Türk Ceza Hukukunda Yorum ve Kıyas

Asım Efendi, İlk tahsilini babasından almış, daha sonra ilim tahsili için Diyarbakır'a gitmiştir. Sultan II. Abdülhamit tarafından hutbe okuması hususunda. 19 Muharrem 1327 (10 Şubat 1909) tarihli ferman ile yetkilendirilmiştir.

Asım Efendi, Siverek İdadisi (Lise)'sinde 1920 yılma kadar tarih, edebiyat fıkıh dersleri hocalığı yapmış, daha sonra aynı okulun müdürü olmuştur.

Kurtuluş Savaşı sırasında henüz Müderris iken zamanın Siverek Müftüsü Osman Efendi ile birlikte Kurtuluş Savaşına destek veren din adamlarındandır. (SARIKOYUNCU, Ali, Milli Mücadelede Din Adamları I, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 5.Baskı, An­kara 2007, s.24; KUTAY Cemal, Kurtuluşun "Kuvvacı" Din Adamları, Aksoy Yayıncılık, İstanbul 1998, s. 132; KUTAY Ce­mal, Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, 1973, s.303-304). Asım Efendi, 1926 yılında Müftü Yeşilbaş Osman Efendinin yeri­ne ilim heyeti tarafından Siverek Müftülüğüne atanmış, bu görevi­ni vefatı olan 1 1 Eylül 1949 tarihine kadar devam ettirmiştir. Me­zarı Siverek Kabristanındadır. (AKMAN, Ekrem/ÖZGÜLTEKİN, Ramazan/DEMİRBAĞ, Hüseyin, Dünden Bugüne Siverek, s.151, Marifet Matbaa ve Kâğıtçılık, 1997 Konya, s. 151).

ÖNSÖZ

Bu çalışmanın aslını, Özyeğin Üniversitesi ile Alman Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Göttingen-Georg-August Üniversitesi (Georg August Universitat Gö-tingen) Hukuk Fakültesi tarafından 03.04.2013 tarihinde düzenlenen, "III. Türk-Alman Ceza Hukuku Uluslararası Sempozyumu (III. Türkisch-Deutsches Strafrechtssympo-sium)'nda sunulan "Türk Öğretisinde Kıyas ve Genişletici Yorum Yasağı" isimli bildiri oluşturmaktadır. Türk Ceza Hukuku öğretisinde yorum ve kıyas yasağı konusu, son derece önemlidir. Çünkü yorum ve kıyas Türk Ceza Hukuku bakımından, sadece teorik bir kısım çalış­maların konusunu oluşturmamış, özellikle, "suç ve ceza­nın kanuniliği ilkesinin" geçerli olduğu bu hukuk sistemi içerisinde, genişletici yorum adı altında Türk Mahkemeleri ve Yargıtay'ı tarafından ceza kanunları ile suç olarak dü­zenlenmemiş bir kısım eylemlerin suç sayılarak cezalandı­rılması yoluna gidilebilmiştir. Bu nedenle, konunun teorik olduğu kadar uygulama bakımından da büyük bir önemi bulunmaktadır. Bu önemi nedeniyle, konunun müstakil bir çalışma içerisinde ele alınmasında kuşkusuz büyük bir fayda bulunmaktadır.

Çalışmanın bildiri olarak sunulmasına karşın, özellik­le uygulamacıların ve öğrencilerin daha kolay ulaşabilme­leri bakımından ayrıca basılı bir eser haline getirilmesinin uygun olacağı düşünülmüş ve bu nedenle, çalışma kitap haline getirilmişti.

Bu vesile ile bildirinin sunulması hususunda davette bulunan, Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı, Değerli Hocam, Saym Prof. Dr. Yener ÜNVER ile onun şahsında Özyeğin Üniversitesi'ne yeniden teşekkür etmek isterim.

Kitabın Türk Hukuk Dünyasına katkıda bulunması di­lek ve temennisiyle, eserin kısa bir süre içerisinde basımı­nı gerçekleştiren Bilge Yayınevi sahibi Sayın Menderes YAVUZ'a,  Yayınevi Müdürü  Sayın Kaan  Çağrı  YA­VUZ'a ve Yayınevinin çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi

sunarım.

İzmir/Karşıyaka, 15 Şubat 2014

Yrd. Doç. Dr. Soner Hamza ÇETİN

İÇİNDEKİLER.................................................................. 7

KISALTMALAR.............................................................. 11

GİRİŞ............................................................................... 13

BİRİNCİ BOLUM TÜRK CEZA HUKUKUNDA YORUM

1. GENEL OLARAK..................................................... 15
2. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN YORUM................ 17
3. CEZA   HUKUKUNDA   YORUMUN   GE­
   REKLİLİĞİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER.................. 17

A.    CEZA HUKUKUNDA YORUM OLMA­
MALIDIR GÖRÜŞÜ................................................ 18

B.    CEZA HUKUKUNDA YORUMUN ZO­
RUNLU OLDUĞU GÖRÜŞÜ..................................... 20

IV.  YORUMUN KONUSU ve KAPSAMI......................... 24

A.    Yorumun Konusu..................................................... 24

B.    Yorumun Kapsamı (Sınırı).......................................... 25

1.    Şüpheden  Sanık Yararlanır İlkesi (in

dubio pro reo)................................................... 26

2.    Sanığın En Lehine Olanı Seçme Zo­
runluluğu (in dobio mitius, in dobio

pro libertate)................................................. 28

3. Saklı Hukuk (Meknuz Hukuk = droit
   latent) Kavramından Kaçınmak...................... 29
4. Sanığın Kişiliği............................................... 29

A.    Yasanın Metni...................................................... 31

B.    Mantık Kuralları................................................... 36

1. Yorumda Öncelik (A Fortiori) Kuralı............. 37
2. Karşıt   Kavramdan   Anlam   Çıkarma

(A Contrario) Kuralı...................................... 38

C.    Kanunun Konuluş Nedeni (Occasio Legis)........... 39

D.    Kanunun Amacı (Ratio Legis)............................... 39

E.    Hazırlık Çalışmaları.............................................. 41

F.    Kanunun Sistematiği............................................. 45

G.    Kurumların Tarihçesi............................................ 47

H.   Hukukun Genel İlkeleri......................................... 49

K.   Karşılaştırmalı Hukuk.......................................... 51

L.   Sosyolojik Değer Yargıları.................................... 52 VI. YORUMUN TÜRLERİ........................................... 54

A.   Yorumu Yapacak Olan Makama Göre Yo­
rumun Türleri....................................................... 54

1.    Yasama Yorumu (Teşriî Tefsir)..................... 54

2. Yargısal Yorum (Kazaî Tefsir)....................... 58
3. Doktrin Yorumu (Doktrinal Tefsir)................. 60

B.   Neticesine Göre Yorumun Türleri......................... 62

1. Amaca Göre (Gai=Teleolojik) Yorum............ 63
2. Daraltıcı Yorum............................................. 65
3. Genişletici Yorum.......................................... 69

İKİNCİ BOLUM TÜRK CEZA HUKUKUNDA KIYAS

1. GENEL OLARAK................................................... 85
2. CEZA HUKUKUNDA KIYAS................................ 86
3. TÜRK CEZA HUKUKU MEVZUATINDA
   KIYAS...................................................................... 91
4. CEZA HUKUKUNDA KIYAS YASAĞININ
   KAPSAMI ve SINIRI............................................. 92

A.   Ceza Hukukunda Kıyas Yasağının Kapsa­
mı......................................................................... 92

1. Kıyas Yolu ile Suç Yaratılamaz...................... 92
2. Kıyas Yolu ile Ceza Yaratılamaz................... 95
3. Kıyas Yolu ile Seçenek Yaptırım Yara­
   tılamaz........................................................... 96
4. Kıyas Yolu ile Güvenlik Tedbiri Yara­
   tılamaz........................................................... 97