Türk İdare Hukukuna Göre İstimvalin Rejimi
Türk İdare Hukukuna Göre İstimvalin Rejimi
Ahmet YAYLA
Sayfa Sayısı
:
216
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2016
ISBN NO
:
9786050500981
Türkiye’de İdare Hukukuna ilişkin bilimsel eserlerde istimval konusunun sınırlı biçimde ele alınması bizi bu konuda bir inceleme yapmaya sevkeden etkenlerin başında gelmektedir.
Konu aynı zamanda oldukça ilgi çekicidir. Zira, istimval, olağanüstü hallerde uygulanan bir usuldür. Olağanüstü haller ise hem olağan hem de olağanüstü döneme ilişkin düzenlemelerin birlikte uygulamada olabildiği bir zaman dilimini ifade etmektedir. Böyle olunca da istimval konusunda önemli sorular, sorunlar, tartışmalı durumlar ve olasılıklar ortaya çıkabilmektedir.
İstimval konusundaki başlıca sorun bu kavramın kapsamı ile ilgilidir. Anayasamızda para, mal ve çalışma yükümlülükleri kavramı tercih edilmiş, istimval kavramından bahsedilmemiştir. Ancak ilgili düzenlemeler incelendiğinde çalışma ve mal yükümlülüğü ile öğretide istimvale ilişkin açıklamalar arasında içeriğe ilişkin önemli bir benzeşme olduğu yadsınamaz. Bu nedenle çalışmamızda bu kavramları eş anlamlı olarak kullandık.
İkinci temel sorun ise olağanüstü kelimesinin hukuksal anlamı ile ilgilidir. Anayasanın öngördüğü olağanüstü yönetim usulleri yanında kanunla başka alanlarda da olağanüstü birtakım durumlarda idareye kişilere yükümlülük getiren bazı işlemler tesis etme yetkisi tanınmıştır. Bu durumda olağanüstü hallerin sadece anayasada öngörülen hallerle sınırlı olduğunu kabul etmek belki mümkün olabilir. Ancak bu durumda idarenin olağan hallerde de kişilere çalışma ve mal yükümlülüğü getirebildiği sonucuna varmak gerekecektir. Oysa yakından bakıldığında anayasal olağanüstü haller dışındaki bu durumların pek de “olağan” sayılamayacağı görülmektedir. En azından bu durumlarda idarenin olağan usullere başvurmamasını haklı kılabilecek sebepler vardır.
Bu sebeple çalışmamızda anayasada öngörülen olağanüstü haller için “olağanüstü dönem” ifadesini tercih ettik. Böylece olağanüstü dönem ve diğer olağanüstü haller ayrımı ile istimval konusunu değerlendirmeye çalıştık.
Bu sorunun çözümü olağanüstü hal kavramının anayasal olağanüstü halleri de kapsayan daha geniş bir üst kavram olduğunu kabul etmekle mümkündür. Bu üst kavramın anayasal olağanüstü haller ile diğer olağanüstü hallerin toplamından ibaret olduğu savunulabilir.
İkinci sorun ise istimval ile ilgili çok sayıda yargı kararının olmayışıdır. Diğer yandan, konu ile ilgili önemli sayıda kanun ve diğer düzenleyici işlem bulunmaktadır. Bu nedenle mevcut yargı kararları yanında çeşitli olasılıklarda hukuka uygunluk denetiminde nasıl bir sonuca varılması gerektiğine ilişkin varsayımsal bir yaklaşım metodu izleyerek açığı kapatmaya çalıştık.
İstimval ya da para, mal veya çalışma yükümlülüğü idarenin tek yanlı işlemi ile tesis edilmektedir. Şu halde istimvalin hukuki denetimi, bu işlemlerin unsurlarının irdelenmesini gerektirmektedir. İlgili düzenlemelerden ve yargı kararlarından hareketle belirli bir ölçüde bu irdeleme mümkündür. Bunun sonucunda istimval müessesesine hakim olan ilkeler ya da esaslar tespit edilebilir.
GİRİŞ 15
BÖLÜM 1
İSTİMVALİN GENEL REJİMİ
I. KAVRAM VE KAPSAM 17
II. İSTİMVALİN HUKUKİ NİTELİĞİ 18
A. İSTİMVALİN DAYANDIĞI ESASIN BELİRLENMESİ ÇABASI 18
1. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 22
2. Uyarlanma İlkesi 27
B. MAL VE ÇALIŞMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ KAVRAMLARI 30
1. Mal Yükümlülüğü 30
2. Çalışma Yükümlülüğü 30
C. İSTİMVALİN BENZERİ HUKUK KURUMLARINDAN AYRILMASI ÇABASI 31
1. İstimval Ve Kamulaştırma 31
2. İstimval Ve Geçici İşgal 32
3. İstimval Ve Devletleştirme 33
4. İstimval Ve İdari Yaptırımlar 35
5. İstimval Ve Önalım Hakkı 38
D. İSTİMVALE İLİŞKİN ANAYASAL DÜZENLEMELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 39
1. İstimvalin Uygulanabileceği Haller 39
2. Anayasal Olağanüstü Dönem Ya Da Sadece
Olağanüstü Hal Ya Da Durum 41
E. İSTİMVALİN KONUSU 45
1. Mal Kavramı 45
2. Çalışma Kavramı 47
F. İSTİMVALİN İLİŞKİLİ OLDUĞU HAKLAR 48
1. Malvarlığı Hakları 48
a) İdarenin Mallarına Getirilecek Yükümlülüklerin İlgili İdare Açısından Niteliği 50
b) İdarenin Mallarına Getirilecek Yükümlülüklerin Vatandaşlar Açısından Hukuksal Niteliği 51
2. Çalışma Hakkı 52
3. Mal Ve Çalışma Yükümlüsünün İdare İle İlişkisi 53
a) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 53
b) Mal Yükümlülüğü Bakımından 60
III. İSTİMVALE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 62
A. OLAĞANÜSTÜ DÖNEME İLİŞKİN SİVİL İSTİMVAL DÜZENLEMELERİ 62
1. Olağanüstü Hal Rejiminde Para, Mal ve Çalışma Yükümlülükleri 62
a) Tabii Afet Ve Tehlikeli Salgın Hastalık Nedeniyle Olağanüstü Hal İlan Edilmesi 62
aa) Para yükümlülükleri 62
bb) Mal Yükümlülükleri: 62
cc) Çalışma Yükümlülükleri 62
b) Ağır Ekonomik Bunalım Nedeniyle Olağanüstü Hal İlan Edilmesi 62
2. Milli Korunma Kanunu Rejimi 63
B. ASKERİ İSTİMVALLER 65
1. Olağanüstü Döneme İlişkin Askeri İstimvaller 65
2. Olağan Döneme İlişkin Askeri İstimval 67
C. OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLER DIŞINDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 68
1. Mal Yükümlülükleri Bakımından 68
a) Menkul Mal Yükümlülükleri 68
b) Gayrımenkul Yükümlülükleri 70
2. Çalışma Yükümlülükleri Bakımından 72
3. Emprevizyon Teorisinin Uygulanması 73
4. Olağanüstü Dönem Yükümlülükleri İle Diğer Olağanüstü Hallere İlişkin Yükümlülüklerin Karşılaştırılması 74
a) Hak Ve Özgürlüklerin Sınırlanması Rejimi Bakımından 74
b) Nicelik Bakımından 76
c) Yaptırım Bakımından 76
d) Karşılığın Sonradan Verilmesi Bakımından 77
e) Amaç Bakımından 77
D. OLAĞANÜSTÜ DÖNEM TEDBİRLERİNİN SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKAN YÜKÜMLÜLÜKLERİN NİTELİĞİ 78
1. Olağanüstü Hallerde 78
2. Sıkıyönetim Halinde 80
3. Milli Korunma Kanunu Rejiminde 80
E. İSTİMVAL İŞLEMLERİNDE HUKUKA UYGUNLUK BLOKU: HUKUK DEVLETİ İLKESİ 81
1. Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülükler 83
2. Anayasanın Onüçüncü Ve Onbeşinci Maddelerinin Karşılaştırılması 85
3. “Sınırlama ve Durdurma” 89
4. Olağanüstü Dönem Kanunlarına Yapılan Atfın
Hukuksal Anlamı 91
a) Olağanüstü Dönem Kanunlarının Bağlayıcılığı Sorunu 91
b) Üstü Örtülü Biçimde Yürürlüğün Sona Ermesi Sorunu 95
5. Kanunilik İlkesi 97
6. Ölçülülük İlkesi 98
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 2
İSTİMVALİN HUKUKİ DENETİMİ
I. İSTİMVAL İŞLEMLERİNİN HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ 99
A. GENEL OLARAK 99
B. İSTİMVAL İŞLEMLERİNİN YARGI DENETİMİNE İLİŞKİN TEMEL ESASLAR 101
C. İSTİMVAL İŞLEMLERİNİN UNSURLARI 106
1. Yetki Unsuru 106
a) Kişi Bakımından yetki: 109
aa) Olağanüstü Hal Kanunu Bakımından 109
bb) Milli Korunma Kanunu Bakımından 112
cc) UHMAK Bakımından 113
dd) SİSAK Bakımından 114
ee) Seferberlik Ve Savaş Hali Kanunu Bakımından 114
b) Konu Yönünden Yetki 116
c) Yer Yönünden Yetki 119
d) Zaman Yönünden Yetki 121
2. Şekil/Usul 125
a) İstimval İşleminin Şekli 125
aa) Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu Bakımından 126
bb) Olağanüstü Hal Kanunu Bakımından 126
cc) UHMAK Bakımından 127
dd) SİSAK Bakımından 127
(1) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından: 127
(2) Mal Yükümlülüğü Bakımından 128
ee) Milli Korunma Kanunu Bakımından 128
b) İstimvalin Usulü 133
aa) Sivil İstimvaller Bakımından 133
bb) Askeri İstimvaller Bakımından 137
cc) İlan ve Diğer Bildirim Usulleri 139
(1) İlan 139
(2) Yazılı veya Sözlü Bildirim 141
3. Sebep Unsuru 142
a) Olağanüstü Dönem Kanunlarının Uygulanabilirliği Sorunu 143
aa) Bakanlar Kurulu ve Meclis Kararının
Yok Hükmünde Olması 143
bb) Olağanüstü Dönem Kanununun Uygulanabilir Durumda Olması 144
b) İstimval İşlemlerinin Sebep Unsuru 146
aa) Sebep Unsuru İle İlgili Temel Esaslar 146
bb) Sivil İstimvallerin Sebep Unsuru 152
(1) Olağanüstü Hal Kanununa Göre İstimvalin Sebep Unsuru 152
(2) UHMAK’na Göre İstimvalin Sebep Unsuru 153
(3) SİSAK’a Göre İstimvalin Sebep Unsuru 154
(4) Milli Korunma Kanununa Göre İstimvalin Sebep Unsuru 155
a. Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 155
b. Mal Yükümlülüğü Bakımından 155
cc) Askeri İstimvallerde Sebep Unsuru 157
4. Konu Unsuru 161
a) İlgili Düzenemelerde İstimvalin Konu Unsuru 162
aa) Askeri İstimvaller 162
(1) MMMK’na göre Konu Unsuru 162
bb) Sivil İstimvaller 163
(1) Olağanüstü Hal Kanununa Göre 163
a. Para Yükümlülüğü 163
b. Mal Yükümlülüğü 163
c. Çalışma Yükümlülüğü 164
(2) UHMAK’a Göre 164
(3) SİSAK’a Göre 165
a. Mal Yükümlülüğü Bakımından 165
b. Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 165
(4) Milli Korunma Kanunu Rejimi 166
a. Çalışma Yükümlülüğü 166
b. Mal Yükümlülüğü 167
b) İstimvalin Konu Unsurunun Hukuka Uygunluk Denetimi 167
aa) Kanuna Aykırılık: 167
(1) Para Yükümlülüğü Bakımından 168
(2) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 168
(3) Mal Yükümlülüğü Bakımından 170
bb) İdari İşlemin Geriye Etkili Biçimde Uygulanması 172
cc) İdari İşleme Aykırılık 173
dd) Yargı Kararlarına Uyulmaması 174
ee) Ölçülülük İlkesinin İhlali 174
(1) Zorunluluk 176
(2) Elverişlilik 177
(3) Orantılılık 178
5. Maksat Unsuru 179
II. İSTİMVAL İŞLEMLERİNE HAKİM OLAN ESASLAR 182
A. ZAMAN BAKIMINDAN SINIRLILIK 183
1. Genel Olarak 183
2. Zaman Sınırının Ötesine Geçen İşlemler Sorunu 184
B. GEÇİCİLİK 185
C. KARŞILIK VERİLMESİ 190
D. İKİNCİLLİK 195
1. Sivil İstimvaller Bakimindan 196
a) Olağanüstü Hal Kanununa Göre 196
aa) Para Yükümlülüğü Bakımından 196
bb) Mal Yükümlülüğü Bakımından 197
cc) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 197
b) Milli Korunma Kanunu Rejiminde 198
c) Sivil Savunma Kanununa Göre 199
2. Askeri İstimvallerde 199
3. Kamu Tüzel Kişileri Açısından İkincillik İlkesi 201
III. OLAĞANÜSTÜ HALLER İÇERİSİNDEKİ OLAĞANÜSTÜ HALLER 202
A. YETKİ UNSURU BAKIMINDAN 202
B. ŞEKİL UNSURU BAKIMINDAN 204
C. SEBEP, KONU VE MAKSAT UNSURLARI
BAKIMINDAN 206
SONUÇ 209
KAYNAKÇA 211
Konu aynı zamanda oldukça ilgi çekicidir. Zira, istimval, olağanüstü hallerde uygulanan bir usuldür. Olağanüstü haller ise hem olağan hem de olağanüstü döneme ilişkin düzenlemelerin birlikte uygulamada olabildiği bir zaman dilimini ifade etmektedir. Böyle olunca da istimval konusunda önemli sorular, sorunlar, tartışmalı durumlar ve olasılıklar ortaya çıkabilmektedir.
İstimval konusundaki başlıca sorun bu kavramın kapsamı ile ilgilidir. Anayasamızda para, mal ve çalışma yükümlülükleri kavramı tercih edilmiş, istimval kavramından bahsedilmemiştir. Ancak ilgili düzenlemeler incelendiğinde çalışma ve mal yükümlülüğü ile öğretide istimvale ilişkin açıklamalar arasında içeriğe ilişkin önemli bir benzeşme olduğu yadsınamaz. Bu nedenle çalışmamızda bu kavramları eş anlamlı olarak kullandık.
İkinci temel sorun ise olağanüstü kelimesinin hukuksal anlamı ile ilgilidir. Anayasanın öngördüğü olağanüstü yönetim usulleri yanında kanunla başka alanlarda da olağanüstü birtakım durumlarda idareye kişilere yükümlülük getiren bazı işlemler tesis etme yetkisi tanınmıştır. Bu durumda olağanüstü hallerin sadece anayasada öngörülen hallerle sınırlı olduğunu kabul etmek belki mümkün olabilir. Ancak bu durumda idarenin olağan hallerde de kişilere çalışma ve mal yükümlülüğü getirebildiği sonucuna varmak gerekecektir. Oysa yakından bakıldığında anayasal olağanüstü haller dışındaki bu durumların pek de “olağan” sayılamayacağı görülmektedir. En azından bu durumlarda idarenin olağan usullere başvurmamasını haklı kılabilecek sebepler vardır.
Bu sebeple çalışmamızda anayasada öngörülen olağanüstü haller için “olağanüstü dönem” ifadesini tercih ettik. Böylece olağanüstü dönem ve diğer olağanüstü haller ayrımı ile istimval konusunu değerlendirmeye çalıştık.
Bu sorunun çözümü olağanüstü hal kavramının anayasal olağanüstü halleri de kapsayan daha geniş bir üst kavram olduğunu kabul etmekle mümkündür. Bu üst kavramın anayasal olağanüstü haller ile diğer olağanüstü hallerin toplamından ibaret olduğu savunulabilir.
İkinci sorun ise istimval ile ilgili çok sayıda yargı kararının olmayışıdır. Diğer yandan, konu ile ilgili önemli sayıda kanun ve diğer düzenleyici işlem bulunmaktadır. Bu nedenle mevcut yargı kararları yanında çeşitli olasılıklarda hukuka uygunluk denetiminde nasıl bir sonuca varılması gerektiğine ilişkin varsayımsal bir yaklaşım metodu izleyerek açığı kapatmaya çalıştık.
İstimval ya da para, mal veya çalışma yükümlülüğü idarenin tek yanlı işlemi ile tesis edilmektedir. Şu halde istimvalin hukuki denetimi, bu işlemlerin unsurlarının irdelenmesini gerektirmektedir. İlgili düzenlemelerden ve yargı kararlarından hareketle belirli bir ölçüde bu irdeleme mümkündür. Bunun sonucunda istimval müessesesine hakim olan ilkeler ya da esaslar tespit edilebilir.
GİRİŞ 15
BÖLÜM 1
İSTİMVALİN GENEL REJİMİ
I. KAVRAM VE KAPSAM 17
II. İSTİMVALİN HUKUKİ NİTELİĞİ 18
A. İSTİMVALİN DAYANDIĞI ESASIN BELİRLENMESİ ÇABASI 18
1. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 22
2. Uyarlanma İlkesi 27
B. MAL VE ÇALIŞMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ KAVRAMLARI 30
1. Mal Yükümlülüğü 30
2. Çalışma Yükümlülüğü 30
C. İSTİMVALİN BENZERİ HUKUK KURUMLARINDAN AYRILMASI ÇABASI 31
1. İstimval Ve Kamulaştırma 31
2. İstimval Ve Geçici İşgal 32
3. İstimval Ve Devletleştirme 33
4. İstimval Ve İdari Yaptırımlar 35
5. İstimval Ve Önalım Hakkı 38
D. İSTİMVALE İLİŞKİN ANAYASAL DÜZENLEMELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 39
1. İstimvalin Uygulanabileceği Haller 39
2. Anayasal Olağanüstü Dönem Ya Da Sadece
Olağanüstü Hal Ya Da Durum 41
E. İSTİMVALİN KONUSU 45
1. Mal Kavramı 45
2. Çalışma Kavramı 47
F. İSTİMVALİN İLİŞKİLİ OLDUĞU HAKLAR 48
1. Malvarlığı Hakları 48
a) İdarenin Mallarına Getirilecek Yükümlülüklerin İlgili İdare Açısından Niteliği 50
b) İdarenin Mallarına Getirilecek Yükümlülüklerin Vatandaşlar Açısından Hukuksal Niteliği 51
2. Çalışma Hakkı 52
3. Mal Ve Çalışma Yükümlüsünün İdare İle İlişkisi 53
a) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 53
b) Mal Yükümlülüğü Bakımından 60
III. İSTİMVALE İLİŞKİN DÜZENLEMELER 62
A. OLAĞANÜSTÜ DÖNEME İLİŞKİN SİVİL İSTİMVAL DÜZENLEMELERİ 62
1. Olağanüstü Hal Rejiminde Para, Mal ve Çalışma Yükümlülükleri 62
a) Tabii Afet Ve Tehlikeli Salgın Hastalık Nedeniyle Olağanüstü Hal İlan Edilmesi 62
aa) Para yükümlülükleri 62
bb) Mal Yükümlülükleri: 62
cc) Çalışma Yükümlülükleri 62
b) Ağır Ekonomik Bunalım Nedeniyle Olağanüstü Hal İlan Edilmesi 62
2. Milli Korunma Kanunu Rejimi 63
B. ASKERİ İSTİMVALLER 65
1. Olağanüstü Döneme İlişkin Askeri İstimvaller 65
2. Olağan Döneme İlişkin Askeri İstimval 67
C. OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLER DIŞINDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 68
1. Mal Yükümlülükleri Bakımından 68
a) Menkul Mal Yükümlülükleri 68
b) Gayrımenkul Yükümlülükleri 70
2. Çalışma Yükümlülükleri Bakımından 72
3. Emprevizyon Teorisinin Uygulanması 73
4. Olağanüstü Dönem Yükümlülükleri İle Diğer Olağanüstü Hallere İlişkin Yükümlülüklerin Karşılaştırılması 74
a) Hak Ve Özgürlüklerin Sınırlanması Rejimi Bakımından 74
b) Nicelik Bakımından 76
c) Yaptırım Bakımından 76
d) Karşılığın Sonradan Verilmesi Bakımından 77
e) Amaç Bakımından 77
D. OLAĞANÜSTÜ DÖNEM TEDBİRLERİNİN SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKAN YÜKÜMLÜLÜKLERİN NİTELİĞİ 78
1. Olağanüstü Hallerde 78
2. Sıkıyönetim Halinde 80
3. Milli Korunma Kanunu Rejiminde 80
E. İSTİMVAL İŞLEMLERİNDE HUKUKA UYGUNLUK BLOKU: HUKUK DEVLETİ İLKESİ 81
1. Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülükler 83
2. Anayasanın Onüçüncü Ve Onbeşinci Maddelerinin Karşılaştırılması 85
3. “Sınırlama ve Durdurma” 89
4. Olağanüstü Dönem Kanunlarına Yapılan Atfın
Hukuksal Anlamı 91
a) Olağanüstü Dönem Kanunlarının Bağlayıcılığı Sorunu 91
b) Üstü Örtülü Biçimde Yürürlüğün Sona Ermesi Sorunu 95
5. Kanunilik İlkesi 97
6. Ölçülülük İlkesi 98
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 2
İSTİMVALİN HUKUKİ DENETİMİ
I. İSTİMVAL İŞLEMLERİNİN HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ 99
A. GENEL OLARAK 99
B. İSTİMVAL İŞLEMLERİNİN YARGI DENETİMİNE İLİŞKİN TEMEL ESASLAR 101
C. İSTİMVAL İŞLEMLERİNİN UNSURLARI 106
1. Yetki Unsuru 106
a) Kişi Bakımından yetki: 109
aa) Olağanüstü Hal Kanunu Bakımından 109
bb) Milli Korunma Kanunu Bakımından 112
cc) UHMAK Bakımından 113
dd) SİSAK Bakımından 114
ee) Seferberlik Ve Savaş Hali Kanunu Bakımından 114
b) Konu Yönünden Yetki 116
c) Yer Yönünden Yetki 119
d) Zaman Yönünden Yetki 121
2. Şekil/Usul 125
a) İstimval İşleminin Şekli 125
aa) Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu Bakımından 126
bb) Olağanüstü Hal Kanunu Bakımından 126
cc) UHMAK Bakımından 127
dd) SİSAK Bakımından 127
(1) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından: 127
(2) Mal Yükümlülüğü Bakımından 128
ee) Milli Korunma Kanunu Bakımından 128
b) İstimvalin Usulü 133
aa) Sivil İstimvaller Bakımından 133
bb) Askeri İstimvaller Bakımından 137
cc) İlan ve Diğer Bildirim Usulleri 139
(1) İlan 139
(2) Yazılı veya Sözlü Bildirim 141
3. Sebep Unsuru 142
a) Olağanüstü Dönem Kanunlarının Uygulanabilirliği Sorunu 143
aa) Bakanlar Kurulu ve Meclis Kararının
Yok Hükmünde Olması 143
bb) Olağanüstü Dönem Kanununun Uygulanabilir Durumda Olması 144
b) İstimval İşlemlerinin Sebep Unsuru 146
aa) Sebep Unsuru İle İlgili Temel Esaslar 146
bb) Sivil İstimvallerin Sebep Unsuru 152
(1) Olağanüstü Hal Kanununa Göre İstimvalin Sebep Unsuru 152
(2) UHMAK’na Göre İstimvalin Sebep Unsuru 153
(3) SİSAK’a Göre İstimvalin Sebep Unsuru 154
(4) Milli Korunma Kanununa Göre İstimvalin Sebep Unsuru 155
a. Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 155
b. Mal Yükümlülüğü Bakımından 155
cc) Askeri İstimvallerde Sebep Unsuru 157
4. Konu Unsuru 161
a) İlgili Düzenemelerde İstimvalin Konu Unsuru 162
aa) Askeri İstimvaller 162
(1) MMMK’na göre Konu Unsuru 162
bb) Sivil İstimvaller 163
(1) Olağanüstü Hal Kanununa Göre 163
a. Para Yükümlülüğü 163
b. Mal Yükümlülüğü 163
c. Çalışma Yükümlülüğü 164
(2) UHMAK’a Göre 164
(3) SİSAK’a Göre 165
a. Mal Yükümlülüğü Bakımından 165
b. Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 165
(4) Milli Korunma Kanunu Rejimi 166
a. Çalışma Yükümlülüğü 166
b. Mal Yükümlülüğü 167
b) İstimvalin Konu Unsurunun Hukuka Uygunluk Denetimi 167
aa) Kanuna Aykırılık: 167
(1) Para Yükümlülüğü Bakımından 168
(2) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 168
(3) Mal Yükümlülüğü Bakımından 170
bb) İdari İşlemin Geriye Etkili Biçimde Uygulanması 172
cc) İdari İşleme Aykırılık 173
dd) Yargı Kararlarına Uyulmaması 174
ee) Ölçülülük İlkesinin İhlali 174
(1) Zorunluluk 176
(2) Elverişlilik 177
(3) Orantılılık 178
5. Maksat Unsuru 179
II. İSTİMVAL İŞLEMLERİNE HAKİM OLAN ESASLAR 182
A. ZAMAN BAKIMINDAN SINIRLILIK 183
1. Genel Olarak 183
2. Zaman Sınırının Ötesine Geçen İşlemler Sorunu 184
B. GEÇİCİLİK 185
C. KARŞILIK VERİLMESİ 190
D. İKİNCİLLİK 195
1. Sivil İstimvaller Bakimindan 196
a) Olağanüstü Hal Kanununa Göre 196
aa) Para Yükümlülüğü Bakımından 196
bb) Mal Yükümlülüğü Bakımından 197
cc) Çalışma Yükümlülüğü Bakımından 197
b) Milli Korunma Kanunu Rejiminde 198
c) Sivil Savunma Kanununa Göre 199
2. Askeri İstimvallerde 199
3. Kamu Tüzel Kişileri Açısından İkincillik İlkesi 201
III. OLAĞANÜSTÜ HALLER İÇERİSİNDEKİ OLAĞANÜSTÜ HALLER 202
A. YETKİ UNSURU BAKIMINDAN 202
B. ŞEKİL UNSURU BAKIMINDAN 204
C. SEBEP, KONU VE MAKSAT UNSURLARI
BAKIMINDAN 206
SONUÇ 209
KAYNAKÇA 211