Türk Ceza Kanununda Rüşvet Suçu
Türk Ceza Kanununda Rüşvet Suçu
Nabi ÖZALP
ÖNSÖZ
Bu kitabın temelini, Prof. Dr. Handan YOKUŞ SEVÜK başkanlığında, Prof. Dr. Serap KESKİN KİZİROĞLU, Prof. Dr. Hamide ZAFER, Doç. Dr. Ezeli AZARKAN ve Dr. Öğretim Üyesi Neşe BARAN ÇELİK’ten oluşan jüri önünde savunularak oybirliği ile kabul edilen, “Türk Ceza Kanunu’nda Rüşvet Suçu” isimli doktora tezi oluşturmaktadır.
Kitapta, esas itibariyle söz konusu doktora tezine sadık kalınmış ancak güncel yargıtay kararları ve bazı eserlerin yeni basımları incelenerek teze işlenmiştir. Çalışmada, Türk Ceza Kanunu’nun 252 ila 254. maddelerinde düzenlenen rüşvet suçu; Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşme hükümleri, doktrindeki görüşler ve yargı organlarının kararlarından yararlanılarak incelenmiştir.
Tezin her aşamasında yardımlarını esirgemeyen, bu haliyle ortaya çıkmasında büyük katkıları olan tez danışmanım Prof. Dr. Handan YOKUŞ SEVÜK’e, tez savunma jürisinde yer alan ve değerli katkıları bulunan Prof. Dr. Serap KESKİN KİZİROĞLU, Prof. Dr. Hamide ZAFER, Doç. Dr. Ezeli AZARKAN ve Dr. Öğretim Üyesi Neşe BARAN ÇELİK’e teşekkürlerimi sunarım.
Dr. Nabi ÖZALP
Şanlıurfa 11.03.2019
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ5
İÇİNDEKİLER7
KISALTMALAR
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL BİLGİLER, RÜŞVET SUÇUNUN TARİHİ GELİŞİMİ, ULUSLARARASI DÜZENLEMERLDE RÜŞVET SUÇU,
RÜŞVET SUÇUNUN UYGULAMA ALANIN GENİŞLETİLMESİ, RÜŞVET SUÇU MODELLERİ VE BAZI ÜLKELERDE
RÜŞVET SUÇU
I.GENEL BİLGİLER
A.Rüşvet Kavramı
B.Kamu İdaresi Kavramı
II.RÜŞVET SUÇUNUN TARİHİ GELİŞİMİ
A.Hint Hukukunda Rüşvet
B.Mezopotamya Hukuklarında Rüşvet
C.Roma Hukukunda
1.Genel Olarak
2.Cumhuriyet Dönemi
3.İmparatorluk
D.Kilise Hukukunda
E.İslam Hukukunda
F.Osmanlı Hukukunda
1.Tanzimat Öncesi Dönem
2.Tanzimat Dönemi
a.1256/1840 Tarihli Ceza Kanuname-i Hümayunu
b.1267/1851 Tarihli Kanun-ı Cedit
c.1274/1858 Tarihli Ceza Kanuname-i Hümayunu
G.Türkiye Cumhuriyeti Dönemi
1.765 Sayılı Türk Ceza Kanunu
2.5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
a.5377 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik
b.5918 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik
c.6352 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik
III.ULUSLARARASI DÜZENLEMELERDE RÜŞVET SUÇU
A.Genel Olarak
B.Uluslararası Ticaret Odası İrtikâp Ve
Rüşvetle Mücadeleye İlişkin Davranış Kuralları
C.OECD Uluslararası Ticari İşlemlerde
Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin
Önlenmesi Sözleşmesi69
D.Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi
F.Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Özel Hukuk Sözleşmesi
E.Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler
Sözleşmesi
G.Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi
H.Avrupa Birliği Ceza Hukukunda
I.Amerikan Ülkeleri Arasında Yolsuzlukla
Mücadele Sözleşmesi
j.Afrika Birliği Yolsuzluğu Önleme Ve
Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi
IV.RÜŞVET SUÇUNUN UYGULAMA ALANININ
GENİŞLETİLMESİ
A.Genel Olarak
B.Özel Sektörde Rüşvetin Cezalandırılmasının
Gerekliliği Ve Cezalandırılması Rejimi
C.Değerlendirme
V.RÜŞVET SUÇU MODELLERİ
A.İdare/İşveren ve Ajan Modeli
B.Piyasa/Pazar Modeli
C.Haksız Ödeme, Etkileme Ve Davranış Modeli
1.Haksız Ödeme Modeli
2.Haksız Etkileme Modeli
3.Haksız Davranış Modeli
4.Değerlendirme
VI.BAZI ÜLKELERDE RÜŞVET SUÇU
A.Almanya
B.İtalya
C.Amerika Birleşik Devletleri
1.Federal Düzeyde Rüşvet Suçu
a.Yabancı Ülkelerde Yolsuzluk Uygulamaları Kanunu (FCPA)
b.Federal Kanun
2.Eyaletler Düzeyinde Rüşvet Suçu
D.Birleşik Krallık
E.Fransa
F.İsviçre
G.Çin
İKİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK, SUÇUN YAPISI VE NİTELİĞİ,
SUÇ İLE KORUNAN HUKUKİ DEĞER, SUÇUN UNSURLARI, SUÇUN NİTELİKLİ HALİ VE KUSURLULUK
I.GENEL OLARAK
II.SUÇUN YAPISI VE NİTELİĞİ
A.Suçun Yapısı
B.Suçun Niteliği
III.SUÇ İLE KORUNAN HUKUKİ DEĞER
IV.SUÇUN UNSURLARI
A.Maddi Unsur
1.Suçun Konusu
a.Maddi Menfaatler
b.Manevi Menfaatler
c.Menfaatin Değerinin Azlığı
d.Menfaatin Yapılacak İş veya İşlemle Orantılı Olması
e.Menfaatin Niteliği
f.Menfaat ve Hediye
2.Fail
a.Özel Kanunlardaki Düzenleme Bakımından
Suçun Faili
b.Türk Ceza Kanunu’nun 252. Maddesinin
8. Fıkrasındaki Düzenleme Bakımından Suçun Faili
c.Türk Ceza Kanunu’nun 252. Maddesinin
9. Fıkrasındaki Düzenleme Bakımından Suçun Faili
3.Mağdur
4.Fiil
a.Kamu Görevlisine Menfaat Sağlama
b.Kamu Görevlisinin Menfaat Sağlaması
c.Rüşvet Anlaşması
d.Türk Ceza Kanunu’nun 252. Maddesinin
8. Fıkrasındaki Düzenleme
e.Türk Ceza Kanunu’nun 252. Maddesinin
9. Fıkrasındaki Düzenleme
B.Manevi Unsur
1.Görevin İfasıyla İlgili Bir İşin Yapılması Veya
Yapılmaması Amacı
a.Görevin İfasıyla İlgili İş Kavramı
b.Görevin İfasıyla İlgili Bir İşin Yapılması
c.Görevin İfasıyla İlgili Bir İşin Yapılmaması
d.Kamu Görevlisinin Görevli ve Yetkili Olması
e.Kamu Görevlisi Tarafından Yapılan
İş veya İşlemin Geçersiz Olması
2.Görevin İfasıyla İlgili Bir İşin Yapılması Veya
Yapılmaması Amacıyla Menfaatin Sağlandığının
Tespiti328
C.Hukuka Aykırılık
V.SUÇUN NİTELİKLİ HALİ
VI.KUSURLULUK
A.Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi
B.Cebir, Şiddet ve Tehdit
C.Zorunluluk Hali
D.Haksızlık Yanılgısı
E.Haksız Tahrik
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
RÜŞVET SUÇUNUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ,
ETKİN PİŞMANLIK, YAPTIRIM, MUHAKEMEYE İLİŞKİN ÖZELLİKLER VE DİĞER SUÇLARDAN AYRIMI
I.RÜŞVET SUÇUNUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
A.Teşebbüs
B.İştirak
C.İçtima
1.Gerçek İçtima
2.Zincirleme Suç
3.Fikri İçtima
a.Aynı Neviden Fikri İçtima
b.Farklı Neviden Fikri İçtima
II.ETKİN PİŞMANLIK
A.Genel Olarak
B.Rüşvet Alan Bakımından
C.Rüşvet Veren Bakımından
D.Rüşvet Suçuna İştirak Edenler Bakımından
E.Yabancı Kamu Görevlileri Bakımından
III.YAPTIRIM
A.Hapis Cezası
B.Müsadere
C.Tüzel Kişilerin Sorumluluğu
1.Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanan Güvenlik Tedbirleri
a.Türk Ceza Kanunu’nunda Öngörülen
Güvenlik Tedbirleri
b.Diğer Ülkelerde Öngörülen Güvenlik Tedbirleri
c.Değerlendirme
2.İdari Para Cezası
IV.DİĞER SUÇLARDAN AYRIMI
A.İrtikâp Suçundan Ayrımı
B.Dolandırıcılık Suçundan Ayrımı
C.Nüfuz Ticareti Suçundan Ayrımı
D.Şike Suçundan Ayrımı
E.Görevi Kötüye Kullanma Suçundan Ayrımı
F.Haksız Oy Temini Suçundan Ayrımı
G.Güveni Kötüye Kullanma Suçundan Ayrımı
H.Haksız Rekabet Suçlarından Ayrımı
V.MUHAKEMEYE İLİŞKİN ÖZELLİKLER
A.Muhakeme Şartı
1.Rüşvet Alan Bakımından
2.Rüşvet Veren Bakımından
B.Koruma Tedbirleri
C.Yer Bakımından Uygulama Kuralları
D.Görevli ve Yetkili Mahkeme
E.Dava Zamanaşımı
F.Davaya Katılma
SONUÇ
KAYNAKÇA501