Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Hukukunda Eser Sahibinin Çoğaltma ve Yayma Hakları
Türk Hukukunda Eser Sahibinin Çoğaltma ve Yayma Hakları
Arzu GENÇ ARIDEMİR - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
301
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2003
ISBN NO
:
9789759247263
850,00
TL GİRİŞ Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, eser sahibinin hususiyetini taşıyan ve kanunda belirtilen eser gruplarından birisine dahil olan fikri ürünle¬ri, "eser" olarak korumakta, eseri meydana getiren "eser sahibi"ne ma¬nevî ve mali hak ve yetkiler tanımaktadır. Çoğaltma ve yayma haklan da eser sahibinin eserini meydana getirmesi ile birlikte kendiliğinden doğan ve koruma altına alınan mali haklarının başında gelmektedir. Böylece eser sahibine eserinden ekonomik olarak menfaat sağlama yet¬kisi ile birlikte başkalarının eserden izinsiz olarak yararlanmasını önle¬me yetkisi tanınmaktadır. Son yıllarda çoğaltma ve yayma tekniklerinin gelişmesi, eser sahi¬ binin çoğaltma. Ne, ^^^^sski-aKV^^^^ "sa¬ hibinin mali ve manevî haklarını ihlâl ederek kendilerine ekonomik menfaat sağlayan kişiler, gün geçtikçe farklı bir yol bularak amaçlarına ulaşmaya çalışmaktadırlar. Bu açıdan çoğaltma ve yayma haklarının kullanım şekilleri ve bu hakların ihlâli önem taşımaktadır. Özellikle ço¬ ğaltma hakkı bakımından, çoğaltma teknik ve yöntemlerinin teknolojik gelişmelere paralel olarak artması karşısında, kanun koyucunun hem eser sahibinin, hem de eserden yararlanacak toplumun menfaatlerinin korunması açısından dikkatli davranması gerekmektedir. Çünkü kanu¬ nî düzenlemelerin, çoğaltma tekniklerinin gerisinde kalması, haksız kopyalama örneklerinin artmasına neden olacaktır. İşte bu nedenlerle, çoğaltma hakkının hukukî niteliğini ve özelliklerini belirlemek son de¬ rece önem taşımaktadır. Yayma hakkı bakımından, eserin aslı veya çoğaltılmış nüshalarının piyasaya sürülmesi olguları da çeşitlilik göstermektedir. Özellikle, 4630 sayılı kanun ile yapılan değişiklikler sonucunda yeniden düzenle- I nen kiralama ve ödünç verme haklan, son derece önemli ve tartışmalı hukukî sorunlara yol açmaktadır. Eserin aslının veya belirli nüshaları¬nın eser sahibinin rızasıyla yayma hakkına konu edilmesi, doktrinde "tükenme ilkesi" olarak adlandırılmaktadır. FSEK md. 23 gereğince düzenlenen tükenme ilkesinin uygulama alanı ve koşulları, eser sahibi¬nin eserden ekonomik olarak yararlanmasının bir sınırını teşkil ettiği için önem taşımaktadır. Kanun koyucu, eser sahibi dışında toplumun da belirli sınırlar için¬de eserden yararlanmasını öngörmektedir. Bilimsel bir eser oluşturmak için diğer kaynaklara atıf yapmak, bir bilgisayar programının yedek kopyasını yapmak çoğu kez eser sahibinden ayrıca izin alınmasını ge¬rektirmeyecektir. İşte çoğaltma ve yayma hakları, çeşitli sebeplerle sı¬nırlandırılmakta, eser sahibi dışındaki üçüncü kişilerin eserden eser sa¬hibinin izni olmaksızın yararlanması öngörülmektedir. Ancak bu sınır¬lamaların da sınırı bulunmaktadır. Özellikle çoğaltma hakkının şahsen kullanım amacıyla sınırlandırılmasında, hakkın sınırları hukuka aykırı faaliyetin varlığını tespit etmek bakımından önem taşımaktadır Çalışmamızda, eser sahibinin çoğaltma ve yayma haklan, özellikle¬ri, sınırlan, eser sahibini koruma adına alınan önlemler ve çoğaltma ve yayma haklan ihlâl edildiğinde uygulanabilecek hukuki yaptırımlar, Türk hukuk düzenlemeleri dikkate alınarak incelenecektir. Amacımız, çoğaltma ve yayma haklannın özellikleri ve sınırları bakımından doğan hukukî sorunları incelemek, eserin izinsiz çoğaltılması ve yayma hakkı¬na konu olmasını önlemek amacıyla alınabilecek önlemleri belirlemektir. Eser sahibinin manevî ve mali haklan, ülkemizde, 5846 sayılı Fi¬kir ve Sanat Eserleri Kanunu′na göre korunmaktadır. Bu çalışmada, Türk Hukukunda, özellikle 4630 ve 4110 sayılı kanunlarla, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu′nda yapılan değişiklikler dikkate alınarak, eser sahibi¬nin çoğaltma ve yayma haklan, özellikleri, sınırlan ve haksız çoğaltma ve piyasaya sürme olaylannı önlemek için alınması gereken önlemler ve ihlâl gerçekleştiğinde başvurulabilecek dava yolları incelenecektir′. 4630 sayılı kanunun Hükümet Tasarısının metni ve gerekçesi ile Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu′nun Kabul Ettiği Kanun Tasarısı ve gerekçesi, (Çevrimiçi), http://www.tbmm.gov.tr. Inter¬net sayfasından yararlanılmıştır. 2 FSEK uygulanması için çoğaltılan fikri ürünün "eser" niteliği taşı¬ması gereklidir. Bu sebeple birinci bölümde, öncelikle eser kavramı ile eseri meydana getiren kişi, yani, eser sahibi kavramının özellikleri, bir¬den çok kişinin eser sahibi olması haline bağlanan hukukî sonuçlar ve eser sahipliğine ilişkin karineler incelenecektir. Eser niteliği taşımayan ad, alâmet, fotoğraflara ilişkin FSEK md. 83-85 hükümleri, bağlantılı eser sahiplerine ilişkin hükümler (FSEK md. 80) çalışmamızın kapsa¬mı dışında tutulmuştur. İkinci bölümde ise, çoğaltma ve yayma haklarının tanımı ve özel¬likleri üzerinde durulacaktır. Bu sebeple, eser sahibinin diğer manevî ve mali haklan, sadece çoğaltma ve yayma haklan ile ilgili olduklan nispette incelenecektir. Ayrıca eser sahibinin menfaatlerinin korunma¬sının yanında, eserden yararlanacak olan toplumun menfaatleri de önem taşıdığı için çoğaltma ve yayma haklannın özelliklerini takiben, çoğaltma ve yayma haklarının sınırlandırılmasına ilişkin hükümler in¬celenecektir. Hakların sınırlandırılmasına ilişkin hükümler, kural ola¬rak, tüm eserler ve fikri haklar bakımından genel olarak öngörüldüğü için bu konuda ayrıntıya girilmeyecek, çoğaltma ve yayma haklarına ilişkin özel durumlar incelenecektir. Üçüncü bölümde, çoğaltma ve yayma haklarının korunması için alınması gereken tedbirler ile hakların korunması amacıyla açılabilecek davalar üzerinde durulacaktır. Bu sebeple, önleyici tedbirler bakımın¬dan FSEK dışında Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu, Basın Ka¬nunu ve Matbaalar Kanunu′nun konumuza ilişkin hükümleri incelene¬cektir. Hakkın korunmasına ilişkin dava hakları, başlı başına bir çalış¬ma konusu oluşturacağından, genel olarak ve çoğaltma ve yayma hak¬larını ilgilendirdiği ölçüde incelenecektir. Bu açıdan, tecavüzün ref′i davası, tecavüzün men′i davası, tazminat davaları ile vekaletsiz iş gör¬meden kaynaklanan dava hakları, davanın taraflan, yetkili ve görevli mahkeme, zamanaşımı, davanın konusu ve davada hükmedilebilecek sonuçlar bakımından incelenerek, özellikle, 4110 ve 4630 sayılı kanun değişiklikleri ile anlaşılması güç bir hale gelen tecavüzün ref′i davası (FSEK md. 67-68) üzerinde durulacaktır. FSEK, hukuki yaptırımların yanında hak sahibinin başvurabileceği cezai yaptırımları da düzenle- 3 mistir. Ancak çalışmamız, "özel hukuk" bakımından bir inceleme yap¬ma amacı taşıdığı için bu yaptırımlar üzerinde durulamayacaktır. Belirtmek gereklidir ki, incelememiz, sadece Türk Hukuku ile sı¬nırlı olacaktır. Ancak fikir ve sanat eserlerinin korunması amacıyla, Türkiye′nin taraf olduğu uluslar arası sözleşmeler ile Avrupa Birliği′ne katılma çalışmalarımız doğrultusunda, Gümrük Birliği′nin 1/95 sayılı kararının ek 8 hükmü gereğince uluslararası alanda bu konuda yapılan düzenlemelere katılma yükümlülüğümüz açısından önem taşıyan, Avrupa Konseyi′nin konumuza ilişkin düzenlemeleri de, çalışmamızın sınırlarını aşmamak kaydıyla, çalışmamızda genel olarak belirtilecek¬tir. Taraf olmadığımız bu belgeler, bağlayıcı nitelik taşımamakla birlik¬te, özellikle FSEK değişiklikleri bakımından önem taşımakta, hukuk sistemimize yol gösterici rol oynamaktadır. 4 ÖNSÖZ Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku ′nda eser sahibinin hak ve yetkileri günü¬müzde özel bir önem taşımaktadır. Eser sahibinin çoğaltma ve yayma hakla¬rı, son derece gelişmiş bası tekniklerinin yaygınlaşması sebebiyle, güncel ha¬le gelmiştir. Eserler, bu teknikler kullanılmak suretiyle eser sahibinden izin alınmaksızın çoğaltılmakta ve piyasaya sürülmektedir. Bu hukuka aykırı du¬rumun önlenmesi, hak sahiplerinin menfaatlerinin yanında, toplumun da o eserden yararlanma menfaatini sarsmaktadır. İşte, bu nedenle, "Türk Hukukunda Eser Sahibinin Çoğaltma ve Yayma Hakları" isimli bu eserde, eser sahibinin çoğaltma ve yayma haklarının hu¬kuki niteliği, kapsamı, sınırları ve bu hakların ihlâl edilmesi halinde eser sa¬hibinin başvurabileceği hukuki yaptırımlar, Türk Hukuk düzenlemeleri dikka¬te alınarak incelenmiştir. Bunun yanında, eser sahibinin veya onun çoğaltma ve yayma haklarını devrettiği ya da hakların kullanılma yetkisini verdiği kişi¬lerin uyması gereken kurallar da belirtilmiştir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ′nda çeşitli ihtiyaçlar sebebiyle değişiklik yapan 4110 ve 4630 sayılı kanunlar, bunların gerekçeleri de belirtilmek sure¬tiyle ele alınmış, hükümlerdeki olumlu ve olumsuz yanlar üzerinde durulma¬ya çalışılmıştır. Ayrıca konumuz bakımından önem taşıyan Türkiye′nin taraf olduğu ulus¬lar arası sözleşmeler ve bağlayıcı nitelik taşımamakla birlikte, yol gösterici nitelik taşıyan Avrupa Birliği Yönergeleri de incelenmiştir. Mevzuatın dışında, Yargıtay kararları da bu esere geniş ölçüde yansıtıl¬mış, yayımlanmamış kararlara da zaman zaman yer verilmiştir. Bu eser, Temmuz 2002 ′de Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü¬sü, Özel Hukuk Ana Bilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak sunulmuş, Prof. Dr. Güzin ÜÇIŞIK, Prof. Dr. M. Kemal OMAĞ ve Prof. Dr. Abdülkadir ARPACI tarafından oluşan tez jürisi tarafından oybirliği ile kabul edilmiştir. Aradan geçen bir yıl içinde, tez çalışması bir kitap haline getirilmeye ça¬lışılmış, bu süre içinde çıkan yeni eser ve içtihatlara, eserde yer verilmiştir. Gösterdiğimiz özen ne kadar çok olursa olsun, elbette ki hatalarımız olacak¬tır. Bu eserin oluşumunda katkıları bulunan; Tez danışmanım Prof. Dr. Güzin ÜÇIŞIK′a; Prof. Dr. M.Kemal OMAĞ′a; Hiçbir zaman desteğini esirgemeyen, değerli fikirleri ile bana yol göste¬ren Değerli Hocam Prof. Dr. Abdülkadir ARPACİ ′ya; Sadece şahsıma değil tüm asistan arkadaşlarıma sabır ve titizlikle emek veren değerli hocamız Prof Dr. Hüseyin HATEMÃ�′ye; Akademik kariyerimde beni hep teşvik eden Sevgili Hocam Yard. Doç. Dr. Şükran ŞIPKA ′ya; Desteği, sevgisi ile her zaman yanımda olan sevgili dostum Araştırma Görevlisi Burcu KALKAN′a; Yayımlanmamış Yargıtay kararlarının bu eserde yer almasındaki yardımla¬rından, genç akademisyenleri ve bilimsel araştırmalarını teşviklerinden ötürü değerli hakimlerimizden, 11. HD. Üyelerinden Sayın Yurdaer ÖZDİLEK′e; Bu eserin basılmasındaki çabaları ve yardımlarından ötürü Vedat Kitapçılık çalışanlarına; Teşekkür ederim. Ve... Hakları asla ödenmeyecek "sevgileri, sabırları, teşvik ve destekleri" sayfalarca da yazılsa anlatılamayacak olan; Sevgili Annem Nezire GENÇ, Babam Muttalip GENÇ′e ve kardeşlerim Nimet, Kahraman ve Filiz′e, Büyükbabam Mehmet GENÇ ve Babaannem Şefkiye GENÇ′e, Sevgili Eşim Hakan AR1DEMİR ′e Sevgi, Saygı ve Sonsuz Teşekkürle.... Arzu GENÇARIDEMİR Sarıyer, Ekim 2003 İÇİNDEKİLER : a. İlim ve Edebiyat Eserleri 23 b. Musikî Eserleri 27 c. Güzel Sanat Eserleri 29 d. Sinema Eserleri 31 § 3. ESER SAHİBİ 36 I. Genel Olarak 36 II. Eser Sahibi Kavramı 38 III. Eser Sahiplerinin Birden Fazla Olması 42 1. Müşterek Eser Sahipliği 42 2. iştirak Halinde Eser Sahipliği 44 IV. Eser Sahipliğine İlişkin Karineler 46 İKİNCİ BÖLÜM ESER SAHİBİNİN ÇOĞALTMA ve YAYMA HAKLARI § 1. GENEL OLARAK ESER SAHİBİNE TANINAN HAKLAR 49 § 2. ÇOĞALTMA HAKKI 52 I. Genel Olarak 52 II. Uluslararası Düzenlemelere Göre Çoğaltma Hakkı 56 III. Çoğaltma Hakkının Özellikleri 58 1. Güzel Sanat Eserlerinin Çoğaltması 65 VIII 2. Bilgisayar Programlarının Çoğaltması 70 3. Sinema ve Müzik Eserlerinin Çoğaltması 82 IV. Çoğaltma Hakkının Eser Sahibinin Diğer Haklarından Farkları 87 § 3. YAYMA HAKKI 93 I. Genel Olarak 93 II. Uluslararası Düzenlemelere Göre Yayma Hakkı 97 III. Yayma Hakkının Özellikleri 99 1. Genel Olarak 99 2. Kiralama ve Kamuya Ödünç Verme Hakları 106 3. Tükenme ilkesi 112 IV. Yayma Hakkının Eser Sahibinin Diğer Haklarından Farkları 120 § 4. ÇOĞALTMA VE-YAYMA HAKLARININ SINIRLANDIRILMASI 126 I. Genel Olarak 126 II. Zaman Bakımından Hakların Sınırlandırılması 126 III. Çoğaltma ve Yayma Haklarının Özel Gerekçelerle Sınırlandırılması 130 1. Kamu Düzenini Korumak Gerekçesiyle Hakkın. Sınırlandırılması 130 a. Eser Sahibinin İzni Olmaksızın Haklann Kullanımı (FSEK md. 30/1) 131 b. Hakların Kullanılmasının Yasaklanması ya da izin ve Denetime Bağlanması (FSEK md. 30/11) 131 2. Genel Menfaat Gerekçesiyle Hakların Sınırlandırılması 132 a. Mevzuat ve içtihatlar 132 b. Nutuklar 134 c. İktibas 135 aa. Genel Olarak iktibas Yapılırken Uyulması Gerekli Olan Koşullar 135 bb. Konumuz Bakımından Önem Taşıyan İktibas Türleri 137 aaa. FSEK md. 35′e Göre İktibas 137 bbb. Eğitim ve Öğretim İçin Seçme ve Toplama Eserler İçin Yapılan İktibas (FSEK md. 34) 139 ccc. Basın İktibasları (FSEK md. 36-37) 140 3. Özel Menfaat Gerekçesiyle Hakların Sınırlandırılması 143 a. Çoğaltma Hakkı Bakımından 143 b. Yayma Hakkı Bakımından 147 4. Hakların Kamu Makamlarına Tanınan Yetkilerle Sınırlandırılması 148 a. Devletin Faydalanma Yetkisi 148 b. Kamuya Mal Etme Yetkisi 149 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÇOĞALTMA ve YAYMA HAKLARININ KORUNMASINA İLİŞKİN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER ve DAVA HAKLARI § 1. GENEL OLARAK 151 § 2. ESERİ ÇOĞALTABİLMEK VEYA PİYASAYA SÜREBİLMEK İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER 152 I. Matbaalar Kanunu′ndaki Düzenlemeler 152 II. Basın Kanunu′ndaki Düzenlemeler 153 III. Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu′ndaki Düzenlemeler 155 IV. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu′ndaki Düzenlemeler 163 1. Fikir ve Sanat Eserlerinin işaretlenmesi 163 2. Bandrol 167 § 3. ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKLARININ KORUNMASINA YÖNELİK DAVA HAKLARI 172 I. Genel Olarak 172 II. Hukuk Davalarının Ortak Özellikleri 174 1. Davacı 174 2. Davalı 177 3. Görevli ve Yetkili Mahkeme 179 4. Zamanaşımı 181 III. Hukuk Davaları 182 1. Tecavüzün Ref′i Davası 182 a. Davanın Genel Özellikleri 182 b. Tecavüzün Ref′i Davasında Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali Bakımından Davacının İleri Sürebileceği Talepler 184 aa. Hükümde Düzenlenen Haksız Çoğaltma ve Yayma Örnekleri 185 XI bb. FSEK md. 68 Uyarınca Talep Edilebilecek Yaptırımlar 188 2. Tecavüzün Men′i Davası 197 3. Tazminat Davaları 199 a. Genel Olarak 199 b. Maddi Tazminat Davası 200 c. Manevî Tazminat Davası 201 4.Vekaletsiz iş Görmeden Kaynaklanan Dava Hakkı 204 IV. Hakkın Korunmasına İlişkin Diğer Tedbirler 208 1. ihtiyati Tedbirler Ve Gümrüklerde Geçici Olarak El Koyma 208 a. ihtiyati Tedbirler 208 b. pümrüklerde Geçici El Koyma 211 2. Hükmün ilânı 215 3. Zapt, Müsadere ve imha 215 Sonuç 216 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 225 Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu 282 Kaynakça 291 XII
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı