Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Vergi Hukukunda Fail Kavramı
Türk Vergi Hukukunda Fail Kavramı
Şafak Ertan ÇOMAKLI
Sayfa Sayısı
:
304
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789756331552
1.800,00
TL GİRİŞ Toplumsal güveni sağlamak için devlet tarafından vücuda getirilen ve anayasal dayanağı olan bir kanunun, sorumlu biri tarafından icrai veya ihmali davranışı ile ihlal edilmesi sonucu ortaya çıkan suça ilişkin literatürde birçok tanım görmek mümkündür. Ancak bunda, tanımların yapıldığı bilimlerin çeşitliliğinin bu konuda etkisinin olduğunu göz ardı etmemek gerekir. En basit haliyle ceza kanunlarına aykırı olarak tanımlanan her fiilin suç olması, olayın yalnızca hukuk bilimi tarafından bakış açısını yansıt¬maktadır. Oysaki psikoloji, sosyoloji, kriminoloji gibi birçok dal suç kav¬ramı ile ilgilenmiş ve suça ilişkin faillerin davranışlarını inceleme konusu yapmışlardır. Bu doğrultuda baktığımızda ise ceza hukuku, suçlu insanı normatif Ceza Hukuku kuralları bakımından ele almakta ve suç failinin ceza hukuku normlarını ihlali nedeni ile karşılaşacağı veya karşılaşması gereken ceza yaptırımının türü ve miktarı ile ilgilenmektedir. Devletin, yapacağı harcamalarına finans sağlayabilmesi için en önemli gelir kaynağı olan vergilere ilişkin ise hukuksal bir dayanak oluş¬turulmuş ve buna göre suç kavramı geliştirilmiştir. Çünkü vergi vermek kişilere ait bir iktisadi değerin devlet tarafından cebren ve karşılıksız ola¬rak el değiştirmesi demektir ki bu durum ödeyici konumunda bulunan mükelleflerin bir takım aykırı davranışlara yönelmesine sebep olmaktadır. Mükelleflerin gösterecekleri tepkilerin kanunlara, mevzuata aykırı ha¬reket etmeleri şeklinde olması durumunda, devlet, oluşturmuş olduğu vergiye ilişkin suç ve ceza kavramlarını devreye sokacaktır. Vücuda getir¬diği bu kavramlar ile vergi vermek istemeyenleri, az vermek isteyenleri ya da vergi ödevlerine aykırı davrananları cezalandırma yetkisine sahip ola¬rak caydırıcı bir güç haline gelmek istemektedir. Çünkü vergilerin top¬lanmasındaki etkinlik ve verimliliği de etkileyen bu yetki vergi kaynakla¬rının organize olmasına yardımcı olacaktır. Vergi kayıp ve kaçağının tüm önlemlere karşın önlemeyen bir fenomen haline gelmesi, yalnızca idari önlemlerle aşılamayacağından, bu alanda ki yaptırımların toplumun or¬tak kabulüyle etkin hale geleceği göz önünde bulundurulmalıdır. Yapılan suç ve ceza tanımlarının ceza hukuku genel prensiplerine göre oluşturulması öncelik taşımaktadır. Ancak her hukuk dalının kendi prensipleri olması hasebiyle vergi hukukunun amaç ve ilkeleri de bu ta¬nımlara yön vermektedir. Özellikle suç sayılan fiilleri işleyenleri ifade et¬mekte kullanılan fail kavramının vergi hukuku tarafından genel ceza hu¬kuku prensiplerinden farklı olarak ele alındığını söylemek mümkündür. Vergi mükellefi, vergi sorumlusu veya vergilendirme işleriyle görevli olanlarca işlenen vergi suçları, kanunun belirttiği bir hususta zorunlu kılı¬nan kimseler tarafından da işlenebilmektedirler. Bununla birlikte vergi kanunlarında gösterilen maddi veya biçimsel veyahut hem maddi hem de biçimsel yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi suretiyle işlenebilen bu suçlar, devlete maddi kayıp verebileceği gibi, vergi kaybı ihtimali ile kamu düzenini bozmaya sebebiyet verebilecek niteliklere sahiptirler. Bu bağlamda "Hazine yararı" - "kamu yararı /düzeni" temelinde korunan hukuki menfaati önemseyen bu suçlar ve karşılıklarında öngörülen yaptı¬rımlar idari ve adli olmak üzere iki esasta dikkate alınmaktadırlar. Esas itibariyle yaptırımları idari para cezalarından oluşan vergi suçla¬rının adli bakımdan hürriyeti kısıtlayıcı cezalara sebebiyet veren davranış¬ları da içerdiği görülmektedir. Bu noktada suç işleyenlerin her iki tür vergi suçunda da titizlikle tespit edilmesi önem arz etmektedir. Çünkü suç faili¬nin açıkça belirlendiği mevzuatta özellikle yargıya intikal eden uyuşmaz¬lıklarda sorumlu, temsil, vekil gibi kavramlardan meydana gelen karma¬şaya son verileceği düşünülmektedir. Bu durum idari vergi suçları sayılan vergisel kabahatler için bir sorun oluşturmazken, adli sürece dâhil olan vergi suçlarında failin belirlenmesi önem arz etmektedir. Çünkü adli yargıya intikal eden vergi suçlarının karşılığı olarak kişinin hürriyetinin elinden alınması kişinin iç dünyasında onarılmaz yaralara neden olabilecektir. Özellikle itibar ve saygınlığın önemli olduğu ticari âlemde bu konu oldukça önem arz etmektedir. Bunlardan başka daha birçok nedenden dolayı vergi suçlarının fail¬lerinin belirlenmesi ve cezaların bu faillere yöneltilmesi hukukun adaleti sağlama işlevi bakımından önemlidir. Bu nedenle devletin hayati gelir kaynaklan olan vergilere ilişkin hukuka aykırı davranışlar sonucu oluşan suç ve cezaların muhataplarının bilinmesi gerekmektedir. Cezaların şahsiliği prensibinden hareketle vergi cezalarının da suçu işleyen gerçek kişi veya kişilere çektirilmesi esastır. Ancak vergi cezaları tüzel kişileri de kapsayabilmektedir. Nitekim kurumlar vergisinde, idare organlarının ihmali veya kasti hareketleri ile ortaya çıkan vergi suçlarında (idari), tüzel kişiler muhatap alınabilmektedir. Bu durum anayasal temel¬lere aykırı görünse de vergilemenin amacı ve ruhu gereği genel kabul görmüş bir uygulama olarak ülkemizde de varlığını göstermektedir. Vergi suçlarını işleyenlerin kimler olacağı ve nasıl cezalandırılacakları konusunda teoride ve uygulamada birçok çalışma yapılmıştır. Ancak her çalışmada olduğu gibi söz konusu bu kitabında kendine özgü bir takım özellikleri olduğu düşünülmektedir. Burada, vergi suçlarını işleyenler Ka¬bahatler Kanununda yer alan ifadelerdeki "fail" kavramı ile anılarak de¬ğerlendirilmiştir. Söz konusu Kanununda yer alan hükümler, vergisel kabahatlerde uygulamada olmasa da, şeklen ceza muhataplığı, ceza so¬rumluluğu ve benzeri tanımlamaları kaldırmaktadır. Bu durumun cezala¬rın şahsiliği prensibine daha yakın bir vergi suçu ve cezası tanımlaması yapması bakımından önemi vardır. Her ne kadar uygulamada idari vergi suçları, Kabahatler Kanununa göre vergisel kabahatler, açısından söz konusu tanımlamalar kanuna aykırı olarak geçerlilik taşımasa da gerçek ve tüzel kişiler açısından önemli bir değişimdir. Adli vergi suçlarının faillerinin idari vergi suçlarından farklı bir sürece tabi olması söz konusu fiilleri işleyenlerin cezalandırılmalarında daha hassas davranılması gerekliliğini doğurmaktadır. Bu bakımdan fail kav¬ramının Türk Vergi Hukukunda yeri suç ve ceza tanımlamaları kadar önem arz etmektedir. Hukuki alt yapısını genel olarak Türk Ceza Kanunu, Kabahatler Ka¬nunu ve Vergi Usul Kanunundan alan vergi suç ve cezaları çalışmada fail kavramı çerçevesinde fakat vergi hukukunun kabul ettiği prensipler dâhi¬linde incelenecektir. Vergi suç ve cezalarına ilişkin ceza sorumlusu ve muhatabının fail olarak ele alınması ve kitabın başlığında da bu şekilde yer verilmesinin nedeni ise Kabahatler Kanununa göre artık idari kabahat sayılan eylemleri işleyenlerin fail olarak ele alınmasından ileri gelmekte¬dir. Bu doğrultuda, çalışmanın ilk bölümünde suç ve ceza kavramları genel olarak incelendikten sonra vergi hukukunda suç ve ceza tanımlana¬rak özellikle Türk Hukuk Sisteminde yer alan vergi suç ve cezalarının Türk Ceza Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve diğer bazı kanunlarda yer alan hükümlerine değinilmiştir. Ayrıca birinci bölümde çalışmanın ana konu¬sunu oluşturan fail kavramı ceza hukuku açısından detaylı bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır. Vergi suç ve cezalarına ilişkin fail kavramını, dolaylı veya dolaysız, içinde barındıran Türk Ceza Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve Kabahatler Kanunu madde hükümlerinin değinildiği ikinci bölümde ayrıca vergi hukukunda fail kavramı ve ceza sorumluluğuna ilişkin kavramların açılı¬mı irdelenmiştir. Özellikle Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanununun vergisel suçlarda yer alan suç fiilini işleyen kişilere bakış açısının yansıtıl¬maya çalışıldığı bu bölümde son olarak özellikle gerçek ve tüzel kişilerin failliği ve ceza sorumluluğu tartışılmıştır. Son bölümde ise Türk Vergi Ceza Hukukunda yer alan idari ve adli nitelikteki vergi suçlarında faillik ve dolaylı faillik açılımı yapıldıktan sonra söz konusu vergi suçu türlerinin mevzuatta yer alan hükümleri irdelene¬rek suç failleri ve ceza sorumluları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalış¬ma faillik kavramının vergi ceza hukuku açısından ne ifade ettiğine dair yapılan genel bir değerlendirmenin yer aldığı sonuç bölümü ile tamam¬lanmaktadır. ÖNSÖZ Vergi suç ve cezalarına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler her geçen gün önemini artırmaktadır. Özellikle Avrupa Birliği gibi gelişmiş bir entegrasyona dâhil olmak isteyen Türkiye, bütçesinin önemli bir kısmını oluşturan vergilerin toplanmasına ilişkin köklü yapısal gereksinmelere ihtiyaç duymaktadır. Yalnızca modern binaların ve çağdaş teşkilat görü¬nümünün yetmediği bu yapılanmalar sağlıklı hukuki alt yapı olmadığı, vergi bilincinin yerleşmediği sürece bir anlam ifade etmeyecektir. Diğer taraftan söz konusu anlam ve önem, devletin günümüzde yük¬lenmiş olduğu yeni sosyal ve ekonomik hizmetlerin meydana getirdiği finansman kaynağına olan ihtiyaçtan da kendini göstermektedir. Bu bağ¬lamda vergilemeye ilişkin hukuksal altyapının geliştirilmesi de bir bakıma bu ihtiyacı gidermeye yönelik adımlardandır. Ancak unutulmamalıdır ki devlet vergi gelirlerini artırmaya çalıştıkça karşısında vergi yükünü azalt¬maya çalışacak kişi ve kurumlar bulmaktadır. Karşılıklı yaşanan bu çıkar çatışmasına devlet hukuki mevzuatın gereklerine göre vergi toplayacak, alamadığı vergilerde ise hukuka aykırı¬lık söz konusu ise kişi veya kişileri cezalandıracaktır. Bu durumda idari ve adli nitelikli vergisel kabahatler ve ceza hukukuna göre suçlar oluşacaktır. Buna göre mevzuatta yer alan suçların işlenmesi halinde yaptırımlar ön¬görülmektedir. Vergisel düzenlemelere ilişkin Anayasal temeller üzerine oturularak şekillendirilen mevzuata aykırı davranılması halinde idari ve adli merciler harekete geçmektedir. Bu noktada söz konusu birimlerin kime veya kim¬lere ceza kesecekleri ve hürriyetlerini bağlayacakları önem arz etmekte¬dir. Suçu işleyenin azap ve meşakkat çektirilmesi temeline dayanan ceza¬ların şahsiliği prensibine vergilemenin amacı ve ruhu itibariyle esneklik kazandıran idari vergi kabahatleri ve bir kısım adli nitelikli vergi suçları, faillerinin belirlenmesi bakımından özellik arz etmektedirler. Suçlulukla mücadelede modern suç politikalarının odağının insan olduğu günümüzde hukuka aykırı eylemi gerçekleştiren ve cezalandırıl¬ması gereken kişinin belirlenerek cezaya muhatap alınması çalışmanın konusunun seçilmesinde önemli bir etkendir. Ayrıca Kabahatler Kanunu¬nun vergisel kabahatlere ilişkin ceza sorumluluğu, muhataplığı gibi kav- ramlar yerine fail tanımını kullanmış olması bir diğer etken olarak gösteri¬lebilir. Çalışmanın şekillenmesinde ve kavramsal açılımında değerli za¬manlarını ayıran saygıdeğer hocam Prof.Dr. Doğan Şenyüz Beyefendiye şükranlarımı sunarım. Metnin gözden geçirilmesinde fikirlerinden yara¬landığım Doç. Dr. Lütfü Öztürk′e, Kalite ve Strateji Geliştirme Uzmanı Kenan M. Ekici′ye, Yrd. Doç. Dr. Metin İkizler′e teşekkürü bir borç bil¬mekteyim. Çalışmanın tamamlanma sürecinde sıkıntılarıma katlanan anneme, babama ve güler yüzünü eksik etmeyen eşim Seda Hanıma minnet duygularımı ifade ediyorum. Gelecek eleştirilerin eksikleri şahsı¬ma ait olan bu kitabın geliştirilmesine yönelik çalışma azmimi olumlu etkileyeceğinden eminim. Okuyuculara faydalı olması dileği ile... Dr. Şafak Ertan ÇOMAKLI Erzurum / Ocak 2008 İÇİNDEKİLER Kısaltmalar Listesi IX Önsöz XI Giriş ı I. BÖLÜM -TEMEL KAVRAMLAR VE AÇIKLAMALAR I. SUÇ VE CEZA KAVRAMI 7 A. SUÇ 8 a. Tanımı ve Özellikleri 9 b. Çeşitleri (Suçun Ayrıma Tabi Tutulması Gereği) 13 u) Kasıtlı, taksirli (kasıtsız) kasdı aşan suçlar 13 v) Zarar suçları, tehlike suçları 13 be) Icrai ve ihmali suçlar 13 x) Ani ve mütemadi (devamlı) suçlar 14 y) ltiyadi suç 14 z) Hareket ve Netice Suçları 14 bg) Şekli ve Maddi Suçlar 14 bh) Genel ve Özel (Mahsus) Suçlar 15 bı) Tekfailli ve birden çok failli suçlar 15 c. Unsurları 17 B. CEZA. 21 a. Tanımı 22 b. Özellikleri 24 II. VERGİ HUKUKUNDA SUÇ VE CEZA 29 A. GENEL OLARAK VERGİ HUKUKUNDA SUÇ VE CEZA 30 a. Vergi Hukukunda Suç 30 b. Vergi Hukukunda Ceza 37 B. TÜRK HUKUK SİSTEMATİĞİNDE VERGİ SUÇ VE CEZALARININ YERİ 42 a. Türk Ceza Kanununda Cezalandırılan (Adli Nitelikli) Vergi Suçları ve Cezaları 45 V b. Vergi Usul Kanununda Yer Alan (idari - Mali) Vergi Suç ve Cezalan 61 c. Diğer Kanunlarda Düzenlenen Vergi Suç ve Cezaları 69 III. SUÇUN AKTİF SUJESİ - FAİL - (Suçlu) 73 A. GENEL OLARAK FAİL 74 a. Tanım 75 b. Ceza Sorumluluğu ve Ehliyet 84 B. VERGİ CEZA HUKUKUNDA FAİL 88 II. BÖLÜM VERGİ HUKUKUNDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK I. VERGİ USUL KANUNUNDA VE DİĞER KANUNLARDA CEZAİ EHLİYET VE SORUMLULUKLARLA İLGİLİ HUKUKSAL DÜZENLEMELER 93 II. VERGİ HUKUKUNDA FAİLLİK VE CEZA SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 112 A. MÜKELLEF 113 a. Kanuni Mükellef 116 b. Aracı Mükellefler 117 c. Vergi Yüklenicisi 117 B. VERGİ SORUMLUSU 119 a. Kanuni temsilcilerin sorumluluğu 122 b. Vergi kesenlerin sorumluluğu 127 c. Başkalarının vergi ödevlerinden doğan sorumluluklar 128 ca)Mirasçılann sorumluluğu 128 cbjDevralanlarm Sorumluluğu 128 cc)Yapılan birtakım işlemlerden oluşan sorumluluk 129 cdjSerbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumlulukları 130 ce)İlan ve Reklâm İşi Yapanların Sorumlulukları 133 cf)Kefillerin Sorumluluğu 133 cgjDamga Vergisinde Sorumluluk 233 chjKatma Değer Vergisinde sorumluluk 134 VI cı)Karnesiz Hizmet Erbabı Çalıştıranların Sorumluluğu 136 C. VERGİ EHLİYETİ 136 D. TEMSİL 139 E. İSNAT KABİLİYETİ 142 F. CEZAİ - HUKUKİ EHLİYET 143 III. TÜRK CEZA KANUNU VE KABAHATLER KANUNU KAPSAMINDA VERGİ SUÇ VE CEZALARINDA FAİLLİK VE CEZA SORUMLULUĞU 145 A. TÜRK CEZA KANUNU AÇISINDAN 145 B. KABAHATLER KANUNU AÇISINDAN 149 IV. GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERDE VERGİ CEZA SORUMLULUĞU VE FAİLLİK 153 A. GERÇEK KİŞİLERDE CEZAİ EHLİYET-SORUMLULUK VE FAİLLİK 153 a. İdari Vergi Suçlarında Gerçek Kişilerin Failliği 154 b. Adli Vergi Suçlarında Gerçek Kişilerin Failliği 157 B. TÜZEL KİŞİLERDE CEZAİ EHLİYET-SORUMLULUK VE FAİLLİK 159 a. İdari Vergi Suçlarında Tüzel Kişilerin Failliği 163 b. Adli Vergi Suçlarında Tüzel Kişilerin Failliği 165 C. ADİ ORTAKLIKLARDA VE TÜZEL KİŞİLİĞİ OLMAYAN KURULUŞLARDA CEZAİ EHLİYET VE FAİLLİK 175 D. DAR MÜKELLEF KURUMLARDA CEZA EHLİYETİ VE FAİLLİK ..177 III. BÖLÜM TÜRK VERGİ CEZA HUKUKUNDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK I. İDARİ VE ADLİ NİTELİKTEKİ VERGİ SUÇLARINDA FAİLLİK VE DOLAYLI FAİLLİK YAKLAŞIMI 181 A. TÜRK CEZA KANUNU AÇISINDAN 182 a. Müşterek Faillik 182 b. Dolaylı Faillik 184 B. VERGİ USUL KANUNU AÇISINDAN 188 VII İDARİ NİTELİKTE VERGİ SUÇLARINDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 191 A. VERGİ ZİYAI SUÇLARINDA (Vergi Ziyaı Kabahati) FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 191 B. USULSÜZLÜK SUÇLARINDA (Usulsüzlük Kabahati)FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 208 a. Genel Usulsüzlük Fillerinde Fail ve Cezai Sorumluluk 210 b. Özel Usulsüzlük Fillerinde Fail ve Cezai Sorumluluk 217 ADLİ NİTELİKTE (CEZA HUKUKU KAPSAMINDAKİ) VERGİ SUÇLARINDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 232 A. KAÇAKÇILIK SUÇLARINDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 234 B. CEZADAN İNDİRİM HALLERİNE DAİR SUÇLARDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 247 C. VERGİ MAHREMİYETİNİ İHLAL SUÇUNDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 249 D. MÜKELLEFİN ÖZEL İŞİNİ YAPMA SUÇUNDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 256 E. HAYSİYET, ŞEREF ve HAKLARA TECAVÜZ SUÇUNDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 257 F. GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNDA FAİL VE CEZAİ SORUMLULUK 257 DİĞER KANUNLARDA YER ALAN VERGİ SUÇLARINDA FAİL VE CEZA SORUMLULUĞU 258 DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 269 KAYNAKÇA 275 DİZİN 295
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı