Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Vergi Sisteminde Cezai Yaptırımların Etkinliği
Türk Vergi Sisteminde Cezai Yaptırımların Etkinliği
Memduh ASLAN
Sayfa Sayısı
:
380
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789944719223
2.000,00
TL SUNUŞ Bu çalışma Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Ana Bilim dalında değerli hocam Saym Prof. Dr. Zeynep ARIKAN′m danışmanlığında aynı ad ile doktora tezi olarak hazırlanmıştır. 3 Haziran 2008 tarihinde Prof. Dr. Mehmet TOSUNER, Prof. Dr. Zeynep ARIKAN, Prof. Dr. Kamil TÜGEN, Prof. Dr. Kemal ÇELEBİ ve Yrd. Doç. Dr. Kudret Şevket SAYIN′dan oluşan jüri karşısında savunulan çalışma jüri tarafından başarılı bulunmuştur. Tezler savunulduğu hali ile basılır ilkesine uymaya gayret göstermekle birlikte çalışmanın güncelliğini koruması bakımından savunma tarihinden sonra vergi mevzuatında konu ile ilgili yapılan değişiklikler dikkate alınmıştır. Yararlı olması dileklerimle... Ankara, 31.07.2008 Memduh ASLAN III ÖZET Türk Vergi Sisteminde Cezai Yaptırımların Etkinliği Memduh ASLAN > Vergi, toplayıcı devlet ile ödeyici vatandaş arasında hep mücadele konusu olmuştur. Devlet vergi gelirlerini en üst seviyeye çıkarmaya çalışırken mükellefler ise ödeyecekleri vergileri en alt seviyede tutmaya hatta ödememeye çalışmaktadırlar. Bu mücadelede mükellefler yasal zeminde çözüm ararken, zaman zaman da kanun dışına çıkarak vergi suçu işleyebilmektedirler. Vergi ödesin ya da ödemesin ülkenin tüm vatandaşları devlet hizmetlerinden en üst düzeyde faydalanmak isteyeceklerdir. Cezai yaptırımların etkin olmadığı bir düzende, vergiye gönüllü uyum sağlayan mükellefler haksızlığa uğradıklarını düşünerek vergiye uyumdan vazgeçebileceklerdir. Sürekli artan ihtiyaçları karşılamak üzere yeni kaynak arayışında olan Türkiye açısından da mevcut sistemin etkinliği diğer ülkelerdeki gibi çok önemlidir. Bu nedenle Türk Vergi Sisteminde uygulanan cezai yaptırımların etkinliği incelemeye alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, Türk Vergi Sistemi içerisinde yer alan cezai yaptırımların teorik değerlendirmesine yer verilmiştir. İkinci bölümde vergi sisteminde yer alan önlemlerin uygulamalarına yer verilerek ceza sistemi içindeki etkileri değerlendirilmiş ve örnek ülke olarak ABD vergi ceza sisteminde yer alan cezalara ilişkin bilgi ve verilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise bu etkinlik alan araştırması yapılarak belirginleştirilmiştir. Sonuç bölümünde vergi ceza sisteminin daha etkin ve adil işleyebilmesi için ek önlem ve uygulama önerilerine yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Vergi Suçu, Vergi Cezası, Cezai Yaptırım, Vergi Kaçakçılığı, Uzlaşma, Vergi Affı, İndirim ABSTRACT The Effıciency of Penal Sanctions under Turkish Taxation System Memduh ASLAN Taxatıon ıs ahvays subjected to a conflict between the state as a collector and the taxpayers. While the state tries to maximize its tax revenue, on the other hand taxpayers will try to minimize tax duties and also to avoid them. While taxpayers are searching solutions for thıs conflict in the legal area, sometimes they may refer illegal ways. Ali citizens of the state ahvays seek the maximum service whether they pay or do not pay their tax duties. in any system that has no effıciency of penal sanctions, taxpayers who have voluntary compliance wıth taxation could leave this compliance with the thought of their being suffered from the unfaırness. Effıciency of current system ıs also ımportant for Turkey as an explorer of new sources for meeting continuously increasmg demands like other countries. Therefore, the study focuses on the effıciency of penal sanctions under Turkish Taxation System. in the first chapter of the study, theoretical backgrounds of penal sanctions which are placed in Turkish Taxations System are analyzed. The second chapter contams the evaluations of the penal sanction applicatıons and its effects and also brief information and data of penalties vvhich are placed m United States′ fıscal penalty system as a sample country. in the third chapter, this impact is assessed and further clarifıed by means of a fıeld research. And finally we offer additional actions/measures and applications for effectively and fairly operating the fıscal penalty system. Key VVords: Taxation Crımes, Fiscal Penalties, Penal Sanctions, Taxation Fraud, Compromise, Tax Amnesty, Deduction GİRİŞ Bir toplumda hakim olan siyasal rejim, öngördüğü iktidar yapısı ve toplumsal katılım olanakları ile vergileme politikalarına kimin veya kimlerin, hangi kısıtlar altında, nasıl karar verdiğini belirlemektedir. Bunun sonucunda, vergileme politikaları belirlendikleri siyasal rejimin niteliklerine göre, toplumun farklı kesimlerinin çıkarlarına göre yapılandırılmış olmaktadır1. Milli gelirin yaklaşık % 25′ini vergi olarak toplayan gelir idaresinin, farklı mükellef gruplarının sorunlarının çözümlenmesi, vergi sisteminin ekonomi ve sosyal politikalara uyumunun gözetilmesi, ekonomik kalkınmanın sürdürülebilmesi, etkin vergi politikası uygulamalarıyla mükelleflerin vergiye uyumunun en üst seviyeye yükseltilmesi açısından önemli sorumlulukları vardır. Bu çok yönlü ve karmaşık görev ve fonksiyonlar ile ağır sorumluluklar gelir idarelerini bütün ülkelerde çok önemli kılmaktadır. Türk gelir idaresinin önceki yapısı bu çerçevede incelendiğinde; içe dönük bir organizasyon yapısının bulunduğu, merkez ve taşra teşkilatının yönetsel bir bütünlük arz etmediği, iş ve işlem süreçlerinin birbirinden kopuk olduğu, vergi politikası oluşturma sürecinin yetersiz bulunduğu, kaynakların etkin ve verimli kullanılmadığı, çalışanların motivasyonunun yetersiz olduğu, nitelikli insan gücünün elde tutulamadığı, ulusal ve uluslararası düzeyde ilişkili kuruluşlardan standart ve düzenli veri akışının sağlanamadığı, teknolojik altyapının daha da geliştirilmesi ihtiyacının bulunduğu, mükelleflere etkin ve kaliteli hizmet sunulamadığı, katılımcı ve şeffaf yönetim anlayışının yerleştirilemediği gözlenmektedir2. 199O′lı yıllardan itibaren maliye politikalarının esas olarak borç oranının düşürülmesine endekslenmiş olmasına rağmen borç oranının sürekli artması, faiz dışı açık ve vergi açığı göstergelerinin de yansıttığı gibi bu politikaların sürdürülebilirliğini tartışmalı hale getirmiştir. Her iki gösterge de mevcut maliye politikalarında vergi gelirlerinin ve bütçe fazlasının artırılması anlamında bir değişiklik gereğine işaret etmekte dirJ. Gelir idaresinin yeniden yapılandırılması4 ile vergi idaresi en azından kendisinden kaynaklanan eleştirileri kısa sürede giderecektir. Modern ülkelerin vergi idareleri bir yandan, vergi yükümlülüklerini tam ve doğru olarak belirlemeye mükellefler arasında vergi adaletini sağlamaya ve vergi gelirlerini maksimum seviyeye çıkarmaya çalışırken, diğer yandan da, mükelleflere kaliteli hizmet sunmaya, M Yakup KARABACAK- Birsen NACAR, "Siyasal Rejimlerin Vergileme Politikalarına Etkilen", Vergi Dünyası, Sayı 299, Temmuz 2006, s. 153. 2 TBMM-Plan ve Bütçe Komisyonu, Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu (1/989), Tasarı Genel Gerekçesi, http://www.tbmm.gov.tT/sirasavi/donem22/vil01/ss861m.htm. Erişim: 11.04.2008. 3 Zeliha GÖKER, "Mali Göstergeler ve Maliye Politikalarının Sürdürülebilirliği", Vergi Dünyası, Sayı 298, Haziran 2006, s.168. 4 5345 Sayılı Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 16.05.2005 tarih ve 25817 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 1 mükelleflerin vergi kanunlarına gönüllü uyumunu artırmaya ve toplumla olan işbirliğini genişletmeye özen göstermektedir5. Türk gelir idaresinin de son iki yılda eski yapısından farklı bir anlayış ile çalışmalarına hız verdiği görülmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı′nın 2007-2009 yılı stratejik planında, yükümlülüğünü yerine getiren mükelleflere daha iyi hizmet sunma amacı ile kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye yönelik tedbirler alma amacı arasında dengeli bir yaklaşım benimsenmiştir. Kayıt dışı ekonomiyle mücadelede sağlanacak başarı kamu maliyesindeki istikrarın sürdürülmesinin temel amaçlarından birisidir. Bugün itibariyle, kayıt dışılıkla mücadele kapsamında mali sistemin kullanılmasına yönelik olarak düzenlemeler yapılmış, kayıt dışı işlemlerin tespiti için mali kayıtları içeren bir veri ambarı uygulaması geliştirilmiş, ayrıca belge düzeninin sağlanması amacıyla önemli adımlar atılmıştır. Öte yandan, mükelleflerin gönüllü uyumunu artırmaya yardımcı olacak düzenlemelere imza atılmış, mükellef hakları bildirgesi yayımlanmış, beyan yükümlülüğünü kolaylaştırmak için e-beyanname uygulamasına geçilmiştir. Bu stratejik plan döneminde de, kayıt dişiliğin azaltılması amacıyla denetim ve izleme mekanizmalarının etkinleştirilmesine, idarenin beşeri, teknolojik yapısı ile yönetim sisteminin geliştirilmesine yönelik çalışmalara ağırlık verilecektir. Mükelleflerin kayıtlı ekonomi içinde yer almalarını özendirmek amacıyla vergi bilincinin yaygınlaştırılmasına yönelik faaliyetler üzerinde yoğunlaşılacak, buna paralel olarak, teknolojik imkânlardan yararlanmak suretiyle gönüllü uyumu sağlamaya yönelik hizmet seçenekleri arttırılacaktır6. Vergi reformu, sürekli devam eden bir süreçtir. Vergi sistemlerinin sürekli değişen ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmelere adapte olma çabası, değişimi sürekli kılmaktadır. Bu sürekli değişen çevrede, geleceği geçmişin bir devamı olarak görmek ve reform sürecini bu bakış açısıyla yönetmek büyük bir yanılgı olacaktır . Gelir idaresinin yeniden yapılandırılması vergi yönetiminde önemli bir fırsat yaratmakla birlikte temel görevi vergiyi etkin bir şekilde toplama olan idareye tüm maliye politikasının oluşturma misyonu yüklenmesi, maliye politikası araçlarının tahsilat odaklı olarak kullanılmasına sebep olabilecektir. Verginin sistematiğinde, toplanmasında meydana gelen değişmeler onun fiskal yönünde de değişimine neden olmuştur. Daha açık bir ifadeyle vergiyi bir fiskal kaynak olarak görmek şeklindeki temel yaklaşım değişime uğramış ve verginin psıko-sosyal yapısı da gelir idarelerinin gündemine girmeye başlamıştır8. Beyan öncesinde 5 Niyazi ÖZPF.HRİZ, "Mükellef Haklan ve Mükellefin Korunması", Vergi Dünyası, Sayı 294, Şubat 2006, s. 113. 6 Kemal UNAKITAN, "Bakan Sunuşu", 2007-2009 Stratejik Plan. Gelir İdaresi Başkanlığı, Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Yayın no: 42, Ankara,2007, s. 5-6. 7 Cumhur İnan BİLEN, "Ol-CD Ülkelerinde Son Yıllarda Gerçekleştirilen Vergi Reformlarının Ortak Nitelikleri", Vergi Dünyası, Sayı 310, Haziran 2007, s.93. 8 Nazmi KARYAĞDI, "Mükellef Hakları Bildirgesi", Vergi Dünyası, Sayı 295, Mart 2006, s.44. mükelleflere gönderilen uyarıcı bildirimler ise Gelir İdaresinin ilerleyen dönemlerde vergi psikolojisini daha etkin bir araç olarak kullanacağının göstergelerindendir. Mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunun sağlanması ve bu uyumun artırılması için, bir taraftan onlara; en iyi ve kaliteli hizmetin sunulması, haklarına saygı gösterilmesi, eğitim programlarına ağırlık verilmesi, diğer taraftan ise; vergi sisteminde güvenlik önlemlerinin geliştirilmesi ve vergi denetiminin ön plana çıkartılması gereği vardır′.Ülkemi seviyorum belgemi alıyorum, vergi konulu tiyatro oyunu yazma yarışması gibi kampanyalar ile özellikle çocuk ve genç nüfus üzerinde bilinçlendirme çalışmaları yapılması yönündeki girişimler, öneri geliştirme sistemi ile vatandaşların sisteme katkılarının alınması, 109 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği10 ile önemli vergi üretimi sağlayan mükelleflerin katma değer vergisi iade talepleri için Hızlandırılmış KDV İade Sistemi" (HİS) getirilerek yükümlülüklerini süresinde ve eksiksiz yerine getiren vergiye uyumlu mükelleflerin daha iyi hizmet ile ödüllendirilmesi yönündeki çalışmalar takdir edilecek girişimleridir. Kayıt dışı ile mücadele hedefi, Gelir İdaresi Başkanlığı′nın sloganı haline gelmiştir. Bu projenin iki ayağı mevcuttur. Birinci ayak "Mükellef Çağrı Merkezinin" kurulmasıdır. Başkanlık′ta yardımcı hizmetler birimi olarak Destek Hizmetler Daire Başkanlığı kurulmuştur. Bu dairede tesis edilen veri ambarında (Arşiv) mükellefler ile ilgili her türlü bilgi ve belge toplanacak, bunlar denetimler sırasında kullanılacaktır. Veri ambarı şimdiden işler hale gelmiş ve bilgi ve belgeler depolanmaya başlamıştır. Projenin ikinci ayağı "Bilgisayar Destekli Denetim Sistemi"ne geçilmesidir. Artık vergi denetiminde geleneksel yöntem yanında bilgisayar destekli denetim sistemi de kullanılacak, mükellefin işlemleri uzaktan ve mükellefin ayağına gitmeden de izlenebilecektir12. En iyi vergi ya da vergilerin belirlenebilmesi, üzerinde yıllardan beri tartışılan bir konudur. En iyi verginin seçimi vergilendirme ilkelerinden hareketle sağlanmaya çalışılır. En iyi verginin hangisi olduğu, vergisel gelişim sürecinde çok değişik şekillerde değerlendirilmiş, tüm vergiler açısından herkesin tam olarak birleştiği bir noktaya varılamamıştır. Bu nedenle süreç içinde zaman zaman değişik vergiler ′ Keramettin TEZCAN-Adnan GERÇEK-Mııstafa Ali SARILI, "OECD Ülkelerinin Vergi İdaresinin Karşılaştırmalı Yapısı ve Türkiye′de Gelir İdaresinin Yeniden Yapılandırılmasının Değerlendirilmesi", Kamu Maliyesinde Güncel Gelişmeler - 21. Türkiye Maliye Sempozyumu, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Biga iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, 10-14 Mayıs 2006, Antalya, s. 21. 10 109 Sıra numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği, 11.04.2008 tarih ve 26844 sayılı Resmi Gazete′de yayımlanmıştır. " Tebliğdeki net satış şartı 500.000.000 YTL′dir. 2006 yılı verilerine göre en büyük 500 sanayi kuruluşu sıralamasında 50. sırda yer alan firmanın üretimden net satış tutarı 507.788.782 YTL 51. sıradakinin ise 495.195.718 YTL′dir. Bu durumda sadece net satış şartı itibariyle HtS′ten 50 sanayici kuruluşun yararlanabilecek olmasına karşın uygulama başlangıç olarak olumludur. Bu konuda ayrıca bakınız: İstanbul Sanayi Odası, Türkiye′nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2006, Ağustos 2007. 12 Selahattin TUNCER, "Kayıtdışı Ekonomi İle Mücadelede Yeni Çalışmalar", Yaklaşım, Sayı:163, Temmuz 2006, s. 19. getirilmiş, mevcut vergiler kaldırılmış, bazen de yürürlükteki vergilerde yer yer düzenlemelere gidilerek ortak bir noktaya varılmaya çalışılmıştır. Gerçekten de vergilendirme sınırları kolay çizilemeyen, ekonomik, mali, sosyal ve siyasi etmenlere bağlı olan bir değişim sürecidir. Bu süreç içerisinde mükelleflerin ödeme güçlerini zorlamadan, uygulayıcıları başarısızlığa yöneltmeden vergisel alternatifleri seçmek önemlidir. Çünkü idarenin asıl amacı kamusal yarar sağlamak için kamusal hizmetleri yapmaktır. Bunu yaparken sahip olunan yetki ve ayrıcalıkların en iyi vergi alternatifleri çerçevesinde kanuni, şeffaf, adil bir şekilde kullanılması zorunluluğu bulunmaktadır′J. Gelir idaresi Başkanlıgı′nın yapmış olduğu çalışma sonuçlarına ilişkin verilerin yayınlanmaya başlaması ile ilerleyen zamanda değerlendirme gelir idaresinin yeniden yapılandırılmasının sisteme katkıları incelenebilecektir. Bu çerçevede yapmış olduğumuz bu çalışma çoğunlukla Gelir İdaresi Başkanlıgı′nın kurulması veya aktif olarak hizmete başlaması öncesindeki vergi ceza sistemimize ilişkin verilere dayanmaktadır. Çalışmamızda vergi ceza sistemi üzerindeki eleştirilere, aksaklıklara, tartışmalara yer verilmeye çalışılarak vergi mükellefleri ve mükelleflere hizmet veren meslek mensuplarının görüş ve bakış açıları da aktarılmak istenmiştir. Bu çerçevede çalışmamız Gelir İdaresi Başkanlıgı′nın ileride ortaya koyacağı çalışmalara da fikir verebilecek detaylara sahiptir. Çalışmamız bir yönden Gelir İdaresinin yeniden yapılandırması ihtiyacının nedenlerini de irdelemiştir. Bu yönüyle çalışmanın, ileride gelir idaresinin yeni yapısının vergi ceza sistemi üzerindeki etkilerinin değerlendirilebilmesi açısından da yararlı olabileceği inancını taşıyoruz. Çalışmamızın birinci bölümünde çalışmanın yapıldığı tarih itibariyle güncel düzenlemelerin, çalışmada kullanılan verilerin ilgili olduğu dönemdeki düzenlemeler ile birlikte verilmesine gayret gösterilmiştir. İkinci bölümde doğrudan ceza düzenlemesi olmamakla birlikte mükellef üzerinde baskı unsuru olan ve cezai etki yapan vergi uygulamalarına ve ceza sisteminde oluşan rakamsal değerler üzerinden analizlere yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca örnek ülke olarak seçilen ABD vergi sistemi içerisinde yer alan mali ceza düzenlemelerine ve istatistiki verilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde vergi mükelleflerinin her türlü vergisel işlemlerini yapan veya bu işlemlere nezaret eden meslek mensuplarının vergi ceza sistemi ve mükellef davranışları, beklentileri ve sistem üzerindeki kendi görüşlerim tespit amacı ile yapılan alan araştırmasına yer verilmiştir. Son olarak sistemin daha etkin olabilmesine katkıda bulunabilecek bazı uygulama ve önlem önerilerine yer verilmiştir. 13 Zeynep ARIKAN/Onur ÖZVERİ, "En İyi Alternatiflerinin Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ′nin Uygulanması-", Yaklaşım, Sayı:167, Kasım 2006, s.45. İÇİNDEKİLER SUNUŞ III ÖZET V ABSTRACT VII KISALTMALAR XVII GİRİŞ 1 BİRİNCİ BOLUM VERGİ SUÇU VE VERGİ CEZASI 1.1. Vergi Suçu ve Cezası 5 1.1.1. Vergi Suçunun Unsurları 8 l.l.l.l.Vergi Suçunun Maddi Unsuru 8 1.1.1.2.Vergi Suçunun Manevi Unsuru 10 1.1.2. Vergi Suçlarının Türlerine Göre Tasnifi 11 1.1.2.1 .Zımnen Kabul Edilen veya Vergi Mahkemesince Onaylanan Suçlar 12 1.1.2.2.Ceza Mahkemelerince Cezalandırılmasına Karar Verilen Suçlar 13 1.2. Vergi Ceza Kavramı Hakkında Genel İlkeler 13 1.2.1. Kanunilik İlkesi 14 1.2.2. Kanunların Geriye Yürümezliği İlkesi 17 1.2.3. Lehte Olan Kanunun Uygulanması İlkesi 18 1.2.4. Cezaların Şahsiliği İlkesi 19 1.3. Cezai Yaptırımların Sınıflandırılması 20 1.3.1. Vergi Cezalan Türleri 21 1.3.2. İdari Nitelikli Suçlar Ve Cezalar 21 1.3.2.l.Vergi Ziyaı Cezası 22 1.3.2.2.Usulsüzlük 25 1.3.2.2.1.Usulsüzlük Dereceleri ve Cezaları 26 1.3.2.2.2.Özel Usulsüzlükler ve Cezaları 28 1.3.2.2.3.Bilgi Vermekten Çekinme ve Maliye Bakanlığınca Getirilen Bazı Zorunluluklara Uymama ve Cezaları 30 1.3.3. Adlı Vergi Cezalan 31 1.3.3.1.Kaçakçılık 31 1.3.3.1.1.Kaçakçılık Suçlannın Maddi Unsuru 32 1.3.3.1.2.Kaçakçılık Suçunun Manevi Unsuru 33 1.3.3.1.3.Kaçakçılık Cezaları 35 1.3.3.1.4.Kaçakçılık Suçunun Tespiti 36 1.3.3.1.5.Kaçakçılık Suçlarında Sonuçlarına Göre Suç Türleri 38 1.3.3.2.Vergi Mahremiyetinin İhlali 41 IX 1.3.3.3.Kamu Görevlilerinin Mükelleflerin Özel İşlerini Yapması 43 1.4. . Ceza Uygulaması 44 1.4.1. Mali Nitelikli Ceza Uygulaması 44 1.4.2. Ceza Mahkemelerinin Kararma Bağlı Ceza Uygulaması 45 1.5. , Vergi Suç ve Cezalarına İlişkin Genel Kurallar 45 1.5.1. İştirak 45 1.5.1.1.Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar Yönünden İştirak 45 1.5.1.2.Maddi Cezalar Yönünden İştirak 48 1.5.2. Tekerrür 48 1.5.3. Birleşme 49 1.5.3.1.Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar Yönünden Birleşme 49 1.5.3.2.Maddi Cezalar Bakımından Birleşme 50 1.6. Vergi Suçluluğunun ve Vergi Cezalarının Kalkması 51 1.6.1. Yanılma 51 1.6.2. Pişmanlık ve Islah 52 1.6.3. Mücbir Sebep(Zorlayıcı Neden) 54 1.7. Vergi Cezalarını Sona Erdiren Nedenler 56 .57 .57 1.7.1. Ödeme 56 1.7.2. Ölüm 56 1.7.3. Zamanaşımı 1.7.3.1.Vergi Cezalarında Zamanaşımı 1.7.3.2.Kaçakçılık Suçlarında Zamanaşımı 58 1.7.4. Vergi Cezalarında Hata Düzeltme 59 1.7.4.1.Hataların Meydana Çıkarılması 60 1.7.4.2.Düzeltme Esasları ve Usulleri 60 1.7.4.3.Düzeltme Yetkisi ve Reddiyat 61 1.7.4.4.Re′sen Düzeltme 61 1.7.4.5.Talep Üzerine Düzeltme 61 ..62 .62 .62 .63 1.7.4.6.Düzeltme Talebinin İncelenmesi 1.7.4.6.1.Düzeltme Talebinin Kabul Edilmesi 1.7.4.6.2.Düzeltme Talebinin Reddedilmesi 1.7.4.7.Düzeltmenin Kapsamı 1.7.4.8.Düzeltmede Zamanaşımı 63 1.7.5. Uzlaşma 64 1.7.5.1.Uzlaşma Komisyonları ve Yetki Sınırları 67 1.7.5.1.1.Merkez İnceleme Elemanlarınca Yapılacak İncelemelerde Komisyonların Teşkili 67 1.7.5.1.2.Mahalli İnceleme Elemanlarınca Yapılacak İncelemelerde Komisyonların Teşkili 68 1.7.5.1.3.Bölgesel Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili 68 1.7.5.1.4.Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili 69 1.7.5.1.5.Uzlaşma Komisyonlarının Yetkilen 70 1.7.5.2.Uzlaşmanm Müzakeresi ve Sonuçları 71 I 1.7.6. Terkin 73 1.7.7. Af 73 1.7.8. İndirim 77 1.8. Ehliyet Ve Sorumluluk 77 1.8.1. Vergi Ceza Ehliyeti 79 1.8.2. Adlı Vergi Suçlarında Sorumluluk 79 1.8.2.1.Ceza Sorumluluğunun Kişiselliği 80 1.8.2.2.Tüzel Kişi Suçlarında Sorumlular 81 1.8.2.3.Anayasada Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 85 1.8.2.3.1.1982 Anayasası Dönemi 85 1.8.2.3.2.Anayasa Mahkemesi′nin Görüşü 86 1.8.2.4.Ceza Kanununda Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 87 1.8.2.5.Türk Ticaret Kanunu Açısından Tüzel Kişinin Sorumluluğu 88 1.8.2.6.Vergi Usul Kanunu Açısından Tüzel Kişinin Sorumluluğu 88 1.8.2.7.Vergı Suç ve Cezalarında Müteselsil Sorumluluk 89 1.8.2.8.Küçük ve Kısıtlılarda Sorumluluk 91 1.9. Deliller 91 1.9.1. Delil Türleri 93 1.9.2. Ceza Yargılaması Bakımından Deliller 94 1.9.3. Vergi Uygulamaları Açısından Deliller 96 1.10 Cezaların İnfazı 99 1.10.1.Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı 99 l.lO.l.l.Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 102 1.10.1.2.Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 103 1.10.2.Mali Cezaların İnfazı 105 İKİNCİ BOLUM CEZAİ YAPTIRIMLARIN UYGULANMASI 2.1. Mükellefi Zorlayıcı Uygulamalar 107 2.1.1. Vergisel İşlemlerin Geç ve Zor Prosedür Çerçevesinde Yerine Getirilmesi 107 2.1.2. Vergi Cezalarının Diğer Ticari Muamelelere Etkisi 109 2.1.3. Kamu İhalelerine Alınmama 109 2.1.4. Kamu Görevlerine Alınmama, Kamusal Nitelikli Meslek ve İş ile Uğraşamama 110 2.1.5. Yurtdışı Çıkış Yasağı 111 2.1.5.1.Yasağın Amacı 113 2.1.5.2.Yasağın Kapsamı 113 2.1.5.3.Yasağın Uygulaması 115 2.1.5.4.Yasaem Kaldırılması 116 XI $ğxi^5mi 2.1.5.5.Önlemin Sürekliliği 118 2.1.5.6.İtiraz yolu 118 2.1.5.7.Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi ile Kabul Edilen Smır. 121 2.1.5.8.Yurtdışı Çıkış Yasağı Uygulamasının Değerlendirilmesi. 122 2.1.6. Gecikme Zam ve Faizi 126 2.1.6.1.Gecikme Zammının Hukuki Niteliği 127 2.1.6.2.Yargı Kararları Doğrultusunda Gecikme Zammı ve Gecikme Faizi 128 2.1.6.3.Gecikme Zammının Cezai Niteliği 130 2.1.7. Geçici Vergi Nedeniyle Mükerrer Cezalandırma 135 2.1.8. İhbar Müessesesi ve Suçu Bildirme Yükümlülüğü 138 2.1.8.1.İhbar Müessesesi 139 2.1.8.2.Suçu Bildirme Yükümlülüğü 143 2.1.9. İhtiyati Haciz ve Teminat Uygulaması 144 2.1.10.Diğer Zorlayıcı veya Cezai Sonuç Doğurucu Uygulamalar ..148 2.2. Vergi Suçunda Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların Uygulanması 149 2.2.1. Vergi Barışı Kanunu′nun Ceza Davalarına Etkisi 155 2.2.2. Hapis Cezası Uygulanan Mükellefler 157 2.2.3. Temyiz İncelemelerinin Kararlara Etkisi 158 2.3. Vergi Cezaların Maddi Yönü 159 2.3.1. Vergi Cezalarının Bütçe İçerisindeki Yeri 160 2.3.2. Mali Vergi Cezaların Performansı 162 2.3.3. Tahsil Edilemeyen Vergi Cezalan 168 2.3.4. Tahsil Edilemeyen Vergi Cezalarının Olumsuz Bütçe Performansına etkisi 169 2.3.5. Bütçe Gelirleri Açısından Vergi Cezalarının Para Cezalan İçerisindeki Yeri 170 2.4. Otomasyonlu Vergi Dairelerinin Ceza Tahakkuk ve Tahsilatları... 176 2.4.1.2005 Yılı Tahakkuk ve Tahsilatları 177 2.4.2.2005 Yılı Tahakkuk ve Tahsilatları 184 2.4.3.2005 ve 2006 Yılı Vergi Ceza Tahakkuk ve Tahsilatlarının Karşılaştırılması 188 2.4.3.1.İşlem Sayıları Bakımından 189 2.4.3.2.Mükellef Sayıları Bakımından 190 2.4.3.3.Ekonomik Boyut Açısından 192 2.5. Denetim Çalışmaları 193 2.6. Uzlaşma İşlemleri 198 2.6.1. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmaların Vergi ve Ceza Tahakkukuna Etkisi 205 2.6.1.1.Mahalli Denetim Elemanlarınca Yapılan İncelemelerle İlgili Tarhiyat Öncesi Uzlaşmalar 206 XII 2.6.1.2.Gelirler Kontrolörleri Tarafından Yapılan İncelemelerle İlgili Tarhiyat Öncesi Uzlaşmalar 208 2.6.1.3.Tarhıyat Sonrası Uzlaşmaların Vergi ve Ceza Tahakkukuna Etkisi 214 2.6.1.4.2002-2003 Yılları Tarhıyat Sonrası Uzlaşma Sonuçları ..214 2.6.1.5.2005-2006 Yılları Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Sonuçları ..216 2.6.2. Potansiyel Dava Konusu İnceleme Raporları 222 2.6.3. Uzlaşma Sonuçlarının Değerlendirilmesi 223 2.7. Vergi Yargısının Vergi Cezaları Üzerindeki Etkisi 226 2.7.1. Vergi Davalarının Mahkemelere Göre Dağılımı 227 2.7.2. Vergi Mahkemelerinin İş Yükü 231 2.7.3. Vergi Mahkemelerince Verilen Kararların Değerlendirilmesi 235 2.8. Vergi Barışı Kanunu Uygulamasının Mali Sonuçları 235 2.9. Pişmanlık ve Islahın Vergi Cezalarına Etkisi 240 2.10.Ölüm Halının Vergi Cezalarına Etkisi 241 2.11.İndirimin Vergi Cezalarına Etkisi 241 2.12.ABD′de Vergi Cezaları 244 2.12.1.Beyanname Vermeme Cezası (Failure To File - FTF ) 247 2.12.2.Ödememe Cezası (Faılure To Pay -FTP) 247 2.12.3.Hileli Olarak Beyanname Vermeme Cezası (Fraudulent Failure To File -FFTF) 247 2.12.4.Geçıcı Vergi Cezası (Estimated Tax Penalties) 248 2.12.5.Muhtasar Cezaları (Failure To Deposit -FTD) 248 2.12.6.Beyana Dayalı Cezalar (Return Related Penalties) 248 2.12.6.1.Beyana Eklenmesi Gereken Raporlanabilir İşlem Hareketlerini Vermeme 249 2.12.6.2.Kuralları veya Düzenlemeleri İhmal Etme veya Önemsememe 249 2.12.6.3.Gelir Vergisinin Önemli Ölçüde Eksik Beyan Edilmesi 250 2.12.6.4.Önemli Ölçüde Yanlış Beyanda Bulunmak 250 2.12.6.5.Transfer Fıyatlandırması İşlemlerinde Yanlış Beyan 250 2.12.6.6.Emeklilik Yükümlülüğünü Önemli Ölçüde Yüksek Beyan Etmek 251 2.12.6.7.Emlak Vergisi veya İntikal Vergisini Önemli Ölçüde Eksik Beyan Etmek 251 2.12.6.8.Maddi Kaçakçılık Cezası 252 2.12.6.9.Raporlanabilır İşlemleri Eksik Beyan Etmek Suretiyle Dürüstlük İlkesi İhlali Cezası 253 2.12.7.Usulsüzlük Cezalan (Information Return Penalties) 253 2.12.8. Vergiden Muaf Dernek ve Bazı Vakıflar ile İlgili Cezalar (Exempt Organizations Penalties) 253 2.12.9.Sosyal Güvenlik İşlemleri ile İlgili Cezalar (Employee Plans Penalties) 255 2.12.10.Uluslararası Cezalar (International Penalties) 255 2.12.10.1.Yabancı Şirket ve Ortaklıkların Bildirilmemesi 256 XIII 2.12.10.2. Yabancı Ülkedeki Verginin Hatalı İndirimi 256 2.12.10.3.Yabancıların Sahip Olduğu Yerli Şirketler ile İlgili Bildirim 256 2.12.10.4.Uymama Cezası (Noncompliance Penalty) 257 2.12.10.5.Diğer Ceza Düzenlemeleri 257 2.12.11.Tüketim Vergisi Cezalan ve Diğer Çeşitli Cezalar 257 2.12.12.Gecikme Faizi (Zammı) Uygulaması 259 2.12.13.ABD Vergi Denetimi ve Sonuçları 260 2.12.13.1.Denetim Sonucunda Önerilen Vergiler ve Ortalama Önerilen Vergiler 260 2.12.13.2.ABD Cebri Tahsilat İşlemleri 264 2.12.13.3.ABD′de Vergi Suçu ve Ceza Davaları 266 2.12.13.4.ABD′de Sivil Cezalar (Malı Cezalar) 267 UÇUNCU BOLÜM MESLEK MENSUPLARININ VERGİ KURAL VE CEZALARININ MÜKELLEF DAVRANIŞLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ KONUSUNDAKİ GÖZLEMLERİ: BİR UYGULAMA 3.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi 271 3.2. Araştırmanın Problem Cümlesi ve Alt Problemler 273 3.3. Araştırmanın Sınırlılıkları 274 3.4. Araştırmanın Modeli 274 3.5. Araştırmanın Evreni 274 3.6. Araştırmanın Örneklemi 275 3.7. Veri Toplama Aracı 275 3.8. Verilerin Çözümlenmesi 277 3.9. Bulgular ve Yorum 277 3.9.1.Mesleki Bilgiler 277 3.9.1.l.Unvan 277 3.9.1.2.Meslek Mensubu Olarak Fiili Çalışma Süresi 278 3.9.1.3.Hizmet Verilen Mükellef 279 3.9.2. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 280 3.9.2.1.Vergi Mükellefinin Mesleğin Önemine Bakışları 281 3.9.2.2.Vergi Mükelleflerinin Vergi Mevzuatı Konusunda Bilgilen 282 3.9.2.3.Meslek Mensubundan Bilgi Gizleme 284 3.9.2.4.Uyarıları Dikkate Alma 286 3.9.2.5.Vergi Bilinci 288 3.9.2.6.Vergi Borcuna Özen - 290 3.9.2.7.Birinci Alt Probleme ilişkin Değerlendirme 293 3.9.3. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 294 3.9.3.1.Denetim Beklentisi 294 XIV 3.9.3.2.Vergi Ödevinden Kaçınmanın Ahlaki Boyutu 296 3.9.3.3.Vergi Suçunun Toplumsal Algılaması 299 3.9.3.4.Af Beklentisi 302 3.9.3.5.İkinci Alt Probleme İlişkin Değerlendirme 304 3.9.4. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular 305 3.9.4.1.Vergi Mevzuatının Karışıklığı 305 3.9.4.2.DenetımeBakış 308 3.9.4.3.Vergi İdaresinin Zafiyeti 309 3.9.4.4.Yurtdışı Çıkış Tahdidinin Yansıması 311 3.9.4.5.Borcu Yoktur Belgesi 313 3.9.4.6.Ödemelerin Banka Aracılığı ile Yapılması 315 3.9.4.7.Mükelleflerin Bilgilendirilmesi 317 3.9.4.8.Gelir İdaresinin Yeniden Yapılandırılmasının Etkisi 319 3.9.4.9.Denetimın Etkinliğinin Gelişimi 321 3.9.4.10.Üçüncü Alt Probleme İlişkin Değerlendirilme 323 3.9.5. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular 324 3.9.5.1.Vergi Ceza Sisteminin Yeniden Yapılandırılma İhtiyacı .324 3.9.5.2.Dördüncü Alt Probleme İlişkin Değerlendirilme 325 3.9.6. Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 326 3.9.6.1.Yurtdışı Çıkış Yasağının Olumsuz Etkisi 326 3.9.6.2.Üreticılerin Vergiye Uyum Kapasitesi 328 3.9.6.3.Denetimin Artırılması 331 3.9.6.4.Vergı Yükü- Vergi Kaçağı İlişkisi 333 3.9.6.5.İstihdamın Vergilemeye Etkisi 334 3.9.6.6.Bır Malın Birden Fazla Defa Ticarete Konu Olması 338 3.9.6.7.İşletme Büyüklüğünün Etkisi 340 3.9.6.8.Teknolojinin Katkısı 342 3.9.6.9.Beşinci Alt Probleme İlişkin Değerlendirilme 344 3.9.7. Altıncı Alt Probleme İlişkin Bulgular 346 3.9.7.1.Vergi Affı veya Ödeme Kolaylığı 346 3.9.7.2.Yeni Yasal Düzenlemelerin Etkisi 348 3.9.7.3.Altıncı Alt Probleme İlişkin Değerlendirilme 350 3.9.8. Ana Probleme İlişkin Değerlendirme 350 3.9.9. Araştırmanın Sonucu 352 SONUÇ VE ÖNERİLER 355 KAYNAKLAR 365 EK 377 XV
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı