Türk Ceza Kanununda İRTİKAP SUÇU
Türk Ceza Kanununda İRTİKAP SUÇU
Zekeriya Alper İNANÇ
Sayfa Sayısı
:
289
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786051520315
Zekeriya Alper İnanç 1985 Erzincan doğumlu. 2007 yılında Atatürk Üniversitesi Erzincan Hu¬kuk Fakültesinden mezun oldu. 2010 yılında Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalında yüksek lisans öğre¬nimini tamamladı. Aynı üniversitede doktoraya devam etmektedir. 2009 yılında Mersin - Gülnar\\\′da Cumhuriyet Savcısı olarak göreve başla¬mıştır. 2011 yılında Sivas - Şarkışla\\\′ya atanmış olup halen aynı yerde görev yapmaktadır. ÖNSÖZ \\\"Türk Ceza Kanununda İrtikap Suçu\\\" isimli bu çalışma 14 Eylül 2010 tarihinde Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalında yüksek lisans tezi olarak sunulmuş ve Doç. Dr. Sururi AKTAŞ, Doç. Dr. İbrahim ÖZBAYve Yrd. Doç. Dr. Burhan Caner HACIOGLU\\\′ndan oluşan jüri tarafından başarılı bulunarak oybirliği ile kabul edilmiştir. Kitap haline getirilen bu çalışmada tezin aslından farklı olarak çeşitli güncellemeler ve şekli değişikliklerle çalışma zenginleştiril¬miş, 19 Ekim 2010 tarihinde yürürlüğe girerek TCK\\\′nın 257. maddesinde değişiklik yapan 6086 sayılı Kanun ve 5 Temmuz 2012 tarihinde yürür¬lüğe giren 6352 sayılı Kanun sonucunda oluşan değişiklikler irdelenmiş, eserin sonuna 2013 yılı dâhil olmak üzere yargı kararlarından örnekler eklenerek uygulamaya da bir katkı sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmamızın yayınlanması vesilesiyle; çalışmanın her aşamasında yol gösteren tez danışmanım sayın Doç. Dr. Sururi AKTAŞ\\\′a, jüri üyeliğini kabul edip aydınlatıcı eleştirilerde bulunan değerli hocalarım sayın Doç. Dr. İbrahim ÖZBAY ve Yrd. Doç. Dr. Burhan Caner HACIOĞLU\\\′na teşekkür ederim. Ayrıca ilgili kaynakların toplanmasında ve çalışmanın basıma hazırlanmasında her zaman desteklerini gördüğüm Yrd. Doç. Dr. Ahmet Cemal RUHİ\\\′ye, araştırma görevlileri Ahmet Selçuk SÖNMEZ, Ömer GEDİK, Mehmet SAYDAM, Emel TEKTEN ve Elif AÜCA\\\′ya kat¬kıları için müteşekkirim. Yoğun çalışma temposu içerisinde zaman ayırıp tezi okuyup önemli tavsiyelerde bulunan Hakim Taner GÜLŞEN\\\′e, yargı kararlarının yazımında yardımcı olan katibim Ahmet Turan CEYLAN a ve eserin basımında yardımlarım esirgemeyen On İki Levha Yayıncılık\\\′a teşekkürlerimi sunuyorum. Son olarak bu çalışmayı kendilerinden çaldığım vakitle gerçekleştir¬diğim eşim Hatice İNANÇ, oğlum Ömer Asaf ve kızım Neslişah\\\′a en zor anlarımda yanımda oldukları için teşekkür ediyorum. Zekeriya Alper İnanç Şarkışla-2013 GİRİŞ 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe girerek 1926 yılından beri yürürlükte olan 765 sayılı Türk Ceza Kanu¬nunu yürürlükten kaldırmıştır. 765 sayılı TCK\\\′mn 209. maddesinde düzenlenen irtikap suçu, 5237 sayılı TCK\\\′mn 250. maddesinde düzen¬lenmiştir. 6352 sayılı Kanun ile TCK\\\′mn 250. maddesine yeni hükümler eklenmiş, irtikap suçuyla arasında yakınlık bulunan rüşvet, görevi kötüye kullanma ve nüfuz ticareti (yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama) suçlarında önemli değişikliklere gidilmiştir. Bu kapsamda cebri irtikap suçuna eklenen cümleyle \\\"varsayılan cebir\\\" halinde de kamu görevlisinin cezalandırılmasının önü açılmış, cebri irtikap suçunun kapsamı genişle¬tilmiştir. Ayrıca basit rüşvet kapsamında değerlendirilen fiillerin görevi kötüye kullanma suçu yerine rüşvet suçundan cezalandırılmasının önü açılmıştır. Bu çalışmada, TCK\\\′mn 250. maddesinde düzenlenen \\\"irtikap suçunu\\\" incelemeyi amaçladık. 765 sayılı TCK döneminde oluşan içtihatların daha uzun yıllar boyunca göz önünde bulundurulacağı mu¬hakkaktır. Bundan dolayı irtikap suçu, yürürlükten kalkmış olan 765 sayılı TCK\\\′daki hükümler de göz önünde bulundurularak 5237 sayılı TCK\\\′daki düzenleniş biçimi, farklılıkları ve benzerlikleri dikkate alınarak eserde incelenmiştir. Ayrıca 6352 sayılı Kanun ile getirilen yenilikler de eski düzenlemeyle kıyas edilerek en son yargı kararları ile birlikte çalışma içine alınmıştır. Çalışmamızda irtikap suçu üç bölüm altında incelenmiştir. Birinci bölümde suç tipi hakkında genel bilgiler verilerek suçun tarihçesi, suçla Türk Ceza Kanununda İrtikap Suçu korunan hukuki değer ve irtikap suçunun benzer suçlardan ayrımı ortaya konulmuştur. İkinci bölümde suçun maddi unsuru altında fail, mağdur, konu, fiil, nitelikli unsur ve netice üzerinde durulmuş, ayrıca suçun manevi unsuru ve hukuka aykırılık unsuru yargı kararları ışığı altında açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise, suçun teşebbüs, iştirak, içtima gibi özel görünüş şekilleri, soruşturma ve kovuşturma usulü, yaptırım, görevli mahkeme ve lehe kanun uygulaması gibi konular tek tek ele alınarak de¬ğerlendirilmiştir. İrtikap suçu 5237 sayılı TCK\\\′da, \\\"Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler\\\" başlıklı dördüncü kısmın, \\\"Kamu İdaresinin Güvenilirliği¬ne ve İşleyişine Karşı Suçlar\\\" başlıklı birinci bölümünde düzenlenmiştir. İrtikap suçunun konusu \\\"yarar\\\" olmakla birlikte, mala karşı işlenen suçlar bölümünde düzenlenmemiştir. Maddenin düzenlendiği bölümden de anlaşılacağı üzere bu suçların ihdasıyla korunan hukuki değer, malvarlığı olmayıp, kişilerin kamu idaresine karşı duydukları güvenin temin edil¬mesidir. İrtikap suçunda yasaklanan fiiller, \\\"icbar etme\\\", \\\"ikna etme\\\" ve \\\"hata¬dan yararlanma\\\′dır. İcbar suretiyle irtikap suçunda fail, görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanarak mağdur üzerinde uyguladığı icbar neticesinde kendisine ya da başkasına yarar sağlar ya da vaatte bulunulmasını temin ederse suç tamamlanır. Failin, görevinin sağladığı güveni kötüye kulla¬narak gerçekleştirdiği hileli davranışlarla mağduru ikna ederek kendisine veya başkasına yarar sağlanmasını ya da bu yolda vaatte bulunulmasını sağlaması halinde, ikna suretiyle irtikap suçu tamamlanır. Hatadan yarar¬lanma suretiyle irtikap suçu ise, ikna suretiyle irtikap suçunun farklı bir işleniş biçiminden ibarettir. 765 sayılı TCK döneminde en çok tartışılan konulardan biri 279. maddede tanımı yapılmış olan \\\"memur\\\" ve \\\"amme hizmetlisi\\\′ kavramla¬rıydı. Bu dönemde bir kişi memur ise eylemi irtikap suçunu oluştururken, amme hizmetlisinin eylemi irtikap suçunu oluşturmayıp başka suçlara vücut vermekteydi. 765 sayılı TCK döneminde tartışmalara sebep olan \\\"memur\\\" ve \\\"amme hizmetlisi\\\" ayrımı, 5237 sayılı TCK ile kaldırılmış, söz konusu kavramların yerine, daha kapsayıcı olan \\\"kamu görevlisi\\\" terimine yer verilmiştir. İrtikap suçunun faili, 5237 sayılı TCK\\\′ya göre \\\"kamu görevlisi\\\", eski Kanunun deyimi ile \\\"memur\\\"dur. İrtikap suçunun faili herkes olama/. Bu bağlamda failin belli nitelikleri taşıması gerekmektedir. Dolayısıyla irtikap suçu, özgü bir suçtur. Diğer kişiler bu suça ancak \\\"azmettiren\\\" ya da \\\"yardım eden\\\" olarak iştirak edebilir. İcbar, ikna ve hatadan yararlanma suretiyle işlenen irtikap suçlan, kasten işlenebilen suçlardandır. Kast, suçun kanuni tanımındaki maddi unsurların fail tarafından bilinmesi ve istenmesidir. 5237 sayılı TCK\\\′nın getirmiş olduğu önemli bir yenilik, \\\"olası kast\\\"m düzenlenmiş olmasıdır. Olası kast, failin suçun unsurlarının gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, suçu işlemesidir. Kasten işlenebilen suçların olası kastla da işlenmesi mümkündür. Olası kast durumunda suçun cezası, kanunda gösterilen oranlarda indirilir. Her üç şekilde işlenen irtikap suçu da olası kasta müsaittir. Bu suçların taksirle işlenmesi mümkün değildir. Tüm çalışma boyunca yapılan incelemeler Kanun, doktrin ve içti¬hat ışığı altında yapılmış, 6352 sayılı Kanunla getirilen düzenlemeler de ortaya konmaya çalışılmıştır. Böylece hem kanun maddesinin daha iyi anlaşılması amaçlanmış hem de tartışmalı hususlar hakkında doktrin ve yargı kararları incelenerek konu hakkında bir bütünlük oluşturulmuş¬tur. Sonuç bölümünde ise yukarıda belirtilen konulara ilişkin görüş ve önerilerle, ulaştığım sonuçlar belirtilmiştir. Eserin sonuna konu ile ilgili Yargıtay kararları eklenmiştir. İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm Genel Bilgiler, Suçun Tarihçesi, Korunan Hukuki Değer, Benzer Suçlardan Ayrımı I.GENEL BİLGİLER A.Genel Olarak İrtikap Suçu B.Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçların Genel Prensipleri 1.Kamu İdaresi Kavramı 2.Kamu İdaresinin Korunmasının Gerekliliği 3.Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçların Düzenlenişi II.SUÇUN TARİHÇESİ A.Roma Hukukunda 1.Suçun Faili ve Meydana Geliş Şekli 2.Suçun Cezası 3.Suçun Kovuşturulma Şekli B.Kilise Hukukunda 1.Genel Olarak 2.Kilise Hukukuna Göre İrtikap Suçunun Unsurları 3.İrtikap Suçuna Verilen Ceza C.Ortaçağ Hukukunda D.İslam Hukukunda 1.Genel Olarak 2.Kaynaklardaki Yeri E.Osmanlı Hukukunda 1.1256 (3 Mayıs 1840) Tarihli Ceza Kanunnamesi\\\\\\\\\\\\\\\′ne Göre 2.1267 (14 Temmuz 1851) Tarihli Kanun-u Cedid\\\\\\\\\\\\\\\′e Göre 3.1274 (9 Ağustos 1858) Tarihli Men’i İrtikap Kanunnamesi\\\\\\\\\\\\\\\′ne Göre F.Cumhuriyet Dönemi Hukukunda 1.765 Sayılı Kanun Dönemi 2.5237 Sayılı Kanun Dönemi a.01.06.2005/05.07.2012 Tarihleri Arası (6352 Sayılı Kanundan Önceki Durum) b.05.07.2012 (6352 Sayılı Kanun) Tarihinden Sonraki Durum III.KORUNAN HUKUKİ DEĞER IV.İRTİKAP SUÇUNUN BENZER SUÇLARDAN AYRIMI A.Yağma Suçundan Ayrımı B.Görevi Kötüye Kullanma Suçundan Ayrımı C.Rüşvet Suçundan Ayrımı D.Zimmet Suçundan Ayrımı E.Dolandırıcılık Suçundan Ayrımı F.Nüfuz Ticareti Suçundan Ayrımı G.Şantaj Suçundan Ayrımı İkinci Bölüm Suçun Unsurları I.TİPİKLİK II.MADDİ UNSURLAR A.Genel Açıklamalar B.Suçun Faili 1.Ceza Hukukunda Kamu Görevlisi ve Memur a.Memur Kavramı b.Kamu Görevlisi Kavramı C.Suçun Mağduru D.Suçun Konusu E.Fiil ve Netice 1.İcbar Suretiyle İrtikap a.Görevin Sağladığı Nüfuzun Kötüye Kullanılması b.Yarar Sağlanması veya Vaatte Bulunulması c.İcbar Etme 2.İkna Suretiyle İrtikap a.Görevin Sağladığı Güvenin Kötüye Kullanılması b.Yarar Sağlanması veya Vaatte Bulunulması c.İkna Etme 3.Hatadan Yararlanmak Suretiyle İrtikap a.Hatadan Yararlanma F.Cezanın İndirilmesini Gerektiren Nitelikli Hal III.MANEVİ UNSUR IV.HUKUKA AYKIRILIK UNSURU Üçüncü Bölüm Suçun Özel Görünüş Şekilleri, Soruşturma ve Kovuşturma Usulü, Yaptırım, Görevli Mahkeme, Lehe Kanunun Uygulanması I.SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ A.Teşebbüs B.İştirak C.İçtima II.SORUŞTURMA ve KOVUŞTURMA USULÜ III.YAPTIRIM A.TCK\\\\\\\\\\\\\\\′daki Düzenleme B.Yüz Kızartıcı Suç IV.GÖREVLİ MAHKEME V.LEHE KANUNUN UYGULANMASI SONUÇ İRTİKAP SUÇUYLA İLGİLİ YARGI KARARLARI I.CEZA GENEL KURULU KARARLARI II.ÖZEL CEZA DAİRESİ KARARLARI III.ANAYASA MAHKEMESİ KARARI IV.UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ KARARI