Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Hukukunda Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
Türk Hukukunda Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
Mahir TOPALOĞLU
Sayfa Sayısı
:
328
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786054354016
515,00
TL ÖNSÖZ Türk Hukukunda çocuklara özgü güvenlik tedbirleri, işledikleri fiil nedeniyle kendileri ve toplum için tehlikeli halde oldukları kabul edilen 12 yaşından küçükler ile ceza sorumluluğu olmayan 12-15 yaş arasındaki çocuklar hakkında ceza yerine uygulanması benimsenen yaptırımlardır. Bu kitap, 2007 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Prof. Dr. Ahmet Gökçen başkanlığında Prof. Dr. Mehmet Emin Artuk ve Yrd. Doç. Dr. Tamer Pekdinçer′den oluşan jüri önünde aynı adla yüksek lisans tezi olarak savunulan ve başarılı bulunan çalışmanın genişletilmiş şeklidir. Kitapta ilgileri bakımından konuya yakın görülen ceza hukuku kurumlarına ve yargıtay kararlarına yer verilerek okuyucuların azami fayda sağlamaları amaçlanmıştır. Bu çalışmanın hazırlanmasında her zaman ve her yerde fikirlerimi sabırla dinleyen ve olumlu eleştirileriyle katkıda bulunan değerli hocam ve yüksek lisans tez danışmanım sayın Prof. D. Ahmet Gökçen′e sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Yine engin hukuk bilgisini ve zengin kütüphanesini her zaman istifademe sunan sayın hocam Pof. Dr. M. Emin Artuk′a da teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Ayrıca kütüphanesinden çokça faydalandığım eski Gaziosmanpaşa Cumhuriyet Başsavcısı sayın Erdal Köker′e, Uygulamadan örnekler temin ederek katkıda bulunan sayın hakim Mustafa Uçanoğlu′na, çalışmanın tamamını okuyarak kitap haline getirilmesinde beni cesaretlendiren Cumhuriyet Savcısı sayın Doğan Gedik′e, mesleki dayanışma ve özverileri ile bana uygun çalışma ortamı sağlayan meslektaşlarım Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı sayın İsmail Sasanlar ile üye hakim sayın Ali Haydar Yücesoy′a ve kitabın hazırlanmasında emeği geçen Legal Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti. ortaklarından sayın Av. Ramazan Çakmakçı ve tüm şirket çalışanlarına da sonsuz teşekkürlerimi sunarım. istanbul, 2009 Mahir TOPALOĞLU GİRİŞ Tarihin çok eski dönemlerinden beri suç işleyen çocuklar büyüklerden farklı muamelelere tabi tutulmuştur. Böyle hallerde çocuklara ya hiç ceza verilmemiş ya da indirimli olarak uygulanmıştır. Ceza verilmediği hallerde başkaca yaptırımlar hükmedilmiştir. Örneğin, eski Ro-ma′da hırsızlık yaparken suçüstü yakalanan köleler dövüldükten sonra kayalıklardan aşağıya atılmalarına rağmen aynı fiili işleyen çocuklar ya sadece dövülüyorlardı ya da verdikleri zararı tazmin etmeye mahkûm ediliyorlardı. İşte güvenlik tedbirleri bu şeklide başlayan bir sürecin sonunda ortaya çıkmıştır. Günümüzde de suçlu çocukların yaşlan ve anlama yetenekleri göz önüne alınarak kusurlu olamayacakları veya büyüklere oranla daha az kusurlu olacakları kabul edilmektedir. Kendilerine kusur yüklenemeyen çocuklara hiç ceza verilmemektedir. Bunlar hakkında ceza yerine başka bir yaptırım türü olan "güvenlik tedbirleri" uygulanmaktadır. Çünkü modern ceza hukukunda ceza sorumluluğunun esası kusura dayanır. Ceza Hukukunda yaş küçüklüğü kusurluluğu etkileyen nedenlerden biri olarak kabul edilmiştir (TCK. m. 31/1, 2). Bu nedenle suç işleyen ancak kusur yeteneği olmayan çocuklar hakkında "ceza" yerine "güvenlik tedbirleri" uygulanması amacıyla 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu′nda "çocuklara özgü güvenlik tedbirleri" adı altında düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelere göre "12 yaşından küçük suç işleyen çocuklar" ile "72-75 yaş arasında olup işlediği suçla ilgili olarak ceza sorumluluğu olmayan çocuklar" hakkında ceza yerine "çocuklara özgü güvenlik tedbirleri" uygulanabilecektir (TCK m. 31/1, 2). 5237 sayılı TCK′da güvenlik tedbirlerinin, kimler hakkında uygulanacağının yanında, çeşitleri ve uygulanma şartlan da -çocuklara özgü olanlar hariç- düzenlenmiştir. Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri konusunda ise TCK′nın 56. maddesi ile Çocuk Koruma Kanununa atıfta bulunularak uygulanma şartlarının bu kanunda düzenlenmesi amaçlanmıştır. 5237 sayılı TCK′nın 56. maddesindeki atıf nedeniyle 5395 sayılı ÇKK′nın 11. maddesinde; "Bu Kanunda düzenlenen koruyucu ve destekleyici tedbirler suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklar bakımından, çocuklara özgü güvenlik tedbiri olarak anlaşılır." denmiştir. Bu hüküm gereğince ÇKK′nın 5. maddesinde belirtilen koruyucu ve destekleyici tedbirler suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklar hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbiri olarak uygulanabilecektir. Ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin oluşturulmasında ve uygulanmasında 5395 sayılı ÇKK′nın koruyucu ve destekleyici tedbirlere ilişkin hükümleri uygulanamayacaktır. Çünkü her iki tedbirin hukuki nitelikleri farklıdır. Çocuklara özgü güvenlik tedbiri kararının verilmesinde ve infazında Çocuk Koruma Kanunu′ndaki koruyucu ve destekleyici tedbirlere ilişkin hükümler uygulanamayacağına göre bu konuda 5237 sayılı TCK ve kıyas yoluyla 5271 sayalı CMK ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanmalıdır. Bu nedenle çalışmamızda Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve infaz düzenlemelerine geniş yer verilmiştir. Kitap, konusu gereği çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin Türk Ceza Hukukunda düzenleniş biçimiyle sınırlandırılmıştır (TCK md. 54). Ancak yeri geldikçe konunun daha iyi anlaşılabilmesi açısından tarihsel süreç içerisinde karşılaştırmalı hukuktaki düzenlemelere de kısaca değinilmiştir. İlgili kanunlar, tüzükler ve yönetmelikler titiz bir şekilde incelenerek bu tedbirlere ilişkin maddi, usuli ve infaz hükümleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun yanında mevzuattaki eksiklikler tespit edilerek bu eksikliklerin nasıl giderileceği konusunda önerilerde bulunulmuştur. Suç işleyen çocuklar hakkında, kanundaki diğer şartlar oluştuğu taktirde "çocuklara özgü olmayan" başkaca güvenlik tedbirlerinin uygulanması da mümkündür. Örneğin, çocuk silahla yaralama suçu işlediğinde suçta kullandığı silah müsadere edilecektir. Ancak, burada uygulanan "müsadere" çocuklara özgü bir güvenlik tedbiri değildir. Bu nedenle çalışmamızda bu tür güvenlik tedbirlerine yer verilmemiştir. Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri, eski 765 sayılı TCK′da ve 2253 sayılı Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu Görev ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun (ÇMK)′da da bulunmasına rağmen Hukukumuzda ilk olarak sistemli bir şekilde 5237 sayılı TCK ve 5395 sayılı ÇKK′da düzenlenmiştir. Bu anlamda konu çok yenidir ve henüz araştırılmamıştır. Üstelik yapılan düzenlemeler de çok yetersizdir (TCK m. 31/1, 2; 56.; ÇKK m. 11). Kanunlarda somut hükümler konulması yerine atıflar yapılmıştır. Bu da çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin anlaşılmasını ve uygulanmasını güçleştirmiştir. Öte yandan konunun çocuklarla ilgili olması nedeniyle de sosyal bir boyutu vardır. Bütün bu nedenler bizleri böyle bir çalışma yapmaya sevk etmiştir. Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde güvenlik tedbirlerinin niteliği gereği yaptırımlar hakkında genel bilgi verilmiştir. İkinci bölümde de 5237 sayılı TCK, 5395 sayılı ÇKK ile 5271 sayılı CMK′daki düzenlemeler dikkate alınarak sırası ile çocuklara özgü güvenlik tedbiri kavramı, tarihi gelişim, hukuki nitelik, çeşitleri, uygulanma şartlan, uygulanabilecek çocuklar, denetimli serbestlikle olan ilişkisi, mahsup, usul hükümleri ve infaza yer verilmiştir. Okuyucuların azami fayda sağlaması için kitabın sonuna ilgili Yargıtay kararlan ve mevzuat hükümleri eklenmiştir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 13 GİRİŞ 15 BİRİNCİ BOLUM TÜRK CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLAR I. GENEL AÇIKLAMALAR 19 A. CEZA YAPTIRIMI 20 1. Terim ve Tanım 20 2. Ceza Yaptırımının Amacı 21 3. Ceza Yaptırımının Hukuki Nitelikleri 23 B. GÜVENLİK TEDBİRİ YAPTIRIMI 24 1. Terim ve Tanım 25 2. Güvenlik Tedbirlerinin Amacı: 27 3. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Nitelikleri 29 4. Güvenlik Tedbirlerinin Tarihçesi 31 5. Güvenlik Tedbirlerinin uygulanan Kişiler Bakımından İncelenmesi 33 II. CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRİ YAPTIRIMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI 35 A. AMAÇ BAKIMINDAN 35 B. SÜRE VE NEVİ TAYİNİ BAKIMINDAN 37 C. UYGULANAN KİŞİLER BAKIMINDAN 38 D. FAİLE ETKİLERİ BAKIMINDAN 38 E. CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI BAKIMINDAN 38 1. Genel Af 38 2. Özel Af 39 3. Zamanaşımı 39 İKİNCİ BÖLÜM ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ I. ÇOCUK KAVRAMI VE ÇOCUK YAŞ İLİŞKİSİ, TARİHİ GELİŞİM, AMAÇ, HUKUKİ NİTELİK, ÇEŞİTLERİ, UYGULANMA ŞARTLARI, UYGULANABİLECEK ÇOCUKLAR, DENETİMLİ SERBESTLİK GÜVENLİK TEDBİRİ İLİŞKİSİ, MAHSUP 41 A. ÇOCUK KAVRAMI VE ÇOCUK YAŞ İLİŞKİSİ 41 1. Genel Açıklamalar 41 2. Tanımlar 42 3. Yaş Gurupları ve Yaş Tespiti 47 a. Yaş Gurupları 47 b. Yaş Tespiti 48 1. Genel Açıklamalar 48 2. Soruşturma Aşamasında 49 3. Kovuşturma Aşamasında 51 B. TARİHİ GELİŞİM 53 1. Genel Olarak 53 2. Roma Hukukundan Önceki Dönem 53 3. Roma Hukukunda 53 4. Ortaçağ Hukukunda 54 5. Karşılaştırmalı Hukukta 54 a. Alman Hukukunda 55 b. Fransız Hukukunda 56 c. İtalyan Hukukunda 57 d. Amerikan Hukukunda 57 6. İslam Hukukunda 58 7. Osmanlı Hukukunda 58 8. Türk Hukukunda 58 a. 765 Sayılı Türk Ceza Kanununda 58 b. 647 Sayılı Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda 59 c. 2253 Sayılı Çocuk Mahkemeleri Kanununda 59 C. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN AMACI 60 D. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN HUKUKİ NİTELİKLERİ 61 E. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ 66 1. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 66 2. Koruyucu Ve Destekleyici Tedbirler 67 a. Koruyucu Tedbirler 67 b. Destekleyici Tedbirler 68 c. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerinin Amacı 68 d. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerin Nitelikleri 69 e. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerin Çeşitleri 70 1. Danışmanlık tedbiri: 70 2 Eğitim tedbiri: 71 3. Bakım tedbiri: 71 4. Sağlık Tedbiri: 72 5. Barınma Tedbiri: 73 f. "Aileye Teslim" Koruyucu ve Destekleyici Tedbir mi? 73 g. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Uygulanabilecek Çocuklar 74 h. Tutuklu Çocuklar Hakkında Tedbir Uygulanması sorunu. 75 ı. Tedbir Talebinde Bulunabilecekler 75 j. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararının Alınması 76 1. Çocuk Hâkimi Kavramı 77 2. Görevli Mahkeme 79 3. Yetkili Mahkeme ve Hâkim 81 k. Kanun Yolu 81 1. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerde Yargılama Usulü... 82 m. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerin Uygulanması 83 3. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri ile Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerin Karşılaştırılması 84 F. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN UYGULANMA ŞARTLARI 86 1. Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 86 2. Toplumda Tehlikeli Hal Ortaya Çıkmalıdır 89 3. Kanun Tarafından Öngörülmelidir 90 4. Cumhuriyet Savcısınca Talep Edilmelidir 90 5. Mahkeme Tarafından Hükmedilmelidir 91 G. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ UYGULANABİLECEK ÇOCUKLAR 92 1. 12 Yaşından Küçük Çocuklar 94 2. 12-15 Yaş Arası Çocuklar 96 3. Sağır ve Dilsiz Çocuklar 98 a. Gene′ olarak 98 b. Türk Ceza Hukukundaki Düzenleme 98 4. Akıl Hastası Çocuklar 99 5. Madde Bağımlısı Çocuklar 102 H. DENETİMLİ SERBESTLİK TEDBİRİ GÜVENLİK TEDBİRİ İLİŞKİSİ 106 1. Genel Olarak 106 2. Denetimli Serbestlik Bir Güvenlik Tedbiri Midir? 107 3. 18 Yaşından Küçük Koşullu Salıverilen Çocuklarda Uygulanması Sorunu 107 4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri İle Birlikte Uygulanması Sorunu 108 I. MAHSUP 109 1. Genel Olarak 109 2. Mahsubun Şartlan 109 a. Şahsi hürriyeti sınırlayan bir halin bulunması: 109 b. Hürriyeti sınırlayan halin hükmün kesinleşmesinden önce gerçekleşmesi: 110 c. Bir mahkûmiyetin bulunması: 110 3. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirlerinde Mahsup 110 II. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRİ MUHAKEMESİ 112 A. GENEL OLARAK 112 B. ÇKK′NIN 11. MADDESİNİN ANLAMI 113 C. SORUŞTURMA 114 1. Genel Olarak 114 2. Çocuklarda Soruşturma 115 a. Genel Olarak 115 b. 12 Yaşından Küçük Çocuklarda 118 c- 12-15 Yaş Arasında Bulunan Çocuklarda 119 D. KOVUŞTURMA 120 1. Genel Olarak 120 2. Çocuklarda Kovuşturma 122 E. GÖREVLİ MAHKEME 123 a. Genel Olarak 123 b. 12 yaşından küçük çocuklarda görevli mahkeme 125 c. 12-15 Yaş Arasında Bulunan Çocuklarda Görevli Mahkeme 126 d. Bağlantılı Davalarda Görevli Mahkeme 127 F. YETKİLİ MAHKEME 129 G. UZLAŞMA 131 H. HÜKÜM 132 I. KANUN YOLU 133 J. ÇOCUĞA UYGUN GÜVENLİK TEDBİRİNİN TESPİTİ 133 1. Genel Olarak 133 2. Sosyal İnceleme Raporu 134 K. YARGILAMA GİDERLERİ 135 III. İNFAZ HÜKÜMLERİ 135 A. GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI 135 B. KOŞULLU SALIVERME 137 C. GÜVENLİK TEDBİRİNİN SONA ERMESİ 137 SONUÇ 139 YARGITAY KARARLARI 147 İLGİLİ MEVZUAT 209 Çocuk Koruma Kanunu 211 Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 227 Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik 246 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 263 Birleşmiş Milletler Çocuk Ceza Adaleti Sisteminin Uygulanması Hakkında Asgarî Standart Kurallar (Beijing Kuralları) 283 Çocuk Suçluluğunun Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Yönlendirici İlkeleri (Riyad İlkeleri) 306 KAVRAM İNDEKSİ 319 KAYNAKÇA 325
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı