Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Ceza Kanununda Adli Para Cezası
Türk Ceza Kanununda Adli Para Cezası
Soner Hamza ÇETİN
Sayfa Sayısı
:
277
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2012
ISBN NO
:
9786055263959
290,00
TL
Yrd. Doç. Dr.
ÇETİN, Soner Hamza
Mevlana Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi
Öğrenim Durumu ve Meslekî Geçmişi:
1963 doğumlu olan Soner Hamza ÇETİN, İlk, orta ve lise öğrenimini Ankarada tamamladı. 1981 yılında girdiği Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 1985 yılında dereceyle mezun oldu.
Hâkim ve Savcı Adayları Eğitim Merkezi 1. Dönem birincisi olarak Yozgat Cumhuriyet Savcı Yardımcısı olarak göreve başladıktan sonra, sırasıyla, Cizre, Safranbolu ve Bayburt Cumhuriyet savcılığı görevlerinde bulundu.
1999 yılında, Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı nezdinde Adalet Müfettişi olarak atandı. 2005 yılında Adalet Başmüfettişi oldu. Bu görevini 29. 03. 2011 tarihine kadar sürdürdü. Belirtilen tarihte İzmir Cumhuriyet Savcısı olarak atandığı bu görevinden 19. 03. 2012 tarihinde emekli oldu. Mart 2012de Mevlana Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Ana Bilim dalına Yrd. Doç. Dr. olarak atandı. Halen bu görevini sürdürmektedir.
Meslekî ve Akademik Çalışmaları :
1985 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Bölümünde Yüksek Lisans Programını tamamladı. Türkiyede ilk kez bir akademik çalışmaya konu edilen Yüksek Lisans Tezi olan İpotekli Borç Senedi ve İrad Senedi isimli çalışması, 2004 yılında, Bilge Yayınevi tarafından kitap olarak yayınlandı.
CMKda Uzlaşma konulu makalesi Türkiye Barolar Birliği Dergisi Mayıs 2009 sayısında yer aldı.
2006 yılında Yeditepe Üniversitesi İngilizce Hazırlık sınıfını bitirdi.
Bu Üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku doktora programında, 12. 01. 2011 tarihinde oybirliği ile kabul edilen Türk Ceza Kanununda Seçenek Yaptırımlar, TCK m. 50 isimli tezi, pekiyi derece ve yüksek onur belgesi ile doktor unvanını elde etti.
Türk Ceza Kanununda Seçenek Yaptırımlar isimli çalışması 2011 yılında Adalet Yayınevi tarafından kitap olarak yayınlandı.
Medenî Durumu :
1988 yılında, halen Karşıyaka 1. Asliye Hukuk Mahkemesi Hâkimi olan Emine HALMAN ÇETİN ile evlendi. İki çocuk babası olan Soner Hamza ÇETİNin, 1990 doğumlu olan kızı Müge, Konya Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu, 1995 doğumlu olan Ece ise, İzmir Milli Piyango (Tuğba Özbek) Anadolu Lisesi 4. sınıf öğrencisidir.
GİRİŞ
Türk Ceza Hukuku bakımından, suç karşılığı uygulanacak yaptı¬rım, esas itibariyle ikiye ayrılmakta olup, bunlar "ceza" ve "güvenlik tedbirleri"dir. TCK açısından suç karşılığı uygulanacak cezaî yaptı¬rımlar ise "hapis" ve "adlî para cezası" dır.
TCK m. 52′ye göre; "(1) Adlî para cezası, beş günden az ve Ka¬nunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden faz¬la olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı ola¬rak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir"
TCK, adlî para cezasını bazı suçlar bakımından hapis cezası ile birlikte düzenlemiştir. Bu suçlar bakımından hâkim, hem hapis ceza¬sına ve hem de kanun maddesinde yazılı adlî para cezasına hükmet¬mek durumundadır1. TCK, bir kısım suçlar bakımından hapis cezası-nın yanında bir alternatif ceza olarak adlî para cezasına yer vermiştir. Bu durumda ise, hâkimin hapis veya adlî para cezasından birini seç¬mek ve bunlardan yalnızca birine hükmetmesi gerekmektedir2. Çokaz bir kısım suç için ise TCK, yalnızca adlî para cezasını öngörmekte¬dir. Bu durumda, işlenen suça karşılık olarak yalnızca adlî para cezası verilebilecektir3.
İşlenen bir suçun karşılığı olarak adlî para cezasının doğrudan verilmesinin söz konusu olabileceği bu üç hal dışında, ayrıca adlî para cezası, hükmolunan hapis cezasının para cezasına çevrilmesi ile de ortaya çıkabilmektedir. Çünkü, TCK 50/1 (a) maddesi gereğince bir yıl ve daha az süreli hapis cezası (bilinçli taksir hali hariç, taksirle işlenen suçlar bakımından hapis cezası uzun süreli olsa bile) suçlu¬nun kişiliğine göre cezanın şahsileştirilmesi bakımından "adlî para cezasına" çevrilebilmektedir. Böyle bir durumda, verilen para cezası¬nın, "doğrudan doğruya hükmolunan adlî para cezası"ndan farkını ortaya koyabilmek bakımından "seçenek yaptırım niteliğindeki adlî para cezası" olarak adlandırılması gerekmektedir. Bu çalışma içeri¬sinde bu nedenle, bu her iki tür adlî para cezası da ele alınmakta olup, benzer ve farklı yönlerine özellikle vurgu yapılmaktadır.
Türk Ceza Kanunu′nda adlî para cezası konusu incelenirken, bu çalışmanın birici bölümünde; genel olarak "para cezası" ele alınmak¬tadır. Bu bölümde, yaptırım, ceza ve para cezası kavramı, para ceza¬sının tarihi, para cezası leyhinde ve aleyhinde ileri sürülen görüşler ile para cezasının hesaplanması sistemleri ve para cezasının türleri üzerinde durulmuştur.
Çalışmanın ikinci bölümünde; "adlî para cezası" ele alınmakta¬dır. Bu bölümde adlî para cezasının düzenlenmesi başlığı altında, adlî para cezasının Türk Ceza Hukuku ve belli başlı birkaç ülkedeki dü-zenleniş biçimi üzerinde durulmuştur. Adlî para cezasının hesap¬lanması başlığı altında, "klasik sistem" ve Özellikle "gün para cezası sistemi" ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Doğrudan bükmolunan adlî para cezası ve seçenek yaptırım niteliğindeki adlî para cezası ise adlî para cezasının türleri başlığı altında incelenmiştir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde; adlî para cezasına hükmetmenin sonuçlan üzerinde durulmuştur, Bu bölümde, adlî para cezasına hükmetmenin uygulamada doğurduğu sonuçlar, adlî para cezasına karşı kanun yolu, ödeme için mehil verilmesi, adlî para cezasının taksitlendirilmesi ile cezanın ertelenemezliği ve infazı, adlî para ceza¬larının toplanması sorunu, adlî para cezası bakımından tekerrür, adlî para cezasına konu dava ile adlı para cezasının düşmesi konuları irdelenmiştir.
Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise; adlî para cezasının hapse tahvil edilmesi ile adlî para cezasının seçenek yaptırımlara çev¬rilmesi sorunu ele alınmaktadır. Çünkü gerek doğrudan hükmolunan adlî para cezası ve gerekse TCK 50/l(a) maddesi gereğince hapis ce¬zasından çevrilen bir seçenek yaptırım niteliğindeki adlî para cezası¬nın, TCK 50 maddesinde yazılı seçenek yaptırımlara çevrilmesi konu¬su, üzerinde durulması gereken Önemli noktalar olarak kendisini göstermektedir.
ÖNSÖZ
Suç karşılığı uygulanacak yaptırım olarak para cezası, hürriyeti bağlayıcı cezadan sonra kendisine en çok başvurulan bir cezalandırma yöntemidir. Kapitalizmin etkisinin artması ile birlikte para cezalarının daha büyük bir öneme sahip olduğunu söylemek gerekir. Çünkü, eski söylem ile -hırs ve tamâ-, günümüz söylemi ile -çıkar amaçlı işlenen- suçların sayısı her geçen gün daha da artmaktadır. Çıkar amaçlı veya -ekonomik kazanç elde etme amacının güdüldüğü suç- olarak isimlendirilecek bir kısım suçlara karşı para cezası yaptırımına başvurulması kaçınılmaz bir gereklilik gibi görünmektedir.
5237 sayılı TCK bu nedenle, hapis cezasının yanı sıra para cezasını da bir yaptırım olarak düzenlemekte ve -gün para cezası- olarak isimlendirilen sistemi, -adlî para cezası- olarak Türk Ceza Hukukuna yerleştirmiş bulunmaktadır.
Adli para cezası, bir cezalandırma biçimi olmasının yanı sıra, birçok ülke hukukunda olduğu gibi, Türk Ceza Hukukunda da, hapis cezasının çevrildiği bir seçenek yaptırım olarak kendisini göstermektedir. Bu nedenle, bu çalışmada adli para cezası her iki boyutu ile yani hem doğrudan doğruya hükmolunan bir ceza (TCK m. 52) ve hem de bir seçenek yaptırım olarak (TCK m. 50/1a) ele alınmaktadır.
TCK ile getirilen bu düzenlemelerin kendi içerisinde tutarlı, birbiri ile ahenkli ve ihtiyaca cevap verir hale getirilmesi için yapılması gereken değişiklikler üzerinde özelikle durulmaktadır.
İÇİNDEKİLER :
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPTIRIM, CEZA VE PARA CEZASI KAVRAMI, PARA CEZASININ TARİHİ, PARA CEZASI LEYHİNDE VEALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER İLE PARACEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ
1. -YAPTIRIM, CEZA VE PARA CEZASI KAVRAMI-7
I. -YAPTIRIM KAVRAMI-7
II. -CEZA KAVRAMI-11
III. -PARA CEZASI KAVRAMI-16
2. -PARA CEZASININ TARİHİ-19
I. -GENEL OLARAK-19
II. -HAMURABİ KANUNLARINDA-22
III. -SÜMER KANUNLARINDA-23
IV. -ASURLU KANUNLARINDA-23
V. -HİND-MANU KANUNLARINDA-23
VI. -ESKİ YUNAN HUKUKUNDA-24
VII. -HİTİT KANUNLARINDA-24
VIII. -ETİ KANUNLARINDA-25
IX. -ROMA HUKUKUNDA-25
X. -GERMEN HUKUKUNDA-28
XI. -KANONİK HUKUKTA-29
XII. -TÜRK HUKUKUNDA-29
A. -İslamiyetin Kabulünden Önceki Dönemde-29
B. -İslam Hukukunda-31
C. -İslamiyetin Kabulünden Sonraki Dönemde-34
1. -Osmanlı Devleti Dönemi-34
a. -Tanzimat Öncesi Dönem-34
b. -Tanzimat Sonrası Dönem-37
aa. -1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunu-38
bb. -1851 (1267) Tarihli Ceza Kanunu-39
cc. -1858 (1274) Tarihli Ceza Kanunu-40
2. -Türkiye Cumhuriyeti Döneminde-43
a. -765 sayılı TCK-43
b. -5237 sayılı TCK-45
3. -PARA CEZASI LEYHİNDE ve ALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-47
I. -LEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-47
A. -Hapis Cezasına İyi Bir Alternatif Olması-47
B. -Bölünebilir Olması-47
C. -Etkili Olması-48
D. -Devlet İçin Ekonomik Öneminin Bulunması-48
E. -Adlî Hatanın Düzeltilmesine İmkân Tanıması-48
F. -Ferdin Sosyal Durumunu ve Ekonomik Faaliyetlerini Sarsmaması-49
II. -ALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-49
A. -Eşitlik İlkesine Aykırı Olması-49
B. -Cezaların Kişiselliği İlkesine Aykırı Olması-50
C. -Cezanın Etkisinin Daha Az Olması-51
D. -İnfazının Güç Olması-51
4. -PARA CEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ-53
I. -PARA CEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ-53
A. -Klasik Para Cezası Sistemleri-53
1. -Para Cezasının Sabit Olarak Belirlenmesi (Maktu Para Cezası)-53
2. -Para Cezasının Alt ve Üst Sınırının Kanunla Belirlenmesi-53
3. -Para Cezasının Bir Orana Göre Belirlenmesi (Nispî Para Cezası)-54
B. -Gün Para Cezası Sistemi-55
II. -PARA CEZASI TÜRLERİ-56
A. -Adlî Para Cezası-57
B. -İdarî Para Cezası-58
C. -Tazminat Türü Para Cezası-60
D. -Disiplin Para Cezaları-61
1. -Yargılama Usulüne İlişkin Olarak Verilen Disiplin Para Cezası-61
2. -Kurum Düzenine Aykırı Davranışlar Nedeniyle Verilen Disiplin Para Cezası-62
İKİNCİ BÖLÜM
ADLÃ PARA CEZASININ DÜZENLENMESİ, HESAPLANMASI VE TÜRLERİ
1. -ADLÃ PARA CEZASININ DÜZENLENMESİ-65
I. -TÜRK CEZA HUKUKUNDA-65
A. -765 sayılı TCK Döneminde Para Cezalarının Düzenlenmesi-65
1. -Genel Olarak-65
2. -Para Cezalarının Artırılması-67
3. -Para Cezalarının Dönüştürülmesi-70
a. -Ağır Para Cezalarının Adlî Para Cezasına Dönüştürülmesi-70
b. -Hafif Para Cezalarının İdarî Para Cezasına Dönüştürülmesi-70
B. -5237 sayılı TCKda Para Cezalarının Düzenlenmesi-71
1. -Doğrudan Hükmolunacak Adlî Para Cezası-71
2. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası-72
II. -YABANCI HUKUKLARDA-72
A. -Finlandiya-73
B. -İsveç-74
C. -Almanya-74
D. -İspanya-76
E. -Avusturya-76
F. -Polonya-76
G. -Fransa-77
H. -İngiltere-77
2. -ADLÃ PARA CEZASININ HESAPLANMASI-83
I. -KLASİK SİSTEM-83
II. -GÜN PARA CEZASI SİSTEMİ-84
A. -Tam Gün Sayısının Saptanması-84
1. -Doğrudan Hükmolunan Adlî Para Cezası Bakımından-84
2. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası Bakımından-88
B. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar-89
1. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Sınırları-89
2. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Belirlenmesinde Esas Alınacak Ölçütler-91
a. -Doğrudan Hükmolunan Adlî Para Cezası Bakımından-91
aa. -Kişinin Ekonomik Durumu-92
bb. -Diğer Şahsi Halleri-93
b. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası Bakımından-93
aa. -Suçlunun Kişiliği-98
bb. -Suçlunun Sosyal ve Ekonomik Durumu-101
cc. -Suçlunun Yargılama Sürecinde Duyduğu Pişmanlık-103
dd. -Suçun İşlenilmesindeki Özellikler-104
C. -Belirlenen Gün Sayısı ile Bir Gün İçin Takdir Edilen Miktarın Çarpılması-108
3. -ADLÃ PARA CEZASININ TÜRLERİ-111
I. -DOĞRUDAN HÜKMOLUNAN ADLÃ PARA CEZASI-111
II. -SEÇENEK YAPTIRIM NİTELİĞİNDEKİ ADLÃ PARA CEZASI-112
A. -Yabancı Hukuklarda ve TCKda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımının Düzenlenmesi-112
1. -Yabancı Hukuklarda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı-112
2. -TCKda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımının Düzenlenmesi-115
a. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımına Başvurulamayacak Hâller-116
aa. -Hapis Cezasına Alternatif Olarak Adlî Para Cezası Öngörülmüş Olması-117
bb. -Bazı Özel Kanunlar Gereğince Hükmolunan Hapis Cezalarının Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımına Çevrilememesi-122
aaa. -Askeri Mahkemelerce Verilen Hapis Cezaları-125
bbb. -İcra ve İflas Kanunu Gereğince Hükmolunan Disiplin Hapis Cezaları ve Tazyik Hapsi-125
ccc. -Terörle Mücadele Kanunu-126
ddd. -Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu-127
eee. -Kooperatifler Kanunu Gereğince Yönetim Kurulu Üyeleri ile Memurları Hakkında Verilen Hapis Cezaları-128
b. -Seçenek Yaptırım Olarak Adlî Para Cezasının Hesaplanması-129
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ADLÃ PARA CEZASINA HÜKMETMENİNSONUÇLARI
1. -ADLÃ PARA CEZASINA HÜKMETMENİN UYGULAMADA DOĞURDUĞU SONUÇLAR-133
I. -HAK YOKSUNLUĞU BAKIMINDAN-133
II. -TÜZEL KİŞİ HAKKINDA UYGULANACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ BAKIMINDAN-138
2. -ADLÃ PARA CEZASINA KARŞI KANUN YOLU-145
I. -GENEL OLARAK-145
II. -ADLÃ PARA CEZASI VE ADLÃ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI BAKIMINDAN KANUN YOLU-146
3. -ÖDEME İÇİN MEHİL VERİLMESİ, ADLÃ PARA CEZASININ TAKSİTLENDİRİLMESİ İLE CEZANIN ERTELENEMEZLİĞİVE İNFAZI-155
I. -ÖDEME İÇİN MEHİL VERİLMESİ VEYA ADLÃ PARA CEZASININ TAKSİTLENDİRİLMESİ-155
A. -Ödeme İçin Mehil Verilmesi veya Cezanın Mahkemece Taksitlendirilmesi-155
B. -Adlî Para Cezasının Cumhuriyet Başsavcılığı Tarafından Taksitlendirilmesi-159
1. -Adlî Para Cezasının Cumhuriyet Başsavcılığınca Takside Bağlanmasının Şartları-159
2. -Adlî Para Cezasının Cumhuriyet Başsavcılığınca Takside Bağlanmasının Sonuçları-159
II. -ADLÃ PARA CEZASININ ERTELENEMEZLİĞİ-159
III. -ADLÃ PARA CEZASININ İNFAZI-161
4. -ADLÃ PARA CEZALARININ TOPLANMASI SORUNU-167
I. -GENEL OLARAK-167
II. -ADLÃ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI İLE ADLÃ PARA CEZASININ TOPLANMASI SORUNU-169
A. -01. 03. 2008 tarihinden Önce İşlenen Suçlar Bakımından-169
B. -01. 03. 2008 tarihinden Sonra İşlenen Suçlar Bakımından-170
5. -ADLÃ PARA CEZASI BAKIMINDAN TEKERRÜR-173
I. -GENEL OLARAK TEKERRÜR-173
II. -ADLÃ PARA CEZASI ve ADLÃ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI BAKIMINDAN TEKERRÜR-176
III. -TEKERRÜR HALİNDE SONRAKİ SUÇ İÇİN HAPİS CEZASI SEÇME ZORUNLULUĞU-180
A. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı Dışındaki Seçenek Yaptırımlar Bakımından-181
B. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı Bakımından-182
6. -ADLÃ PARA CEZASINA KONU DAVA İLE ADLÃ PARA CEZASININ DÜŞMESİ-185
I. -GENEL OLARAK DAVA ve CEZANIN DÜŞMESİ-185
II. -SANIK VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ NEDENİYLE DAVANIN DÜŞÜRÜLMESİ VE CEZANIN ORTADAN KALDIRILMASI-185
A. -Sanığın Ölümü Nedeniyle Davanın Düşürülmesi-185
B. -Hükümlünün Ölümü Nedeniyle Adlî Para Cezasının Ortadan Kaldırılması-186
III. -ADLÃ PARA CEZASINDA DAVA VE CEZA ZAMANAŞIMI-187
A. -Ceza Hukukunda Zamanaşımı-187
B. -Adlî Para Cezası ve Dava Zamanaşımı-191
1. -Genel Olarak Dava Zamanaşımı-191
2. -Adlî Para Cezasına Konu Davanın Zamanaşımına Uğraması-192
C. -Adlî Para Cezası ve Ceza Zamanaşımı-193
1. -Genel Olarak Ceza Zamanaşımı-193
2. -Adlî Para Cezasının Zamanaşımına Uğraması-194
IV. -ADLÃ PARA CEZASI BAKIMINDAN AF-196
A. -Ceza Hukuku Bakımından Af-196
B. -TCKda Af Kurumu-198
C. -Adlî Para Cezası Bakımından Genel Af-198
1. -Genel Affın Kamu Davasına Etkisi-199
2. -Genel Affın Adlî Para Cezasına Etkisi-199
D. -Adlî Para Cezası Bakımından Özel Af-200
1. -Özel Affın Kamu Davasına Etkisi-201
2. -Özel Affın Adlî Para Cezasına Etkisi-202
3. -Özel Af Bakımından Hapis Cezasının Adlî Para Cezasına Çevrilmesi-203
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ADLÃ PARA CEZASININ HAPSE TAHVİL EDİLMESİ VESEÇENEK YAPTIRIMLARA ÇEVRİLMESİ SORUNU
1. -ADLÃ PARA CEZASININ HAPSE TAHVİL EDİLMESİ-207
I. -GENEL OLARAK-207
II. -HAPSE TAHVİLİN ŞARTLARI-209
A. -Kararın Kesinleşmesi-210
B. -Ödeme İçin Hükümlüye Tebligat Yapılması-211
C. -Ödemenin Otuz gün İçinde Yerine Getirilmemesi-211
III. -HAPSE TAHVİL KARARI-213
IV. -HAPSE TAHVİL YASAĞI-216
A. -Çocuk Hükümlüler Bakımından-216
B. -Basın Kanunundaki Bazı Suçlar Bakımından-220
V. -HAPSE TAHVİLİN SONUÇLARI-220
A. -5739 sayılı Kanun ile CGTİHK m. 106/9de Değişiklik Yapılmadan Önceki Durum-221
B. -5739 sayılı Kanun ile CGTİHK m. 106/9de Değişiklik Yapılmasından Sonraki Durum-223
2. -ADLÃ PARA CEZASININ SEÇENEK YAPTIRIMLARAÇEVRİLMESİ SORUNU-225
I. -DOĞRUDAN HÜKMOLANAN ADLÃ PARA CEZASININ SEÇENEK YAPTIRIMA ÇEVRİLMESİ-225
II. -SEÇENEK YAPTIRIM NİTELİĞİNDEKİ ADLÃ PARA CEZASININ BİR BAŞKA SEÇENEK YAPTIRIMA ÇEVRİLMESİ-227
SONUÇ-233
KAYNAKÇA-253
KAVRAM DİZİNİ-273
ÇETİN, Soner Hamza
Mevlana Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi
Öğrenim Durumu ve Meslekî Geçmişi:
1963 doğumlu olan Soner Hamza ÇETİN, İlk, orta ve lise öğrenimini Ankarada tamamladı. 1981 yılında girdiği Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden 1985 yılında dereceyle mezun oldu.
Hâkim ve Savcı Adayları Eğitim Merkezi 1. Dönem birincisi olarak Yozgat Cumhuriyet Savcı Yardımcısı olarak göreve başladıktan sonra, sırasıyla, Cizre, Safranbolu ve Bayburt Cumhuriyet savcılığı görevlerinde bulundu.
1999 yılında, Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı nezdinde Adalet Müfettişi olarak atandı. 2005 yılında Adalet Başmüfettişi oldu. Bu görevini 29. 03. 2011 tarihine kadar sürdürdü. Belirtilen tarihte İzmir Cumhuriyet Savcısı olarak atandığı bu görevinden 19. 03. 2012 tarihinde emekli oldu. Mart 2012de Mevlana Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Ana Bilim dalına Yrd. Doç. Dr. olarak atandı. Halen bu görevini sürdürmektedir.
Meslekî ve Akademik Çalışmaları :
1985 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Bölümünde Yüksek Lisans Programını tamamladı. Türkiyede ilk kez bir akademik çalışmaya konu edilen Yüksek Lisans Tezi olan İpotekli Borç Senedi ve İrad Senedi isimli çalışması, 2004 yılında, Bilge Yayınevi tarafından kitap olarak yayınlandı.
CMKda Uzlaşma konulu makalesi Türkiye Barolar Birliği Dergisi Mayıs 2009 sayısında yer aldı.
2006 yılında Yeditepe Üniversitesi İngilizce Hazırlık sınıfını bitirdi.
Bu Üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku doktora programında, 12. 01. 2011 tarihinde oybirliği ile kabul edilen Türk Ceza Kanununda Seçenek Yaptırımlar, TCK m. 50 isimli tezi, pekiyi derece ve yüksek onur belgesi ile doktor unvanını elde etti.
Türk Ceza Kanununda Seçenek Yaptırımlar isimli çalışması 2011 yılında Adalet Yayınevi tarafından kitap olarak yayınlandı.
Medenî Durumu :
1988 yılında, halen Karşıyaka 1. Asliye Hukuk Mahkemesi Hâkimi olan Emine HALMAN ÇETİN ile evlendi. İki çocuk babası olan Soner Hamza ÇETİNin, 1990 doğumlu olan kızı Müge, Konya Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu, 1995 doğumlu olan Ece ise, İzmir Milli Piyango (Tuğba Özbek) Anadolu Lisesi 4. sınıf öğrencisidir.
GİRİŞ
Türk Ceza Hukuku bakımından, suç karşılığı uygulanacak yaptı¬rım, esas itibariyle ikiye ayrılmakta olup, bunlar "ceza" ve "güvenlik tedbirleri"dir. TCK açısından suç karşılığı uygulanacak cezaî yaptı¬rımlar ise "hapis" ve "adlî para cezası" dır.
TCK m. 52′ye göre; "(1) Adlî para cezası, beş günden az ve Ka¬nunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden faz¬la olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı ola¬rak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir"
TCK, adlî para cezasını bazı suçlar bakımından hapis cezası ile birlikte düzenlemiştir. Bu suçlar bakımından hâkim, hem hapis ceza¬sına ve hem de kanun maddesinde yazılı adlî para cezasına hükmet¬mek durumundadır1. TCK, bir kısım suçlar bakımından hapis cezası-nın yanında bir alternatif ceza olarak adlî para cezasına yer vermiştir. Bu durumda ise, hâkimin hapis veya adlî para cezasından birini seç¬mek ve bunlardan yalnızca birine hükmetmesi gerekmektedir2. Çokaz bir kısım suç için ise TCK, yalnızca adlî para cezasını öngörmekte¬dir. Bu durumda, işlenen suça karşılık olarak yalnızca adlî para cezası verilebilecektir3.
İşlenen bir suçun karşılığı olarak adlî para cezasının doğrudan verilmesinin söz konusu olabileceği bu üç hal dışında, ayrıca adlî para cezası, hükmolunan hapis cezasının para cezasına çevrilmesi ile de ortaya çıkabilmektedir. Çünkü, TCK 50/1 (a) maddesi gereğince bir yıl ve daha az süreli hapis cezası (bilinçli taksir hali hariç, taksirle işlenen suçlar bakımından hapis cezası uzun süreli olsa bile) suçlu¬nun kişiliğine göre cezanın şahsileştirilmesi bakımından "adlî para cezasına" çevrilebilmektedir. Böyle bir durumda, verilen para cezası¬nın, "doğrudan doğruya hükmolunan adlî para cezası"ndan farkını ortaya koyabilmek bakımından "seçenek yaptırım niteliğindeki adlî para cezası" olarak adlandırılması gerekmektedir. Bu çalışma içeri¬sinde bu nedenle, bu her iki tür adlî para cezası da ele alınmakta olup, benzer ve farklı yönlerine özellikle vurgu yapılmaktadır.
Türk Ceza Kanunu′nda adlî para cezası konusu incelenirken, bu çalışmanın birici bölümünde; genel olarak "para cezası" ele alınmak¬tadır. Bu bölümde, yaptırım, ceza ve para cezası kavramı, para ceza¬sının tarihi, para cezası leyhinde ve aleyhinde ileri sürülen görüşler ile para cezasının hesaplanması sistemleri ve para cezasının türleri üzerinde durulmuştur.
Çalışmanın ikinci bölümünde; "adlî para cezası" ele alınmakta¬dır. Bu bölümde adlî para cezasının düzenlenmesi başlığı altında, adlî para cezasının Türk Ceza Hukuku ve belli başlı birkaç ülkedeki dü-zenleniş biçimi üzerinde durulmuştur. Adlî para cezasının hesap¬lanması başlığı altında, "klasik sistem" ve Özellikle "gün para cezası sistemi" ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Doğrudan bükmolunan adlî para cezası ve seçenek yaptırım niteliğindeki adlî para cezası ise adlî para cezasının türleri başlığı altında incelenmiştir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde; adlî para cezasına hükmetmenin sonuçlan üzerinde durulmuştur, Bu bölümde, adlî para cezasına hükmetmenin uygulamada doğurduğu sonuçlar, adlî para cezasına karşı kanun yolu, ödeme için mehil verilmesi, adlî para cezasının taksitlendirilmesi ile cezanın ertelenemezliği ve infazı, adlî para ceza¬larının toplanması sorunu, adlî para cezası bakımından tekerrür, adlî para cezasına konu dava ile adlı para cezasının düşmesi konuları irdelenmiştir.
Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise; adlî para cezasının hapse tahvil edilmesi ile adlî para cezasının seçenek yaptırımlara çev¬rilmesi sorunu ele alınmaktadır. Çünkü gerek doğrudan hükmolunan adlî para cezası ve gerekse TCK 50/l(a) maddesi gereğince hapis ce¬zasından çevrilen bir seçenek yaptırım niteliğindeki adlî para cezası¬nın, TCK 50 maddesinde yazılı seçenek yaptırımlara çevrilmesi konu¬su, üzerinde durulması gereken Önemli noktalar olarak kendisini göstermektedir.
ÖNSÖZ
Suç karşılığı uygulanacak yaptırım olarak para cezası, hürriyeti bağlayıcı cezadan sonra kendisine en çok başvurulan bir cezalandırma yöntemidir. Kapitalizmin etkisinin artması ile birlikte para cezalarının daha büyük bir öneme sahip olduğunu söylemek gerekir. Çünkü, eski söylem ile -hırs ve tamâ-, günümüz söylemi ile -çıkar amaçlı işlenen- suçların sayısı her geçen gün daha da artmaktadır. Çıkar amaçlı veya -ekonomik kazanç elde etme amacının güdüldüğü suç- olarak isimlendirilecek bir kısım suçlara karşı para cezası yaptırımına başvurulması kaçınılmaz bir gereklilik gibi görünmektedir.
5237 sayılı TCK bu nedenle, hapis cezasının yanı sıra para cezasını da bir yaptırım olarak düzenlemekte ve -gün para cezası- olarak isimlendirilen sistemi, -adlî para cezası- olarak Türk Ceza Hukukuna yerleştirmiş bulunmaktadır.
Adli para cezası, bir cezalandırma biçimi olmasının yanı sıra, birçok ülke hukukunda olduğu gibi, Türk Ceza Hukukunda da, hapis cezasının çevrildiği bir seçenek yaptırım olarak kendisini göstermektedir. Bu nedenle, bu çalışmada adli para cezası her iki boyutu ile yani hem doğrudan doğruya hükmolunan bir ceza (TCK m. 52) ve hem de bir seçenek yaptırım olarak (TCK m. 50/1a) ele alınmaktadır.
TCK ile getirilen bu düzenlemelerin kendi içerisinde tutarlı, birbiri ile ahenkli ve ihtiyaca cevap verir hale getirilmesi için yapılması gereken değişiklikler üzerinde özelikle durulmaktadır.
İÇİNDEKİLER :
BİRİNCİ BÖLÜM
YAPTIRIM, CEZA VE PARA CEZASI KAVRAMI, PARA CEZASININ TARİHİ, PARA CEZASI LEYHİNDE VEALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER İLE PARACEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ
1. -YAPTIRIM, CEZA VE PARA CEZASI KAVRAMI-7
I. -YAPTIRIM KAVRAMI-7
II. -CEZA KAVRAMI-11
III. -PARA CEZASI KAVRAMI-16
2. -PARA CEZASININ TARİHİ-19
I. -GENEL OLARAK-19
II. -HAMURABİ KANUNLARINDA-22
III. -SÜMER KANUNLARINDA-23
IV. -ASURLU KANUNLARINDA-23
V. -HİND-MANU KANUNLARINDA-23
VI. -ESKİ YUNAN HUKUKUNDA-24
VII. -HİTİT KANUNLARINDA-24
VIII. -ETİ KANUNLARINDA-25
IX. -ROMA HUKUKUNDA-25
X. -GERMEN HUKUKUNDA-28
XI. -KANONİK HUKUKTA-29
XII. -TÜRK HUKUKUNDA-29
A. -İslamiyetin Kabulünden Önceki Dönemde-29
B. -İslam Hukukunda-31
C. -İslamiyetin Kabulünden Sonraki Dönemde-34
1. -Osmanlı Devleti Dönemi-34
a. -Tanzimat Öncesi Dönem-34
b. -Tanzimat Sonrası Dönem-37
aa. -1840 (1256) Tarihli Ceza Kanunu-38
bb. -1851 (1267) Tarihli Ceza Kanunu-39
cc. -1858 (1274) Tarihli Ceza Kanunu-40
2. -Türkiye Cumhuriyeti Döneminde-43
a. -765 sayılı TCK-43
b. -5237 sayılı TCK-45
3. -PARA CEZASI LEYHİNDE ve ALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-47
I. -LEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-47
A. -Hapis Cezasına İyi Bir Alternatif Olması-47
B. -Bölünebilir Olması-47
C. -Etkili Olması-48
D. -Devlet İçin Ekonomik Öneminin Bulunması-48
E. -Adlî Hatanın Düzeltilmesine İmkân Tanıması-48
F. -Ferdin Sosyal Durumunu ve Ekonomik Faaliyetlerini Sarsmaması-49
II. -ALEYHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER-49
A. -Eşitlik İlkesine Aykırı Olması-49
B. -Cezaların Kişiselliği İlkesine Aykırı Olması-50
C. -Cezanın Etkisinin Daha Az Olması-51
D. -İnfazının Güç Olması-51
4. -PARA CEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ-53
I. -PARA CEZASININ HESAPLANMASI SİSTEMLERİ-53
A. -Klasik Para Cezası Sistemleri-53
1. -Para Cezasının Sabit Olarak Belirlenmesi (Maktu Para Cezası)-53
2. -Para Cezasının Alt ve Üst Sınırının Kanunla Belirlenmesi-53
3. -Para Cezasının Bir Orana Göre Belirlenmesi (Nispî Para Cezası)-54
B. -Gün Para Cezası Sistemi-55
II. -PARA CEZASI TÜRLERİ-56
A. -Adlî Para Cezası-57
B. -İdarî Para Cezası-58
C. -Tazminat Türü Para Cezası-60
D. -Disiplin Para Cezaları-61
1. -Yargılama Usulüne İlişkin Olarak Verilen Disiplin Para Cezası-61
2. -Kurum Düzenine Aykırı Davranışlar Nedeniyle Verilen Disiplin Para Cezası-62
İKİNCİ BÖLÜM
ADLÃ PARA CEZASININ DÜZENLENMESİ, HESAPLANMASI VE TÜRLERİ
1. -ADLÃ PARA CEZASININ DÜZENLENMESİ-65
I. -TÜRK CEZA HUKUKUNDA-65
A. -765 sayılı TCK Döneminde Para Cezalarının Düzenlenmesi-65
1. -Genel Olarak-65
2. -Para Cezalarının Artırılması-67
3. -Para Cezalarının Dönüştürülmesi-70
a. -Ağır Para Cezalarının Adlî Para Cezasına Dönüştürülmesi-70
b. -Hafif Para Cezalarının İdarî Para Cezasına Dönüştürülmesi-70
B. -5237 sayılı TCKda Para Cezalarının Düzenlenmesi-71
1. -Doğrudan Hükmolunacak Adlî Para Cezası-71
2. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası-72
II. -YABANCI HUKUKLARDA-72
A. -Finlandiya-73
B. -İsveç-74
C. -Almanya-74
D. -İspanya-76
E. -Avusturya-76
F. -Polonya-76
G. -Fransa-77
H. -İngiltere-77
2. -ADLÃ PARA CEZASININ HESAPLANMASI-83
I. -KLASİK SİSTEM-83
II. -GÜN PARA CEZASI SİSTEMİ-84
A. -Tam Gün Sayısının Saptanması-84
1. -Doğrudan Hükmolunan Adlî Para Cezası Bakımından-84
2. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası Bakımından-88
B. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktar-89
1. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Sınırları-89
2. -Gün Karşılığı Takdir Edilen Miktarın Belirlenmesinde Esas Alınacak Ölçütler-91
a. -Doğrudan Hükmolunan Adlî Para Cezası Bakımından-91
aa. -Kişinin Ekonomik Durumu-92
bb. -Diğer Şahsi Halleri-93
b. -Seçenek Yaptırım Niteliğindeki Adlî Para Cezası Bakımından-93
aa. -Suçlunun Kişiliği-98
bb. -Suçlunun Sosyal ve Ekonomik Durumu-101
cc. -Suçlunun Yargılama Sürecinde Duyduğu Pişmanlık-103
dd. -Suçun İşlenilmesindeki Özellikler-104
C. -Belirlenen Gün Sayısı ile Bir Gün İçin Takdir Edilen Miktarın Çarpılması-108
3. -ADLÃ PARA CEZASININ TÜRLERİ-111
I. -DOĞRUDAN HÜKMOLUNAN ADLÃ PARA CEZASI-111
II. -SEÇENEK YAPTIRIM NİTELİĞİNDEKİ ADLÃ PARA CEZASI-112
A. -Yabancı Hukuklarda ve TCKda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımının Düzenlenmesi-112
1. -Yabancı Hukuklarda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı-112
2. -TCKda Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımının Düzenlenmesi-115
a. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımına Başvurulamayacak Hâller-116
aa. -Hapis Cezasına Alternatif Olarak Adlî Para Cezası Öngörülmüş Olması-117
bb. -Bazı Özel Kanunlar Gereğince Hükmolunan Hapis Cezalarının Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımına Çevrilememesi-122
aaa. -Askeri Mahkemelerce Verilen Hapis Cezaları-125
bbb. -İcra ve İflas Kanunu Gereğince Hükmolunan Disiplin Hapis Cezaları ve Tazyik Hapsi-125
ccc. -Terörle Mücadele Kanunu-126
ddd. -Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu-127
eee. -Kooperatifler Kanunu Gereğince Yönetim Kurulu Üyeleri ile Memurları Hakkında Verilen Hapis Cezaları-128
b. -Seçenek Yaptırım Olarak Adlî Para Cezasının Hesaplanması-129
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ADLÃ PARA CEZASINA HÜKMETMENİNSONUÇLARI
1. -ADLÃ PARA CEZASINA HÜKMETMENİN UYGULAMADA DOĞURDUĞU SONUÇLAR-133
I. -HAK YOKSUNLUĞU BAKIMINDAN-133
II. -TÜZEL KİŞİ HAKKINDA UYGULANACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ BAKIMINDAN-138
2. -ADLÃ PARA CEZASINA KARŞI KANUN YOLU-145
I. -GENEL OLARAK-145
II. -ADLÃ PARA CEZASI VE ADLÃ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI BAKIMINDAN KANUN YOLU-146
3. -ÖDEME İÇİN MEHİL VERİLMESİ, ADLÃ PARA CEZASININ TAKSİTLENDİRİLMESİ İLE CEZANIN ERTELENEMEZLİĞİVE İNFAZI-155
I. -ÖDEME İÇİN MEHİL VERİLMESİ VEYA ADLÃ PARA CEZASININ TAKSİTLENDİRİLMESİ-155
A. -Ödeme İçin Mehil Verilmesi veya Cezanın Mahkemece Taksitlendirilmesi-155
B. -Adlî Para Cezasının Cumhuriyet Başsavcılığı Tarafından Taksitlendirilmesi-159
1. -Adlî Para Cezasının Cumhuriyet Başsavcılığınca Takside Bağlanmasının Şartları-159
2. -Adlî Para Cezasının Cumhuriyet Başsavcılığınca Takside Bağlanmasının Sonuçları-159
II. -ADLÃ PARA CEZASININ ERTELENEMEZLİĞİ-159
III. -ADLÃ PARA CEZASININ İNFAZI-161
4. -ADLÃ PARA CEZALARININ TOPLANMASI SORUNU-167
I. -GENEL OLARAK-167
II. -ADLÃ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI İLE ADLÃ PARA CEZASININ TOPLANMASI SORUNU-169
A. -01. 03. 2008 tarihinden Önce İşlenen Suçlar Bakımından-169
B. -01. 03. 2008 tarihinden Sonra İşlenen Suçlar Bakımından-170
5. -ADLÃ PARA CEZASI BAKIMINDAN TEKERRÜR-173
I. -GENEL OLARAK TEKERRÜR-173
II. -ADLÃ PARA CEZASI ve ADLÃ PARA CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMI BAKIMINDAN TEKERRÜR-176
III. -TEKERRÜR HALİNDE SONRAKİ SUÇ İÇİN HAPİS CEZASI SEÇME ZORUNLULUĞU-180
A. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı Dışındaki Seçenek Yaptırımlar Bakımından-181
B. -Adlî Para Cezası Seçenek Yaptırımı Bakımından-182
6. -ADLÃ PARA CEZASINA KONU DAVA İLE ADLÃ PARA CEZASININ DÜŞMESİ-185
I. -GENEL OLARAK DAVA ve CEZANIN DÜŞMESİ-185
II. -SANIK VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ NEDENİYLE DAVANIN DÜŞÜRÜLMESİ VE CEZANIN ORTADAN KALDIRILMASI-185
A. -Sanığın Ölümü Nedeniyle Davanın Düşürülmesi-185
B. -Hükümlünün Ölümü Nedeniyle Adlî Para Cezasının Ortadan Kaldırılması-186
III. -ADLÃ PARA CEZASINDA DAVA VE CEZA ZAMANAŞIMI-187
A. -Ceza Hukukunda Zamanaşımı-187
B. -Adlî Para Cezası ve Dava Zamanaşımı-191
1. -Genel Olarak Dava Zamanaşımı-191
2. -Adlî Para Cezasına Konu Davanın Zamanaşımına Uğraması-192
C. -Adlî Para Cezası ve Ceza Zamanaşımı-193
1. -Genel Olarak Ceza Zamanaşımı-193
2. -Adlî Para Cezasının Zamanaşımına Uğraması-194
IV. -ADLÃ PARA CEZASI BAKIMINDAN AF-196
A. -Ceza Hukuku Bakımından Af-196
B. -TCKda Af Kurumu-198
C. -Adlî Para Cezası Bakımından Genel Af-198
1. -Genel Affın Kamu Davasına Etkisi-199
2. -Genel Affın Adlî Para Cezasına Etkisi-199
D. -Adlî Para Cezası Bakımından Özel Af-200
1. -Özel Affın Kamu Davasına Etkisi-201
2. -Özel Affın Adlî Para Cezasına Etkisi-202
3. -Özel Af Bakımından Hapis Cezasının Adlî Para Cezasına Çevrilmesi-203
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ADLÃ PARA CEZASININ HAPSE TAHVİL EDİLMESİ VESEÇENEK YAPTIRIMLARA ÇEVRİLMESİ SORUNU
1. -ADLÃ PARA CEZASININ HAPSE TAHVİL EDİLMESİ-207
I. -GENEL OLARAK-207
II. -HAPSE TAHVİLİN ŞARTLARI-209
A. -Kararın Kesinleşmesi-210
B. -Ödeme İçin Hükümlüye Tebligat Yapılması-211
C. -Ödemenin Otuz gün İçinde Yerine Getirilmemesi-211
III. -HAPSE TAHVİL KARARI-213
IV. -HAPSE TAHVİL YASAĞI-216
A. -Çocuk Hükümlüler Bakımından-216
B. -Basın Kanunundaki Bazı Suçlar Bakımından-220
V. -HAPSE TAHVİLİN SONUÇLARI-220
A. -5739 sayılı Kanun ile CGTİHK m. 106/9de Değişiklik Yapılmadan Önceki Durum-221
B. -5739 sayılı Kanun ile CGTİHK m. 106/9de Değişiklik Yapılmasından Sonraki Durum-223
2. -ADLÃ PARA CEZASININ SEÇENEK YAPTIRIMLARAÇEVRİLMESİ SORUNU-225
I. -DOĞRUDAN HÜKMOLANAN ADLÃ PARA CEZASININ SEÇENEK YAPTIRIMA ÇEVRİLMESİ-225
II. -SEÇENEK YAPTIRIM NİTELİĞİNDEKİ ADLÃ PARA CEZASININ BİR BAŞKA SEÇENEK YAPTIRIMA ÇEVRİLMESİ-227
SONUÇ-233
KAYNAKÇA-253
KAVRAM DİZİNİ-273
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı