Türk İş Hukukunda Fazla Saatlerle Çalışma Ücreti
Türk İş Hukukunda Fazla Saatlerle Çalışma Ücreti
Cevdet İlhan GÜNAY
öNSöZ 4857 sayılı İş Kanunu 10.6.2003 tarihinde yürürlüğe girerek iş sürelerinin esnekleştirilmesi söz konusu olmuştur. İş sürelerinin denkleştirilmesinde, nitelikli kayan iş süresi, yoğunlaştırılmış iş haftası, telafi edici dinlenme birlikte uygulanmaktadır. İş sürelerinin esnekleştirilmesi ve fazla saatlerle çalışma konusunda bir inceleme yapmak isteğimi gerçekleştirmiş bulunuyorum. Bu konuda başka bir çalışma olmadığını düşündüğümden, öğretinin yaklaşımı ve yargı kararlarıyla ortaya çıkan uygulama bu kitabı ortaya çıkarmıştır. Kitabın birinci bölümünde çalışma süreleri açıklanırken, iş sürelerinin esnekleştirilmesi ortaya konulmuştur. İkinci bölümde fazla saatlerle çalışma anlatılmıştır. Çalışma sürelerindeki esnekleşme açılımının en önemli yansıması iş sürelerinin denkleştirilmesine uygulamadan örneklerle üçüncü bölümde yer verilmiştir. Son olarak dördüncü bölümde fazla saatlerle çalışma olarak fazla çalışma ve fazla süreli çalışmanın boş zaman ve ücret ile karşılanması uygulamadan örnekler verilerek açıklanmıştır. Bir tez kitabı olarak da gördüğümüz bu çalışma, aynı zamanda uygulamacılara da yararlı olabilecektir. Kitabı yayın hayatına kazandıran Yetkin Yayınevi A.Ş. sahip ve yöneticileri Y.Ziva Gülkök ve Muharrem Başer′e, kitabın elinize en az hata ile ulaşmasını sağlayan tüm çalışanlara ve özellikle Nilüfer Aydın′a teşekkürlerimi sunuyorum. Eserimin İş Hukuku ile ilgilenenlere yararlı olması en büyük dileğimdir. 01.07.2007, Çankaya-Ankara Cevdet İlhan Günay İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER 9 KİSALTMALAR 13 KAYNAKÇA 15 TÜRK İŞ HUKUKUNDA FAZLA SAATLERLE ÇALIŞMA ÜCRETİ GİRİŞ 19 BİRİNCİ BÖLÜM ÇALIŞMA SÜRELERİ 1 - ÇALİŞMA SÜRELERİNDE ESNEKLİK UYGULAMALARI 27 1- Genel Olarak 27 2- Çalışma Sürelerinde Esneklik Uygulamaları 30 a) Genel Olarak 30 b) Kayan İş Süreleri 31 aa) Genel Olarak 31 bb) Basit Kayan İş Süresi 31 cc) Nitelikli Kayan İş Süresi 31 c) Yoğunlaştırılmış İş Haftası 32 d) Yıllık İş Süresi 33 e) Telafi Edici Çalışma ve Dinlenme 34 aa) Genel Olarak 34 bb) Telafi Edici Çalışma 39 cc) Telafi Edici Dinlenme 40 0 Esnek Vardiya Sistemi 40 g) Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği 41 İKİNCİ BOLUM FAZLA SAATLERLE ÇALIŞMA I- GENEL OLARAK 45 II- FAZLA SAATLERLE ÇALIŞMA KAVRAMI 49 1- Genel Olarak 49 2- Günlük Çalışma Süresinin Aşılması 50 3- Haftalık Çalışma Süresinin Aşılması 52 III- FAZLA ÇALIŞMANIN ORTAYA ÇIKMASI VE TÜRLERİ 53 1- Fazla Çalışmanın Ortaya Çıkması 53 2- Fazla Çalışma Türleri 57 a) Olağan Fazla Çalışma 57 b) Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma 58 c) Olağanüstü Hallerde Fazla Çalışma 60 IV- FAZLA SÜRELİ ÇALIŞMA 61 V- FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELİ ÇALIŞMADA ONAY ALINMASI 62 VI- FAZLA ÇALIŞMANIN SINIRI VE YASAKLARI 67 1- Fazla Çalışmanın Sınırı 67 2- Fazla Çalışma Yasaklan 76 a) Genel Olarak 76 b) Kısmi Süreli İş Sözleşmesi İle Çalışanların Fazla Saatlerde Çalıştırılması Yasağı 76 c) Günde F]n Fazla Yedi buçuk veya Daha Az Çalışılması Gereken İşlerde Fazla Çalışma Yasağı 78 d) Çocuk ve Genç İşçilerin Fazla Çalışma Yasağı .....79 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞ SÜRELERİNİN DENKLEŞTİRİLMESİNDE FAZLA ÇALIŞMA I- GENEL OLARAK 81 II- ÇALIŞMA SÜRESİNİN DENKLEŞTİRİLMESİ 84 I-Genel Olarak .84 2- Çalışma Süresi 85 3- Çalışma Süresinin Denkleştirilmesi 86 III- OLAĞAN ÇALIŞMADAN DENKLEŞTİRMEYE GEÇİŞ 91 1 - Denkleştirmeye Geçiş Nedenleri 91 2- Denkleştirmenin Kapsamı 92 3- Denkleştirmeye Geçiş Onayı ′. 92 4- Denkleştirmenin Yapılma Periyodu 94 5- Denkleştirmenin Sona [irmesi 95 IV- İŞ SÜRELERİNİN DENKLEŞTİRİLMESİ UYGULAMASINDA FAZLA ÇALIŞMA 96 1-Genel Olarak 96 2- Günlük Azami Çalışma Süresinin Aşılması 96 3- Ortalama Haftalık Çalışma Süresinin Aşılması 106 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM FAZLA SAATLERLE ÇALIŞMANIN KARŞILANMASI I- FAZLA SAATLERLE ÇALIŞMANIN BOŞ ZAMAN İLE KARŞILANMASI ....109 1- Genel Olarak 109 2- Fazla Çalışma Karşılığı Boş Zaman Tanınması 112 3- Fazla Çalışma Karşılığı Boş Zamanı Belirleme 1 15 4- Boş Zaman Kullanılmadan İş Sözleşmesinin Feshi 116 II- FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ 117 1- Genel Olarak 1 17 2- Fazla Çalışma Ücreti 119 a) Genel Olarak 1 19 b) Fazla Çalışma Ücretine Hak Kazanılması 1 19 c) Fazla Mesai Ücretinin Hesabı 128 3- Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmesi 137 IV- FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI 143 1- İş Sözleşmesinin Feshi 143 2- İşyeri Devrinde Sorumluluk 144 3- Fazla Çalışma Ücreti Ödenmemesinde Temerrüt 144 4- Fazla Çalışma Ücreti - İbraname 145 5- Fazla Çalışma Ücretinden Taktiri İndirim 146 SONUÇ : 147