVRAM VE TANIM 3
II. KAMU DÃœZENÄ°NÄ°N KAPSAMI 6
A. Güvenlik 7
B. Sağlık 7
C. Esenlik. 8
D. Genel Ahlakın Korunması 8
E. Ekonomik Ä°stikrar 9
§ 2. EKONOMİK YÖNÜYLE KAMU DÜZENİ VE DEVLETİN
MÃœDAHALESÄ° 11
I. KAVRAM 11
II. EKONOMİK YÖNÜYLE KAMU DÜZENİ 13
III. DEVLETÄ°N EKONOMÄ°YE MÃœDAHALESÄ°NÄ°N
NEDENLERİ VE BU YOLDA KULLANDIĞI ARAÇLAR.... 17
A. Genel olarak 17
B. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Yol Açan Salt
Ekonomik Nitelikli Sebepler 24
1. Azalan Maliyetli Üretim Dallarının ya da
Tekellerin Yol Açtığı Sakıncaların Giderilmesi: 24
2. Erdemli-Erdemsiz Mallar Sorununun
Hafifletilmesi 25
3. İktisadi Dalgalanmaların Giderilmesi 26
4. İktisadi Büyüme ve Kalkınmanın Sağlanması 26
5. Dış Ticaret Dengesinin Sağlanması 26
6. Gelir dağılımının değiştirilmesi 26
C. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Yol Açan Ekonomi-
Dışı Sebepler 27
D. Devletin Ekonomiye Müdahale Yönünde Kullandığı
Araçlar 28
1. İktisadi Araçlar 28
a. Dolaysız Düzenlemeler 28
b. Maliye Politikası Araçları 29
c. Para Politikası Araçları 30
d. İktisadi Alanda Çalışan Kamu Teşebbüslerinin
Faaliyetleri 30
2. İktisat Dışı Araçlar 31
a. Planlama 31
b. Özendirme ve Destekleme (=Teşvik) 33
IV. EKONOMİK KOLLUK VE ÖZEL GİRİŞİM
ÖZGÜRLÜĞÜ 35
İkinci Kısım
BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELER OLGUSU
I. Genel Olarak 43
II. Ortaya Çıkış Nedenleri 49
III. Faaliyet Alanları 53
A. Yönetim ile Yönetilenler Arasındaki Uyuşmazlıkların
Giderilmesi Ä°ÅŸlevi 54
B. Pazar Ekonomisinin Düzenlenmesine İlişkin İşlevi 54
C. Özgürlüklerin (Özellikle Bilgi Alma Hakkı ve İletişim
Özgürlüğünün) Korunması 56
IV. Ortak Özellikleri 58
A. Bağımsızlık: 58
B. Özerklik: 60
C. Ä°dari Otorite: 61
V. Regülâsyon Kavramının İfade Ettikleri 63
İkinci Bölüm
Ä°DARÄ° YAPTIRIM TEORÄ°SÄ°
§ 1. GENEL OLARAK YAPTIRIM ve İDARÎ YAPTIRIM 67
I. YAPTIRIM 67
II. Ä°DARÄ° YAPTIRIM 69
A. Genel Olarak. 69
B. İdari Yaptırım Kavramı 70
1. İdari Yaptırımların Kaynağı ve Amaçları 73
2. İdari Yaptırımların Özellikleri 74
C. İdari Yaptırım Kavramı ve İdari Ceza Hukuku İlişkisi 75
D. İdari Yaptırımların İdari İşlem Teorisi İçerisindeki Yeri 79
III. Ä°DARÄ° CEZA HUKUKU - CEZA HUKUKU AYRIMI 82
A. Genel Olarak 82
B. Karşılaştırılmaları 83
a. Amaç ve Uygulama Açısından 83
b. Doğurdukları Sonuçlar Açısından 86
c. Kanunilik İlkesi Açısından 88
d. Kusurluluk Unsuru Açısından 94
e. Ne bis İn İdem Kuralı Açısından 95
IV. Ä°DARÄ° CEZA HUKUKUNDA TAKDÄ°R YETKÄ°SÄ° 98
A. Genel Olarak 98
B. İdari İşlemin Unsurları Bakımından Sınırları 99
C. Takdir Yetkisinin Yargısal Denetiminde Kullanılan
Ölçütler 105
1. Anayasal İlke ve Kurallara Aykırılık 106
2. Özel Kurallara Aykırılık 108
3. Genel Hukuk İlkelerine Aykırılık 108
4. Kamu Yararı ve Hizmetin Gereklerine Aykırılık 109
5. AçıkHata 110
V. İDARİ CEZA HUKUKUNDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ 111
A. ElveriÅŸlilik Ä°lkesi 112
B. Gereklilik Ä°lkesi 113
C. Orantılılıkİlkesi 114
VI. BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELER BAKIMINDAN
Ä°DARÄ° CEZA HUKUKU 121
A. Genel Olarak 121
B. Düzenleme Yetkileri 121
1. Genel Olarak İdarenin Düzenleme Yetkisi 121
2. Bağımsız İdari Otoritelerin Düzenleme Yetkisi 125
C. İdari Yaptırım Yetkilerinin Kaynağı ve Amacı 131
VII. KABAHATLER KANUNU Ä°LE BAÄžIMSIZ
Ä°DARÄ° OTORÄ°TELERÄ°N Ä°DARÄ° YAPTIRIMLARI
ARASINDAKÄ° Ä°LÄ°ÅžKÄ° 142
A. Genel Olarak. 142
B. Kabahatler Kanunu′nun Bağımsız Ä°dari Otoritelerin
İdari Yaptırımlarına Etkisi 144
Üçüncü Bölüm
Ä°DARÄ° YAPTIRIM TÃœRLERÄ° BAÄžLAMINDA
BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELERÄ°N Ä°DARÄ°
YAPTIRIM YETKÄ°LERÄ°
I. Ä°DARÄ° YAPTIRIM TÃœRLERÄ° 153
A. Genel Olarak. 153
B. İdarî Malî Yaptırımlar 154
C. Bireysel İdarî Yaptırımlar 157
II. İDARİ YAPTIRIMLARIN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 158
A. Genel Olarak 158
B. İdare ile Kurulan Hukuki İlişkinin Uzantısı Olarak
Ortaya Çıkan Yaptırımlar 160
1. Genel Olarak 160
2. İzin, Ruhsat ve Lisans Kavramları ve İptal
Yaptırımının İdare Hukuku Açısından
DeÄŸerlendirilmesi 164
a. Bir kavramsal sorun incelemesi; Ä°zin, Ruhsat ve
Lisans 164
b. İptal Yaptırımının Değerlendirilmesi 171
3. Kurulan Hukuki İlişkinin Uzantısı Yaptırımlar 173
a. Lisans Ä°ptali, (EPDK) 173
aa. Genel Olarak 173
bb. Lisans Rejimleri 175
aaa. Elektrik Piyasası Kanununca Öngörülen
Lisans Rejimi 175
bbb. Doğalgaz Piyasası Kanununca Öngörülen
Lisans Rejimi 178
ccc. Petrol Piyasası Kanununca Öngörülen Lisans
Rejimi 181
ddd. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları) Piyasası
Kanununca Öngörülen Lisans Rejimi 181
cc. Lisans Ä°ptali Halleri 183
aaa. Elektrik Piyasası 183
bbb. Doğalgaz Piyasası 186
ccc. Petrol Piyasası 188
ddd. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları)
Piyasası 189
b. Ä°halenin Ä°ptali (KÄ°K) 190
aa. Genel Olarak 190
bb. Kamu Ä°hale Kurumunca Ä°halenin Ä°ptali 193
c. İznin veya Yetki Belgesinin Askıya Alınması
veya Ä°ptali (TAPDK) 203
aa. Genel Olarak 203
bb. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler
Piyasasındaki İzin ve Yetki Belgesi Rejimi 205
cc. Tesis Kurma, Ãœretim, Proje Tadilat Ä°zinlerinin
Askıya Alınması ve İptali 212
dd. Uygunluk, Dağıtım ve Satış Belgelerinin Askıya
Alınması ve İptali 215
d. Şeker Kotası İptali (ŞK) 218
aa. Genel Olarak 218
bb. Şeker Kanunu Çerçevesinde Kota Kavramı 220
cc. Kota Ä°ptali Halleri 223
e. Banka KuruluÅŸ ve Faaliyet Ä°zninin Ä°ptali
(BDDK) 225
aa. Genel Olarak 225
bb. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunundaki Kuruluş ve
Faaliyet Ä°zni Rejimi 228
cc. Ä°znin Ä°ptali Halleri 240
f. Muafiyet ve Menfi Tespitin Geri Alınması
(RK) 248
aa. Genel Olarak 248
bb. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki
Kanuna Göre Muafiyet Rejimi 248
aaa. Malların Üretim veya Dağıtımı ile
Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme ve İyileşmelerin ya da Ekonomik veya Teknik
Gelişmenin Sağlanması 251
bbb. Tüketicinin Yarar Sağlaması 254
ccc. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde
Rekabetin Ortadan Kalkmaması 256
ddd. Rekabetin (a) ve (b) Bentlerindeki
Amaçların Elde Edilmesi İçin Zorunlu
Olandan Fazla Sınırlanmaması 258
cc. Muafiyetin Geri Alınması 267
g. Yetkilendirmenin Ä°ptali (BTK) 274
aa. Genel Olarak 274
bb. 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunundaki
Yetkilendirme Rejimi 275
cc. 5809 Sayılı Kanuna Göre Yetkilendirmenin
Ä°ptali 278
h. Yayın İzninin ve Yayın İletim Yetkisinin İptali
(RTÃœK) 282
aa. Genel Olarak 282
bb. 6112 Sayılı Kanunun Öngördüğü İzin Rejimi.. 285
aaa. Yayın Lisansı 285
bbb. Yayın İletim Yetkisi 290
cc. Yayın Lisansı ve Yayın İletim Yetkisinin İptal
EdildiÄŸi Haller 292
i. Aracı Kurumların Kuruluş ve Faaliyet
Ä°zinlerinin Ä°ptali (SPK) 302
aa. Genel Olarak 302
bb. Aracı Kurumların Kuruluş ve Faaliyet Şartları 307
aaa. Kuruluş Şartları 307
aaaa. Anonim Ortaklık Şeklinde
Kurulma 307
bbbb. Hisse Senetlerinin Tamamının Nama
Yazılı Olması 308
cccc. Hisse Senetlerinin Nakit Karşılığı
Çıkarılması 309
dddd. Sermayelerin Kurulca Belirlenen
Miktardan Az Olmaması 309
eeee. Esas Sözleşmenin Sermaye Piyasası
Kanununa Uygun Olması 310
ffff. Kurucularda Aranan Özel Şartlar....310
bbb. Faaliyet Şartları 314
cc. Faaliyet ve Yetki Belgesinin Ä°ptali 316
C. İdari Para Cezaları 318
1. Genel Olarak 318
2. Bir İdari Mali Yaptırım Çeşidi Olarak İdari Para
Cezası 318
3. Genel Olarak Türkiye′deki Bağımsız Ä°dari
Otoritelerin İdari Para Cezası Uygulamaları 320
a. Enerji Hukukunda İdari Para Cezası Yaptırımı: .... 322
aa. Elektrik Piyasası ve Doğalgaz Piyasası 322
bb. Petrol Piyasası 326
aaa. 19. Maddenin 1. Fıkrasının (a) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 327
bbb. 19. Maddenin 1. Fıkrasının (b) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 328
cc. LPG Piyasası 332
aaa. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (a) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 332
bbb. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (b) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 334
ccc. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (c) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 335
b. Şeker Hukukunda İdari Para Cezası Yaptırımı 336
c. Bankacılık Hukukunda İdari Para Cezası
Yaptırımı 337
d. Rekabet Hukukunda İdari Para Cezası
Yaptırımı 339
e. Telekomünikasyon Hukukunda İdari Para
Cezası Yaptırımı 350
f. Radyo ve Televizyon Hukukunda Ä°dari Para
Cezası Yaptırımı 352
g. Sermaye Piyasası Hukukunda İdari Para Cezası
Yaptırımı 357
D. Kendine Özgü (Sui Generis) İdari Yaptırımlar 359
1. Genel Olarak 359
2. Nispi İdari Para Cezası (RK) 359
3. Bankanın Fona (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu)
Devri (BDDK) 366
4. Yayının Geçici Olarak Durdurulması (Ekran
Karartma) (RTÃœK) 378
5. Gerekli Her Türlü Tedbiri Alma Yetkisi (SPK) 381
§-SONUÇ 385
KAYNAKÇA 387
Ülkemizde, bağımsız idari otoritelerin kurulması ve devamında devletin, başta ekonomik karakterli sektörler olmak üzere birçok sektör¬den çekilmeye başlaması ile söz konusu sektörlerde, düzenin nasıl tesis edileceği sorusu çözülmesi zorunlu bir problem halini almıştır. Bu sorun, ekonomik karakter taşıyan sektörlerde çok daha şiddetli hissedilmekte¬dir. Zira bu sektörlerde rekabet düzeyi yoğunlaşmakta aynı zamanda çok büyük miktarda para akışı yaşanmaktadır.
Bu çerçevede, bağımsız idari otoritelere ilk etapta otoritesi bulun¬dukları sektörü düzenleme ve denetleme yetkisi verilmiştir. Fakat ba¬ğımsız idari otoritelere sadece düzenleme ve denetleme yetkisi verilmesi yukarıda işaret ettiğimiz sorunu çözmekte yetersiz kalmaktadır. Zira bir düzenleme, bu düzenlemeye uyması beklenenler o düzenlemeye riayet etmedikçe uygulamada düzenleme niteliğini kazanamazken, aynı şekilde yapılan bir denetim zorlayıcı araçlarla desteklenmedikçe uygulamada denetim niteliğini de kazanamayacaktır. Dolayısıyla, bağımsız idari oto¬ritelere tanınan bu iki yetkiyi tamamlayıcı ve bu iki yetkinin işlevselliğini arttırıcı bir yetkiye daha ihtiyaç vardır ki; bu da idari yaptırım yetkisidir.
Gerçekten de idari yaptırım yetkisi verilmesi ile tesis edilen düzenle¬meye uyulmaması veya yapılan denetimin birtakım engellere maruz bıra¬kılması hâlinde, daha önce öngörülmüş olan bir yaptırım uygulanabilecek ve bu yolla gerçek anlamda bir düzenleme ve denetim yapılabilecektir. Bu bağlamda idari yaptırım yetkisinin, bağımsız idari otoriteler için olmazsa olmaz bir yetki olduğu söylenebilir.
Türkiye\′deki bağımsız idari otoritelerin idari yaptırım yetkilerini incelemekteki amacımız, böylesine önemli bir yetkinin esasında ne ifade ettiÄŸi ve ne ÅŸekilde kullanılması gerektiÄŸi ile tabi tutulacağı sınırlamaların tespit edilebilmesine katkı saÄŸlamaktır. Böylesine bir çalışmanın, hem ülkemizdeki bağımsız idari otoritelerin bu yetkiyi kullanırken dikkat etmesi gereken hususlar, hem de bu yetkinin kullanılması ile yaptırım¬lara maruz kalabileceklerin bu yetkinin ne ÅŸekilde kullanılması gerektiÄŸi konusunda az da olsa bilgi sahibi olabilmeleri açısından yararlı olacağım düşünmekteyiz.
Söz konusu amaç doÄŸrultusunda, öncelikle ekonomi ve devlet arasın¬daki iliÅŸki incelenecek ve idari yaptırım yetkisinin hareket noktasını teÅŸkil ettiÄŸine inandığımız, devletin ekonomiye müdahalesi konusu üzerinde durulacaktır. Bunu takiben kısaca bağımsız idari otoriteler olgusuna da yer verilecektir. Ä°kinci bölümde, Türk idare hukukunda çok az inceleme konusu olan \"idari yaptırım\" ilk aÅŸamada teorik yönden ve sonrasında da getirilen sınırlandırmalar açısından, bağımsız idari otoriteler ile baÄŸlantı kurularak açıklanmaya çalışılacaktır. Bu bölümde ayrıca bağımsız idari otoritelere tanınan idari yaptırım yetkisinin kaynağı ve amacı ile bu yet¬kinin 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile iliÅŸkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise \"idari yaptırım\" yetkisinin hâlihazırda bağımsız idari otoriteler tarafından ne ÅŸekilde uygulandığının daha iyi anlaşılabilmesi için Türkiye\′deki bağımsız idari otoritelerin idari yaptırımları belirli bir sınıflandırmaya tabi tutularak incelenecektir. Ayrıca uygulamaya yarar saÄŸlayacağına inandığımız, konuya iliÅŸkin yargı kararlarına da özel olarak yer verilecektir.
ONSOZ
Bu çalışma \"Türkiye\′deki Düzenleyici Kurulların Ä°dari Yaptırım Yet¬kisi\" adı ile Ankara Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku (Ä°dare Hukuku) Anabilim Dalı\′nda Yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış ve 18.11.2008 tarihinde savunularak, Jüri BaÅŸkanı Doç. Dr. Cüneyt OZANSOY, üye Prof. Dr. Ali ULUSOY ve üye Doç. Dr. TuÄŸrul KATOÄž-LU tarafından oybirliÄŸiyle kabul edilmiÅŸtir. Ä°ki buçuk yıllık yorucu bir çalışmanın ürünü olan bu eserde aradan geçen zaman dikkate alınarak ilgili kısımlarda gerekli güncellemeler yapılmıştır.
Danışmanlığımı üstlenerek tez konusunun belirlenmesinden baÅŸla¬mak üzere, tezin her aÅŸamasında deneyim ve birikimlerini benimle pay¬laÅŸan, akademik hayatın dışında da görüş ve önerileri ile her zaman bana destek olan hocam Doç. Dr. Cüneyt OZANSOY\′a müteÅŸekkirim.
Ayrıca bu çalışmada görüş ve önerileriyle bana yol göstermesinin dışında bana güvenerek hayatımın en zor günlerinde bana yardım elini uzatan hocam Prof. Dr. Ali ULUSOY\′a şükranlarımı sunarım.
Öneri, eleÅŸtiri ve deÄŸerlendirmeleriyle tezin eksik noktalarını fark etmemi saÄŸlayan Jüri üyesi hocam Doç. Dr. TuÄŸrul KATOGLU\′na da teÅŸekkürlerimi sunarım.
Bana eÅŸsiz bir çalışma ortamı saÄŸlayan ve bu çalışmanın yayına hazır¬lanması aÅŸamasında yardımlarını esirgemeyen kardeÅŸim Hayriye GülÅŸah URAN\′a minnettar olduÄŸumu belirtmek isterim.
Bu çalışmanın yazımı aşamasında verdikleri fikirler ve yaptıkları eleştiriler ile tezimin olgunlaşmasında katkısı olan ve burada isimlerini sayamadığım çok değerli dostlarıma tüm yardımları için teşekkürü borç bilirim.
Son olarak; tezimin kitap olarak basılmasında gösterdiği ilgi ve des¬teklerinden dolayı başta Saym Erol ÖZ olmak üzere tüm On İki Levha Yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim.
Eserin Türk hukuk denizinde bir damla olabilmesi dileğiyle.
Emrah URAN, Ayrancı, Temmuz 2012
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
EKONOMÄ°K KAMU DÃœZENÄ° EKSENÄ°NDE BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELER
Birinci Kısım
EKONOMÄ° VE KAMU DÃœZENÄ°
§ 1. GENEL OLARAK KAMU DÜZENİ KAVRAMI VE
DEĞİŞİK BOYUTLARI 3
I. KAVRAM VE TANIM 3
II. KAMU DÃœZENÄ°NÄ°N KAPSAMI 6
A. Güvenlik 7
B. Sağlık 7
C. Esenlik. 8
D. Genel Ahlakın Korunması 8
E. Ekonomik Ä°stikrar 9
§ 2. EKONOMİK YÖNÜYLE KAMU DÜZENİ VE DEVLETİN
MÃœDAHALESÄ° 11
I. KAVRAM 11
II. EKONOMİK YÖNÜYLE KAMU DÜZENİ 13
III. DEVLETÄ°N EKONOMÄ°YE MÃœDAHALESÄ°NÄ°N
NEDENLERİ VE BU YOLDA KULLANDIĞI ARAÇLAR.... 17
A. Genel olarak 17
B. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Yol Açan Salt
Ekonomik Nitelikli Sebepler 24
1. Azalan Maliyetli Üretim Dallarının ya da
Tekellerin Yol Açtığı Sakıncaların Giderilmesi: 24
2. Erdemli-Erdemsiz Mallar Sorununun
Hafifletilmesi 25
3. İktisadi Dalgalanmaların Giderilmesi 26
4. İktisadi Büyüme ve Kalkınmanın Sağlanması 26
5. Dış Ticaret Dengesinin Sağlanması 26
6. Gelir dağılımının değiştirilmesi 26
C. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Yol Açan Ekonomi-
Dışı Sebepler 27
D. Devletin Ekonomiye Müdahale Yönünde Kullandığı
Araçlar 28
1. İktisadi Araçlar 28
a. Dolaysız Düzenlemeler 28
b. Maliye Politikası Araçları 29
c. Para Politikası Araçları 30
d. İktisadi Alanda Çalışan Kamu Teşebbüslerinin
Faaliyetleri 30
2. İktisat Dışı Araçlar 31
a. Planlama 31
b. Özendirme ve Destekleme (=Teşvik) 33
IV. EKONOMİK KOLLUK VE ÖZEL GİRİŞİM
ÖZGÜRLÜĞÜ 35
İkinci Kısım
BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELER OLGUSU
I. Genel Olarak 43
II. Ortaya Çıkış Nedenleri 49
III. Faaliyet Alanları 53
A. Yönetim ile Yönetilenler Arasındaki Uyuşmazlıkların
Giderilmesi Ä°ÅŸlevi 54
B. Pazar Ekonomisinin Düzenlenmesine İlişkin İşlevi 54
C. Özgürlüklerin (Özellikle Bilgi Alma Hakkı ve İletişim
Özgürlüğünün) Korunması 56
IV. Ortak Özellikleri 58
A. Bağımsızlık: 58
B. Özerklik: 60
C. Ä°dari Otorite: 61
V. Regülâsyon Kavramının İfade Ettikleri 63
İkinci Bölüm
Ä°DARÄ° YAPTIRIM TEORÄ°SÄ°
§ 1. GENEL OLARAK YAPTIRIM ve İDARÎ YAPTIRIM 67
I. YAPTIRIM 67
II. Ä°DARÄ° YAPTIRIM 69
A. Genel Olarak. 69
B. İdari Yaptırım Kavramı 70
1. İdari Yaptırımların Kaynağı ve Amaçları 73
2. İdari Yaptırımların Özellikleri 74
C. İdari Yaptırım Kavramı ve İdari Ceza Hukuku İlişkisi 75
D. İdari Yaptırımların İdari İşlem Teorisi İçerisindeki Yeri 79
III. Ä°DARÄ° CEZA HUKUKU - CEZA HUKUKU AYRIMI 82
A. Genel Olarak 82
B. Karşılaştırılmaları 83
a. Amaç ve Uygulama Açısından 83
b. Doğurdukları Sonuçlar Açısından 86
c. Kanunilik İlkesi Açısından 88
d. Kusurluluk Unsuru Açısından 94
e. Ne bis İn İdem Kuralı Açısından 95
IV. Ä°DARÄ° CEZA HUKUKUNDA TAKDÄ°R YETKÄ°SÄ° 98
A. Genel Olarak 98
B. İdari İşlemin Unsurları Bakımından Sınırları 99
C. Takdir Yetkisinin Yargısal Denetiminde Kullanılan
Ölçütler 105
1. Anayasal İlke ve Kurallara Aykırılık 106
2. Özel Kurallara Aykırılık 108
3. Genel Hukuk İlkelerine Aykırılık 108
4. Kamu Yararı ve Hizmetin Gereklerine Aykırılık 109
5. AçıkHata 110
V. İDARİ CEZA HUKUKUNDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ 111
A. ElveriÅŸlilik Ä°lkesi 112
B. Gereklilik Ä°lkesi 113
C. Orantılılıkİlkesi 114
VI. BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELER BAKIMINDAN
Ä°DARÄ° CEZA HUKUKU 121
A. Genel Olarak 121
B. Düzenleme Yetkileri 121
1. Genel Olarak İdarenin Düzenleme Yetkisi 121
2. Bağımsız İdari Otoritelerin Düzenleme Yetkisi 125
C. İdari Yaptırım Yetkilerinin Kaynağı ve Amacı 131
VII. KABAHATLER KANUNU Ä°LE BAÄžIMSIZ
Ä°DARÄ° OTORÄ°TELERÄ°N Ä°DARÄ° YAPTIRIMLARI
ARASINDAKÄ° Ä°LÄ°ÅžKÄ° 142
A. Genel Olarak. 142
B. Kabahatler Kanunu′nun Bağımsız Ä°dari Otoritelerin
İdari Yaptırımlarına Etkisi 144
Üçüncü Bölüm
Ä°DARÄ° YAPTIRIM TÃœRLERÄ° BAÄžLAMINDA
BAÄžIMSIZ Ä°DARÄ° OTORÄ°TELERÄ°N Ä°DARÄ°
YAPTIRIM YETKÄ°LERÄ°
I. Ä°DARÄ° YAPTIRIM TÃœRLERÄ° 153
A. Genel Olarak. 153
B. İdarî Malî Yaptırımlar 154
C. Bireysel İdarî Yaptırımlar 157
II. İDARİ YAPTIRIMLARIN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 158
A. Genel Olarak 158
B. İdare ile Kurulan Hukuki İlişkinin Uzantısı Olarak
Ortaya Çıkan Yaptırımlar 160
1. Genel Olarak 160
2. İzin, Ruhsat ve Lisans Kavramları ve İptal
Yaptırımının İdare Hukuku Açısından
DeÄŸerlendirilmesi 164
a. Bir kavramsal sorun incelemesi; Ä°zin, Ruhsat ve
Lisans 164
b. İptal Yaptırımının Değerlendirilmesi 171
3. Kurulan Hukuki İlişkinin Uzantısı Yaptırımlar 173
a. Lisans Ä°ptali, (EPDK) 173
aa. Genel Olarak 173
bb. Lisans Rejimleri 175
aaa. Elektrik Piyasası Kanununca Öngörülen
Lisans Rejimi 175
bbb. Doğalgaz Piyasası Kanununca Öngörülen
Lisans Rejimi 178
ccc. Petrol Piyasası Kanununca Öngörülen Lisans
Rejimi 181
ddd. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları) Piyasası
Kanununca Öngörülen Lisans Rejimi 181
cc. Lisans Ä°ptali Halleri 183
aaa. Elektrik Piyasası 183
bbb. Doğalgaz Piyasası 186
ccc. Petrol Piyasası 188
ddd. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları)
Piyasası 189
b. Ä°halenin Ä°ptali (KÄ°K) 190
aa. Genel Olarak 190
bb. Kamu Ä°hale Kurumunca Ä°halenin Ä°ptali 193
c. İznin veya Yetki Belgesinin Askıya Alınması
veya Ä°ptali (TAPDK) 203
aa. Genel Olarak 203
bb. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler
Piyasasındaki İzin ve Yetki Belgesi Rejimi 205
cc. Tesis Kurma, Ãœretim, Proje Tadilat Ä°zinlerinin
Askıya Alınması ve İptali 212
dd. Uygunluk, Dağıtım ve Satış Belgelerinin Askıya
Alınması ve İptali 215
d. Şeker Kotası İptali (ŞK) 218
aa. Genel Olarak 218
bb. Şeker Kanunu Çerçevesinde Kota Kavramı 220
cc. Kota Ä°ptali Halleri 223
e. Banka KuruluÅŸ ve Faaliyet Ä°zninin Ä°ptali
(BDDK) 225
aa. Genel Olarak 225
bb. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunundaki Kuruluş ve
Faaliyet Ä°zni Rejimi 228
cc. Ä°znin Ä°ptali Halleri 240
f. Muafiyet ve Menfi Tespitin Geri Alınması
(RK) 248
aa. Genel Olarak 248
bb. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki
Kanuna Göre Muafiyet Rejimi 248
aaa. Malların Üretim veya Dağıtımı ile
Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme ve İyileşmelerin ya da Ekonomik veya Teknik
Gelişmenin Sağlanması 251
bbb. Tüketicinin Yarar Sağlaması 254
ccc. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde
Rekabetin Ortadan Kalkmaması 256
ddd. Rekabetin (a) ve (b) Bentlerindeki
Amaçların Elde Edilmesi İçin Zorunlu
Olandan Fazla Sınırlanmaması 258
cc. Muafiyetin Geri Alınması 267
g. Yetkilendirmenin Ä°ptali (BTK) 274
aa. Genel Olarak 274
bb. 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunundaki
Yetkilendirme Rejimi 275
cc. 5809 Sayılı Kanuna Göre Yetkilendirmenin
Ä°ptali 278
h. Yayın İzninin ve Yayın İletim Yetkisinin İptali
(RTÃœK) 282
aa. Genel Olarak 282
bb. 6112 Sayılı Kanunun Öngördüğü İzin Rejimi.. 285
aaa. Yayın Lisansı 285
bbb. Yayın İletim Yetkisi 290
cc. Yayın Lisansı ve Yayın İletim Yetkisinin İptal
EdildiÄŸi Haller 292
i. Aracı Kurumların Kuruluş ve Faaliyet
Ä°zinlerinin Ä°ptali (SPK) 302
aa. Genel Olarak 302
bb. Aracı Kurumların Kuruluş ve Faaliyet Şartları 307
aaa. Kuruluş Şartları 307
aaaa. Anonim Ortaklık Şeklinde
Kurulma 307
bbbb. Hisse Senetlerinin Tamamının Nama
Yazılı Olması 308
cccc. Hisse Senetlerinin Nakit Karşılığı
Çıkarılması 309
dddd. Sermayelerin Kurulca Belirlenen
Miktardan Az Olmaması 309
eeee. Esas Sözleşmenin Sermaye Piyasası
Kanununa Uygun Olması 310
ffff. Kurucularda Aranan Özel Şartlar....310
bbb. Faaliyet Şartları 314
cc. Faaliyet ve Yetki Belgesinin Ä°ptali 316
C. İdari Para Cezaları 318
1. Genel Olarak 318
2. Bir İdari Mali Yaptırım Çeşidi Olarak İdari Para
Cezası 318
3. Genel Olarak Türkiye′deki Bağımsız Ä°dari
Otoritelerin İdari Para Cezası Uygulamaları 320
a. Enerji Hukukunda İdari Para Cezası Yaptırımı: .... 322
aa. Elektrik Piyasası ve Doğalgaz Piyasası 322
bb. Petrol Piyasası 326
aaa. 19. Maddenin 1. Fıkrasının (a) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 327
bbb. 19. Maddenin 1. Fıkrasının (b) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 328
cc. LPG Piyasası 332
aaa. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (a) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 332
bbb. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (b) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 334
ccc. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (c) Bendinde
Düzenlenen İhlaller 335
b. Şeker Hukukunda İdari Para Cezası Yaptırımı 336
c. Bankacılık Hukukunda İdari Para Cezası
Yaptırımı 337
d. Rekabet Hukukunda İdari Para Cezası
Yaptırımı 339
e. Telekomünikasyon Hukukunda İdari Para
Cezası Yaptırımı 350
f. Radyo ve Televizyon Hukukunda Ä°dari Para
Cezası Yaptırımı 352
g. Sermaye Piyasası Hukukunda İdari Para Cezası
Yaptırımı 357
D. Kendine Özgü (Sui Generis) İdari Yaptırımlar 359
1. Genel Olarak 359
2. Nispi İdari Para Cezası (RK) 359
3. Bankanın Fona (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu)
Devri (BDDK) 366
4. Yayının Geçici Olarak Durdurulması (Ekran
Karartma) (RTÃœK) 378
5. Gerekli Her Türlü Tedbiri Alma Yetkisi (SPK) 381
§-SONUÇ 385
KAYNAKÇA 387
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı