Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Vergi Hukukunda Değersiz Şüpheli Ve Vazgeçilen Alacaklar
Türk Vergi Hukukunda Değersiz Şüpheli Ve Vazgeçilen Alacaklar
İrfan BARLASS
Sayfa Sayısı
:
216
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786055373290
1.160,00
TL GİRİŞ Genel bir tarifle; malların ya da hizmetlerin ekonomik değer taşıyan başka nesneler ile kar elde etme amacıyla değiştirilmesi olarak tarif edile¬bilecek ticaret, insanlık tarihinde malın mal ya da emek ile değiştirilmesi yani takas yöntemiyle başlamış, ihtiyaçların çoğalması, çeşitlenmesi ve değişim aracı olarak paranın kullanılmasıyla birlikte toplumsal yaşamın ana unsurlarından biri olmuştur. Günümüzde ticari faaliyet, üretimden tüketime kadar geçen süreç içersinde tek tek sayılamayacak kadar çeşitli ve çoğu zaman iç içe geçmiş hukuki ilişkilerle sürdürülür ve bütün bu hukuki ilişkilerin ortak noktası, taraflar arasında bir borç- alacak ilişkisi doğuruyor olmasıdır. Bu ilişkide borç, yerine getirilmesi gereken yükümlülüğü, alacak da bu yükümlülü¬ğün yerine getirilmesini talep edebilme hakkını ifade eder. Borçlunun bu yükümlülüğü yerine getirebilecek ekonomik güçten yoksun kalması ya da alacaklının talebine rağmen yerine getirmekten ka¬çınması, alacağı şüpheli ya da değersiz bir alacak haline getirir ve alacaklı¬nın mal varlığını olumsuz etkiler. Bu olumsuz etkinin giderek alacaklıların da kendi yükümlülüklerini yerine getirebilecek ekonomik güçten yoksun kalması sonucunu doğuracağını nazara alan Kanun Koyucu, gerek alacağı değersiz ya da şüpheli hale gelen alacaklının kendisini gerekse kamu dü¬zenini koruyabilmek için çeşitli düzenlemeler yapma gereği duymuştur. Kamu hukuku boyutunda bu ihtiyacın somut sebebi Türk vergi sisteminin, ticari ve zirai faaliyetler için vergiyi doğuran olayı tahakkuk esasına bağlamış olmasıdır. Diğer bir anlatımla, ticari ve zirai faaliyetler neticesinde hesaben elde edilen gelirler, nakden elde edilmiş olmasalar bile vergiye konudurlar. Bu nedenle ticari ve zirai faaliyetlerle uğraşan mükellefler kendi varlıklarına gerçekten katılmamış değerler için dahi vergi öder konumdadırlar. Bu durum elbette mükellefler için ciddi bir olumsuzluktur. Kanun Koyucu bu noktada söz konusu vergisel yaklaşımın mükelleflere yönelik olumsuz etkisini gidermek için Değersiz ve Şüpheli Alacaklar müesseselerini ihdas etmiştir. Böylelikle bir alacağın Değersiz yahut Şüpheli Alacak kaydedilmesi suretiyle henüz nakden işletmenin varlığına girmemiş alacakların giderleştirilmesi mümkün kılınmıştır. Bir diğer söyleyişle mal yahut hizmeti oluşturabilmek için kendi iç bünyesinde çeşitli harcamalar yapmış ve fakat satmış olduğu mal ve hiz¬metin bedelini tahsil edememiş ve belki hiç tahsil edemeyecek alacaklı mükelleften bir de hesaben gelir elde ettiğinden bahisle vergi almak o mükellefin ekonomik olarak daha da güç duruma düşmesine sebebiyet verecektir. Bundan dolayı Kanun Koyucu, Vergi Usul Kanunu′nun 3. kitabının 3. kısmının ikinci bölümünde ve ′Alacaklarda ve Sermayede Amortisman" başlığı altında, hesaben tahsil olunduğu için işletmenin gelirleri arasına giren alacakların ya da ticari veya zirai faaliyet kapsa¬mında gelir elde edebilmek için yapılan ödemelerin, daha sonra oluşan nedenlerle tahsil edilmesinin imkansız veya şüpheli hale gelmesi halinde giderleştirilebilmelerine imkan tanıma gereği duymuştur. Bunun dışında, alacaklı tarafından konkordato ya da sulh yoluyla terk olunduğu için borçlu kayıtlarında kar halini alan alacaklar, Vazgeçilen Alacak karşılığı uygulamasıyla Vergi Usul Kanunu uyarınca belli bir süre vergiden bağışık tutulmuştur. Kanun Koyucunun buradaki öngörüsü de ekonomik olarak zor durumda olduğunu varsaydığı borçlu mükellefin üzerindeki vergi yükünü azaltmaktır. Yukarıda değindiğimiz bu müesseselerin incelendiği Türk Vergi Hu¬kukunda Değersiz, Şüpheli ve Vazgeçilen Alacaklar adlı çalışmamız dört bölümden meydana gelmiştir. İlk bölüm alacakların amortismanına ilişkin temel kavramlara ayrı¬lırken takip eden üç bölümde ise Değersiz, Şüpheli ve Vazgeçilen Ala¬caklar, konuyu işleyen bilimsel çalışmalardan ve ilgili yargı kararlarından yararlanılarak açıklanmaya çalışılacaktır. Ayrıca konuyla ilgili görüşleri¬miz ışığında uygulamaya yönelik bir takım öneriler ve eleştiriler de bu çalışma kapsamında paylaşılacaktır. Değersiz, Şüpheli ve Vazgeçilen Alacakların incelendiği bölümlerde öncelikle bu konulara ilişkin genel esaslar ve uygulanma koşulları aktarı¬lacak sonrasında ise tereddüt doğurmaya müsait özellik arz eden hallere ilişkin tartışmalara yer verilip kişisel değerlendirmelerimiz aktarılacaktır. Çalışmanın bütünü içersinde gereksiz tekrarlara yer vermemek için bölümler arasında göndermeler yapılması şeklinde bir yöntem benim¬senmiştir. ÖNSÖZ Türk Vergi Hukukunda Değersiz, Şüpheli ve Vazgeçilen Alacaklar isimli bu çalışmayı hazırlamaya bizi sevk eden ana etken bu konunun tüm boyutlarıyla bir Vergi Hukuku konusu olması ve uygulamada henüz sonuca bağlanmamış bir çok tartışmayı bünyesinde barındırmasıydı. Değersiz, Şüpheli ve Vazgeçilen Alacaklara ilişkin doktrinde ve yargı ka¬rarlarında yer alan hukuki tartışmalara, bu kitap vesilesiyle biz de dahil olmaya çalıştık ve görüşlerimizi paylaştık. Dileğimiz küçük de olsa bu alana bir katkı sağlayabilmiş olmaktır. Mensubu olduğum İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hu¬kuk Anabilim Dalı içersinde geçmişten bugüne tesis ettikleri mükemmel çalışma ortamı sebebiyle değerli hocalarım, kürsümüzün önceki başka¬nı Prof. Dr. Süheyl Donay′a ve mevcut başkanı Prof. Dr. Esra Ekmekçi Çalıcıoğlu′na buradan şükranlarımı sunuyorum. Kitabın hazırlanması sırasında kendi yoğun çalışmalarından za¬man ayırarak bir çok hususta benden yardımlarını esirgemeyen çalışma arkadaşlarım Arş. Gör. Dr. Erdem Ateşağaoğlu′na, Arş. Gör. Cengiz-han Hatipoğlu′na, Arş. Gör. Gamze Gümüşkaya′ya ve Arş. Gör. Altan Rençber′e teşekkür etmek benim için yerine getirilmesi zevkli bir borç¬tur. Aynı şekilde değerli ağabeyim Av. Bülent Gültekin ile arkadaşlarım Av. Gülşah Altmapa′nm ve Aynur Kurucu′nun bu çalışmanın tamamlan¬masında emekleri çoktur, kendilerine teşekkürlerimi sunuyorum. Çalışma, bir çok kitaptan ve makaleden yararlanılarak kaleme alın¬mıştır. Görüşlerine katıldığım, katılmadığım tüm kitapların ve makalele¬rin yazarlarına minnettarım. Kitabın basımını üstlenen ve en titiz bir biçimde gerçekleştiren On İki Levha Yayıncılık yetkilisi Erol Öze ve onun şahsında On İki Levha Yayıncılık çalışanlarına teşekkür ederim. Aileme, özellikle kendi hakkı olan zamanların kitaba ayrılmasını olgunlukla kabul eden oğlum Oktay Barlassa gösterdikleri anlayış ve verdikleri destek için çok teşekkür ediyorum. Çalışmanın ulaştığı sonuçların benimsenmesi bize mutluluk vere¬cek, getirilecek eleştiriler ise çalışmanın tamamlayıcısı olacaktır. Dr. İrfan Barlass Moda İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM DeğeRsİz, ŞÜpheLİ ve vazgeçİLeN aLaCakLaRLa İLgİLİ Bazı TeMeL kuRuM ve kavRaMLaR 1. BÖLÜM SUNUMU 5 2. ALACAK HAKKI 5 3. GENEL OLARAK AMORTİSMAN 6 3.1. ALACAKLARDA AMORTİSMAN 7 4. BİLANÇO VE BİLANÇO USULÜNDE DEFTER TUTULMASI.... 9 4.1. BİLANÇO ESASINDA TUTULACAK DEFTERLER 11 4.1.1. YEVMİYE DEFTERİ 12 4.1.2. DEFTERİ KEBİR 13 4.1.3. ENVANTER DEFTERİ 14 5. İŞLETME ESASI VE İŞLETME ESASINDA DEFTER TUTMA 16 6. TİCARİ VE ZİRAİ KAZANÇLARDA VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN TAHAKKUK ESASINA BAĞLI OLMASI 17 7. KARŞILIKLAR 20 İkİNCİ BÖLÜM DeğeRsİz aLaCakLaR 8. BÖLÜM SUNUMU 23 9. DEĞERSİZ ALACAK UYGULAMASINA İLİŞKİN GENEL ESASLAR 23 10. VERGİ USUL KANUNU UYARINCA DEĞERSİZ ALACAK KAYDETME KOŞULLARI 29 10.1. BİR YARGI KARARININ VARLIĞINA BAĞLI OLARAK ALACAĞIN DEĞERSİZ ALACAK HALİNE GELMESİ 31 10.1.1. HAKEM KARARLARI 40 10.2. ALACAĞIN TAHSİL EDİLEMEYECEĞİNE İLİŞKİN KANAAT VERİCİ BELGELER................................................................41 10.2.1. ACİZ VESİKALARI 42 10.2.2. YARGI ORGANLARINCA YAHUT İDARİ MERCİLERCE VERİLMİŞ BAZI BELGELER............................49 10.2.3. BORÇLUNUN GAİPLİĞİNE KARAR VERİLDİĞİNE İLİŞKİN HÜKÜM 51 10.2.4. ALACAKTAN VAZGEÇİLDİĞİNİ GÖSTEREN SÖZLEŞMELER 53 10.2.4.1. ALACAKTAN VAZGEÇİLEN SÖZLEŞMELERİN ŞARTA BAĞLI OLMASI SORUNSALI 57 10.2.5. KONKORDATO ANLAŞMASI 60 10.2.6. HAKLARINDA TANIMA KARARI VERİLMEMİŞ YABANCI MAHKEME VE YABANCI HEKEM KARARLARI 62 11. DEĞERSİZ ALACAĞIN ZARAR YAZILABİLECEĞİ DÖNEM. 63 12. DEĞERSİZ ALACAKLARIN DAHA SONRAKİ DÖNEMLERDE TAHSİL OLUNMASI 67 13. DEĞERSİZ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASIYLA İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR 67 13.1. İFLAS MASASINDAN TEMİN EDİLMİŞ İFLAS KAPANDIKTAN SONRA DAHİ ALACAKLARIN TAHSİL OLUNAMAYACAĞINI GÖSTERİR YAZILARIN VERGİ USUL KANUNU′NUN 322. MADDESİ UYARINCA KANAAT VERİCİ BELGE OLARAK KABUL EDİLİP EDİLEMEYECEKLERİ SORUNSALI 68 13.2. İDARİ MAKAMLARCA BORÇLUNUN KANUNİ TEMSİLCİSİNE ÖDEME EMRİ GÖNDERİLMESİNİN ALACAĞIN DEĞERSİZ ALACAK OLARAK KAYDINA İMKAN TANIMASI 70 13.3. ALACAK BORÇ İLİŞKİSİNİN KEFALET SEBEBİYLE YAPILAN BİR ÖDEMEDEN KAYNAKLANMASI HALİNDE TAHSİL OLUNAMAYAN KISMIN DEĞERSİZ ALACAK OLARAK KABULÜNÜN MÜMKÜN OLUP OLMADIĞI SORUNSALI 72 13.4. BİRLEŞME, DEVİR, BÖLÜNME VE NEVİ DEĞİŞİKLİKLERİ KARŞISINDA DEĞERSİZ ALACAK 79 13.5. İŞLETMEDEN ÇALINAN PARA VE VARLIKLAR İLE ÇALIŞANLARA VERİLEN ÖDÜNÇLERİN DEĞERSİZ ALACAK OLARAK KAYDEDİLİP KAYDEDİLEMEYECEĞİ 80 ÜçÜNCÜBÖLÜM ŞÜpheLİ aLaCakLaR 14. BÖLÜM SUNUMU 85 15. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASINA İLİŞKİN ESASLAR 86 15.1. BİLANÇO USULÜNE GÖRE DEFTER TUTULMASI 87 15.2. ALACAĞIN TİCARİ VE ZİRAİ KAZANCIN ELDE EDİLMESİ YAHUT FAALİYETİN SÜRDÜRÜLMESİYLE İLGİLİ OLMASI 88 15.2.1. MAL YAHUT HİZMET ALIMI İÇİN VERİLEN AVANSLARDAN KAYNAKLI ALACAKLAR İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILIP AYRILAMAYACAĞI SORUNSALI 91 15.3. ALACAĞIN TEMİNATSIZ OLMASI 98 15.3.1. ALACAKLININ KUSURU OLMAKSIZIN TEMİNATLARIN YİTİRİLMESİ YAHUT PARAYA ÇEVRİLEMEMESİ HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILIP AYRILAMAYACAĞI 101 15.3.2. ALACAKLININ TEMİNATTAN VAZGEÇMESİ HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASI 102 15.3.3. ALACAĞIN KEFİLDEN TAHSİL EDİLEMEMESİ. 104 15.3.4. DAVA AŞAMASINDA ALINAN İHTİYATİ TEDBİR KARARLARI İLE TAKİP SIRASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN HACİZLERİN VERGİ USUL KANUNU′NUN 323. MADDESİ BAĞLAMINDA TEMİNAT OLARAK KABUL EDİLİP EDİLMEYECEĞİ SORUNSALI 107 15.4. ALACAĞIN TAHSİLİNİN ŞÜPHELİ HALE GELMESİ.. 112 15.4.1. ALACAĞIN DAVA YAHUT TAKİP AŞAMASINDA BULUNMASI 112 15.4.2. ALACAĞIN YAPILAN PROTESTOYA VEYA YAZI İLE BİR DEFADAN FAZLA İSTENMESİNE RAĞMEN BORÇLU TARAFINDAN ÖDENMEMİŞ VE DAVA YAHUT İCRA TAKİBİNE DEĞMEYECEK DERECEDE KÜÇÜK OLMASI ŞARTI 125 15.4.2.1. ALACAĞIN YAPILAN PROTESTOYA VEYA YAZI İLE BİR DEFADAN FAZLA İSTENMESİNE RAĞMEN ÖDENMEMİŞ OLMASI 125 15.4.2.2. ALACAĞIN DAVA AÇMAYA YAHUT İCRA YOLUYLA TAKİP BAŞLATMAYA DEĞMEYECEK KADAR KÜÇÜK OLMASI 127 16. ŞÜPHELİ ALACAKLAR İÇİN DEĞERLEME GÜNÜNÜN TASARRUF DEĞERİNE GÖRE PASİFTE KARŞILIK AYRILABİLİR 128 17. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILACAK HESAP DÖNEMİ 131 18. KARŞILIK AYRILAN ŞÜPHELİ ALACAĞIN SONRADAN TAHSİL EDİLMESİ 139 19. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASIYLA İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR 140 19.1. KONKORDATO HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILIP AYRILAMAYACAĞI SORUNSALI 140 19.2. BORÇLUNUN İFLASI HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK UYGULAMASI 142 19.3. İFLASIN ERTELENMESİ KARARININ ŞÜPHELİ ALACAK UYGULAMASI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ 143 19.4. KAMU KURULUŞLARINDAN OLAN ALACAKLAR İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILIP AYRILAMAYACAĞI 151 19.5. ŞÜPHELİ ALACAĞIN GİDERLEŞTİRİLMESİ İÇİN KARŞILIK AYRILMASININ ZORUNLU OLUP OLMADIĞI SORUNSALI 154 19.6. İŞTİRAKLERDEN OLAN ALACAKLAR İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI UYGULAMASI 159 19.7. KATMA DEĞER VERGİSİNDEN KAYNAKLI ALACAKLARLA İLGİLİ OLARAK ŞÜPHELİ ALACAK UYGULAMASI 161 19.8. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNDEN KAYNAKLI ALACAKLAR İÇİN ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI UYGULAMASI 165 19.9. ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI UYGULAMASINDA KOLLEKTİF VE ADİ ŞİRKETLER İLE CİRO EDİLMİŞ SENETLERDEN OLAN ALACAKLARIN DURUMU 165 19.10. ALACAĞIN TEMLİKİ HALİNDE ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASI 169 19.10.1. FAKTÖRİNG İŞLEMLERİ NETİCESİNDE ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASI 175 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM vazgeçİLeN aLaCakLaR 20. BÖLÜM SUNUMU 177 21. VAZGEÇİLEN ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASINA İLİŞKİN ESASLAR 177 21.1. BİLANÇO ESASINDA DEFTER TUTULMASI 179 21.2. ALACAKTAN KONKORDATO VEYA SULH ANLAŞMASI SEBEBİYLE VAZGEÇİLMİŞ OLMASI 180 21.3. VAZGEÇİLEN ALACAĞIN ÜÇ YIL İÇERSİNDE ZARARLA YOK EDİLMEDİĞİ TAKDİRDE KAR HESABINA AKTARILMASI ZORUNLULUĞU 185 22. VAZGEÇİLEN ALACAK KARŞILIĞI AYRILACAK DÖNEM. 189 23. VAZGEÇİLEN ALACAK KARŞILIĞI AYRILMASIYLA İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR 191 23.1. ALACAKTAN VAZGEÇİLMESİYLE DOĞAN KARIN BİR KARŞILIK HESABINDA TAKİP EDİLMEKSİZİN ÜÇ YILLIK BEKLEME SÜRESİNDE VERGİDEN BAĞIŞIK TUTULUP TUTULAMAYACAĞI SORUNSALI 191 23.2. VAZGEÇİLEN ALACAK İÇİN KARŞILIK AYIRMIŞ OLAN İŞLETMENİN ÜÇ YIL DOLMADAN TASFİYESİ 192 SONUÇ 195 BİBLİOGRAFYA 201
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı