Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Hukukunda Yapı Denetim Kuruluşlarının Hukuksal Sorumluluğu
Türk Hukukunda Yapı Denetim Kuruluşlarının Hukuksal Sorumluluğu
Halil YILMAZ
Sayfa Sayısı
:
325
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789754644555
480,00
TL ÖNSÖZ Kent toprakları üzerindeki yapılaşmanın biçimi ve kullanım şekli, çağı¬mız kent planlamasının çözüm aradığı sorunların başında gelmektedir. Tür¬kiye 1980 sonrasında, o güne kadar topluma egemen olan temel değerler, kamu yönetimi ve kamu hizmeti anlayışı bağlamında köklü bir biçimde de¬ğişime uğramıştır. Yapılan değişiklikler basit bir uyum, kırtasiyecilik, etkin¬lik ya da verimlilik sorunundan öte, kamuda bu arada kamu hizmeti alanında toptan bir değişimle, devleti tüm alanlardan çekme eylemi olduğunun işaret¬lerini vermektedir. Yapı denetimi konusuna yaklaşım da, kamu yönetimi ve kamu hizmeti anlayışındaki değişimlerden bağımsız değildir. Özellikle neo liberal eğilimlerle bağlantılı olarak yaygınlaştırılmak istenen özelleştirme anlayış ve yöntemi, yapı denetiminde de yansımasını bulmuştur. Bu nedenle, 1980 sonrasında yeni yasal ve yönetsel değişiklikler gündeme gelmiştir. Bunların bir kısmı yasalaşmış bir kısmı ise yasalaşmamıştır. Bunlar arasında bulunan 4708 sayılı yasada yapılan düzenleme ile, yapı denetimi hizmeti özel kişilere gördürülmek istenmiştir. Böylece bu alana yeni aktörler olarak birer sermaye şirketi olan yapı denetim kuruluşları katılmıştır. Kamunun sosyo-ekonomik süreçteki değişen rolünün, kent planlamasına yansımasının bir ürünü olan yapı denetim kuruluşlarının, uygulama eksenindeki hukuksal sorumlulukları bu kitapta incelenerek, doğru olanı seçme arayışına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır. Halil YILMAZ GİRİŞ Barınabilecek bir yere sahip olmak, tarihin her döneminde insan için te¬mel bir gereksinim olmuştur. Barınma gereksinimini gideren yapının, nicelik ve nitelik olarak tamamlanıp bitirilmesi ve kullanıcının hizmetine sunula¬bilmesi, çoğu kere birbirine bağımlı, ancak kimi kez de birbirinden bağımsız birden çok faaliyetin yerine getirilmesi ile mümkündür. Yapının maddi bir varlık olarak ortaya çıkması, sanatsal ancak çoğu kere teknik niteliğe sahip faaliyetlerin bir sonucudur. Yapının yapımına başlanması, yer temininden başlamak üzere proje çizimi, maliyet hesapları, müteahhit ve işçilerle olmak üzere pek çok sözleşme yapılması gibi iş ve işlemleri gerekli kılmaktadır. Yapılacak sözleşmelerin arasına, 4708 sayılı yasa ile pilot olarak seçilen 19 ilde uygulanmak üzere, yapı denetim kuruluşları ile yapılan yapı denetimi sözleşmesinin eklenmiş olması, yapı denetimi faaliyetinin de bir uzmanlık işi olmasını gerektirmiştir. Bu faaliyetlerin her birinin ayrı bir uzmanlığı gerek¬tirmesi nedeniyle, birden fazla kişinin yapım işinin içine çekilmesi bir zorun¬luluktur. Öte yandan, yapı denetiminde birden fazla uzmanlığı gerektiren işi yürüten kişilerin eylemlerinin denetlenmesi, bu uzmanlıkları bünyesinde bulunduran, ayrı bir uzman kişinin varlığının doğumuna yol açmıştır. Bu ise, ancak birden fazla gerçek kişiden oluşan bir tüzel kişi olabilir. Mimar ve mühendislerden oluşan bu tüzel kişi, kendi uzmanlık alanıyla ilgili görevler üstleneceği için, sorumluluğu da bu uzmanlık alanıyla sınırlı kalacaktır. Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler ve toplumsal yapı değişmeleri, kentleşme olayının boyutlarını da değiştirmiş, bu hızlı değişim ve gelişmeler, yapı denetimine ilişkin yasal düzenlemelerin dayandığı düşüncelerin ve ilke¬lerin önünde gitmiştir. Özellikle bilim ve tekniğin, yapı yapımına yansıyan değişim ve gelişmelerine rağmen, doğal yıkım olayları sonucunda gerçekle¬şen acıların maddi ve toplumsal boyutu, uyumsuzluklara daha belirgin bir durum kazandırmıştır. O halde, ortada bir sorunun varlığı söz konusudur. Nitekim 1999 da yaşanan Marmara depremi, bu soruna ilişkin işaretleri ver¬miştir. Ortaya çıkan gerçek, yapıların yeterince denetlenmediğidir. Yapı sektöründeki gelişmeler karşısında, yapı denetimine ilişkin İmar Yasası hü¬kümleri, ihtiyaçları karşılayamaz hale gelmiştir. Bu nedenle, İmar Yasası′nın kabul edilmesinden bu yana geçen süre içinde, bilim ve teknoloji ile toplum¬sal koşullardaki değişmelerin etkisiyle, yapıların denetimine ilişkin ayrı bir yasa yapımı gündeme gelmiş, nitekim 2001 yılında 4708 sayılı yasa kabul edilmiştir. Yeni yapı denetimi yasasının eskisine göre kazandırdığı en önem¬li özellik, yapı sahibi, müteahhit ve kamudan oluşan yapı faaliyeti ilişkileri¬nin denetleyici boyutuna, özel kişi olarak yapı denetim kuruluşlarının katıl- 17 mış olmasıdır. Bunun sonucu olarak, yapıların denetlenmesi işinde artık uzmanlaşmış bir kişi olarak özel kuruluşlar yer alacaktır. Kamunun yapı denetimi işinde ikincil pozisyona çekilerek, yerini özel kuruluşlara bırakmış olması, bu kuruluşların nasıl bir sorumluluk allına girdiklerinin de incelen¬mesini gerekli kılmaktadır. Yeni yapı denetimi sistemi, denetim faaliyeti nedeniyle, yapı denetim kuruluşları ile yapı sahibi ve üçüncü kişiler arasında önemli sorunların çık¬masına aday bir durumdadır. Bu sorunlar, büyük ölçüde yasanın yapı dene¬timi faaliyetini yeterince kapsamaması, tarafların yetki ve sorumluluklarını yeterli açıklıkta düzenlememesi ile yapı denetim kuruluşlarının yapı deneti¬mine ilişkin yasal kurallara uymamalarından ve denetim işini yasalara uygun yerine getirmemelerinden kaynaklanmaktadır. Denetimin yasalara uygun yapılmaması nedeniyle, başta yapı sahibi ol¬mak üzere, üçüncü kişiler ve kamu zarara uğrayabilir. Yapı denetim kuruluş¬ları, yapı sahiplerinin ve kamunun, denetim faaliyetinden dolayı uğradıkları zararlardan hukuken sorumludurlar. Sorumluluk, yalnızca özel hukukla sınır¬lı kalmamış, ayrıca hukuksal sorumluluğun yanında yönetsel ve cezai yön¬den de sorumlu tutulmaları yoluna gidilmiştir. Yapı denetim kuruluşları, Bayındırlık Bakanlığı bünyesinde bulunan, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü içinde oluşturulan yapı denetim komisyonu tarafından yetkilendirilmekte ve yapı denetim kuruluşlar listesine alınmaktadır. Bu nedenle, yapı denetim kuruluşlarının yasa ve yönetmelik hükümlerinin yanı sıra, bakanlık tarafın¬dan çıkarılan genelgelere uygun davranmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, yönetsel açıdan sorumlulukları söz konusu olmaktadır. Söz konusu olan yö¬netsel sorumluluk gereğince, yapı denetim kuruluşlarına para cezası ve ka¬patma gibi, yönetsel yaptırımlar uygulanması yoluna gidilmektedir. İÇİNDEKİLER GİRİŞ 17 BİRİNCİ BÖLÜM SORUMLULUK I. CENEL OLARAK 19 II. SORUMLULUĞUN KAYNAKLARI 19 1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk 19 2. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk 21 3. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Sorumluluk 22 III. YAPI DENETİM KURULUŞLARININ SORUMLULUĞU YÖNÜNDEN YÜKLENEBİLECEK SORUMLULUK TÜRLERİ 24 1. Kusur Sorumluluğu 24 2. Kusursuz Sorumluk 26 IV. 4708 SAYILI YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUNDA SORUMLULUĞUN DÜZENLENİŞ ŞEKLİ 27 1. Genel Olarak 27 2. Sorumlular 34 a. Yapı Denetim Kuruluşu 36 b. Denetçi Mimar ve Mühendisler 41 c. Kontrol ve Yardımcı Kontrol Elemanları 45 d. Proje Müellifleri 48 e. Laboratııvar Görevlileri 49 f. Yapı Müteahhidi ve Şantiye Şef] 51 g. Ortaklar ve Yöneticiler 54 lı. İlgili Yönetim 57 12 İKİNCİ BOLUM YAPI DENETİMİ SÖZLEŞMESİ I. YAPI DENETİMİ SÖZLEŞMESİ 59 1. Genel Olarak 59 2. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Tanımı 60 3. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Tarafları 61 a. Yapı Denetim Kuruluşu 61 b. Yapı Sahibi 64 4. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Kuruluşu 65 5. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Konusu 66 6. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Şekli 69 7. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Süresi 71 II. YAPI DENETİMİ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ 72 1. Genel Olarak 72 2. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Hukuksal Niteliği 73 3. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Benzer İş Görme Sözleşmeleri ile Karşılaştırılması 76 a. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Hizmet Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 76 b. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Eser Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 79 c. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Vekalet Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 82 4. Sonuç 85 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YAPI DENETİMİ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN BORÇ I. GENEL OLARAK 91 II. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN YAPI SAHİBİNE KARŞI OLAN BORCU: YAPININ DENETİMİ 92 1. Proje Denetimi 95 2. Yapı Ruhsatı Alınması 97 3. Yapım Denetimi 97 a. Malzeme ve Standart Denetimi ile Malzeme ve İmalatla ilgili Deneyleri Yaptırmak 101 b. Aykırılıkları Bildirmek 105 c. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile Çevre Sağlığı ve Güvenliği Denetimi 106 d. Yönetsel İşler 108 e. Yapının Bitirildiğini Bildirmek 108 f. Diğer İşler 1 10 4. Denetimin Sadakat ve Özenle Yapılması I 10 5. Yapı Denetim Kuruluşunun Yan Borçları: Sır Saklama ve Bilgi Verme 1 15 III. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN KAMUYA KARŞI OLAN BORCU: FENNİ MESULİYET 118 1. Genel Olarak 118 2. Fenni Mesuliyetin Muhatabı: İlgili Yönetim 120 3. Denetimi Rapor Etmek 122 4. Fenni Mesuliyeti Üstlenmek 124 IV. YAPI SAHİBİNİN BORCU: ÜCRET 128 1. Yapı Denetimi Ücretinin Belirleniş Şekli 129 2. Yapı Denetimi Ücretinin Ödenme Zamanı ve Şekli 130 3. Yapı Denetimi Ücretinin Miktarı 133 4. Yapı Denetimi Ücretinin Ödenme Yeri 137 5. Yapı Denetim Ücreti Alacağının Tabi Olduğu Zamanaşımı 137 6. Yapı Denetimi Hizmet Bedelinin Haczi 138 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YAPI DENETİM KURULUŞUNUN SORUMLULUĞU I. GENEL OLARAK 139 II. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORCUNU İFA ETMEMESİ 141 13 1. Hiç İfa Etmeme 1 a. İmkansızlık 143 b. Borçlunun Temerrüdü 145 c. Temerrüdün Hukuksal Sonuçları 149 aa. Gecikme Tazminatı 150 bb. Kaza Halinde Sorumluluk 151 cc. Müspet (Olumlu) Zarar 152 dd. Menfi (Olumsuz) Zarar 153 2. Gereği Gibi İfa Etmeme 155 a. Genel Olarak 155 b. Gereği Gibi İfa Etmeme Halleri 156 aa. Yapının Ruhsat ve Eklerine, Fen, Sanat ve Sağlık Kurallarına Aykırı Yapılmış Olması 156 bb. Yapının Eksik Yapılmış Olması 157 cc. Yapının Hatalı Yapılmış Olması 159 dd. Yapının Kusurlu Yapılmış Olması 160 III. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI 160 1. Denetime Konu Olacak Bir Yapının Varlığı 160 2. Sorumluluğu Doğuran Sonuç: Yapı Hasarı (Zarar) 166 a. Yapı Hasarının Taşıyıcı Sistemde Ortaya Çıkması 169 b. Yapı Hasarının Taşıyıcı Olmayan Kısımlarda Ortaya Çıkması 170 3. Sözleşmenin İhlali ile Yapı Hasarı Arasında Nedensellik Bağı 171 4. Yapı Denetim Kuruluşunun Kusuru 173 5. Kusursuzluğun Kanıtlanamaması 178 6. Sorumluluğun Süresi 179 a. Taşıyıcı Sistemde 180 b. Taşıyıcı Olmayan Kısımlarda 180 IV. YARDIMCI KİŞİLERDEN SORUMLULUK 180 V. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN SORUMLULUK 182 VI. BİRLİKTE SORUMLULUK 184 VII. BORCA AYKIRI DAVRANIŞIN HUKUKSAL SONUÇLARI 185 1. Sorumluluk Davası Açılması 187 a. Yetkili ve Görevli Mahkeme 187 b. Zamanaşımı 1 88 2. İstemler 190 a. Yapı Hasarının Aynen Giderilmesi İstemi 190 b. Tazminat İstemi 192 c. Tazminatın Kapsamı 192 aa. Yapı Denetim Kuruluşunun Kusurunun Hafifliği 193 bb. Yapı Hasarına Neden Olan Yapı Denetim Kuruluşunun Ağır Sıkıntıya Düşecek Olması 193 cc. Zarar Doğuran İlişkiden Yapı Denetim Kuruluşunun Hiçbir Yarar Sağlamaması 193 dd. Yapı Sahibinin Ortak Kusuru 193 VIII. YAPI DENETİM KURULUŞUNUN SORUMLULUKTAN KURTULMASI 194 1. Yapı Denetim Kuruluşunun Gerekli Bütün Özeni Göstermiş Olması 194 2. Zarar Görenin (Yapı Sahibinin) Kusuru 194 3. Nedensellik Bağının Yokluğu 195 a. Olağanüstü Durum. Mücbir Sebep 197 b. Üçüncü Kişinin Kusuru 198 4. Yapı Denetim Kuruluşunun Sorumluluğunu Sınırlayan Anlaşmalar 198 IX. YAPI DENETİMİ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 199 1. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Borcun İfası Nedeniyle Sona Ermesi 200 2. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Fesih (Geri Alma) Nedeniyle Sona Ermesi 202 a. Sözleşmenin Kendiliğinden (Bildirimsiz Fesih) Sona Ermesi 209 b. Sözleşmenin Bildirimli Feshi 209 c. Yapı Sahibinin Değişmesi (İnşaatın Devri veya Satılması) 211 15 3. Yapı Denetimi Sözleşmesinin Yapı Denetim Kuruluşunun Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi Nedeniyle Sona Ermesi 211 4. Yapı Denetimi Sözleşmesinin İfanın İmkansızlığı Nedeniyle Sona Ermesi 214 SONUÇ 217 EK I: YARGI KARARLARI 221 EK II: 4708 SAYILI YAPİ DENETİMİ HAKKINDA KANUN 283 YAPI DENETİMİ UYGULAMA YÖNETMELİĞİ 289 KAYNAKÇA 321 16
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı