Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Ticaret Hukukunda Hukuki Görünüş Nazariyesi ( Ticari İşletme Bakımından Uygulama )
Türk Ticaret Hukukunda Hukuki Görünüş Nazariyesi ( Ticari İşletme Bakımından Uygulama )
Hüseyin ÜLGEN - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
233
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2005
ISBN NO
:
9799758875411
350,00
TL ÖNSÖZ Türk Ticaret Hukuku′nda Hukuki Görünüş Nazariyesi (Ticari işletme Bakımından Uygula¬ma) başlığını taşıyan bu kitap doçentlik tezimizdir. 1975 Yılında teksir halinde basılmış ve istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı′na sunulmuştur. Prof. Dr. Reha Poroy (Başkan) - Prof. Dr. Yaşar Karayalçm - Prof. Dr. Ali Bozer - Prof. Dr. Sait Kemal Mimaroğlu - Prof. Dr. Oğuz Imregün′den oluşan jüri tarafından başarılı bulunmuş ve oybirliği ile kabul edilmiştir. Uzun zamandan beri; istanbul 8. Asliye Ticaret Mahkemesi eski Başkanı Gürhan Ayan, is¬tanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Devletler Özel Hukuku Anabilim Dalı eski Başkanı Prof. Dr. Gülören Tekinalp, istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abuzer Kendigelen; tezin kitap halinde basılması için ısrarda bulunmuşlardır. Ni¬hayet, istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Dr. Suat Sarı aynı konuda teşvikte bulunmuş ve basım işlerinde kendisinin yardımcı olacağı sözünü vermiştir. Bu ısrar ve teşvik karşısında tezin tıpkıbasımını yapmaya karar vermiş ve bunu gerçekleştir¬miş bulunuyoruz. Israr ve teşvikleri ile bu kitabın yayımlanmasını sağlamış olan ve isimlerini yu¬karıda andığım güzide hukukçulara içten teşekkürlerimi sunuyorum. Tezin basımı, tıpkıbasım olarak gerçekleştiği için o zaman kullandığımız dil aynen muhafaza edilmiş, sadeleştirme yapılmamıştır. Aynı biçimde, kaynakçaya (bilimsel eserlere - kararlara) o günkü haliyle yer verilmiş; güncelleştirmeye gidilmemiştir. Burada önem arzeden; tezde anılan bazı mevzuatın (örneğin, Türk Medeni Kanunu, Türk Tica¬ret Sicili Tüzüğü gibi...) değişmiş olmasıdır. Bu bakımdan eski mevzuat yanında yeni mevzuat paran¬tez içinde gösterilmiş; böylece yeni yasal düzenlemeye (-zorunluluk olduğu için-) işaret edilmiştir. Türkiye′de hukuki görünüş nazariyesinin ilk defa ele alındığı bu kitabın ana sistematiği şöyle izah edilebilir: ilk başta hukuki görünüş kavramı izah edilmiş, hukuki görünüşün korunmasına iliş¬kin uygulama örnekleri gösterilmiş, tarihçe açıklanmış, korumanın sonuçlarına değinilmiş ve huku¬ki görünüşün/dış görünüşün korunması ilkesinin benzer kavramlardan farkı ortaya konulmuştur (Gi¬riş). Daha sonra, hukuki görünüşün korunmasını izah eden nazariyeler (Birinci Bölüm) üzerinde du¬rulduktan sonra, Kanunda yer alan (yazılı) münferit hukuki görünüş halleri ele alınmıştır (ikinci Bö¬lüm). Münferit hukuki görünüş hallerinin incelenmesi, bir yandan Kanunda belirli hallerde hukuki görünüşün korunmuş olduğunu göstermekte, diğer yandan hukuki görünüşün hangi koşullar altında korunmuş olduğu konusunda ipuçları vermektedir. Bu ipuçlarından hareketle hukuki görünüş naza¬riyesinin uygulama şartlan saptanmıştır (Üçüncü Bölüm). Bu bağlamda; 1° hukuki görünüş olgusu; 2° isnad problemi; 3° nedensellik bağı; 4° iyiniyet şartı üzerinde durulmuştur. Özellikle vurgulanmalıdır ki: iyiniyet unsurunun varlığı hukuki görünüş olgusunun yoğunlu¬ğu ile ilintili tutulmuş; hukuki görünüş olgusunun yoğunluğunu yitirdiği ölçüde iyiniyet unsurunun varlığı zorunlu görülmüştür. Hukuki görünüş olgusunun yoğunluğu oranında iyiniyet unsuruna ge¬rek olmaması, hukuki görünüşün korunması ile iyiniyetin korunması kavramlarının birbirinden farklı olduğunu kanıtlamak bakımından işlevseldir. Son olarak, (kanunda yer alan) münferit huku¬ki görünüş hallerinin incelenmesinden yola çıkarak saptanmış olan hukuki görünüş unsurlarının var olduğu sair hallerde, kanunda açık bir hüküm olmasa dahi, hukukun, özellikle Ticaret Hukukunun adalet, yerindelik ve işlem güvenliği gibi isterlerinin zorunlu kıldığı hallerde hukuki görünüşün ko¬runması gerektiği genel bir hukuk ilkesi olarak kabul edilmiştir (Sonuç). * * * Kitap doçentlik tezi olarak Zürich Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nde hazırlanmış; İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi′ne sunulmuştur. Zürich Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nde çalışma yapmak olanağı, İsviçre Hükümeti′nce sağ¬lanan bir burs sonucu gerçekleşmiştir. Bu nedenle Yabancı Öğrenciler Federal Burs Komisyonu′na (Eidgenössische Stipendiumkommission für Auslaendische Studierende) teşekkür ediyorum. İstan¬bul Üniversitesi Hukuk Fakültesi′ne tahsis edilen bursun bana verilmesi kararını ittihaz eden Fa¬kültemizin o zamanki Dekanı Prof. Dr. Reha Poroy′a ve Yönetim Kurulu Üyelerine, özellikle Prof. Dr. Oğuz îmregün′e şükranlarımı sunuyorum. Tez, isviçre′de Prof. Dr. Arthur Meier-Hayoz nezaretinde hazırlanmıştır. Kendisini birkaç yıl evvel kaybettiğimiz Prof. Dr. Meier-Hayoz′u saygıyla anıyorum. Bu bağlamda Federal Burs Komis¬yonu ′nun Zürich Üniversitesi Temsilcisi merhum Prof. Dr. Hanspeter Hartmann ile Federal Yüksek Teknik Okul ve Zürich Üniversitesi Öğrencileri Danışma Merkezi Yöneticisi merhume Annemaria Kerkhoven′ı sevgi, saygı, şükran duygulan ile yadediyorum. Yine, Zürich Üniversitesi Hukuk Fakül¬tesi′nde çalışma yaptığımız yıllarda yakın ilgisini gördüğüm Prof. Dr. Max Keller′i sevgi ve saygı ile belirtmek isterim. Bir tür öğrencilik yıllarının artık çok geride kalmış güzel hatıraları içinde yer alan değerli ar¬kadaşlarım (-alfabetik sıra ile-) Prof. Dr. Halil Cin, Prof. Dr. Şafak N. Erel, Michael Gebhard Eugster, Ferdinand HUrlimann, Urs Krumnıenacher, Dr. Valentin Landmann, Prof. Dr. Aydın Zevkliler ve Prof. Dr. Dieter Zobl gönlümde müstesna yerlerini her zaman koruyorlar. Bir kimse için yabancı bir ülkede uzun yıllar çalışma yapmanın çok zevkli olduğu kadar, çok zahmetli yanı olduğunu da bu deneyimi yaşamış olanlar bilir. Tek bir "gurbet" sözcüğü öyle sanı¬yorum her şeyi anlatmaya yeter... O duygu dolu günler içinde size ne sunacağı belli olmayan gele¬ceğe doğru koşarken ve sadece "insan"a muhtaç olduğunuz bir evrede Size el uzatanlar ne değerli, ne güzel insanlardır. Merhum Prof. Dr. Bruno von Büren bilimsel değerini yüce gönlü ile taçlan¬dırmış müstesna bir hoca ve dost idi, benim için... Hiçbir zaman unutmayacağım... Kitabın basım ve yayım işini gerçekleştiren Vedat Kitapçılık Yayın ve Dağıtım Ltd. Şti.′ne ve Vedat Carbaş ile dizgiyi gerçekleştiren Sami Abbas′a teşekkür ederim. Verdiği sözü gereği gibi tu¬tarak, yoğun çalışma ortamı içinde kitabın basımının her aşamasında içtenlikli sevgi ve özveri ile yar¬dımcı olan sevgili Kardeşim Suat′a (Dr. Sarı) ne kadar teşekkür etsem azdır. Sağolsun, varolsun... Önsöz′ün sonunda akademik hayatımı kendilerine borçlu olduğum iki değerli ve güzide insanı her zaman olduğu gibi bir kez daha anmak istiyorum: Prof. Dr. Reha Poroy ve Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman... Benim yazarı olduğum bir kitabın Onlara ithaf edilmesinden daha doğal ne olabilir? Prof. Dr. Hüseyin Ülgen İstanbul / Teşvikiye, Haziran 2006 İÇİNDEKİLER Sayfa Atıf yapılan ve kısaltılarak gösterilen eserler X Kısaltmalar XX GİRİŞ I. KAVRAM VE TERMİNOLOJİ 1 1. Kavram 1 2. Terminoloji 9 II. UYGULAMA ÖRNEKLERİ 10 III. TARİHÇE 13 1. Babil ve Yunan hukukları 14 2. Roma hukuku 15 3. Cermen hukuku 17 IV. HUKUKÃ� GÖRÜNÜŞÜN SONUÇLARI 18 1. Genel olarak 18 2. Ortak özellikler 21 a. ifa menfaati 21 b. Sanki gerçekmiş gibi işlem görme 22 c. Sürekli etki 22 d. Yansıma sonucu olma 23 V. HUKUKÃ� GÖRÜNÜŞÜN MAHÃ�YETl VE ÖZÜ (Benzer kavramlardan ayırtedilmesi - Sınırlandırılması) 24 1. Hukuki görünüşü başka kavramlar ile izah etmek isteyen görüşler 24 a. Hukuki görünüş ve iyiniyetin korunması 25 b. Hukuki görünüş ve iş (alışveriş) hayatındaki güvenliğin korunması 26 c. Hukuki görünüş ve dış (harici) olgulara güvenin korunması 26 d. Hukuki görünüş ve bireyin sınırlı kavrama yeteneğinin korunması 28 2. Başka kavramları hukuki görünüş ile izah etmek isteyen görüşler 29 a. Faraziye ve hukuki görünüş 29 b. Karine ve hukuki görünüş 30 c. Culpa in contrahendo ve hukuki görünüş 31 VI. İNCELEMENİN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI-PLAN 32 BİRİNCİ BÖLÜM HUKUKİ GÖRÜNÜŞÜN KORUNMASINI İZAH EDEN NAZARİYELER (HUKUKİ GÖRÜNÜŞ NAZARİYELERİ) § 1. TOPLU BAKIŞ (Türk/İsviçre/Alman Doktrin ve İçtihadında Durum) 35 I. GENEL OLARAK 35 II. MES′ELENİN GÜVEN NAZARİYESİ İÇİNDE ELE ALINMASI İLE İLGİLİ PROBLEMLER 38 § 2. NAZARİYELER VE DEĞERLENDİRME 40 I. WELLSPACHER 40 II. MEYER 42 III. OERTMANN 45 IV. MÜLLER-ERZBACH 47 V STOLL 50 VI. COING 53 VII.CANARIS 61 §3. SONUÇ 70 Ã�KlNCl BÖLÜM KANUNDA YER ALAN (YAZILI) MÜNFERİT GÖRÜNÜŞ HALLERİ § 1. TTK. m. 14/11 ANLAMINDA TACİR SAYILMA (GÖRÜNÜŞTE TAClR, SCHEINKAUFMANN) 72 I. TANIM 73 II. MUHTELİF HALLER 77 1. TTK. m. 14/11, 2: Tescile dayanan tacir sıfatı 77 2. TTK. m. 14/11, 1: İlâna dayanan tacir sıfatı 91 3. TTK. m. 14/11 ve TTK m. 39/11 94 III. ALMAN HUKUKUNDAKİ "DAVRANIŞA DAYANAN TACÃ�R" SIFATI (Kaufmann Kraft Auftretens) 97 1. Genel olarak 97 2. Staub′un "Davranış" (Gestion) nazariyesi 97 IV.TTK. m. 14/111 HÜKMÜ 103 § 2. TTK. m. 122 ve TBK. m. 453/111 ANLAMINDA TEMSÃ�L YETKİSİ - GÖRÜNÜŞTE TEMSİL YETKlSl (=SCHEINVOLLMACHT) 104 I. GÖRÜNÜŞTE TEMSİL YETKlSl İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER 105 1. İç ve dış temsil yetkisi kavranılan 107 2. Görünüşte temsil yetkisi ne vakit söz konusu olur? (Görünüşte temsil yetkisinin meydana gelmesi) 108 a. Alman Hukukunda 108 b. Türk ve İsviçre Hukukunda 111 II. TEMSİL YETKİSİ KONUSUNDA HUKUKİ GÖRÜNÜŞÜ KORUMANIN PRAETER LEGEM GELİŞTİRİLMESİ VE GÖRÜNÜŞTE TEMSİLİN ÇEŞİTLERİ - DEĞERLENDİRME 115 1. Temsil yetkisi konusunda hukuki görünüşü korumanın praeter legem geliştirilmesi 115 2. Görünüşte temsilin çeşitleri 116 a. Belirli davranışlara katlanma suretiyle temsil yetkisi (Katlanma temsili, Duldungsvollmacht) 116 b. Dış görünüşe göre mevcut farzedilen temsil yetkisi (Anscheinsvollmacht) 117 c. Değerlendirme 118 III. TİCARET HUKUKUNDA GÖRÜNÜŞTE TEMSlL YETKİSİ Ã�LE İLGİLİ HÜKÜMLER MEYANINDA ZİKREDİLMESİ GEREKEN HÜKÜMLER OLARAK TTK. m. 122/2 ve TBK. m. 453/III 120 A. TTK. m. 122/2 uyarınca acentenin sözleşme yapma konusunda haiz olduğu temsil yetkisi 120 B. TBK. m. 453/III uyarınca satış mağazası memur ve müstahdemlerinin mutad satım muameleleri (işlemleri) ile ilgili olarak haiz oldukları temsil yetkisi 127 IV. GÖRÜNÜŞTE TEMSİLİN DOGMATİK İZAHI 137 1. Genel olarak 137 2. Muhtelif görüşler ve değerlendirme 137 a. Zımni temsil yetkisi verme görüşü 137 b. Kuralsal etki yaratan tipikleştirilmiş beyanlar görüşü 139 c. Culpa in contrahendo görüşü 141 d. ihmal dolayısiyle kusurlu irade beyanı görüşü 142 e. Sözleşme Hukukunun iki yönlülüğü görüşü 143 3. Sonuç 145 § 3. TİCARET SİCİL KAYITLARININ YARATTIĞI (HUKUKİ) GÖRÜNÜŞ VE KORUNMASI -TTK. m. 39, 201/IV ve TBK. m. 452/11 HÜKÜMLERİ (REGISTERSCHEIN) 146 I. GENEL OLARAK 146 II. "SİCİLE İTİMAT′IN KABUL EDİLMEMİŞ OLMASI VE NEDENLERİ 148 III. ALMAN HUKUKUNDAKİ UMUMA KARŞI BEYAN NAZARİYESİ 153 IV. TÜRK HUKUKUNDAKİ GENEL DURUM VE DEĞERLENDİRME 159 V. TİCARET SİCİLİNİN ALENİYET FONKSİYON (TTK. m. 39 ve Hukuki Görünüş Etkisi) 162 1. Genel olarak 162 2. Aleniyetin olumsuz etkisi (TTK. m. 39/11, HGB. § 15/1) 162 3. Aleniyetin olumlu etkisi (TTK. m. 39/1, HGB. § 15/11) 166 4. Sicile kaydın kurucu (yapıcı) etkiyi haiz olduğu hallerde durum 170 5. Dayandığı hukuki sebep sakat (hükümsüz) olan kayıtlann haiz olduğu etki 172 VI. OLUMLU ALENİYETİN SONUCU OLARAK "SlClLE İTİMAT" İLKESİ BAKIMINDAN VARILAN SONUÇ 173 § 4. TEYlD MEKTUBUNA KARŞI SUSMA (SCHVVEIGEN AUF BESTÂTIGUNGSSCHREIBEN) 176 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HUKUKÃ� GÖRÜNÜŞ NAZARİYESİNİN UYGULANMA ŞARTLARI § 1. HUKUKİ GÖRÜNÜŞ OLGUSU 181 I. GENEL OLARAK 181 II. MUHTELİF OLGULARIN GRUPLAŞTIRILMASI (Hukuki görünüş olguları ile ilgili çeşitli ayırımlar) 182 A. Türlerine göre hukuki görünüş olguları 182 B. Meydana geliş biçimlerine göre hukuki görünüş olguları 185 1. Yapay olgular (Künstliche Tatbestânde) 185 2. Doğal olgular (Natürliche Tatbestânde) 187 C. Etki derecelerine (Yoğunluklarına) göre hukuki görünüş olguları 188 III. HUKUKİ GÖRÜNÜŞ OLGULARININ TESPİTİ VE ETKl ALANLARININ ARAŞTIRILMASI 189 IV. MUHTELİF OLGULARIN HUKUKİ GÖRÜNÜŞ ETKİSİ VE BUNUN ORTADAN KALDIRILMASI - HUKUKİ GÖRÜNÜŞ ETKlSİNÃ�N SİLİNMESİ İLE İLGİLİ BAZI PROBLEMLER 190 V "LEGITIMATION" NAZARİYESİ (Legitimationstheorie) 197 § 2. İSNAD PROBLEMİ 199 I. GENEL OLARAK 199 II. KAVRAM - BAĞLAMA İLKESİ VE ISNAD PRENSlBl; MUHTELİF SINIRLANDIRMALAR 200 III. BAĞLAMA İLKESİ VE ISNAD PRENSİBİNİN KRİTERLERİ 205 IV. KUSUR İLKESİ (Verschuldensprinzip) 207 V. YOL AÇMA İLKESİ (Veranlassungsprinzip) 211 VI. RİZİKO İLKESİ (Risikoprinzip) 216 § 3. NEDENSELLİK BAĞI 217 I. GENEL OLARAK 217 ıı. HUKUKİ GÖRÜNÜŞ OLGUSU HAKKİNDA BİLGİ SAHİBİ OLMA 218 III. BELİRLİ DAVRANIŞ (İŞLEM YAPMA) ZORUNLUĞU 224 IV. NEDENSELLİK BAĞI VE İSPATI (Nedensellik ve hukuki görünüş) 226 1. Kanunda yer alan (yazılı) hukuki görünüş halleri 227 2. Kanunda yer almayan (yazılı olmayan) hukuki görünüş halleri 228 § 4. IYİNİYET ŞARTI 229 I. GENEL OLARAK 229 II. KANUNDA YER ALAN (YAZILI) HUKUKİ GÖRÜNÜŞ HALLERİ BAKIMINDAN DURUM 230 III. HUKUKİ GÖRÜNÜŞ OLGUSUNUN YOĞUNLUĞU VE İYİNİYETİN MEVCUDİYETİ IÇlN ARANILAN ŞARTLAR 231 IV SONUÇ 232
© Copyright 2023
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı