Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Pozitif Hukuku'nda ve Avrupa İnsan Hakları Hukuku'nda Özgürlük ve Güvenlik Hakkı
.jpg){kind=small}
Türk Pozitif Hukuku'nda ve Avrupa İnsan Hakları Hukuku'nda Özgürlük ve Güvenlik Hakkı
Betül KALYONCU
200,00
TL
Özgürlük ve güvenlik hakkının sınırlandırılabilmesi insan hakları hukuku belgelerinde bazı ölçütlere bağlanmıştır. Bahsi geçen sınırlandırma ölçütlerinin daha da sıkı olarak ele alındığı belgelerden biri Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’dir. AİHS’de, kişi özgürlüğünün tek tek hangi hallerde sınırlandırılabileceği detaylı şekilde düzenlenmiştir. Yapılan bu düzenlemenin neticesinde ise, meşru görülen bu sınırlandırma ölçütlerinin haricinde kişinin özgürlüğünden yoksun bırakılmasının önüne geçilmeye çalışılmıştır.
AİHS’in 5. maddesinde yer alan özgürlük ve güvenlik hakkının korunması için, AİHM de söz konusu hakka ilişkin olarak verdiği kararlarla sınırlandırmanın hukukiliğine ilişkin bazı standartlar belirlenmiştir. Türkiye’nin AİHS’e taraf olmasının bir sonucu olarak, ulusal hukukta özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin düzenlemelerin yani koruma tedbirlerinin Sözleşme’nin ilgili maddesine ve AİHM’in içtihatlarında belirlemiş olduğu standartlara uygun olması gerekmektedir. AİHS ile uyumlu koruma tedbirlerine ulaşabilmek için ise, kanun koyucunun bazı değişikliklere gittiği ve Sözleşme’ye aykırılık teşkil edebilecek hükümleri yeri geldiğince yeniden düzenlediği görülmektedir. Ancak sadece bu değişikliklerin yapılmasının, tek başına yeterli olmayacağı açık olup; ayrıca mevzuattaki hükümlerin uygulamaya yansıtılması da, AİHS standartlarına uyum sağlama bakımından önemlidir. Türk pozitif hukukundaki düzenlemelerin AİHS ile olan uyumunun ortaya konması amacı da bizi böyle bir çalışma yapmaya yöneltmiştir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.............................................................................................................. V
ÖZET...............................................................................................................VII
ABSTRACT......................................................................................................VIII
İÇİNDEKİLER.....................................................................................................IX
KISALTMALAR LİSTESİ......................................................................................XV
GİRİŞ................................................................................................................. 1
BİRİNCİ BÖLÜM
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK
HAKKINA İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE
I. HAK........................................................................................................5
II. İNSAN HAKLARI......................................................................................7
III. ÖZGÜRLÜK...........................................................................................10
IV. GÜVENLİK.............................................................................................11
V. ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI..........................................................13
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI HUKUKU’NA İLİŞKİN TEMEL BELGELERDE
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI
I. İNSAN HAKLARI HUKUKUNA İLİŞKİN ERKEN DÖNEM BELGELERDE
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI..........................................................15
II. ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI HUKUKU BELGELERİNDE ÖZGÜRLÜK VE
GÜVENLİK HAKKI..................................................................................20
A. Birleşmiş Milletler Örgütü Ekseninde.............................................20
1. Evrensel İnsan Hakları Bildirisi.................................................21
2. Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi.......................................223. Herhangi Bir Biçimde Alıkonulan Ya da Hapsedilen Tüm
Kişilerin Korunması İçin İlkeler.................................................25
4. Hapsetme Dışı Önlemler Hakkında Birleşmiş Milletler Asgari
Standartlar Kuralları(Tokyo Kuralları)......................................26
5. Küçükler Bakımından Adaletin Yürütümü Hakkında Birleşmiş
Milletler Asgari Standart Kuralları(Pekin Kuralları)..................26
6. Ceza Adaleti Sistemi İçindeki Çocuklar Hakkında Eylem
Programı İçin Rehber Kurallar..................................................27
B. Amerikan Devletleri Örgütü Ekseninde..........................................27
1. Amerikan İnsan Hakları ve Ödevleri Bildirisi............................28
2. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi.........................................29
C. Afrika Birliği(Örgütü) Ekseninde.....................................................31
1. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı......................................31
D. Avrupa Konseyi Örgütü Ekseninde.................................................32
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi.............................................32
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek Birinci Protokolde
Tanınmış Bulunan Haklardan ve Özgürlüklerden Başka Haklar
ve Özgürlükler Tanıyan 4 Numaralı Protokol...........................35
3. İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesi’nin 7
Numaralı Protokolü..................................................................36
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE VE
AİHM İÇTİHATLARI IŞIĞINDA ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI
I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NDE ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK
HAKKININ MUHTEVASI.........................................................................37
A. Genel Olarak...................................................................................37
B. Özgürlükten Yoksun Bırakma Kavramı............................................42
C. Özgürlükten Yoksun Bırakmanın Şartları........................................44
1. Hukuka Uygunluk Şartı.............................................................44
2. Sözleşmede Belirtilen Sınırlandırma Sebeplerine Uygunluk
Şartı..........................................................................................46
D. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Özgürlük ve Güvenlik
Hakkının Sınırlandırılabileceği Haller..............................................46
1. Kişinin Yetkili Mahkemenin Verdiği Mahkûmiyet Kararı Üzerine
Hapsedilmesi............................................................................47
XIIa. Mahkûmiyet Kararı............................................................47
b. Yetkili Mahkeme................................................................48
c. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme.....................49
2. Mahkeme Kararına Riayetsizlik Nedeniyle Ya da Yasal Bir
Yükümlülüğün Yerine Getirilmesi Amacıyla Kişinin Tutulması 54
a. Mahkeme Kararına Riayetsizlik Nedeniyle Tutma............54
b. Yasal Bir Yükümlülüğün Yerine Getirilmesi Amacıyla Tutma
...........................................................................................55
c. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme.....................56
E. Kişinin Suç İşlediği Hususunda Makul Şüphe Bulunması Nedeniyle
Yetkili Mercii Önüne Çıkarılmak Üzere Tutulması..........................59
1. Genel Olarak............................................................................59
2. Yetkili Mercii............................................................................60
3. Makul Şüphe............................................................................61
4. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme............................64
II. ÖZGÜRLÜĞÜNDEN YOKSUN BIRAKILAN KİŞİLERİN SAHİP OLDUĞU
HAKLAR................................................................................................68
A. Genel Olarak...................................................................................68
B. Derhal Bilgilendirme Hakkı.............................................................69
1. Genel Olarak............................................................................69
2. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme............................71
C. Derhal Hâkim ya da Yasal Olarak Yargılama Yetkisine Sahip Diğer
Bir Görevlinin Önüne Çıkarılma, Makul Sürede Yargılanma ve
Salıverilme Hakkı.............................................................................74
1. Genel Olarak............................................................................74
2. Derhal Hâkim veya Yargılama Yetkisine Sahip Görevlinin
Önüne Çıkarılma Hakkı.............................................................75
3. Makul Sürede Yargılanma Hakkı..............................................76
4. Salıverilme Hakkı......................................................................79
5. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme............................80
D. Tutulmanın Hukukilik Denetimi İçin Mahkemeye Başvurma Hakkı
........................................................................................................86
1. Genel Olarak............................................................................86
2. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme............................90
E. Tazminat Hakkı................................................................................93
XIII1. Genel Olarak............................................................................93
2. AİHM Kararları Bakımından Değerlendirme............................95
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK POZİTİF HUKUKU’NDA
ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI
I. ANAYASAL DÜZLEMDE ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI......................97
A. Anayasal Belgelerde Özgürlük ve Güvenlik Hakkı...........................98
1. 1856 Tarihli Islahat Fermanı....................................................98
2. 1875 Tarihli Adalet Fermanı.....................................................98
B. Anayasalarda Özgürlük ve Güvenlik Hakkı......................................99
1. 1876 Anayasası........................................................................99
2. 1924 Anayasası......................................................................101
3. 1961 Anayasası......................................................................102
4. 1982 Anayasası......................................................................104
II. YASAL DÜZLEMDE VE DİĞER MEVZUATTA ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK
HAKKI.................................................................................................108
A. Genel Olarak.................................................................................108
1. Koruma Tedbiri Kavramı........................................................110
a. Yakalama.........................................................................114
aa) Genel Olarak.............................................................114
bb) İdari Yakalama- Adli Yakalama Ayrımı......................116
cc) Yakalama Şartları......................................................120
(1) Herkes Tarafından Yakalama Yapılması.............121
(2) Kolluk Tarafından Yakalama Yapılması..............124
(3) Şikâyete Bağlı Suçlarda Şikâyetin Gerçekleşmesi
...........................................................................127
dd) Yakalanan Kişi Hakkında Yapılacak İşlemler.............128
(1) Kaba Üst Araması, Kanuni Hakların Bildirilmesi Ve
Savcının Bilgilendirilmesi...................................128
(2) Kişinin Yakınlarına Ve İlgililere Yakalamanın
Bildirilmesi.........................................................131
(3) Yakalama Tutanağının Düzenlenmesi ve Yakalama
İşleminin Denetimi.............................................132
XIVee) Yeniden Yakalama Yasağı.........................................133
ff) Özel Yakalama Halleri...............................................134
gg) Yüksek Yargı Organları Kararları Bakımından
Değerlendirme..........................................................137
b. Gözaltı.............................................................................143
aa) Genel Olarak.............................................................143
bb) Gözaltı Şartları..........................................................144
cc) Gözaltı Süresi............................................................146
dd) Gözaltı Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler.................151
ee) Kişinin Yakınlarına Gözaltının Bildirilmesi................154
ff) Gözaltı Kararının Denetimi.......................................155
gg) Gözaltına Alınan Kişinin Derhal Hâkim Önüne
Çıkarılması................................................................156
hh) Yeniden Gözaltına Alma Yasağı................................159
ii) Gözaltı Sürelerinin Mahkûmiyetten Mahsup Edilmesi
..................................................................................160
jj) Özel Gözaltı Halleri...................................................161
kk) Yüksek Yargı Organları Kararları Bakımından
Değerlendirme..........................................................164
c. Tutuklama.......................................................................169
aa) Genel Olarak.............................................................169
bb) Tutuklamanın Şartları...............................................171
(1) Şüpheli veya Sanığın Huzurda Bulunması..........173
(2) Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Suç Şüphesinin
Bulunması..........................................................174
(3) Bir Tutuklama Nedeninin Varlığı........................176
(i) Kaçma Şüphesi............................................177
(ii) Şüpheli ya da Sanığın Davranışları..............178
(iii) Tutuklama Sebeplerinin Varsayılabileceği
Haller...........................................................180
(4) Muhakeme Şartının Gerçekleşmesi...................183
(5) Tutuklamanın Ölçülü Olması.............................184
(6) Tutuklama Yasağının Olmaması........................186
(7) Sanığa Güvence Belgesi Verilmemiş Olması......188
XV(8) Hâkim veya Mahkeme Tarafından Verilmiş Bir
Tutuklama Kararının Bulunması........................188
cc) Tutuklamanın Kişinin Yakınlarına Bildirilmesi..........192
dd) Tutuklama Kararının Yerine Getirilmesi...................193
ee) Tutukluların Hakları ve Kısıtlayıcı Önlemler.............195
ff) Tutuklama Kararına İtiraz.........................................197
gg) Tutuklama Süreleri...................................................199
hh) Tutuklama Kararının Geri Alınması...........................204
ii) Tutuklama Kararının Gözden Geçirilmesi.................206
jj) Tutuklulukta Geçen Sürenin Cezadan Mahsubu......208
kk) Yüksek Yargı Organları Kararları Bakımından
Değerlendirme..........................................................209
d. Adli Kontrol.....................................................................218
aa) Genel Olarak.............................................................218
bb) Adli Kontrol Şartları..................................................221
cc) Adli Kontrol Yükümlülükleri......................................224
dd) Adli Kontrol Kararı....................................................227
ee) Adli Kontrol Kararının Değiştirilmesi ve Sona Ermesi
..................................................................................229
ff) Adli Kontrol Kararına İtiraz.......................................230
gg) Adli Kontrol Tedbirlerine Uymama...........................231
hh) Adli Kontrol Tedbirlerinin Güvenceye Bağlanması...232
ii) Yüksek Yargı Organları Kararları Bakımından
Değerlendirme..........................................................234
B. Özgürlük ve Güvenlik Hakkının Hukuka Aykırı Olarak
Sınırlandırılması Nedeniyle Kişinin Tazminat Hakkı......................237
1. Genel Olarak..........................................................................237
2. Tazminat Nedenleri................................................................240
3. Tazminat İstemenin Koşulları.................................................242
4. Tazminatın Geri Alınması.......................................................244
5. Tazminat İsteyemeyecek Kişiler.............................................246
6. Yüksek Yargı Organları Kararları Bakımından Değerlendirme
...............................................................................................247
C. AİHM’in Türkiye Hakkında Vermiş Olduğu Kararların İstatistiksel
Olarak Değerlendirilmesi..............................................................251
XVID. Genel Değerlendirme....................................................................254
SONUÇ........................................................................................................... 271
YARARLANILAN KAYNAKLAR..........................................................................275
XVII
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı