Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Borçlar Kanununda Müteselsil Borçluluk
.jpg){kind=small}
Türk Borçlar Kanununda Müteselsil Borçluluk
Ayşenur ŞAHİN CANER
1.560,00
TL
Türk Borçlar Kanunu 162 ve devamı maddelerinde hükme bağlanan müteselsil borçluluk, kanun hükmü veya irade beyanlarından doğan ve birden çok borçludan her birinin alacaklıya karşı borcun tamamından sorumlu olduğu, alacaklının borçlulardan herhangi birinden alacağının tamamını talep etme yetkisini haiz olduğu ve alacaklı tam olarak tatmin edilinceye kadar borçlulardan her birinin alacaklıya karşı sorumluluklarının devam ettiği borçluluktur. Türk Borçlar Kanununda hükme bağlanan müteselsil borçluluk hallerinden ilki haksız fiil sebebiyle birden çok kişinin aynı zarardan sorumlu olmasıdır. Bu durumda müteselsil sorumlulardan her birinin dış ilişkide alacaklıya karşı şahsi indirim sebeplerini ileri sürmesi mümkün olup, sorumlular iç ilişkide zararı 818 sayılı Borçlar Kanunundan farklı olarak kusurlarının ağırlığı ve yarattıkları tehlikenin yoğunluğuna göre paylaşırlar. Birden çok zarar veren müteselsil sorumlulardan birinin sigortacısının zararı tazmin etmesi halinde sigortacı, zarar görenin yerine geçmeyecek; zararı tazmin eden sigortacı diğer sorumlulara onların iç ilişkide sorumlu oldukları oranda rücu edebilecektir. 818 Sayılı Borçlar Kanununda yer alan tam ve eksik teselsül ayrımını kaldıran Kanun Koyucu TBK m. 155'de müteselsil borçlulardan birine karşı kesilen zamanaşımının diğerlerine karşı da kesileceğine ilişkin hükmü muhafaza etmiştir. Hüküm bu haliyle amaca uygun şekilde sınırlandırılmalı ve alacaklının davranışı ile zamanaşımının kesildiği hallere münhasır uygulama alanı bulmalıdır. Müteselsil borçlulardan birinin borç ödemeden aczi veya iflası halinde aksine bir anlaşma olmadıkça müteselsil borçlulardan her biri ödenmeyen kısımdan eşit oranda sorumlu olup, bu halde ibra edilen borçluya dahi iç ilişkideki payı oranında rücu edilebilir.(ARKA KAPAKTAN)
ÖNSÖZ .................................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER .................................................................................................... IX
K ISA LTM A LA R..............................................................................................XXI
GİRİŞ.........................................................................................................................1
KONUNUN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI ........................1
Konunun Takdimi............................................................................................1
Konunun Sınırlandırılması............................................................................8
BİRİNCİ BÖLÜM
MÜTESELSİL BORÇLULUK KAVRAMI,
TESELSÜLE İLİŞKİN AYRIMLAR,
MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN TARİHÇESİ,
HUKUKİ NİTELİĞİ, ÖZELLİKLERİ VE
BENZER KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ
I. MÜTESELSİL BORÇLULUK KAVRAMI VE TESELSÜLE
İLİŞKİN AYRIMLAR....................................................................................9
A. Müteselsil Borçluluk Kavramı................................................................9
İÇİNDEKİLERX
B. Müteselsil Borçluluğa İlişkin Ayrımlar .............................................12
1. Tipik-Atipik Müteselsil Borçluluk................................................12
a. Genel Olarak ..............................................................................12
b. Tipik Müteselsil Borçluluk......................................................12
c. Atipik Müteselsil Borçluluk.....................................................13
aa. Genel Olarak .......................................................................13
bb. Talî Müteselsil Borçluluk..................................................13
cc. Ferî Müteselsil Borçluluk..................................................14
2. Başlangıçtaki – Sonraki Müteselsil Borçluluk...........................15
a. Başlangıçtaki Müteselsil Borçluluk.......................................15
b. Sonraki Müteselsil Borçluluk..................................................15
3. Gerçek Teselsül (Tam Teselsül) – Gerçek Olmayan
Tes els ül (Ek s i k Tes els ül) ................................................................15
a. Genel Olarak...............................................................................15
b. Gerçek Teselsül ..........................................................................17
c. Gerçek Olmayan Teselsül........................................................19
4. Farklılaştırılmış Teselsül ................................................................21
II. HUKUK TARİHİNDE VE KARŞILAŞTIRMALI
HUKUKTA MÜTESELSİL BORÇLULUK......................................... 23
A. Roma Hukukunda Müteselsil Borçluluk ......................................... 23
1. Genel Olarak .................................................................................... 23
2. Korrealitas......................................................................................... 23
3. Solidaritas.......................................................................................... 26
B. Eski Hukukumuzda Müteselsil Borçluluk........................................ 26
C. Karşılaştırmalı Hukukta Müteselsil Borçluluk .............................. 28
1. Alman Hukukunda ......................................................................... 28
2. Fransız Hukukunda .........................................................................29
3. Avusturya Hukukunda .................................................................. 30
4. İsviçre Hukukunda ..........................................................................31
5. Hukukun Yeknesaklaşması Sürecinde ve Avrupa Birliği
Hukukunda....................................................................................... 34XI
III. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ ............... 36
A. Genel Olarak ........................................................................................... 36
B. Teklik Görüşü (Einheitstheorie).........................................................37
C. Çokluk Görüşü (Mehrheitstheorie).................................................. 40
IV. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN ÖZELLİKLERİ ..........................43
A. Alacaklının Borçlulardan Herhangi Birine Başvurabilmesi.........43
B. Borçlulardan Her Birinin Edimin Tamamından Sorumlu
Olması....................................................................................................... 46
C. Alacaklının Tatmin Edildiği Oranda Diğer Borçluların
Borçlarının Sona Ermesi .......................................................................47
V. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN ŞEKLİ ........................................... 49
VI. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN BENZER
KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ .................................................51
A. Genel Olarak ............................................................................................51
B. Bölünemez Borçluluktan Ayırt Edilmesi...........................................51
C. Borca Katılmadan Ayırt Edilmesi ...................................................... 54
D. Üçüncü Kişinin Fiilini Taahhütten Ayırt Edilmesi........................57
E. Elbirliği ile Borçluluktan Ayırt Edilmesi ...........................................58
F. Seçimlik Borçluluktan Ayırt Edilmesi .............................................. 60
G. Kefaletten Ayırt Edilmesi......................................................................61
1. Genel Olarak .....................................................................................61
2. Kefaletin Talî ve Ferî Bir Borç Olmasından
Kaynaklanan Farklar ......................................................................62
3. Kanun Koyucunun Kefili Korumak İçin Düzenlediği
Hükümlerden Kaynaklanan Farklar............................................65XII
İKİNCİ BÖLÜM
MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN KAYNAKLARI
VE ÖZELLİKLE TÜRK BORÇLAR
KANUNUNDA MÜTESELSİL BORÇLULUK
I. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN KAYNAKLARI ..........................67
A. Hukuki İşlemden Doğan Müteselsil Borçluluk ...............................67
1. Genel Olarak .....................................................................................67
2. Tek Taraflı Hukuki İşlemlerden Doğan Müteselsil
Borçluluk ............................................................................................70
3. Çok Taraflı Hukuki İşlemlerden Doğan Müteselsil
Borçluluk ...........................................................................................71
a. Genel Olarak ..............................................................................71
b. Müteselsilen Borçlu Olunduğunun Açık veya Zımni
Olarak Kararlaştırılmasının Mümkün Olup Olmadığı....71
c. Müteselsilen Borçlu Olma İradesinin Alacaklıya
Yöneltilmesinin Gerekip Gerekmediği ...............................75
d. Müteselsil Borçlu Olma İradesinin Birlikte ve Aynı
Anda Beyan Edilmesi Gerekip Gerekmediği ................... 77
B. Kanundan Doğan Müteselsil Borçluluk.............................................79
1. Genel Olarak .....................................................................................79
2. Medeni Hukukun Diğer Alanlarında Müteselsil Borçluluk.. 80
a. Aile Hukukunda ....................................................................... 80
aa. Evlilik birliğinin temsili .................................................. 80
i. Genel Olarak ............................................................. 80
ii. Eşlerin Müteselsil Sorumluluğu ............................85
bb. Aile Konutu..........................................................................89
i. Genel Olarak ..............................................................89
ii. Eşlerin Müteselsil Sorumluluğu ............................91
cc. Aile Malları Ortaklığı ...................................................... 92
i. Genel Olarak ............................................................. 92
ii. Ortakların Müteselsil Sorumluluğu .....................93
b. Miras Hukukunda Müteselsil Borçluluk..............................93XIII
3. Karayolları Trafik Kanununda Müteselsil Borçluluk.............. 97
a. Genel Olarak ............................................................................. 97
b. Dış İlişki...................................................................................... 99
c. İç İlişki .......................................................................................101
II. TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA MÜTESELSİL
BORÇLULUK............................................................................................. 103
A. Haksız Fiil Sebebiyle Birden Çok Kişinin Aynı Zarardan
Müteselsil Sorumluluğu...................................................................... 103
1. Genel Olarak .................................................................................. 103
2. Şartları.............................................................................................. 106
a. Genel Olarak ........................................................................... 106
b. Aynı Zarara Birlikte Sebep Olma........................................ 106
c. Hukuka Aykırılık.................................................................... 109
d. Zararın Bölünemeyen Tek Bir Zarar Olması ....................111
e. Kusur ......................................................................................... 112
f. İlliyet Bağı ............................................................................... 112
3. Haksız Fiil Sebebiyle Müteselsil Sorumluluğun Hüküm
ve Sonuçları......................................................................................114
a. Genel Olarak ............................................................................114
b. Dış İlişki ................................................................................... 115
aa. Genel Olarak .................................................................... 115
bb. Zarar Görenin Zarar Verenler Karşısındaki
Durumu ..............................................................................116
cc. Zarar Verenlerin Zarar Gören Karşısındaki
Durumu ..............................................................................117
c. İç İlişki....................................................................................... 121
aa. Genel Olarak .................................................................... 121
bb. Müteselsil Sorumluların Aynı Zarara Aynı Tür
Sebeple Birlikte Neden Olmaları Halinde Rücu ..... 123
cc. Müteselsil Sorumluların Aynı Zarara Farklı Sebeplerle
Neden Olmaları Halinde Rücu.................................... 125
i. Genel Olarak ........................................................... 125
ii. Sigortacının Hukuki Durumu............................. 129XIV
B. Yapı Malikinin Sorumluluğu ............................................................ 134
1. Genel Olarak .................................................................................. 134
2. Yapı Malikinin Müteselsil Sorumluluğunun Şartları .......... 136
a. Genel Şartlar............................................................................ 136
b. Özel Şartlar ............................................................................. 137
aa. Bir Bina ve Yapı Eseri Bulunmalıdır............................ 137
bb. Yapı Maliki- İntifa veya Oturma Hakkı Sahibi
Bulunmalıdır .................................................................... 140
cc. Zarara Yapım Bozukluğu veya Bakım Eksikliği Sebep
Olmalıdır .......................................................................... 144
3. Yapı Malikinin Müteselsil Sorumluluğunun Sonuçları ...... 146
C. Tehlike Arz Eden İşletmenin Sebep Olduğu Zarardan
Sorumluluk ............................................................................................ 148
1. Genel Olarak .................................................................................. 148
2. Tehlike Arz Eden İşletmenin Sebep Olduğu Zarar
Nedeniyle Müteselsil Sorumluluğun Şartları ........................ 151
a. Genel Şartlar ........................................................................... 151
b. Özel Şartlar .............................................................................. 151
aa. Zararın Bir İşletmenin Faaliyetinden Doğması ...... 151
bb. İşletmenin Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eder Nitelikte
Olması ............................................................................... 154
cc. İşletme Faaliyetinden Bir Zarar Doğması ................. 156
dd. Müteselsil Sorumlular; İşletme Sahibi ve İşleten .... 157
3. Tehlike Arz Eden İşletmenin Sebep Olduğu Zarar
Nedeniyle Müteselsil Sorumluluğun Sonuçları ..................... 158
D. Türk Borçlar Kanununda Özel Olarak Düzenlenen Hukuki
İşlemden Doğan Müteselsil Borçluluk Halleri ............................. 160
1. Genel Olarak .................................................................................. 160
2. Borca Katılma ................................................................................ 160
a. Genel Olarak............................................................................ 160
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları .................................................................................. 163
3. Bir Malvarlığının veya İşletmenin Devralınması .................. 165XV
a. Genel Olarak ........................................................................... 165
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları .................................................................................. 168
4. Bir İşletmenin Diğeriyle Birleşmesi veya Bir Şahıs
Şirketine Sermaye Olarak Konulması .......................................170
a. Genel Olarak ............................................................................170
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve Sonuçları171
5. Sözleşmeye Katılma...................................................................... 172
a. Genel Olarak ........................................................................... 172
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları .................................................................................. 173
6. İş Yeri Kiralarında Kira İlişkisinin Devri.................................174
a. Genel Olarak ............................................................................174
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları ...................................................................................176
7. Kullanım Ödüncü Sözleşmesi.................................................... 179
a. Genel Olarak ........................................................................... 179
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları ...................................................................................181
8. İşyerinin Tamamının veya Bir Bölümünün Devri ................181
a. Genel Olarak ............................................................................181
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları .................................................................................. 182
9. Vekâlet Sözleşmesi ........................................................................ 183
a. Genel Olarak ........................................................................... 183
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları ................................................................................. 184
10. Saklama Sözleşmesi ..................................................................... 187
a. Genel Olarak ........................................................................... 187
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları ................................................................................. 188
11. Adi Ortaklık ................................................................................... 189XVI
a. Genel Olarak ........................................................................... 189
b. Müteselsil Borçluluk Bakımından Hüküm ve
Sonuçları .................................................................................. 190
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN HÜKÜMLERİ
I. ALACAKLI İLE BORÇLULAR ARASINDAKİ DIŞ
İLİŞKİDE MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN HÜKÜMLERİ..... 193
A. Alacaklının Hukuki Durum ve İşlemleri ....................................... 193
1. Alacaklının Hakları ..................................................................... 193
a. Edimin Tamamını İsteme Hakkı ...................................... 193
b. Edimin Tamamını Dilediği Borçludan İsteyebilme
Hakkı ........................................................................................ 195
c. Borçluların İflası Halinde Alacaklının Hakları ............. 197
aa. Müteselsil Borçluların Tamamının İflası .................. 197
bb. Müteselsil Borçlulardan Birinin İflası ....................... 199
2. Alacaklının Yükümlülükleri.......................................................200
B. Borçluların Hukuki Durum ve İşlemleri ........................................202
1. Borçlulardan Birinin Diğerlerine Mutlak Surette Etki
Eden Hukuki Durum ve İşlemleri ............................................202
a. İfa................................................................................................202
b. Takas..........................................................................................205
c. İbra .............................................................................................207
d. Konkordato.............................................................................. 212
e. Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi ....................... 213
f. Alacaklı Temerrüdü .............................................................. 215
g. Kusursuz İfa İmkânsızlığı......................................................216
2. Borçlulardan Birinin Diğerlerine Kısmen Etki Eden
Hukuki Durum ve İşlemleri ........................................................217XVII
a. Sulh ............................................................................................217
b. Kesin Hüküm .......................................................................... 219
c. Zamanaşımı.............................................................................222
d. Borçlulardan Yalnız Biri Tarafından Ortak
Savunma İmkânlarının İleri Sürülmesi ............................224
e. İrade Sakatlığı Halleri .......................................................... 227
f. Zamanaşımının Kesilmesi ................................................... 229
aa. Genel Olarak .................................................................... 229
bb. Türk Borçlar Kanunu m. 155 Hükmünün
Değerlendirilmesi............................................................ 231
aaa. Türk Borçlar Kanunu m. 155 Hükmünün
Sınırlandırılması..................................................... 231
i. Genel Olarak ................................................... 231
ii. Borçlunun Davranışı ile Zamanaşımının
Kesilmesi ......................................................... 231
iii. Alacaklının Davranışı ile Zamanaşımının
Kesilmesi .........................................................235
bbb. Türk Borçlar Kanunu m. 155 Hükmünün
Yorumlanması ........................................................236
i. Lafzî Yorum .....................................................236
ii. Sistematik Yorum........................................... 237
iii. Teleolojik Yorum ............................................238
ccc. De Lege Feranda Önerimiz.................................. 239
3. Borçlulardan Birinin Diğerlerine Etki Etmeyen Hukuki
Durum ve İşlemleri ......................................................................240
a. Borçluların Kişisel Savunmaları ........................................240
b. Kusurlu İfa İmkânsızlığı .......................................................242
c. Borçlu Temerrüdü ..................................................................244
d. Yenileme ...................................................................................246
e. Türk Borçlar Kanunu m. 165’te Öngörülen Diğer
Haller.........................................................................................248
f. Borçlulardan Birinin Ehliyetsizliği ...................................250
g. Zamanaşımının Durması .................................................... 251XVIII
II. BORÇLULAR ARASINDAKİ İLİŞKİDE (İÇ İLİŞKİDE)
MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN HÜKÜMLERİ.......................... 252
A. Genel Olarak ......................................................................................... 252
B. Rücu Hakkı ...........................................................................................254
1. Genel Olarak ..................................................................................254
2. Rücu Hakkının Kullanılması .................................................... 255
a. Genel Olarak ........................................................................... 255
b. Borçlular Arasındaki İç İlişkide Borcun Bölünmesi....... 257
aa. Eşit Pay Karinesi ............................................................. 257
bb. Eşit Pay Karinesinin İstisnaları.................................... 259
aaa. Kanundan Doğan İstisna ..................................... 259
bbb. Sözleşmeden Doğan İstisna ................................260
ccc. Hukuki İlişkinin Niteliğinden Doğan İstisna . 261
3. Rücu Hakkının Şartları ..............................................................263
a. Genel Olarak ...........................................................................263
b. Alacaklının Tatmin Edilmesi .............................................264
c. Payından Fazla Ödemede Bulunma ..................................265
d. İfanın Geçerli Olması ...........................................................265
e. Rücu Edilen Borçlunun İfadan Kaçınmasının
Mümkün Olmaması...............................................................266
4. Rücu Hakkının Kapsamı ............................................................268
a. Genel Olarak ...........................................................................268
b. Asıl Borç ...................................................................................268
c. Faizler .......................................................................................269
d. Masraflar .................................................................................. 270
5. Rücu Hakkının Kaybı .................................................................. 271
a. Genel Olarak ........................................................................... 271
b. Ortak Savunma İmkânlarının (Defî ve İtirazların)
İleri Sürülmemiş Olması ...................................................... 271
c. Diğer Borçluların İfadan Haberdar Edilmemesi ............ 273
6. Müteselsil Borçlulardan Birinin Aczi Halinde Rücu ........... 274
C. Halefiyet ................................................................................................ 277XIX
1. Genel Olarak .................................................................................. 277
2. Müteselsil Borçlulukta Halefiyetin Şartları ........................... 279
a. Genel Şartlar ........................................................................... 279
b. Özel Şartlar .............................................................................280
aa. Müteselsil Bir Borcun Varlığı .......................................280
bb. Alacaklının Tatmin Edilmesi ...................................... 281
cc. Alacaklıyı Tatmin Eden Borçlunun Rücu Hakkına
Sahip Olması ....................................................................282
3. Müteselsil Borçlulukta Halefiyetin Hüküm ve Sonuçları ...282
SONUÇ................................................................................................................285
BİBLİYOGRAFYA............................................................................................ 293
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı