Türkiye de ve Ulusalüstü Hukukta Bireylerin Geçici Yargısal Korunması
Türkiye de ve Ulusalüstü Hukukta Bireylerin Geçici Yargısal Korunması
Zehreddin ASLAN
Sayfa Sayısı
:
141
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9752975447
İÇİNDEKİLER
Önsöz 9
TÜRK ANAYASA YARGISI′NDA YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI
I- KAVRAM VE TANIM 1
II- YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA YETKİSİNİN ANAYASAL
DAYANAĞI 10
HI-YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI KARARININ HUKUKİ
NİTELİĞİ VE ANALİZİ 16
IV-ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA YÜRÜRLÜĞÜ
DURDURMANIN ŞARTLARI 19
SONUÇ 27
TÜRK İDARİ YARGISI′NDA YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
I- YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARLARININ
HUKUKİ NİTELİĞİ 29
II- YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI VERİLEBİLMESİ İÇİN
GEREKEN ŞARTLAR 34
A- ESASA İLİŞKİN ŞARTLAR 34
1. Genel ilkeler 34
2. Hukuka Aykırılık Şartı 36
3. Telafisi Güç ve İmkânsız Zararların Doğması Şartı 37
B- YÖNTEME İLİŞKİN ŞARTLAR 40
III-OLUMŞUZ İŞLEMLERDE YÜRÜTMENİN
DURDURULMASI 42
IV-VERGİ UYUŞMAZLIKLARINDA YÜRÜTMENİN
DURDURULMASI 46
V- TEMYİZ MERCİLERİNCE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 47
VI- YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARLARINA KARŞI
İTİRAZ 50
A- Genel Bakış 50
VI
B- Yürütmenin Durdurulması Kararlarına Karşı İtirazın Şartları 53
C- İtiraz Aşamasında İdari Yargı Yerlerinin Karar Vermede
izlediği Usuller 55
D- itiraz Üzerine İtiraz Mercilerince Verilen Kararların
Niteliği 56
AVRUPA TOPLULUKLARI MAHKEMESİ VE BİRİNCİ
DERECE AVRUPA MAHKEMESİ′NDE YÜRÜTMENİN
DURDURULMASI
GİRİŞ 61
I- AVRUPA TOPLULUKLARI MAHKEMELERİ 63
1. Avrupa Toplulukları Mahkemesi 63
a) Kuruluş 63
b) Teşkilat 64
c) Mahkeme′nin Görev ve Faaliyetleri 65
1. Birinci Derece Avrupa Mahkemesi 68
a) Mahkeme′nin Kuruluşu 68
b) Birinci Derece Avrupa Mahkemesi′nin Teşkilatı 69
c) Birinci Derece Avrupa Mahkemesi′nin Görevleri 69
II-YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 70
1. Normatif Düzenlemeler 70
2. Geciktirici Etki (ATS Md. 242 C.l) 71
3. Yürütmenin Durdurulması (ATS Md. 242 C. 2 ve AAETS Md.
157 C.2) 72
4. Cebri icra Takibinin Durdurulması (ATS Md. 256 IV ve
164 III, C.l) 72
5. İhtiyati Tedbir Kararı (ATS Md. 243 ve AAETS
Md. 158) 74
6. Yürütmenin Durdurulmasının Koşulları. 74
a) Yürütmenin Durdurulması Talebinin Kabul Şartları 75
aa. Yetkili Mahkeme 75
bb. Ana Davanın İkamesi 76
cc. Talep Yetkisi 77
dd. Talebin Konusu 77
ee. Talebin Süresi 80
b) Gerekçelilik 80
aa. Yürütmenin Durdurulması Kararının Aciliyeti 81
VII
aaa. Zarar Kavramı 81
bbb. Ağır ve Telafi Edilemez Zarar 82
bb. Zaruret Hali 83
cc. Menfaatlerin Dengelenmesi 84
dd. İnandırıcılık 85
ee. Talep Usulü 85
c) Mahkeme Kararı ve Etkileri 86
I1I-ÖRNEK KARARLAR
1. Factortame Davası 87
2. Yemeklik Şarap Davası 89
3. Şeker Fabrikası Davası 91
4. Atlanta Davası 92
SONUÇ 95
ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA GEÇİCİ TEDBİR KURUMU
GİRİŞ . 97
I- SİSTEMLER ARASI TERMİNOLOJİ FARKLILIĞI 98
II- GEÇİCİ TEDBİR ALMA YETKİSİ 99
A. Yetkinin Dayanağı 99
1) Geçici Tedbir Kurumunun Evriminde Birinci Dönem:
Normatif Dayanak Olmaksızın Uygulanan Geçici Tedbirler....99
2) Geçici Tedbir Kurumunun Evriminde ikinci Dönem:
Geçici Tedbir Kurumunun Organların İç Düzenlemelerine
Girişi-Usul Kuralları/tç Tüzükler 102
3) Geçici Tedbir Kurumunun Evriminde Üçüncü Dönem: Geçici
Tedbir Kurumunun Sözleşmesel Normda Düzenlenmesi 103
B. Yetkinin Kullanım Koşulları 104
1) Davaya İlişkin Koşul: Dava Konusunun Olağanüstü/Ciddi
ve Yakın/Acil Bir Tehlike Arzetmesi 104
" 2) Taraflara (Özellikle Başvurucuya) İlişkin Koşul: Tehlikenin
Kişiye Ciddi ve Telafisi Olanaksız Zarar Verecek Olması 106
C. Yetkinin Kullanımında Girişim 107
Y)la\ep 107
a) Kural: Tarafların Talebi 107
b) İstisna: Üçüncü Kişilerin-Kurumların Talebi 108
2) Re′sen 111
vııı
D. Geçici Tedbir Kararının (Yetkinin Kullanımının) Muhatabı 111
III-GEÇICİ TEDBİRLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ (BAĞLAYICILIĞI)
MESELESİ 112
A. Normatif Belirsizlik 112
B. Vaka Hukuku 115
1) Uluslararası Hukuk Yargı Yerleri ve Ulusalüstü İnsan
Haklan Hukuku Denetim Organları Kararlarında 115
a) Uluslararası Adalet Divanı içtihadı 115
b) insan Hakları Komitesi İçtihadı 117
c) Diğer Ulusalüstü İnsan Hakları Denetim Organları
içtihadı 119
2) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında 121
a) Geçici Tedbir Kararlarının Bağlayıcı Kabul Edilmediği
Dönem: Cruz Varas Vakası 121
i) Cruz Varas Vakasında Avrupa insan Hakları
Komisyonu Kararı 121
ii) Cruz Varas Vakasında Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi Kararı 122
b) Uluslararası Hukuk ve Ulusalüstü İnsan Hakları
Hukukunun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadını
Dönüştürmesi: Mamatkulov ve Abdurasulovic v. Türkiye
ve Öcalan v. Türkiye 124
c) Değerlendirme 128
IV-GEÇİCI TEDBİRLERİN MUHATAP DEVLETİN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ AÇISINDAN ÇEŞİTLERİ 135
A) Negatif Geçici Tedbirler 135
B) Pozitif Geçici Tedbirler 135
SONUÇ 139
Önsöz 9
TÜRK ANAYASA YARGISI′NDA YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI
I- KAVRAM VE TANIM 1
II- YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA YETKİSİNİN ANAYASAL
DAYANAĞI 10
HI-YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI KARARININ HUKUKİ
NİTELİĞİ VE ANALİZİ 16
IV-ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA YÜRÜRLÜĞÜ
DURDURMANIN ŞARTLARI 19
SONUÇ 27
TÜRK İDARİ YARGISI′NDA YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
I- YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARLARININ
HUKUKİ NİTELİĞİ 29
II- YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI VERİLEBİLMESİ İÇİN
GEREKEN ŞARTLAR 34
A- ESASA İLİŞKİN ŞARTLAR 34
1. Genel ilkeler 34
2. Hukuka Aykırılık Şartı 36
3. Telafisi Güç ve İmkânsız Zararların Doğması Şartı 37
B- YÖNTEME İLİŞKİN ŞARTLAR 40
III-OLUMŞUZ İŞLEMLERDE YÜRÜTMENİN
DURDURULMASI 42
IV-VERGİ UYUŞMAZLIKLARINDA YÜRÜTMENİN
DURDURULMASI 46
V- TEMYİZ MERCİLERİNCE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 47
VI- YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARLARINA KARŞI
İTİRAZ 50
A- Genel Bakış 50
VI
B- Yürütmenin Durdurulması Kararlarına Karşı İtirazın Şartları 53
C- İtiraz Aşamasında İdari Yargı Yerlerinin Karar Vermede
izlediği Usuller 55
D- itiraz Üzerine İtiraz Mercilerince Verilen Kararların
Niteliği 56
AVRUPA TOPLULUKLARI MAHKEMESİ VE BİRİNCİ
DERECE AVRUPA MAHKEMESİ′NDE YÜRÜTMENİN
DURDURULMASI
GİRİŞ 61
I- AVRUPA TOPLULUKLARI MAHKEMELERİ 63
1. Avrupa Toplulukları Mahkemesi 63
a) Kuruluş 63
b) Teşkilat 64
c) Mahkeme′nin Görev ve Faaliyetleri 65
1. Birinci Derece Avrupa Mahkemesi 68
a) Mahkeme′nin Kuruluşu 68
b) Birinci Derece Avrupa Mahkemesi′nin Teşkilatı 69
c) Birinci Derece Avrupa Mahkemesi′nin Görevleri 69
II-YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 70
1. Normatif Düzenlemeler 70
2. Geciktirici Etki (ATS Md. 242 C.l) 71
3. Yürütmenin Durdurulması (ATS Md. 242 C. 2 ve AAETS Md.
157 C.2) 72
4. Cebri icra Takibinin Durdurulması (ATS Md. 256 IV ve
164 III, C.l) 72
5. İhtiyati Tedbir Kararı (ATS Md. 243 ve AAETS
Md. 158) 74
6. Yürütmenin Durdurulmasının Koşulları. 74
a) Yürütmenin Durdurulması Talebinin Kabul Şartları 75
aa. Yetkili Mahkeme 75
bb. Ana Davanın İkamesi 76
cc. Talep Yetkisi 77
dd. Talebin Konusu 77
ee. Talebin Süresi 80
b) Gerekçelilik 80
aa. Yürütmenin Durdurulması Kararının Aciliyeti 81
VII
aaa. Zarar Kavramı 81
bbb. Ağır ve Telafi Edilemez Zarar 82
bb. Zaruret Hali 83
cc. Menfaatlerin Dengelenmesi 84
dd. İnandırıcılık 85
ee. Talep Usulü 85
c) Mahkeme Kararı ve Etkileri 86
I1I-ÖRNEK KARARLAR
1. Factortame Davası 87
2. Yemeklik Şarap Davası 89
3. Şeker Fabrikası Davası 91
4. Atlanta Davası 92
SONUÇ 95
ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI HUKUKUNDA GEÇİCİ TEDBİR KURUMU
GİRİŞ . 97
I- SİSTEMLER ARASI TERMİNOLOJİ FARKLILIĞI 98
II- GEÇİCİ TEDBİR ALMA YETKİSİ 99
A. Yetkinin Dayanağı 99
1) Geçici Tedbir Kurumunun Evriminde Birinci Dönem:
Normatif Dayanak Olmaksızın Uygulanan Geçici Tedbirler....99
2) Geçici Tedbir Kurumunun Evriminde ikinci Dönem:
Geçici Tedbir Kurumunun Organların İç Düzenlemelerine
Girişi-Usul Kuralları/tç Tüzükler 102
3) Geçici Tedbir Kurumunun Evriminde Üçüncü Dönem: Geçici
Tedbir Kurumunun Sözleşmesel Normda Düzenlenmesi 103
B. Yetkinin Kullanım Koşulları 104
1) Davaya İlişkin Koşul: Dava Konusunun Olağanüstü/Ciddi
ve Yakın/Acil Bir Tehlike Arzetmesi 104
" 2) Taraflara (Özellikle Başvurucuya) İlişkin Koşul: Tehlikenin
Kişiye Ciddi ve Telafisi Olanaksız Zarar Verecek Olması 106
C. Yetkinin Kullanımında Girişim 107
Y)la\ep 107
a) Kural: Tarafların Talebi 107
b) İstisna: Üçüncü Kişilerin-Kurumların Talebi 108
2) Re′sen 111
vııı
D. Geçici Tedbir Kararının (Yetkinin Kullanımının) Muhatabı 111
III-GEÇICİ TEDBİRLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ (BAĞLAYICILIĞI)
MESELESİ 112
A. Normatif Belirsizlik 112
B. Vaka Hukuku 115
1) Uluslararası Hukuk Yargı Yerleri ve Ulusalüstü İnsan
Haklan Hukuku Denetim Organları Kararlarında 115
a) Uluslararası Adalet Divanı içtihadı 115
b) insan Hakları Komitesi İçtihadı 117
c) Diğer Ulusalüstü İnsan Hakları Denetim Organları
içtihadı 119
2) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında 121
a) Geçici Tedbir Kararlarının Bağlayıcı Kabul Edilmediği
Dönem: Cruz Varas Vakası 121
i) Cruz Varas Vakasında Avrupa insan Hakları
Komisyonu Kararı 121
ii) Cruz Varas Vakasında Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi Kararı 122
b) Uluslararası Hukuk ve Ulusalüstü İnsan Hakları
Hukukunun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadını
Dönüştürmesi: Mamatkulov ve Abdurasulovic v. Türkiye
ve Öcalan v. Türkiye 124
c) Değerlendirme 128
IV-GEÇİCI TEDBİRLERİN MUHATAP DEVLETİN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ AÇISINDAN ÇEŞİTLERİ 135
A) Negatif Geçici Tedbirler 135
B) Pozitif Geçici Tedbirler 135
SONUÇ 139