Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Hukukunda Akreditif - GÖZDE ENGİN GÜNAY
Türk Hukukunda Akreditif - GÖZDE ENGİN GÜNAY
Gözde Engin GÜNAY - Vedat Kitapçılık
490,00
TL GİRİŞ
Ticaretin gelişmesi ile birlikte farklı ülkelerde bulunan alıcılar ve satıcılar yapmış oldukları satış sözleşmesinin gereği gibi ifa edilmesi ve her hangi bir sebepten oluşabilecek riskleri bertaraf edebilmek için, zamanla gelişen ve bugün kullanılan ödeme yöntemi olan akreditifle ödeme yöntemini tercih etmektedirler. Ülkeler ürettikleri mal ve hizmetlerinin talep edilmesine karşılık o mal ve hizmeti üretip ülke içinde ve ülke sınırları dışına arz etmektedirler. Üretilen bir malın ya da hizmetin arz edilebilir duruma gelmesi o mal ya da hizmetin her şeyi ile hazır satışa sunulması demektir. Her ülke kendi koşulları ve sahip olduğu ticari yeteneği sayesinde kendi ticari ürünlerini belirleyebilir. Yani ülkenin konumu, insanlarının ihtiyaçları, teknolojisi, ulusal kaynakları, iş gücü, ülkede uygulanan vergiler, ulusal mevzuat, vb. daha birçok şey ülkelerin ticari hayatını ilgilendirir ve ülke ekonomisi buna göre şekillenir. Dış ticaret mevzuatının konusu, ticari nitelikteki dışalım ve dışsatımdır. Bizim ülkemizde ithalat ve ihracata yön veren kısacası kambiyo sistemimizi düzenleyen 11 Ağustos 1989 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı karar mevcuttur. Ülkemizde kambiyo mevzuatı Dış Ticaret Mevzuatı ve T.P.K.K mevzuatı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. T.P.K.K mevzuatı, Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, ülkemiz parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesinde, döviz ve dövizi temsil eden belgelere, tahviller, değerli maden, taş ve eşyalar, taşınabilir değerler ve ticari senetlerle ödeme yapabilmeyi sağlayan her türlü belgenin ülkeden ithalat ya da ihracatı ile ilgili konuları düzenleyen bir mevzuattır. Uluslararası ticarettin en önemli konularından biride ödeme şekilleridir. Bu amaçla uluslararası ticarette, dışa satılacak malların ya da hizmetlerin bedellerinin güvenli bir şekilde ve bir o kadar da süratli olarak satıcıya ulaştırılması ödeme çeşitliliğini doğurmuştur. Bunlar peşin ödeme, açık hesap yoluyla ödeme, mal mukabili ödeme, vesaik mukabili ödeme, alıcı firma prefinansmanı ve akreditifli ödeme olarak gerçekleştirilmektedir. Bu ödeme şekillerinde tarafların edimleri ve edimlerini ifa yöntemleri birbirlerinden farklı olarak gerçekleşmektedir. Milletlerarası ticarette her ülkenin ulusal hukuk sisteminin, ticari teamüllerinin birbirinden farklı olması uluslararası ticarette bazı riskleri de beraberinde getirmektedir. Eski çağlardan beri insanlar ürettikleri malları kendi sınırları dışına çıkarıp ticarete yeni bir boyut kazandırmışlardır. Alıcı ile satıcı farklı ülkelerde bulunmakla beraber aralarındaki ticari anlaşma gereği bir takım koşulları yerine getirmek suretiyle edimlerini karşılıklı olarak ifa etmektedirler. Ticarette malların serbest dolaşımı ile birlikte gelişen bazı ihtiyaçlar karşısında ülkeler ulusal mevzuatlarında düzenlenmeyen fakat ticari hayatta ihtiyaç duydukları ve emniyetlerini sağlayacakları usullere ihtiyaç duymuşlardır. Bu ihtiyaç neticesinde akreditif ortaya çıkmıştır. Akreditif işleminde arada bir banka vardır. Akreditif ithalatçının talebi üzerine ve talimatlarına uygun olarak yetkili bir bankanın ihracatçının (satıcının) sattığı mallara ilişkin olan sevk vesaiklerinin ya doğrudan amir bankaya ya da muhabir bankaya teslim edilmesi şartıyla mal veya hizmet bedelinin tahsil edilmesine imkân veren bir ödeme işlemidir. Akreditife ilişkin yeknesak kuralların uygulanabilirliği ilgili ülkelerin ulusal mevzuatlarının uygulanması, yorumlanması ve ulusal mevzuatlarının emredici hükümleri ve kamu düzenine ilişkin hükümlerine uygun oldukları ölçüde geçerlidir. Şunu belirtmek gerekir ki yeknesak kurallar bir uluslararası anlaşma değildir. Uluslararası Ticaret Odası ticari teamülleri yazılı hale getirerek gerekli ihtiyaçlar doğrultusunda 600 sayılı broşürü yayınlamıştır. Biz tezimizde öncelikle uluslararası ticarette kullanılan ödeme yöntemlerini, akreditifin fonksiyonlarını, akreditifin hukuki niteliğini ve akreditif sözleşmesinin şeklini; ikinci bölümde akreditifin tanımı, genel özellikleri, akreditif sözleşmesinin kuruluşu, hükümleri ve taraflar arasındaki hukuki ilişkileri; üçüncü bölümde akreditif sözleşmesinin sona erme sebepleri, akreditiften dönme ve iflasın akreditife etkisini ele alarak tezimizi tamamlayacağız.SUNUŞ Akreditif konusu Borçlar Hukuku’ndan ayrılarak Ticaret ve Bankacılık Hukuku’nun özel bir konusu haline gelmiş sayılamaz. 1992 de yayımlanan Hatemi/Serozan/Arpacı, Borçlar Hukuku Özel Bölüm başlıklı ders kitabında ve bir ders kitabı boyutlarında bu konuya da yer vermiştim. 2012-2013 Ders yılının Kış yarıyılında İstanbul Ticaret Üniversitesi’nin Özel Hukuk Yüksek Lisans derslerinde tanıdığım gayretli genç Hukukçu Gözde Engin Günay, danışmanı olmamı arzu edince, birlikte bir tez konusu düşündük ve ‘Akreditif’ konusunu seçtik. Elinizdeki inceleme bu Yüksek Lisans tezinin gözden geçirilerek yayımlanmış şeklidir. Gözde Engin Günay, danışmanına huzur ve memnuniyet veren bir çalışma gerçekleştirmiştir. Hukuk Alemi’ne katkısı olacağını ümit ve temenni ediyor, kendisine bundan sonraki çalışmalarında başarı niyaz ediyorum.
Prof. Dr. Hüseyin Hatemi
Teşvikiye, 27 Şubat 2014
ÖNSÖZ Bu çalışma İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır. Tezimizin konusunu uluslararası ticarette kullanılan ödeme yöntemlerinden biri olan akreditifli ödeme oluşturmaktadır. Bu çalışmamda, Danışmanım, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye destek, yardım ve yönlendirmelerini esirgemediği için teşekkür ediyorum. Ayrıca tezimin hazırlanması sürecinde bana sıcacık sevgileriyle destek olan ve yanımda oldukları için her zaman güç aldığım çok değerli anneciğime ve babacığıma sonsuz teşekkür ediyorum. Hayatta her zaman örnek aldığım, biricik kardeşim, meslektaşım ve Galatasaray Üniversitesinde Doktorasını başarıyla devam ettiren sevgili ablam Ece Deniz Günay’a çok teşekkür ederim. Yüksek Lisans Tez çalışmamın basılmasında emeği geçen Vedat Carbaş’a ve tüm Vedat Kitapçılık çalışanlarına teşekkür ediyorum.
GÖZDE ENGİN GÜNAY
İstanbul, Mart 2014
İÇİNDEKİLER SUNUŞ................................................................................................. V ÖNSÖZ............................................................................................. VII KISALTMALAR.............................................................................. XV GİRİŞ................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI ÖDEME YÖNTEMLERİ, AKREDİTİFİN
FONKSİYONLARI, AKREDİTİFİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE
SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ I- ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ.................................................................. 5 (1) Peşin Ödeme (Advance Payment/Prepayment)........................... 6 (2) Mal Mukabili Ödeme (Open Account/Açık Hesap Yoluyla)......... 7 (3) Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credits)................................ 8 (4) Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents=CAD).......... 9 (5) Akreditifli Ödeme (Letter Of Credit =L/C, Accréditif)............... 10 II- AKREDİTİFİN FONKSİYONLARI.......................................... 12 (1) Güvence (Teminat) Fonksiyonu................................................ 13 (2) Ödeme Fonksiyonu.................................................................. 13 (3) Kredi Fonksiyonu..................................................................... 14 III- AKREDİTİFİN HUKUKİ NİTELİĞİ....................................... 16 (1) Temel İlişki............................................................................. 17 (2) Vekâlet................................................................................... 17 (3) Havale.................................................................................... 18 (4) Kredi Mektubu (İtibar Mektubu)............................................... 21 (5) Soyut Borç Vaadi.................................................................... 23 (6) Eser (İstisna) Sözleşmesi.......................................................... 24 (7) Üçüncü Kişi Lehine Sözleşme Görüşü....................................... 25 (8) Sui Generis (Nev’i Şahsına Münhasır Sözleşme)........................ 27 IV- AKREDİTİF SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ................................... 27 (1) Tüm Sözleşmelerde Aranan Geçerlilik Şartları........................... 30 (a) Taraflar Ehil olmalıdır........................................................ 30 (i) Gerçek Kişilerin Ehliyeti............................................... 30 (ii) Tüzel Kişilerin Ehliyeti.................................................. 31 (b) Akdin Konusu, Emredici Hukuk Kaidelerine, kamu düzenine, genel ahlaka ve kişilik haklarına aykırı olmamalıdır.............................................................. 32 (c) Akdin Konusu İmkânsız olmamalıdır................................... 33 (d) İrade beyanları sıhhatli olmalıdır.......................................... 33 (e) Muvazaa Bulunmamalıdır................................................... 33 (2) Temel İlişkinin Geçersiz Olması Halinde.................................... 33 (3) Akreditifin Geçersiz Olması Halinde.......................................... 35
İKİNCİ BÖLÜM
AKREDİTİF İŞLEMİNİN TANIMI VE GENEL ÖZELLİKLERİ,
KURULUŞU, HÜKÜMLERİ VE TARAFLAR ARASINDAKİ
İLİŞKİLER I- GENEL OLARAK TANIMI VE İŞLEVİ................................... 37 II- AKREDİTİFİN GENEL ÖZELLİKLERİ................................. 39 III- AKREDİTİFİN KURULUŞU..................................................... 40 IV- AKREDİTİFİN HÜKÜMLERİ VE TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER....................................................... 42 (1) Amir İle Lehdar Arasındaki Temel İlişki.................................... 42 (a) Akreditif Şartının Muhtevası............................................... 44 (b) Akreditif Şartının Hukuki Niteliği........................................ 50 (i) Akreditifin Açılması Akdi Asıl Edimdir.......................... 51 (ii) Akreditifin Akdi Ön Edim Olarak Açılması.................... 51 (iii)Akreditif Açılmasının İfa Uğruna Edim Olması............... 52 (iv) Akreditifin Açılmasının Takası Engellemesi.................... 54 (c) Tarafların Akreditif Şartına Bağlı Olarak Doğan Hak ve Borçları ve Bu Borca Aykırılığa Bağlanan Sonuçlar............. 55 (i) Alıcının (amirin) Borçları ve Borca Aykırılığa Bağlanan Sonuçlar....................................................... 55 1- Akreditifin Açılması Borcu...................................... 55 a. Akreditifin Geç açılması ya da Hiç Açılmaması.................................................. 57 b. Alıcının Temerrüdünde Satıcı (Lehdarın Hakları).............................................. 58 c. Satıcının Temerrüt Hükümlerinden Yararlanması ve Temerrütten Doğan Hakları.............................................................. 61 d. Alıcı (Amirin) Temerrüdünün Sonuçları................ 62 2- Alıcı Tarafından Belgelerin Kabul Edilmesi Borcu ve Kabul Etmede Temerrüt........................... 64 (ii) Satıcı (Lehdarın) Borçları ve Borca Aykırılığın Sonuçları..................................................................... 69 1- Akreditifin Kullanılması........................................... 69 a. Akreditifin Bağımsızlığı Prensibi ve Lehdarın Dürüstlük Kuralı Aykırı Olarak Bedeli Talep Etmesi............................................ 72 b. Dürüstlük Kuralına Aykırılığın İspatı Meselesi................................................... 79 c. Akreditifte Satıcının (Akreditif Alacaklısının Temerrüdü)..................... 81 2- Satıcının Tespit Edilen Sürede Belgeleri İbraz Etmesi........................................................... 82 (2) Alıcı İle Banka Arasındaki Hukuki İlişki.................................... 84 (a) Akreditif Bankasının Alıcıya Karşı Hak ve Yükümlülükleri.................................................................. 87 (i) Akreditif Açma ve İhbar Yükümlülüğü.......................... 89 (ii) Amirin, Bankanın Komisyon, Ücret ve Diğer Harcamalarından Sorumluluğu............................. 91 (iii)Bankanın, İbraz Edilen Belgeleri İnceleme Yükümlülüğü ve Süresi içinde İncelenmesi..................... 92 (iv) Bankaların Sorumluluğunun Sınırları.............................. 98 (3) Akreditif Bankası ile Muhabir Banka Arasındaki Hukuki İlişkinin Tespiti........................................................... 101 (a) Muhabir Bankanın Alt Vekil Olarak Amire Karşı Sorumluluğu........................................................... 101 (b) Muhabir Bankanın Yardımcı Şahıs Olarak Değerlendirilmesi............................................................. 103 (c) Alıcının Bankaya Karşı Borçları ve Ödememesi Halinde Bankanın Hakları................................................. 104 (i) Alıcının Akreditif Konusu Bedeli Ödemesi................... 104 1- Hapis Hakkı......................................................... 107 2- Bankanın Teslim Aldığı Belgeler Üzerinde Rehin Hakkı......................................................... 108 3- Ödemezlik Def’i................................................... 108 (4) Akreditif Lehdarı İle Banka Arasındaki İlişki (Ödeme İlişkisi)..................................................................... 110 (a) Akreditif Bankasının veya Teyit Bankasının Dönülemez Akreditiften Dolayı Sorumluluğu...................... 115 (b) Akreditif Bankasının ya da Teyit Bankasının Dönülebilir Akreditiften Dolayı Sorumluluğu....................... 120 (c) Akreditif İlişkisine Diğer Bankaların Katılması................... 122
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AKREDİTİFİN SONA ERMESİ, AKREDİTİFTEN DÖNME VE
İFLASIN AKREDİTİFE ETKİSİ I- GENEL OLARAK.................................................................... 127 (1) Nakit Ödeme 128 (2) Poliçenin Kabulü İle Ödeme................................................... 129 (3) İştira Yolu İle Ödeme............................................................. 130 II- DÖNME İLE AKREDİTİFİN SONA ERMESİ...................... 132 III- İFLASIN AKREDİTİF SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ................. 133 (1) Amirin İflası 133 (2) Akreditif Alacaklısı (Lehdarın) İflası........................................ 135 (3) Akreditif Bankasının İflası...................................................... 135 (4) Teyit Bankasının İflası............................................................ 137 SONUÇ............................................................................................. 139 KAYNAKÇA.................................................................................... 145
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı