Türk Medeni Hukukunda Kayyımlık
Türk Medeni Hukukunda Kayyımlık
Mustafa Alper GÜMÜŞ - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
368
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9758875574
TEŞEKKÜR Bu kitabın oluşum aşamalarında bana yardım eden herkese borçluyum. İhtiyacım olan bir kısım eserlerin gerek yurt dışından gerekse yurt içinden sağlanma¬sı sırasındaki yardımları nedeniyle, değerli dostum Marmara Üniversitesi Hukuk Fa¬kültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı öğretim üyesi Yrd.Doç.Dr.Faruk ACAR′a, ha¬len çalışmakta olduğum Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi araştırma görevlile¬rinden Bilge ERTAN′a ve arkadaşım Nihal AHİOGLU′na öncelikle teşekkür ederim. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof.Dr.Haluk KABAALIOGLU′na bu kitabın yazıldığı dönemde, üzerimdeki yükleri azaltmaya yönelik koruyucu gay¬retleri için teşekkürler ederim. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Bölümü Başkanı Prof.Dr. Ab-dülkadir ARPACIya sıkıştığım noktalardaki yol göstericiliği için teşekkürlerimi su¬narım. Sevgili eşim Yrd.Doç.Dr.Aynur GÜMÜŞ′e bu kitabın şimdi ve burada olabilirliğinin sebebi olarak sağladığı huzurlu hayat, koşulsuz destek ve sevgisi için gönülden te¬şekkürler. Sevgili Oğlum! Bu kitabı yazmanın getirdiği görevsel parçalanmışlık ne kadar kes¬kin ve acı verici olursa olsun sana karşı olan babalık görevlerimi aksatmamaya ça¬lıştım. Aksatmadığıma da inanıyorum. Varlığının bana verdiği tüm yorgunluklar için sana teşekkür ederim. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ Bostana, Şubat 2006 İÇİNDEKİLER Sayfa TEŞEKKÜR V İÇİNDEKİLER VII KISALTMALAR XVII KAYNAKÇA 357 §1.GİRİŞ I. GENEL SUNUM \ 1 II. KAYYIMLIK KAVRAMI ; 1 A. Dar Anlamda Kayyımlık - Geniş Anlamda Kayyımlık Ayırımı 1 B.Çerçeve Kavram olarak Kayyımlık 2 III. KAYYIMLIĞIN TÜRLERİ 3 IV. KAYYIMLIĞA UYGULANACAK HÜKÜMLER 7 V. İNCELEME KAPSAMI ve PLANI 10 §2. DAR ANLAMDA VESAYET HUKUKUNDA DÜZENLENEN KAYYIMLIK TÜRLERİ I. TEMSİL KAYYIMLIĞI (TMK 426) 13 A. Yasal Düzenleme 13 B. Yasal Temsilci Olarak Temsil Kayyımı 14 C. TMK 426 Hükmü Dışında Düzenlenen Temsil Kayyımlıkları 15 D. Temsil Kayyımlığı Tesisinin Kayyımlık Altına Alman Kişinin Fiil Ehliyetine Etkisi 15 E. Temsil Kayyımının Temsil Ettiği Kişinin Kişisel Korumasını Yüklenip Yüklenemeyeceği Sorunu 17 E Temsil Kayyımının İşlemleri Bakımından Kendisine Kayyım Tayin Olunan Kişinin veya Vesayet Makamının Katılımının Gerekli Olup Olmadığı Sorunu 18 G. Vesayet Makamının TMK 426′daki Şartlar Gerçekleştiği Takdirde Kayyım Atmak Yerine İşi Bizzat Kendisinin Görüp Göremeyeceği Sorunu 19 H. Temsil Kayyımlığı Bakımından "Sınırlı Sayı" İlkesinin Geçerli Olup Olmadığı Sorunu 20 VII içindekiler J. TMK 426′ya Göre Temsil Kayyımlığı Tesisini Gerektiren Haller 22 1. Ergin Kişinin, Hastalığı, Başka bir Yerde Bulunması veya Benzeri bir Sebeple İvedi bir İşini Kendisi Görebilecek veya bir Temsilci Atayabilecek Durumda Olmaması (TMK 426/b.l) 22 a. Genel Olarak 22 b. Kişisel Uygulama Alanı 22 c. TMK 426/b. 1 Uyarınca Kayyımlık Tesisinin Şartları 24 i. Ergin Kişinin Kanunda Öngörülen Engeller Nedeniyle Kendi İşini Bizzat Görebilmesinin Olanaksızlığı 24 aa. Genel Olarak 24 bb. Kişinin Kendi İşini Bizzat Görebilmesini Olanaksız Kılan Engeller. . . 26 ii. Görülecek İşin Belirli ve İvedi Bir İş Olması 30 iii.Görülecek Olan İşin Temsil Yoluyla Görülebilirliği 34 iv. İradi Temsilcinin Yokluğu veya İradi Temsilci Atamanın Olanaksızlığı... 37 d. TMK 426/b.l ′in TMK 427/b.2 ile Kombine Edilmesine Dayalı Kombine (Karma) Kayyımlık 39 2. Bir İşin Görülmesinde Yasal Temsilcinin Menfaati ile Küçüğün veya Kısıtlının Menfaatinin Çatışması (TMK 426/b.2) 40 a. Genel Olarak 40 b. TMK 426/b.2 nin TMK 345 ile İlişkisi 41 c. Kişisel Uygulama Alanı 42 d. Menfaat Çatışması Kavramı 45 e. Çatışma Kayyımlığı Tesis Edilmeden Önce Yapılan İşlemlerin Hukuksal Durumu 48 f. Üçüncü Kişilerin İyiniyetinin Korunması 49 g. Örnekler 51 3. Yasal Temsilcinin Görevini Yerine Getirmesine Yönelik bir Engelin Varlığı (TMK 426/b.3) 56 a. Genel Olarak 56 b. Kişisel Uygulama Alanı 56 c. Temsil Yetkisinin Kullanılmasına Engel Teşkil Eden Sebepler 57 d. Temsilci Tayininin Olanaksızlığı 60 e. TMK 426/b.3′e göre Temsili Gerektiren İşlemler 60 II. YÖNETİM KAYYIMLIĞI 60 A. Yasal Düzenleme 60 VIII içindekiler B. Genel Tatbeştand: Bir Malvarlığının Sürekli Nitelikte Gerekli Yönetimden Yoksunluğu 62 C. TMK 427 Anlamında Malvarlığı Kavramı 65 D. TMK 427 Anlamında Yönetim Kavramı 67 E. TMK 427′ye Göre Kayyımlık Tesisi Dışında Alınabilecek Diğer Önlemler.. 67 E Yönetim Kayyımlığının Hukuksal Niteliği ve Yönetim Kayyımlığının Kayyımlık Altına Alınan Kişinin Fiil Ehliyetine Etkisi 68 G. Yönetim Kayyımının Temsil Ettiği Kişinin Kişisel Korumasını Yüklenip Yüklenemeyeceği Sorunu 69 H. Kayyımlık Altındaki Kişinin ve Vesayet Makamının Katılımı 70 J. Yönetim Kayyımlığının Tesisi 70 K. Yönetim Kayyımının Tayini 70 L. TMK 427′ye Göre Yönetim Kayyımlığı Tesisini Gerektiren Haller 71 1. Bir Kişinin Uzun Süreden Beri Bulunamaması ve Oturduğu Yerin Bilinmemesi (TMK 427/b.l) 71 a. Yasal Düzenleme 71 b. Kayyımlık Tesisi Şartları 71 c. Kişisel Uygulama Alanı ve Konusu 73 d. TMK 426/b.l ′in TMK 586/1 ile İlişkisi 74 e. 3561 Sayılı Mal Memurlarının Kayyım Tayin Edilmesi Dair Kanun Hükümlerinin TMK 427/b. 1 Uygulamasına Etkisi 78 f. Vakıflar Kanunu 29 Uygulamasında TMK 426/I′e Göre Atanan Kayyımın Rolü 84 2. Bir Kişinin Vesayet Altına Alınması İçin Yeterli Bir Sebep Bulunmamakla Beraber, Malvarlığını Kendi Başına Yönetmek veya Bunun İçin Temsilci Atamak Gücünden Yoksun Olması (TMK 427/b-2) .. 90 a. Yasal Düzenleme ve Kişisel Uygulama Alanı 90 b. Kayyımlık Tesisinin Şartları 90 c. TMK 426/b.2′ye Dayalı Yönetim Kayyımlığının; Temsil Kayyımlığı, Yasal Danışmanlık ve Vesayet ile Arasındaki Sınırı Sorunu 93 3. Bir Terekede Mirasçılık Haklarının Belirli Olmaması (TMK 427/b.3) .... 95 4. Ceninin Malvarlıksal Menfaatlerinin Gerekli Kıldığı Haller (TMK 427/b.3.i.f) 96 5. Gerekli Yönetimden Yoksun Bir Tüzel Kişiliğin Yönetimi (TMK 427/b.4) 99 a. Yasal Düzenleme 99 IX içindekiler b. Uygulama Alanı 100 c. Bir Tüzel Kişilik İçin TMK 426 Uyarınca Temsil Kayyımı Tayin Edilip Edilmeyeceği Sorunu 103 ç. TMK 427/b.4′e Göre Atanan Kayyımın "Organ" Niteliği 104 d. TMK 427/b.4′e Göre Kayyımlık Tesisinde Görevli ve Yetkili Makam 104 e. TMK 427/b.4′e Göre Kayyımlık Tesisinin Şartları 106 i. Bir Malvarlığının Varlığı 106 ii. Malvarlığının bir Tüzel Kişiliğe Ait Olması 107 iii. İlgili Tüzel Kişiliğin Sahip Olduğu Malvarlığının Yönetimi İçin Gerekli Organlarından Yoksun Olması 107 iv. Tüzel Kişiliğin Malvarlığının Yönetiminin Başka Bir Yoldan Sağlanamaması 110 f. TMK 427/b.4′ e Göre Yönetim Kayyımı Tayinini Gerektiren Haller .. 112 g. Tüzel Kişiliğin Tasfiyesi Aşamasında Kayyımın Rolü 121 h. Yargılama 124 j. Kayyımlığın Tesisi 124 k. Kayyımlığın Sona Ermesi 125 m. Özel Olarak Sermaye Ortaklıkları ve Kooperatiflerin İflasının Ertelenmesi Halinde Kayyımın Rolü 125 n. 5721 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 133. Maddesine Göre Bir Ortaklığa Kayyım Tayini 129 o. Tüzel Kişiye Kayyım Tayini Gerektiren Mevzuattaki Diğer Haller ... 131 6. Hayra veya Kamusal bir Diğer Amaca Yönelik Olarak Halktan Toplanan Para ve sair Yardımların Yönetim veya Harcamasının Sağlanamaması (TMK 427/b.5) 132 a. Yasal Düzenleme 132 b. Kayyımlık Tesisinin Şartları 132 III. İSTEĞE BAĞLI KAYYIMLIK 135 A. Yasal Düzenleme ve Uygulama Alanı 135 B. İsteğe Bağlı Kayyımlığın Şartları 139 1. Ergin Kişinin Kayyım Atanması Talebi 139 2. İsteğe Bağlı Kısıtlılık Sebeplerden Birisi Nedeniyle Kişinin Sürekli Yardım İhtiyacı İçerisinde Olması 140 C. Kayyımın Görevi ve Atanması 142 X içindekiler §3. ÇOCUK (SOYBAĞI) HUKUKU KAPSAMINDA KAYYIMLIK I. GENEL OLARAK 143 II. SOYBAĞININ REDDİ DAVASINDA KAYYIMIN ROLÜ (TMK 291/11) .... 143 III. TANIMANIN İPTALİ DAVASINDA KAYYIMIN ROLÜ 152 IV. EVLENME YOLUYLA KURULAN SOYBAĞINA İTİRAZDA KAYYIMIN ROLÜ 153 V. BABALIK DAVASINDA KAYYIMIN ROLÜ (TMK 303Al) 155 VI. NÜFUS KAYDININ DÜZELTİLMESİ DAVASINDA KAYYIMIN ROLÜ ... 169 VII. EVLAT EDİNME YARGILAMASINDA KAYYIMIN ROLÜ 171 VIII.ÇOCUĞA NAFAKA ÖDENMESİNİ SAĞLAMADA KAYYIMIN ROLÜ (TMK 329/11) 174 IX. ÇOCUĞU KORUYUCU ÖNLEMLER KAPSAMINDA KAYYIMIN ROLÜ . 179 X. BOŞANMA (VEYA AYRILIK) DAVASINDA KAYYIMIN ROLÜ 189 XI. BİRLİKTE VELAYET HAKKINA SAHİP ANA BABANIN VELAYET HAKKININ KULLANMASINDA İÇLERİNDEN BİRİNİN HASTALIĞI VEYA BAŞKA BİR YERDE BULUNMASI NEDENİYLE GEREKLİ OLAN İZNİNİ VEREMEDİĞİ HALLERDE KAYYIMLIK TESİSİNE İHTİYAÇ OLUP OLMAYACAĞI SORUNU 194 XII. ÇOCUK İLE ANA VEYA BABA ARASINDA YA DA ANA VE BABANIN MENFAATİNE OLARAK ÇOCUK İLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ ARASINDA YAPILACAK HUKUKSAL İŞLEMLERDE KAYYIMIN VE HAKİMİN ROLÜ (TMK 345) 197 A. Genel Olarak 197 B. Çocuk İle Ana ve/veya Babası Arasında Yapılacak İşlemler 199 C. Çocuk ile Üçüncü Kişi Arasında Ana ve/veya Babası Menfaatine Yapılacak İşlemler 206 D. Menfaat Çatışmasının Ana Babanın Temsil Yetkisine Etkisi ve Üçüncü Kişilerin İyiniyetinin Korunması 208 E. TMK 345 Uygulamasında Yetkili ve Görevli Mahkeme 210 F. Yargılama Usulü 210 G. Kayyımın Konumu ve Görevi 211 H. Hakimin Onayı ve Hukuksal Sonuçlan 211 J. Sorumluluk 212 XIII. ÇOCUĞUN MALVARLIĞININ KORUNMASINDA KAYYIMIN ROLÜ ... 212 A. Genel Olarak 212 B. Çocuğun Serbest Mallarının Yönetiminde Kayyımın Rolü 213 XI İçindekiler 1. TMK 357′ye Göre 213 2. TMK 358′e Göre 214 3. TMK 359′a Göre 216 C. Çocuğun Malvarlığının Korunmasında Kayyımın Rolü 216 1. Genel Olarak Çocuğun Malvarlığının Korunması ve Alınacak Önlemler .216 2. Kayyımlık Tesisi (TMK 361/1, 361/III) 219 a. TMK 361/I′e Göre 219 b. TMK 361/II′ye Göre 220 c. TMK 361/III′e Göre 221 d. Uygulanacak Hükümler ve Kayyımlık Tesisinde Görevli ve Yetkili Makam 222 D. Ana Baba ve Çocuk Arasındaki Menfaat Çatışmasına Dayalı Kayyımlık Tesisi 223 §4. TÜRK MEDENİ KANUNUNUN MİRAS HUKUKU KİTABINDA DÜZENLENEN KAYYIMLIK HALLERİ I. BİR MİRASTA BİR MİRASÇININ PAYINI DEVRALMIŞ VEYA HACZETTİRMİŞ OLAN YA DA ELİNDE MİRASÇIYA KARŞI ALINMIŞ BORÇ ÖDEMEDEN ACİZ BELGESİ BULUNAN ALACAKLI′NIN İSTEMİYLE MİRASÇININ YERİNE PAYLAŞMAYA KATILMAK ÜZERE KAYYIM TAYİNİ (TMK 648) 225 A. Yasal Düzenleme 225 B. Hükmün Amacı 226 C. Paylaşmaya Kayyımın Katılımının Şartları 226 1. Alacaklıların Talebi ve Kayyımın Paylaşmaya Katılma Anı 226 2. TMK 648′de Sınırlı Sayıda Öngörülen Alacaklılardan Olmak 228 a. TMK 677/11 Uyarınca Bir Mirasçının Miras Payını Tamamen veya Kısmen Devralan Üçüncü Kişiler 228 b. Mirasçının Miras Payını Haczettirmiş Alacaklısı 230 c. Elinde Mirasçıya Karşı Alınmış Borç Ödemeden Aciz Belgesi (Vesikası) Bulunan Alacaklı 242 D. TMK 648′e Göre Tesis Olunan Kayyımlığın Hukuksal Niteliği 242 E. TMK 648′ e göre Kayyımlık Tesisine Yetkili ve Görevli Makam 245 E Kayyımın Miras Ortaklığı Karşısındaki Konumu ve Yetkileri 245 G. Sorumluluk 251 H. Kayyımlığın Sona Ermesi 251 XII İçindekiler J. TMK 648′in Reddin İptaline Bağlı Resmi Tasfiye′deki Fonksiyonu 254 II. TMK 640/III′E GÖRE MİRASÇILARDAN BİRİSİNİN İSTEMİ ÜZERİNE MİRAS ORTAKLIĞI′NA ATANAN TEMSİLCİNİN VESAYET HUKUKU ANLAMINDA KAYYIM SIFATINA SAHİP OLUP OLMADIĞI SORUNU .. 255 §5.TÜRK MEDENÃ� KANUNUNUN EŞYA HUKUKU KİTABINDA DÜZENLENEN KAYYIMLIK HALLERİ I. PAYLI MÜLKİYET ORTAKLIĞINDA OLAĞAN VE OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM İŞLERİNİN GÖRÜLMESİ İÇİN KAYYIM TAYİNİ (TMK 691/III) 259 II. İNTİFA HAKKI SAHİBİNİN GÜVENCE GÖSTERMEMESİ VEYA İNTİFA HAKKI KONUSUNU HUKUKA AYKIRI ŞEKİLDE KULLANMAYA DEVAM ETMESİ SEBEBİYLE KAYYIM TAYİNİ (TMK 810) 265 A. Genel Olarak İntifa Hakkı Sahibi Karşısında İntifa Konusu Eşya Malikinin Haklarının Korunması 265 B. TMK 810′a Göre Kayyım Atanmasının Şartlan 266 C. Kayyım Atanmasını İstemeye Yetkili Olan Kişi 269 D. Kayyımlık Altına Alınacak Kişi 270 E. Taşınmaz Malikinin TMK 810′a göre Kayyım Olarak Atanıp Atanamayacağı Sorunu 270 F. TMK 810′a göre, Kayyımlık Tesisine Yetkili ve Görevli Makam 271 G. TMK 810′ a Dayalı Zilyetliğin Kaldırılması ve Hak Konusunun Atanacak Kayyıma Tevdii Önleminin Hukuksal Niteliği 273 H. Kayyımın Malike Karşı Hukuksal Konumu 276 J. Kayyımın İntifa Hakkı Sahibine Karşı Hukuksal Konumu 276 K. Uygulanacak Hükümler 277 L. Kayyımlığın Sona Ermesi 278 III. ACELE OLARAK KARAR ALINMASI GEREKLİ HALLERDE ŞAHSEN HAREKET ETMESİ GEREKLİ OLUP DA NEREDE OLDUĞU BİLİNMEYEN REHİNLİ ALACAKLIYA KAYYIM TAYİNİ (TMK 880).... 279 A. Yasal Düzenleme 279 B. TMK 880′a Göre Kayyım Atanmasının Şartlan 281 C. Kayyımlığın Hukuksal Niteliği 285 D. Kayyım Atanmasını İstemeye Yetkili Olan Kişi 286 E. Kayyımlık Tesisine Yetkili ve Görevli Makam 286 F. Uygulanacak Hükümler 286 XIII İçindekiler §6. KAYYIMIN GÖREVİ; KAYYIMLIĞIN TESİSİ ve KAYYIM TAYİNİ; KAYYIMLIĞIN ve KAYYIMININ GÖREVİNİN SONA ERMESİ ve KAYYIMIN SORUMLULUĞU I. KAYYIMIN GÖREVİ 289 A. Genel olarak Kayyımın Bir Vesayet Organı Olarak Konumu 289 B. Kayyımlığın Kayyımlık Altına Alınan Kişinin Fiil Ehliyetine Etkisi 290 C. Kayyımlığın Kayyımlık Altına Alınan Kişinin Yerleşim Yerine Etkisi 293 D. Kayyımlığın Kayyımlık Altına Alınan Kişinin Kamusal Haklarına Etkisi.. . 293 E. Kayyımın Yasal Temsilci Sıfatı ve Kayyıma Tebligat 294 F. Kayyımın Kişisel Korumayı Yüklenmesi 295 G. Kayyımın Temsil Yetkisi 295 H. Kayyımın Vesayet Makamının Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü 300 J. Kayyımın Görevine ve Aynı Zamanda TMK 462 ve 463 Kapsamına Giren İşlerde Vesayet Makamı veya Vesayet makamı ile Birlikte Denetim Makamının İzninin Alınmasının Gerekip Gerekmediği Sorunu 303 K. Yönetim Kayyımınca Malvarlığının Yönetimi 306 1. Yasal Düzenleme 306 2. Malvarlığının Olağan Yönetimi 306 3. Malvarlığının Olağanüstü Yönetimi 308 a. Genel Olarak 308 b. Olağanüstü Yönetim İşleri 308 c. Kayyımlık Altındaki Kişinin veya Vesayet Makamının İzni 309 4. Yönetim Kayyımlığının Yürütümü 311 L. Kayyımın Görev Süresi 312 M.Kayyımın Ücreti 313 N. Kayyım Kararlarına Şikayet ve İtiraz 315 II. KAYYIMLIK TESİSİ VE KAYYIM TAYİNİNDE YETKİLİ VE GÖREVLİ MAKAM 315 A. Dar Anlamda Vesayet Hukukunda 315 B. Geniş Anlamda Vesayet Hukukunda 320 C. Yabancıya Kayyım Tayininde Yetkili ve Görevli Mahkeme 323 III. KAYYIMLIĞIN TESİSİ (KURULMASI) VE KAYYIM TAYİNİ 324 A. Yasal Düzenleme 324 B. Kayyımlık Tesisi 325 1. Yargılama 325 XIV içindekiler 2. Kayyımlık Tesisi Kararı ve Temyizi 327 3. Kayyımlık Tesisi Kararının İlanı 328 C. Kayyım Tayini 330 1. Yargılama 330 2. Kayyım Tayini Kararı ve Temyizi 332 3. Kayyım Tayini Kararının Tebliğ ve İlanı 333 IV. KAYYIMLIĞIN SONA ERMESİ 333 A. Yasal Düzenleme 333 B. Temsil Kayyımlığının Sona Ermesi 334 C. Yönetim Kayyımlığının Sona Ermesi 337 D. Kombine Kayyımlık ve İsteğe Bağlı Kayyımlığın Sona Ermesi 339 E. Kayyımlığın Sona Ermesi (Kayyımlığın Kaldırılması) Yargılaması, Kayyımlığın Sona Ermesi Kararı ve Kararın İlanı 340 V. KAYYIMLIK GÖREVİNİN SONA ERMESİ 343 A. Genel Olarak 343 B. Kayyımın Görevinin Kendiliğinden Sona Erdiren Haller 344 C. Kayyımın Görevinin Kendiliğinden Sona Ermediği Haller 345 D. Kayyımın Görevden Alınması 345 a. Genel Olarak 345 b. Kayyımın Görevden Alınması Sırasında Geçici Önlem Olarak Kayyım Tayini (TMK 486) 346 VI. KAYYIMLIĞIN VE KAYYIMLIK GÖREVİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI VE KAYYIMIN GÖREVİNİN SONA ERDİĞİ KARARI 348 VII. KAYYIMIN SORUMLULUĞU 349 §7. İSVİÇRE MEDENİ KANUNUNUN VESAYET HUKUKU HÜKÜMLERİNDE DEĞİŞİKLİK ÖNGÖREN 2003 TARİHLİ İSVİÇRE ONTASARISI IŞIĞINDA TÜRK MEDENİ KANUNUNUN KAYYIMLIĞA İLİŞKİN HÜKÜMLERİNE DAİR GENEL DEĞERLENDİRME XV