Türk İdaresinin Sağlık Hizmetlerinden Kaynaklanan Sorumluluğu
Türk İdaresinin Sağlık Hizmetlerinden Kaynaklanan Sorumluluğu
Ahmet Kürşat ERSÖZ
Sayfa Sayısı
:
132
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786054687046
GİRİŞ İnsan hayatının devamı açısından belki de en önemli sayılacak faali¬yetlerden birisi, hatta en önemlisi sağlık veya tıp hizmetleridir. Anayasa¬mızın 65. maddesi devletin en önemli yükümlülüklerinden birisi olarak sağlık kamu hizmetlerini tanımlamıştır. Bu açıdan söz konusu sağlık kamu hizmetini yerine getirecek olan sağlık personelinin seçiminin iyi yapılması, meslek içi eğitimlerine büyük önem verilmesi, hastalar için gerekli olan teşhis ve tedavi yükümlülüklerinin modern bir ülkenin çağ¬daş standartlarına göre, yeni ve modern araç-gereçlerle ifa edilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Ancak sağlık hizmetlerinin yerine getirilmesi esnasında bir takım güçlükler ortaya çıkmaktadır. Zira kimi hastalıkların veya cerrahi müda¬halelerin acil bir şekilde, kiminin ise belirli bir zaman aralığında yerine getirilmesi gerekebilecektir. Bu müdahaleler sırasında bir takım hatalar sonucu, hastalar açısından çeşitli mağduriyetler doğabilmektedir. Bu hatalar veya bozukluklar kimi zaman sağlık kamu hizmetinin bizatihi kendisinden, kimi zaman ise doğrudan doğruya sağlık kamu hizmetini yerine getiren kamu görevlisinin ihmali veya kastı neticesinde ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda doktorun veya ilgili sağlık personelinin yapmış olduğu hatalı davranışlar neticesinde özgün kuralları olan bir tıp hukuku ortaya çıkmış; tıp hukuku denilince de sağlık kamu hizmetini yerine getirenlerin ceza hukuku veya özel hukuk anlamında nasıl sorumlu olacakları durumu çeşitli kaynaklarda sıkça irdelenmiş, fakat ilgili personelin disiplin hukuku ve idare hukuku anlamındaki sorumluluğunun ne olacağı konusu başlı başına çok az örnekleri dışında bir inceleme konusu yapılmamıştır. Çalışmamızın ana maksadı, tıbbî müdahaleler neticesinde veya sağlık kamu hizmetinin yerine getirilmesi esnasında ortaya çıkan zarar¬lardan doğrudan devletin mi yoksa doğrudan ilgili sağlık personelinin mi sorumlu tutulacağı konusunu açıklığa kavuşturmaktır. Zira vatandaş açısından, hekimin yerine devletin birinci derecede sorumlu olması, daha uygun bir durumdur. Çünkü zararın tazmini noktasında, kimi du¬rumlarda kamu görevlisinin gücü tek başına zararın tazmini anlamında yetersiz kalmaktadır. Söz konusu zararın tazmininin devlet tarafından yapılması sağlık personelinin geliri dikkate alındığında daha avantajlı bir durumdur. Çalışmamızın ana sistematiği gereği öncelikle tıbbî müdahalenin ve sağlık hizmetinin ne olduğu hususu belirtilmiş; daha sonra idarenin bu durumlara göre nasıl sorumlu tutulacağı belirtilmiş, personel açısından görev kusuru-şahsi kusur ayrımı yapılarak, bu konudaki Danıştay′ın ve Yargıtay′ın kararlan esas alınarak problem daha ayrıntılı çözümlenmeye çalışılmıştır. ONSOZ Türk hukuku açısından en yeni alanlardan birisi de şüphesiz ki Tıp Hukuku′dur. Yeni bir alan olmasına rağmen özellikle son dönemlerde ge¬rek yüksek mahkemelerin vermiş olduğu içtihatlar, gerekse de bu alanda yazılmış olan monografik eserler ve kitaplar yoluyla çok ciddi bir gelişme kaydedilmiştir. Fakat özellikle bilimsel eserlerin daha çok bu alanda me¬deni hukuk ve ceza hukuku alanlarında yoğunlaştığı, idare hukuku alanın¬da özellikle de idarenin veya kamu görevlisinin sorumluluğu bağlamında yapılan çalışmaların çok az sayıda olduğu gözlemlenmektedir. Türkiye′de sağlık hizmetlerinin kalitesi, sağlıktan kaynaklanan so¬runlar, her zaman gündemde olan temel tartışma konusu olmuştur. Öyle görünmektedir ki bu tartışmalar ve bu alana mahsus olarak yeni hukuksal kavram ve müesseseler ortaya çıkmaya devam edecektir. Yapmış olduğumuz bu çalışma 2010 Şubat′ında Prof. Dr. Ramazan Yıldırım, Prof. Dr. Hakan Hakeri, Prof. Dr. Mehmet Ayan′dan oluşan jüri önünde yüksek lisans tezi olarak savunulmuştur. Eserin tez niteliğinden kitap haline dönüşebilmesi sürecinde, 2010′dan 2012 ′ye kadarki değişik¬likler esere işlenmeye çalışılmıştır. Özellikle son 2 yıl içerisinde bu alanda büyük değişiklikler olmuştur. Kitabın hazırlanması sürecinde başta, bana olan desteklerini her zaman arkamda hissettiğim, beni okur-yazar kılan sevgili anneme ve babama, üzerimdeki emeğini hiçbir zaman unutamadığım rahmetli an¬neannem Medine DEMİR′in aziz hatırasına, akademik hayata beni teşvik eden ve destekleriyle beni onurlandıran sevgili dayım Dr. Erol DEMİR′e,değerli hocam ve danışmanım Prof. Dr. Ramazan YILDIRIM′a, meslek¬taşlarım Arş. Gör. Yusuf DENİZ, Arş. Gör. S. Sacit BOZ, Av. H. Fehmi GÜNAY ve Av. Murat Bozkurt′a ve çalışmalarımda her zaman benim yanımda olan hayat arkadaşım Şenay′a ömrüm boyunca müteşekkirim. Kitaptaki katkılar ve olumlu tespitler ismini yukarıda zikrettiğim kişilere, eksiklikler ve yanlışlıklar ise şahsıma aittir. Eserin Türk Hukuku′na faydalı olması temennisiyle... Ahmet Kürşat ERSÖZ Selçuklu/Konya, Bahar 2012 İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm SAĞLIK HİZMETLERİ KAVRAMI VE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GÖRÜLÜŞ USULLERİ I. SAĞLIK HİZMETLERİ KAVRAMI 3 II. SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNULMASI BAĞLAMINDA HASTA HAKLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 8 A. HASTA HAKLARI 9 1. Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı: 10 2. Sağlık Durumuyla İlgili Bilgi Alma Hakkı 12 3. Mahremiyetine Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı, 14 4. Rıza olmaksızın tıbbî müdahalede bulunulamaması 15 5. Sağlık Kuruluşlarında Güvenlik İçinde Olma Hakkı 17 6. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Yararlanma Hakkı 19 7. İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi 20 8. Müracaat, Şikâyet ve Dava Hakkı 20 B. HASTALARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 23 III. SAĞLIK HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ 24 A. SAĞLIK ALANINDAKİ KOLLUK FAALİYETİ(SAĞLIK KOLLUĞU) 24 1. Kolluk Kavramı 25 2. Genel Sağlık Kavramı ve Genel Sağlığın Korunması Bakımından Yetkili Kolluk Mercileri 25 B. SAĞLIK HİZMETLERİNİN EMANET USULÜ YOLUYLA YERİNE GETİRİLMESİ 27 1. Emanet Usulü Kavramı: 27 2. Emanet Usulünün Sağlık Hizmetleri Açısından Gerekliliği ve Sağlık Personeli Durumu: 29 C. SAĞLIK HİZMETİNİN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARINCA YERİNE GETİRİLMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU: 30 D. TÜRKİYE′NİN SAĞLIK ÖRGÜTLENMESİ VE DAVA PROSEDÜRÜ 37 1. Sağlık Örgütlenmesi: 37 2. Dava Açılması ve Yürütülmesi: 39 İkinci Bölüm İDARENİN SAĞLIK HİZMETLERİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU I. SAĞLIK HİZMETLERİNDEN DOĞAN İDARİ HİZMET KUSURU VE BULUNMASI İÇİN GEREKLİ OLAN ŞARTLAR.47 A. HİZMET KUSURU KAVRAMI 47 B. SAĞLIK HİZMETLERİNDE HİZMET KUSURUNUN GÖRÜNÜMÜ VE ŞARTLARI 48 1. Hukuka Aykırılık 52 2. Kusur 54 3. Zarar 58 4. İlliyet Bağı 60 II. SAĞLIK HİZMETLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞUN İDARE HUKUKU KAPSAMINDAKİ GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 64 A. KUSUR SORUMLULUĞU AÇISINDAN 66 1. Sağlık Hizmetlerinin Ğeç İşlemesi 68 2. Sağlık Hizmetlerinin Kötü İşlemesi 71 3. Sağlık Hizmetlerinin Hiç İşlememesi 75 B. SAĞLIK HİZMETLERİNDEN DOLAYI İDARENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU 76 C. SAĞLIK HİZMETLERİ AÇISINDAN HİZMET KUSURUNUN AĞIRLIĞI VE İSPAT PROBLEMİ 80 1. Hizmet Kusurunun Ağırlığı 80 2. Hizmet Kusurunun İspatı 87 D. SAĞLIK HİZMETLERİNDEN DOLAYI İDARENİN ÖZEL HUKUK KAPSAMINDAKİ SORUMLULUĞU 89 III. İDARENİN SAĞLIK FAALİYETLERİ AÇISINDAN SORUMLULUĞUNU ETKİLEYEN DURUMLAR 92 A. SAĞLIK PERSONELİNİN KUSURLU DAVRANIŞI 92 1. Sağlık Çalışanları Kavramı 92 2. Görev Kusuru-Kişisel Kusur Ayrımı 93 B. SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN HALLER 105 1. Tazmini Gereken Bir Zararın Bulunmaması 105 2. Zararın Zarar Gören Kişinin Kendi Eyleminden Doğması 106 3. Zararın Üçüncü Kişinin Eyleminden Doğması 107 4. Zararın Mücbir Sebeplerden veya Umulmayan Hallerden İleri Gelmesi 107 5. Zarar ile Sağlık Hizmeti Arasında Nedensellik Bağının Olmaması 108 C. SAĞLIK ÇALIŞANLARI AÇISINDAN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI 109 D. SAĞLIK HİZMETLERİNDEN KAYNAKLANAN PROBLEMLERDE UZLAŞMA VE RÜCU SORUNU 114 1. Rücu Sorunu 114 2. Uzlaşma ve Uygulaması 119 SONUÇ 123 KAYNAKÇA 125