Türk Hukukunda Borcun Üstlenilmesi - MEHMET KILIÇ

ÖNSÖZ

  Türk hukukunda borcun üstlenilmesi konusunda akademik düzeyde ay­rıntılı bir çalışma yapılmamış olması bu konunun seçiminde etkili olmuştur. Eserde Türk Borçlar Kanununda yer alan hükümler esas alınmış ve sözleş­meden doğan borcun üstlenilmesi ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Özellik­le Türk/İsviçre hukukuna temel teşkil eden Alman Hukukundaki kanuni düzenlemeler de incelenerek borcun üstlenilmesi teorisinin hukuki temelleri tespit edilmeye çalışılmıştır.  

İsviçre Hukukunda yer alan düzenlemelerle birlikte ve özellikle Alman Hukuku ile de karşılaştırmalı olarak borcun üstlenilmesi konusunu ele alan bu eserin Türk Hukukuna katkılar sağlayacağına inanıyorum.

Bu eserin basılmasında emeği geçen Yetkin yayınevi yönetici ve çalışan­larına teşekkürlerimi sunarım.

Ankara, 2013

Yrd. Doç. Dr. Mehmet KILIÇ

İÇİNDEKİLER

Önsöz.................................................................................................... 7

İçindekiler............................................................................................ 9

Kısaltmalar.......................................................................................... 13 Bibliyografya....................................................................................... 15

Giriş.................................................................................................... 23

Birinci Bölüm

BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAF DEĞİŞİKLİKLERİ y GENEL OLARAK BORÇLU TARAFIN DEĞİŞMESİ

§1.   BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAF DEĞİŞİKLİKLERİ............ 31

§2.   BORÇLU TARAFIN DEĞİŞMESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
VE MUKAYESELİ HUKUKTAKİ DURUM............................ 34

I. Roma Hukukunda Borcun Üstlenilmesi...................................... 35

II.  İngiliz Hukukunda Borcun Üstlenilmesi....................................... 37

3. Fransız Hukukunda Borcun Üstlenilmesi.................................... 38
4. Alman Hukukunda Borcun Üstlenilmesi..................................... 40

V. Türk/İsviçre Hukukunda Borcun Üstlenilmesi............................. 43

VI. Diğer Hukuk Sistemlerinde Borcun Üstlenilmesi......................... 46

İkinci Bölüm

GENEL OLARAK BORCUN ÜSTLENİLMESİ VE BENZER HUKUKİ KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI

§3.   GENEL OLARAK BORCUN ÜSTLENİLMESİ...................... 47

§4.   BENZER HUKUKİ KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI ...49

I.  Alacağın Devri İle Karşılaştırılması............................................ 49

II.  Yenileme İle Karşılaştırılması.................................................... 51

3. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Karşılaştırılması................... 53
4. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme İle Karşılaştırılması.................. 54

V. Sözleşmenin Devri İle Karşılaştırılması....................................... 57

VI. Borca Katılma İle Karşılaştırılması............................................. 58

A.  Genel olarak borca katılma................................................ 58

B.   Borcun üstlenilmesi ile karşılaştırılması................................ 60

          Üçüncü Bölüm

 BORCUN İÇ ÜSTLENİLMESİ §5.   GENEL OLARAK BORCUN İÇ ÜSTLENİLMESİ................ 63 §6.   BORCUN İÇ ÜSTLENME SÖZLEŞMESİNİN KONUSU...... 67

I. Bir Borcun Varlığı.................................................................... 67

A.   Genel olarak borç kavramı................................................. 67

B.   İç üstlenme sözleşmesinin konusunu oluşturabilen borçlar..... 68

C.   İç üstlenme sözleşmesinin konusunu oluşturamayan borçlar ..70

D.   Sözleşmeyle borcun üstlenilmesinin yasaklanması................. 72

II. Borcun Devredilebilir Olması.................................................... 72

§7.   İÇ ÜSTLENME SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI

I. İç Üstlenme Sözleşmesinin Şekli............................................... 73

II. İç Üstlenme Sözleşmesinin İçeriği............................................. 74

III. Diğer Şartlar............................................................................ 76

§8.   İÇ ÜSTLENME SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

I. Genel Olarak........................................................................... 76

II. İç Üstlenme Sözleşmesinin Hukuki Niteliğini Açıklayan

Teoriler.................................................................................. 78

A.  Sözleşme (öneri) teorisi...................................................... 78

B.   Temsil teorisi..................................................................... 87

C.   Onay teorisi....................................................................... 89

D.  Çifte işlem teorisi............................................................... 97

E.   Diğer Teoriler.................................................................... 98

F.   Teorilerin değerlendirilmesi............................................... 100

§9.   İÇ ÜSTLENME SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI

I. Genel Olarak.......................................................................... 102

II. Borçlu Bakımından................................................................. 103

3. Borcu Üstlenen Üçüncü Kişi Bakımından ............................... 106
4. Alacaklı Bakımından.............................................................. 108

            Dördüncü Bölüm

 BORCUN DIŞ ÜSTLENİLMESİ SÖZLEŞMESİ §10. GENEL OLARAK BORCUN DIŞ ÜSTLENİLMESİ............. 111

I. Dış Üstlenme Sözleşmesinin Konusu....................................... 113

II. Dış Üstlenme Sözleşmesinin Şekli............................................ 115

III. Dış Üstlenme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği............................. 117

A.   Genel olarak.................................................................... 117

B.   Dış üstlenme sözleşmesinin çifte etkiye sahip olması........... 118

C.   Dış üstlenme sözleşmesinin üçüncü kişi yararına sözleşme
niteliği.............................................................................. 119

D.   Dış üstlenme sözleşmesinin soyut bir işlem olması............... 120

E.   Dış üstlenme sözleşmesinin bağımsız bir sözleşme olması ..122

§11. DIŞ ÜSTLENME SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI

I. Genel Olarak.......................................................................... 123

II. Öneri..................................................................................... 124

A.   Genel olarak öneri............................................................ 124

B.   Borcu üstlenen üçüncü kişi tarafından yapılan öneri............ 125

C.   Borçlu tarafından yapılan öneri.......................................... 129

D.   Önerinin bağlayıcılığı sorunu.............................................. 132

1. Öneri ile bağlılık süresi................................................ 132
2. Öneri ile bağlılık süresinin sınırlanması.......................... 134

1. Alacaklının öneriyi kabul veya red beyanı............... 134
2. Alacaklıya kabul için süre verilmesi........................ 135
3. İkinci bir dış üstlenme sözleşmesi için

öneri yapılması...................................................... 138

III.  Kabul.................................................................................... 141

A.   Genel olarak kabul............................................................ 141

B.   Açık kabul....................................................................... 144

C.   Örtülü kabul..................................................................... 145

IV.  Borçlunun Rızasının Aranıp Aranmayacağı Sorunu................... 148

§12. DIŞ ÜSTLENME SÖZLEŞMESİNİN SONUÇLARI

I. Genel Olarak.......................................................................... 149

II. Borçlunun Borçtan Kurtulması................................................ 150

III. Diğer Sonuçları...................................................................... 153