Türk Hukukunda Tefecilik Suçu
Türk Hukukunda Tefecilik Suçu
Abdulbaki GİYİK
SUNUŞ DAN
Günümüz hayat şartlarında ekonomik kaynak ihtiyacı içerisinde olan bireyler, banka ve finans kurumlarının yanında -tefecilere- de müracaat etmektedir. Banka ve finans kurumları, kanuna uygun faaliyetlerde bulunmakta ve bu yönüyle -hukuka uygun- hareket etmektedir. Ancak, çoğunlukla zor durumda bulunan ve mali durumlarının kötü olması nedeniyle kredi başvuru şartlarını karşılayamayan kimseler, hiçbir prosedür gerektirmeyen ve yasal kredi ve finans kuruluşlarına nazaran para talebine daha hızlı cevap veren kimselere (tefecilere) başvurmakta ve fakat günün ekonomik koşullarının çok üzerinde bir faiz maliyetiyle karşılaşmaktadır.
Tefecilik eyleminin suç olarak nitelendirilmesi ile; bir yandan toplumun sosyal ve ekonomik düzeni korunmakta ve diğer yandan da, kayıt dışı ve haksız kazanç elde edilen, kanuna aykırı bir şekilde işleyen ödünç para verme sektörü ile mücadele amaçlanmaktadır. Nihayet, her iki amacın doğal bir sonucu olarak maddi açıdan zor durumda olan insanların sömürülmelerinin de önüne geçilmek istenmektedir.
Sosyal ve ekonomik hayat içerisinde gerçekte tefecilik olduğu halde sanki bir hukuki işlemmiş gibi meşrulaştırılmış ve yaygınlaştırılmış modern tefecilik yöntemlerine gün geçtikçe daha çok rastlanmaktadır. Özellikle kredi kartı veya kıymetli evrak kullanma (senet kırdırma) suretiyle, görünüşte meşru gözüken ve fakat özünde -tefecilik- anlamı taşıyan işlemlere sık rastlanılmaktadır.
İvazlı ödünç sözleşmesi ile faiz talep edilmesi -klasik tefecilik- olarak karşımıza çıkmakla birlikte POS Tefeciliği, senet kırdırma gibi modern tefecilik eylemlerinin, TCK m. 241 bağlamında tefecilik suçu bakımından -tipik- olup olmadığı ya da diğer bir deyişle, tefecilik suçunun kanuni unsurlarını taşıyıp taşımadığı hususlarının ayrıntılı bir biçimde tartışılması gerekmektedir.
İÇİNDEKİLER
- GİRİŞ-1
- I. -GENEL AÇIKLAMALAR-5
- II. -KAVRAMLAR-6
- A. -TEFECİLİK-6
- 1. -Tefecilik Kavramını Açıklamada Başvurulabilecek Yasal Dayanaklar-7
- a. -2279 Sayılı Ödünç Para Verme İşleri Kanunu-7
- b. -90 Sayılı Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname-8
- c. -6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu-10
- B. -TEFECİ-13
- C. -İKRAZATÇILIK-14
- III. -TEFECİLİK AÇISINDAN FAİZ VE TÜKETİM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİ-15
- A. -FAİZ-16
- 1. -Kavram-16
- 2. -Faizin Meşruiyeti Sorunu-19
- 3. -Faiz Çeşitleri-21
- a. -İradi (Akdi) Faiz - Kanuni Faiz-21
- b. -Anapara Faizi Temerrüt Faizi-24
- c. -Basit Faiz - Mürekkep Faiz-25
- B. -TÜKETİM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİ-26
- 1. -Genel Olarak-26
- 2. -Kavram-27
- 3. -Hukuki Nitelik-28
- 4. -Tüketim Ödüncü Sözleşmesinin Türleri ve Bunlarla Tefecilik Suçu Arasındaki İlişki-30
- a. -Âdi (Ticari Olmayan) Tüketim Ödüncü Sözleşmesi-30
- b. -Ticari Tüketim Ödüncü Sözleşmesi-33
- c. -Bazı Özel Sözleşme Türleri ve Tefecilik Suçu Karşısındaki Durumları-33
- aa. -Misli Eşya Saklatma Sözleşmesi (Usulsüz Tevdi Sözleşmesi)-34
- bb. -Tasarruf Mevduatı Sözleşmesi-35
- cc. -Kredi Açma Sözleşmesi-35
- dd. -Kâra Katılmalı Ödünç Sözleşmesi-36
- IV. -TEFECİLİK SUÇU VE AŞIRI YARARLANMA (GABİN)-36
- A. -GENEL OLARAK-36
- B. -AŞIRI YARARLANMA (GABİN) KAVRAMI-37
- C. -AŞIRI YARARLANMANIN UNSURLARI-38
- 1. -Objektif Unsur-38
- 2. -Sübjektif Unsurlar-39
- a. -Zarar Gören Tarafın Özel (Zayıf) Durumu-39
- b. -Yararlanma (Sömürme) Kastı-40
- D. -AŞIRI YARARLANMANIN HUKUKİ SONUÇLARI-40
- E. -AŞIRI YARARLANMA İLE TEFECİLİK SUÇU ARASINDAKİ İLİŞKİ-41
- V. -TEFECİLİK SUÇUNUN TARİHİ GELİŞİMİ-4
- I. -SUÇ TİPİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER-51
- II. -KORUNAN HUKUKİ YARAR-52
- III. -SUÇUN UNSURLARI-55
- A. -SUÇUN MADDİ UNSURU-55
- 1. -Genel Olarak-55
- 2. -Suçun Konusu-57
- 3. -Fail-60
- a. -Genel Olarak Fail Kavramı-60
- b. -Tefecilik Suçunun Faili Açısından Öğretideki Görüşler ve Kanaatimiz-62
- 4. -Mağdur ve Suçtan Zarar Gören-65
- a. -Genel Olarak Mağdur ve Suçtan Zarar Gören Kavramları-65
- b. -Tefecilik Suçunun Mağduru Açısından Öğreti ve Uygulamada İleri Sürülen Fikirler-66
- c. -Kanaatimiz-69
- 5. -Hareket-Netice-71
- a. -Genel Olarak Hareket ve Netice Kavramları-71
- b. -Tefecilik Suçu Açısından Hareket ve Netice-74
- c. -Tefecilik Suçunda Hareketin Sürekliliği Problemi-78
- aa. -Genel Olarak-78
- bb. -Hareketin Sürekliliği Konusunda Doktriner Fikirler-79
- cc. -Yargıtay’ın Görüşü-80
- dd. -Kanaatimiz-83
- d. -Tefecilik Suçunun Hareket Unsuru Açısından Özel Durumlar-85
- aa. -Senet Kırdırmak Suretiyle İşlenen Tefecilik-85
- i. -Genel Olarak-85
- ii. -Senet Kırdırmak Suretiyle Alınan Ödüncün Tefecilik Suçu Karşısındaki Durumu-86
- iii. -Kanaatimiz-90
- bb. -POS Tefeciliği-92
- i. -Genel Olarak-92
- ii. -POS Tefeciliği Hakkında Doktriner Fikirler ve Yargıtay Uygulaması-94
- iii. -Kanaatimiz-96
- B. -MANEVİ UNSUR-98
- 1. -Genel Olarak Manevi Unsur Kavramı-98
- 2. -Kast ve Maksat (Amaç) Kavramları-99
- 3. -Tefecilik Suçu Açısından Manevi Unsur: Kazanç Elde Etmek Amacı-100
- a. -Genel Olarak-100
- b. -Kazanç Kavramı-102
- 4. -Kazancın Oranı-105
- a. -Genel Olarak-105
- b. -Mevcut Düzenlemeler Açısından Kazancın Oranı-106
- c. -Kazancın Oranı Konusunda Doktriner Fikirler-106
- d. -Yargıtay’ın Görüşü-107
- e. -Kanaatimiz-108
- C. -HUKUKA AYKIRILIK VE KUSURLULUĞU ETKİLEYEN SEBEPLER-110
- 1. -Genel Olarak Hukuka Aykırılık Kavramı-110
- 2. -Tefecilik Suçu Açısından Hukuka Uygunluk Sebepleri-110
- a. -5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Hükümleri-110
- b. -İkrazatçılık (90 Sayılı KHK m. 3/a)-111
- c. -6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu Hükümleri-112
- d. -Rıza-114
- e. -6098 Sayılı TBK ve 3095 Sayılı Kanun Hükümleri (Faiz Oranı)-115
- 3. -Kusurluluğu Etkileyen Hallerin Tefecilik Suçu Açısından Uygulanabilirliği-116
- IV. -KANUNİLİK İLKESİ VE TEFECİLİK SUÇU-117
- A. -KANUNİLİK İLKESİ-117
- 1. -Genel Olarak-117
- 2. -Kanunilik İlkesinin Anlamı Ve Sonuçları-119
- B. -90 SAYILI KHK M. 15/2 VE 2279 SAYILI KHK m. 17 AÇISINDAN İLERİ SÜRÜLEN ANAYASAYA AYKIRILIK İDDİASI VE BU İSTEME AİT RET GEREKÇELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ-122
- C. -5237 SAYILI TCK M. 241 HÜKMÜNÜN KANUNİLİK İLKESİ AÇISINDAN İNCELENMESİ-126
- 1. -Genel Olarak-126
- 2. -3095 Sayılı Kanuni Faiz Ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun ve TCK M. 241 İle İlişkisi-127
- D. -6361 SAYILI FİNANSAL KİRALAMA, FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ KANUNU-131
- V. -SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ-133
- A. -TEŞEBBÜS-133
- B. -İŞTİRAK-136
- C. -İÇTİMA-142
- 1. -Genel Olarak-142
- 2. -Tefecilik Suçunun Bazı Suç Tipleriyle Karşılaştırılması-144
- a. -6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu (6361 sayılı Kanun m. 46)-145
- b. -İzinsiz Faaliyette Bulunmak Suçu (5411 Sayılı Kanun m. 150)-146
- c. -Bedelsiz Senedi Kullanma Suçu (TCK m. 156)-147
- d. -Yağma ve Özellikle Senedin Yağması Suçları (TCK m. 148)-148
- e. -Diğer Suç Tipleri-149
- VI. -SORUŞTURMA - KOVUŞTURMA USULÜ VE YAPTIRIM-149
- A. -SORUŞTURMA - KOVUŞTURMA USULÜ-149
- B. -YAPTIRIM-153
- 1. -Gerçek Kişiler Açısından Tefecilik Suçunun Yaptırımı-153
- a. -Hapis ve Adli Para Cezası-153
- b. -Hapis Cezasının Sakıncalarını Gidermeye Yönelik Kurumlar-154
- aa. -Erteleme (TCK m. 51)-154
- bb. -Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK m. 231)-155
- 2. -Tüzel Kişiler Açısından Tefecilik Suçunun Yaptırımı-158
- 3. -Müsadere-159
- 4. -Zamanaşımı-161
- SONUÇ-165
- KAYNAKÇA-173