Türk Kamu Sektöründe Bireysel İş İlişkileri Hakan KESER
Türk Kamu Sektöründe Bireysel İş İlişkileri Hakan KESER
Hakan KESER - GÜNCEL YAYINEVİ
Sayfa Sayısı
:
308
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2003
ISBN NO
:
9789759281643





SUNUŞ Kamu sektöründe işçi olarak çalışanların özel sektörde çalışan emsallerinden farklı olarak tabi oldukları kanuni düzenlemeleri tespit ederek, bunların uygulamadaki sonuçlarını ele almayı amaçlayan bu çalışmada, kamu sektöründe işçi olarak çalışmaya karar veren bir kimsenin iş sözleşmesinin başlangıcından sona ermesine kadar tabi olduğu kanuni düzenlemeler incelenmiştir. Çalışmamızın devam ettiği süre içerisinde kabul edilen ve yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ve 4046 sayılı Özelleştirme Kanununda Ağustos 2003 tarihinde yapılmış bulunan değişiklikler de çalışmamız içeriğine dahil edilmiştir. Dört bölümden oluşan çalışmamızın başlangıcında, konunun tam olarak anlaşılabilmesi için kamu kesimindeki temel istihdam biçimleri ile kamu kurum ve kuruluşları kavramı temel kavramlar olarak ele alınıp incelenmiştir. Çalışmamızın birinci bölümünde, kamu kurumlarında iş sözleşmesinin yapılması aşamasında taraflara getirilmiş yükümlülükler incelenmiş ve kamu kurumlarında çalışacak işçilerin, iş sözleşmelerinin kurulması aşamasına ilişkin olarak uymaları gereken şartlar ve yerine getirilmesi gereken yükümlülükler açıklanmıştır. İkinci bölümünde ise özelleştirme uygulamalarının arttığı günümüzde oldukça sık karşılaşılan, kamu kurumlarında çalışanların statülerinde meydana gelen değişikler ve bu değişikliklerin ortaya çıkardığı sonuçlar ele alınmıştır. Bunu takiben çalışmamızın üçüncü bölümünde ise kamu kurumlarında çalışan işçilere özgü mali ve sosyal haklar ile kamu kurumlarında çalışan işçilere ilişkin olarak getirilmiş kısıtlamalar incelenmiştir. Çalışmamızın son bölümünü ise, kamu kurumlarmda çalışan işçilerin iş sözleşmelerinin sona ermesi ve sona ermenin sonuçları oluşturmaktadır. Çalışmamızın ilk aşamalarından başlamak üzere, kitap haline gelmesine dek konunun tespiti, ön araştırmalar, kaynak tespitleri ve tashihler konusunda bana en büyük desteği veren Sayın Hocam Prof. Dr. Ali Nazım SÖZER′e öncelikle en derin saygı ve teşekkürlerimi ifade etmek isterim. Ayrıca yardım ve görüşlerini hiçbir zaman esirgemeyen Sayın Prof. Dr. Fevzi DEMİR′e, çalışmamızın kitap haline gelmesi aşamalarındaki katkılarından ötürü Güncel Hukuk Yayınlarına , Gürsel ŞENGÜN′e, Pro Ofset çalışanlarına ve uzun süren çalışmalarım süresince sabrından ötürü eşim İstem′e de teşekkürlerimi sunarım. İZMİR / EYLÜL 2003 Yrd. Doç. Dr. Hakan KESER İÇİNDEKİLER Sunuş III İçindekiler V Kısaltma Listesi XI Giriş 1 GİRİŞ I- KONUNUN SUNUMU 1 II- TEMEL KAVRAMLAR 2 A - Kamu Kesiminde Temel İstihdam Biçimleri 2 1 - Genel Olarak 2 2 - Memur 6 3 - Sözleşmeli Personel , 11 a- Genel Olarak ". 11 b - KiT′lerde Sözleşmeli Personel Uygulamasının Gelişimi 15 c - Sözleşmeli Personel Kavramı 22 4 - Geçici Personel 29 5 - İşçi 30 a - Genel Olarak 30 b - Daimi işçi 30 c - Geçici İşçi 33 aa- Genel Olarak 33 bb - Geçici İşçi Uygulamasına İlişkin Mevzuat 35 6 - Kapsam Dışı Personel 42 a - Kapsam Dışı Personel Kavramı ve Konusu 42 b - Kapsam Dışı Personelin Hukuki Niteliği 47 c - Kapsam Dışı Personel ve Özelleştirme Uygulamaları 55 B - Kamu Kurum ve Kuruluşları 57 1 - Genel Olarak 57 2 - Genel ve Katma Bütçeli idareler 59 3 - Kamu iktisadi Teşebbüsleri 60 4 - Mahalli idareler (Özel Bütçeli idareler) 62 5 - Döner Sermaye işletmeleri 63 6 - Kanunlarla Kurulan Fonlar ve Kefalet Sandıkları 64 7 - Özel Kanunların Verdiği Yetkiye Dayanarak Kurulan Banka Ve Teşekküller 65 BİRİNCİ BÖLÜM KAMU KURUMLARINDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI AŞAMASINDA TARAFLARA GETİRİLMİŞ YÜKÜMLÜLÜKLER 67 I - GENEL OLARAK 67 II - KAMU KURUMLARINDA İŞE ALMADA TÜRKİYE İŞ KURUMUNA BAŞVURMA ZORUNLULUĞU 68 A- Genel Olarak 68 B - ÃŞKUR′un Aracılık İşlevi 69 III - BAZI KAMU KURUMLARININ IŞÇl ALIMINDA TABI OLDUKLARI VlZE YÜKÜMLÜLÜĞÜ 71 A- Genel Olarak 71 B - Genel Ve Katma Bütçeli Kuruluşlarla Bunlara Bağlı Döner Sermayeli Kuruluşlar, Kanunlarla Kurulu Fonlar Ve Kefalet Sandıkları ile Özel Kanunla Kurulan Kuruluş Ve Teşekküllere ilişkin Vize Yükümlülüğü 75 1 - Genel Olarak 75 2 - Sürekli işçi Alımına ilişkin Getirilmiş Bulunan Vize Yükümlülüğü 75 3 - Geçici işçi Alımına ilişkin Getirilmiş Bulunan Vize Yükümlülüğü 76 C - Belediyeler ve îl Özel idareleri ile Bunların Kurdukları Birlik Ve Müesseselere ilişkin Vize Yükümlülüğü 77 1 - Ge/ıel Olarak 77 2 - Sürekli işçi Alımına ilişkin Vize Yükümlülüğü 78 3 - Geçici işçi Alımına ilişkin Vize Yükümlülüğü 80 D - Kamu iktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklara ilişkin Vize Yükümlülüğü 84 IV - KAMU KURUMLARINDA IŞÇl STATÜSÜNDE ÇALIŞMAK İSTEYENLERE GETİRİLMİŞ BULUNAN DAlMl IŞÇl SINAVLARINA KATILMA ZORUNLULUĞU 85 A - Özürlüler Ve Eski Hükümlüler Dışında Kalan Daimi işçi Adaylarına Getirilmiş Bulunan Sınav Yükümlülüğü 85 1 - Genel Olarak 85 2 - Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca Yapılacak Merkezi Yazılı Daimi işçi Sınavına(DlS) Katılma Zorunluluğu 85 a - Genel Olarak 85 b - Daimi işçi Sınavına Göre İşçi Almak Zorunda Olan Kurumlar 87 c - Daimi işçi Sınavına(DlS) Katılacaklarda Aranacak Koşullar .. 87 d - Daimi işçi Smavına(DlS) Katılma Zorunluluğu Olmayanlar .. 89 3 - Daimi Kadrolara ilk Defa işçi Olarak Alınacaklar Hakkında Kamu Kurumlarınca Yapılacak Sınav 94 a - Kamu Kurumunca Yapılacak Sözlü Sınava Tabi Olacaklar .... 94 b - Daimi Kadroda işe Alınmada Kur′aya Tabi Olacaklar 99 B - Özürlü ve Eski Hükümlü Daimi işçi Adaylarına Getirilmiş Bulunan Sınav Yükümlülüğü 101 1 - Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca Yapılacak Özürlü Ve Eski Hükümlülere ilişkin Merkezi Yazılı Yarışma Sınavı Kapsamında Olanlara Yönelik Düzenlemeler 101 a-Genel Olarak 101 b- Özürlü Ve Eski Hükümlülere ilişkin Merkezi Yazılı Yarışma Sınavı ile işçi Çalıştırmak Zorunda Olan Kurumlar 103 c - Özürlü ve Eski Hükümlülere ilişkin Olarak Yapılacak Merkezi Yazılı Sınava Katılacaklarda Aranacak Şartlar ve İstenilecek Belgeler 104 d - Daimi Kadrolara işçi Olarak Alınacak Özürlü ve Eski Hükümlüler Hakkında Kamu Kurumlarınca Yapılacak Sınav 106 VI aa - Kamu Kurumlarınca Yapılacak Sözlü Sınava Tabi Olacaklara ilişkin Esaslar 106 bb - Kamu Kurumlarınca Yapılacak Sözlü Sınava Tabi Olmayacaklara ilişkin Esaslar 109 2 - Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca Yapılacak Özürlü Ve Eski Hükümlülere ilişkin Merkezi Yazılı Yarışma Sınavı Kapsamı Dışında Olanlara Yönelik Düzenlemeler 110 3 - Özürlü Ve Eski Hükümlü Çalıştırma Yükümlülüğüne Uymayan Kamu Kurumlarının Cezai Sorumlulukları 113 İKİNCİ BÖLÜM KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN STATÜLERİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER VE SONUÇLARI 115 I - GENEL OLARAK STATÜ DEĞİŞİKLİĞİ VE DAYANAKLARI 115 II - STATÜ DEĞİŞİKLİKLERİNİN ORTAYA ÇIKTIĞI HALLER VE SONUÇLARI 116 A - Kamu kurumlarında işçi Statüsünde Çalışan Bir Kimsenin Memur ya da Sözleşmeli Personel Statüsüne Geçmesi Durumu 116 1 - işçi statüsünden Memur Statüsüne Geçme Durumu ve Sonuçlan 116 a- Genel Olarak 116 b - 657 sayılı DMK Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları 119 c - 4046 Sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçlar .... 120 d - 406 Sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları 126 e - 4603 Sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçlan ... 127 2 - işçi Statüsünden Sözleşmeli Personel Statüsüne Geçme Durumu 128 a - Genel Olarak 128 b - Statü Değişikliğinin Sonuçları 129 B - Kamu Kurumlarında Sözleşmeli Personel Statüsünde Çalışan Birinin Memur ya da işçi Statüsüne Geçmesi Durumu 133 1 - Sözleşmeli Personel Statüsünden Memur Statüsüne Geçme Durumu ve Sonuçları 132 a - Genel Olarak 133 b - 4046 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları... 133 c- 406 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları 140 d - 4603 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları.. 141 e - Sözleşmeli Personelin Kanuni Düzenleme Uyarınca Memur Olarak Tayini Kabul Etmemesi Durumu ve Sonuçları 142 2 - Sözleşmeli Personel Statüsünden işçi Statüsüne Geçme Durumu ve Sonuçları 144 a - Genel Olarak 144 b - 399 sayılı KHK Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları 145 c - 4502 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları... 145 d - 4603 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları.. 147 C - Kamu Kurumlarında Memur Statüsünde Çalışan Birinin işçi Statüsüne Geçmesi Durumu ve Sonuçları 149 1 - Genel Olarak 149 2 - 4502 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları 151 3 - 4603 sayılı Kanun Uyarınca Statü Değişikliği ve Sonuçları 153 VII D - Kamu Kurumlarında İşçi Statüsünde Çalışan Personelin Özelleştirme Sonrası Bu Kurumlarda İşçi Statüsünde Çalışmaya Devam Etmesi 155 1 - Genel Olarak 155 2 - Çalışılan Kurumun Statüsünün Değişmesinin Sonuçları 156 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERE ÖZGÜ MALİ VE SOSYAL HAKLAR 163 I - KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜCRETİ, ÇALIŞMA SÜRELERİ VE İZİNLERİNE İLİŞKİN ESASLAR 163 A - Genel Olarak 163 B - işçilerin Ücretlerine ilişkin Esaslar 163 C - işçilerin Çalışma Koşullarına ve Sürelerine ilişkin Esaslar 166 D - İşçilerin izin (Dinlenme) Sürelerine ilişkin Esaslar 170 1 - Ara Dinlemeleri ve Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri 170 2-Yıllık Ücretli izin 171 a - Genel Olarak 171 b- Bazı Kamu Kurumlarında Çalışan işçilere ilişkin Olarak Getirilmiş Düzenleme 172 II- KAMU KURUM VE KURULUŞLARINCA MÜTEAHHİT VE TAŞERONLARA İŞ GÖRDÜRÜLMESİ HALİNDE BUNLARIN IŞÇlLERlNlN MALI VE SOSYAL HAKLARI 173 A - Kamu Kesimine ilişkin Olarak Müteahhit ve Taşeron işçilerinin Sosyal ve Mali Haklarının Yer Aldığı Hukuki Düzenlemeler 173 B - Müteahhit ve Taşeron Kavramları 175 C - Mevcut Hukuki Düzenlemeler Uyarınca Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Müteahhit ve Taşeronlara iş Gördürülmesi Halinde Bunların işçilerine Sağlanan Güvenceler 175 1 - Getirilen Güvencelerin Söz Konusu Olduğu işler 175 2 - Müteahhit ve Taşeronlarca iş Gördürülen işçilerin Ücretlerinin Tespitine ilişkin Olarak Getirilen Güvence 177 3 - Müteahhit ve Taşeron işçilerinin Ücretlerinin Ödenmesine ilişkin Olarak Getirilen Güvence 180 4 - Müteahhit ve Taşeron işçilerinin iş Süreleri ve Diğer Çalışma Koşullarına ilişkin Olarak Getirilen Güvence 184 III - KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERE ILÃŞKİN OLARAK GETİRİLMİŞ KISITLAMALAR 186 A - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilerin Bu işlerinden Ayrıldıktan Sonra Yapamayacakları işler 186 B - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilerin Kılık Ve Kıyafetlerine ilişkin Getirilmiş Kısıtlamalar 187 C - 4207 Sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun ile Getirilmiş Yasak 18S DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN İŞ SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ VE SONA ERMENİN SONUÇLARI 191 I - KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN İŞ SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ HALLERİ 191 A- Genel Olarak 191 B - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilerin iş Sözleşmelerinin Taraflardan Kaynaklanan Nedenler Dolayısı ile Feshedilmesi 192 1 - Genel Olarak 192 2 - tş Sözleşmesinin Taraflarca IK. m. 17 Uyarınca ihbar Önelli fesih Bildirimi Suretiyle Feshedilmesi 192 a - iş Sözleşmesinin Kamu Kurumunca ihbar Önelli Fesih Bildirimi Suretiyle Feshedilmesi 192 b - iş Sözleşmesinin işçi Tarafından ihbar Önelli Fesih Bildirimi Suretiyle Feshedilmesi 194 3 - iş Sözleşmesinin Taraflarca lK.m.24 ve lK.m.25 Uyarınca Haklı Sebeple Bildirimsiz Feshedilmesi v 195 C - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilerin iş Sözleşmelerinin Özelleştirme Uygulamaları Gereğince Feshedilmesi 196 1 - Özelleştirme ve Hukuki Çerçevesi 196 2 - işçilerin İş Sözleşmelerinin Özelleştirme Uygulamaları Gereğince Feshedilmesi 199 II - KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN İŞ SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 201 A-Genel Olarak 201 B - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilerin iş Sözleşmelerinin Taraflardan Kaynaklanan Nedenler Dolayısı ile Feshedilmesinin Sonuçlan 202 1 - ihbar Tazminatı 200 2 - Kötüniyet Tazminatı 208 3 - Sendikal Tazminat 211 4 - BK. Uyarınca İstenebilecek Maddi ve Manevi Tazminat 213 5 - işe iade Davası 217 6 - Kıdem Tazminatı 218 a- Genel Olarak 218 b - Hizmet Birleştirmesi ve Kamu Kurumlarında Çalışan işçilere ilişkin Olarak Getirilmiş Özel Düzenleme 225 aa - Aralıklı Çalışmalarda Hizmet Birleştirmesi 225 bb - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilere ilişkin Olarak Getirilmiş Özel Düzenleme 225 aaa - Genel Olarak 225 bbb - Değişik Kamu Kuruluşlarında Geçen Hizmetlerin Birleştirilebilmesmin Koşulları 227 aaaa - Hizmetlerin Kanunda Öngörülen Kamu Kurumlarında Geçmiş Olması 228 bbbb - Hizmetlerin SSK′na veya SSK ve Emekli Sandığı Kanununa Tabi Olarak Geçmesi 231 aaaaa - Hizmetlerin Farklı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Geçmesi 231 bbbbb - Hizmetlerin Farklı Statülerde Geçmesi 235 ccccc- Borçlanılmış Muvazzaf Askerlik Süresi 239 aaaaaa - Muvazzaf Askerlik Borçlanması 239 bbbbbb- îş Sözleşmesi Kurulduktan Sonra Yapılan Muvazzaf Askerlik 243 cccccc - îş Sözleşmesi Kurulmadan Önce ya da Bittikten Sonra Yapılan Muvazzaf Askerlik 251 cccc - Önceki Hizmetlerin Her Birinin Kıdem Tazminatına İmkan Verir Bir Biçimde Son Bulmuş Olması 254 aaaaa - işçi Statüsünde Geçen Hizmetler 254 bbbbb - işçi Statüsü Dışında Geçen Hizmetler 261 dddd - Hizmet Sürelerinin Birleştirimi Sonucu işçinin SSK′dan Aylık veya Toptan Ödemeye Hak Kazanmış Olması 263 aaaaa - SSK′dan Aylık ya da Toptan Ödemeye Hak Kazanma 263 bbbbb - iş Sözleşmesinin SSK′dan Aybk ya da Toptan Ödeme Almak Amacıyla işçi Tarafından Feshedilmesi 266 C - Kamu Kurumlarında Çalışan işçilerin iş Sözleşmelerinin Özelleştirme Uygulamaları Gereğince Feshedilmesinin Sonuçlan 273 1 - tş Kaybı Tazminatı 273 a - Genel Olarak 273 b - iş Kaybı Tazminatının Uygulanacağı Kurumlar 274 c - iş Kaybı Tazminatına Hak Kazanacak Kişiler 276 d - iş Kaybı Tazminatının Ödeneceği Haller ve Hak Kazanma Koşullan 278 aa - iş Kaybı Tazminatının Ödeneceği Haller 278 bb - iş Kaybı Tazminatına Hak Kazanma Koşullan 279 aaa - iş Sözleşmesinin Fesih Suretiyle Sona ermesi 279 bbb - iş Sözleşmesinin Feshinin işçiye Tabi Olduğu iş Kanunları ve Toplu iş Sözleşmeleri Gereğince Tazminat Hakkı Kazandırmış Olması 281 ccc -iş Sözleşmesinin Kesintisiz En Az 550 Gün Devam Etmiş Olması 282 ddd- iş Sözleşmesinin Sona Ermesinden itibaren 30 Gün içinde ÃŞKUR′a Başvurulması 283 e - iş Kaybı Tazminatının Miktarı 284 aa - Genel Kural 284 bb - Sakatlara ilişkin Olarak Getirilmiş Özel Düzenleme ... 287 f - iş Kaybı Tazminatının Ödenmesi Usulü 287 g - İş Kaybı Tazminatının Ödenme Süresi 28S h - iş Kaybı Tazminatının Ödenmesine Son Verilmesi 28S ı - iş Kaybı Tazminatı Talebi ile Açılan Davalarda Görevli Mahkeme 29C 2 - işsiz Kalanlara Yönelik Meslek Geliştirme ve Edindirme Hizmetleri 291 a-Genel Olarak 29] b - Özelleştirme Sosyal Destek Projesi 292 SONUÇ 29/ BİBLİYOGRAFYA 301