Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Türk Anayasa Hukukunda Basın Özgürlüğü
Türk Anayasa Hukukunda Basın Özgürlüğü
Ferhat YILDIZ
Sayfa Sayısı
:
160
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786051461526
150,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
Düşünmek ve düşündüğünü ifade etmek, insan olmanın bir ge¬reği olarak, insanın varoluşundan itibaren kendini göstermiştir. Ta¬rihte yazının da bulunması ile düşündüğünü yazılı ve sözlü olarak ifade etmek daha da belirgin bir hal almaya başlamıştır. Matbaanın bulunması ile ise, düşüncelerin yazıyla açıklanması daha da önem kazanmış ve düşüncelerin yazıyla iletiminin en örgütlü hali olan ba¬sın, modern anlamda Rönesans döneminde ortaya çıkmıştır.
Matbaanın bulunması sonucu, kitapların çoğaltımmın kolaylaş¬ması ve gazetelerin birer birer ortaya çıkmasıyla birlikte, basın, ciddi bir güç olarak gelişmeye başlamıştır. Bunun sonucu olarak ise, dev¬letler basma ilişkin yasal düzenlemeler yapmak gereği duymuşlar ve basın hakkında öncelikle yasal, ardından anayasal ve son olarak da uluslararası düzenlemeler oluşturulmaya başlanmıştır.
Devlet ve basının karşı karşıya geliÅŸinden itibaren ise; bu iki güç arasında sınırlandırma ve özgürlük baÄŸlamında bir mücadele baÅŸla¬mıştır. Yönetim ÅŸekillerine, zamana ve ülkelere göre gelgitler ÅŸeklinde meydana gelen bu mücadele, günümüzde de büyük ölçüde devam etmektedir. OrtaçaÄŸda kilisenin görüşleri doÄŸrultusunda olmadığı müddetçe her türlü düşünceye karşı çıkan Avrupa\\\′da, Rönesans\\\′la birlikte ifade ve basın özgürlüğü lehine bir hava esmiÅŸ, basın özgür¬lüğü yasal düzenlemelerle korunmuÅŸ ve özgürlüğün sınırları belir¬lenmeye baÅŸlamıştır. FaÅŸist ve sosyalist yönetimlerde de devletin bir sözcüsünden ibaret görülen basın, günümüz demokratik dünyasında dördüncü bir güç olarak karşımıza çıkmıştır.
Basının dördüncü kuvvet olarak ortaya çıkması özellikle iktida¬rın yegane sahibi olan hükümeti, yasama ve yargı gibi ve fakat ka¬muoyunun tartışılmaz gücünü arkasına alarak diğerlerinden daha da etkili olarak denetlemesi açısından çok önemlidir. \\\"Özgür bir basın, sadık bir nöbetçi gibi sürprizlere engel olur ve yaklaşan tehlikeler konusunda, zamanında uyarıda bulunur. Basın özgürlüğü siyasal züppelerden, parlamenter kandırmacılıktan ve hükümete kölelik et¬mekten kurtulabilmenin güvencesidir. Seçilmiş temsilcileriyle birlikte hukuk düzeni içinde yaşayabilen akıl sahibi bireylerin doğal hakları¬na dayanarak, iyi hükümeti mümkün kılar.
Basın özgürlüğünün, bir temel hak ve özgürlük olarak yerini al¬ması ise ilk olarak 1787 tarihli ABD Federal Anayasasına 1791 tari¬hinde eklenen l\\\′inci ek maddeyle olmuÅŸtur. Bu hükümle, kongrenin basın özgürlüğü sınırlayan kanun yapamayacağı açıkça düzenlenmiş¬tir. Bunun ardından ise birçok devlet anayasalarında basın özgürlü¬ğüne iliÅŸkin düzenlemelere yer vermiÅŸler ve günümüzde de birçok anayasada basın özgürlüğü yasa koyucuya karşı açıkça korunmuÅŸtur.
Ãœlkemizde de ilk Anayasamız olan 1876 Anayasası\\\′ndan itiba¬ren, bütün anayasalarımızda basın özgürlüğüne iliÅŸkin düzenlemeler yer almaktadır. 1982 Anayasası da 28 ve devamı maddelerinde basın özgürlüğünü düzenlemiÅŸtir. Türk Ceza Kanunu ve Basın Kanunu¬muz baÅŸta olmak üzere, mevzuatımızda da basın özgürlüğüne iliÅŸkin hukuki ve cezai düzenlemeler yer almaktadır. Ãœlkemizin basın öz¬gürlüğü tarihçesine genel olarak baktığımızda ise, dünyada olduÄŸu gibi bizde de gelgitler yaÅŸandığını, günümüzdeki basın özgürlüğüne iliÅŸkin tartışmaları3 ve AÄ°HM\\\′nin birçok kararında basın özgürlüğü konusunda da ülkemizi tazminata mahkum ettiÄŸini düşündüğümüz¬de bu gelgitlerin yaÅŸanmaya devam ettiÄŸini görebiliriz.
Anayasamızın 148\\\′inci maddesinde 07.05.2010 tarihinde 5982 sa¬yılı kanunla4 yapılan deÄŸiÅŸiklikle birlikte, Anayasamızda bulunan ve AÄ°HS\\\′nde de yer alantemelhakveözgürlüklerinihlalibakımındanbelirlikoÅŸulların varlığı halinde Anayasa Mahkemesine bireysel baş¬vuru hakkı tanınmıştır. Bu baÄŸlamda Anayasamızda ve AÄ°HS\\\′nde ortak olarak yer alan bütün temel hak ve özgürlükler gibi basın öz¬gürlüğü de bir kat daha önem kazanmıştır. Bu anlamda, konuya iliş¬kin Türk Anayasa Hukuku çerçevesinde ve özellikle AÄ°HM ve Ana¬yasa Mahkemesi kararlarına da deÄŸinen bir çalışmanın faydalı olaca¬ğı kanaatindeyiz.
Anlaşılacağı üzere çalışmamızın konusunu, \\\"Türk Anayasa Hu¬kukunda Basın özgürlüğü\\\" oluşturmaktadır. Çalışmamızda öncelikle genel olarak konuya ilişkin bir inceleme yapacağız. Bu anlamda ilk olarak basın kavramı, kitle iletişim araçları ile birlikte değerlendirile¬rek incelenecek ve çalışmamızın kapsamı belirlenecektir. Ardından ise basın özgürlüğü kavramı, ifade özgürlüğü ile benzerlik ve farklı¬lıkları yönüyle ele alınacaktır. Kavramsal incelemenin ardından bası¬nın tarihçesine ilişkin genel, kısa bir bilgilendirme yapılacaktır. Bu¬nun ardından ise ilk bölümün asıl konu başlıklarını oluşturan basın özgürlüğünün içeriği ve basın özgürlüğünün sınırları, özellikle çeşitli yüksek mahkeme kararları ışığında incelenecektir. İlk bölümde son olarak ise basın özgürlüğü karşısında önemli iki engel olan tekelleş¬me ve sansür konularına değinilecektir.
Çalışmamızın ikinci ve son bölümünün baÅŸlığını ise, asıl konu¬muz olan \\\"Türk Anayasa Hukukunda Basın Özgürlüğü\\\" oluÅŸturmak¬tadır. Bu bölümde ülkemizde basın özgürlüğü tarihçesi, Osmanlı\\\′dan günümüze anayasal dönemlerimiz temel alınarak incelenecektir. Bu tarihsel süreç, basın özgürlüğü açısından çok önemli olaylar ve yasal düzenlemeler temel alınarak günümüze kadar getirilecek ve günü¬müzde ülkemizdeki basın özgürlüğü tartışmaları ayrı bir baÅŸlıkta incelenecektir. Tarihsel sürecin ardından ise 1982 Anayasası baÄŸla¬mında basın özgürlüğü ele alınacak ve özellikle Anayasamızda yuka¬rıda sözü edilen deÄŸiÅŸiklik sonucunda daha da önemli hale gelen Anayasa Mahkemesi ve AÄ°HM kararları ışığında basın özgürlüğü ayrı bir baÅŸlık altında incelenecektir. Son olarak ise mevzuatımızda basın özgürlüğüne iliÅŸkin düzenlemeler, 5187 sayılı Basın Kanunu baÅŸta olmak üzere, beÅŸ tane önemli gördüğümüz kanun temel alına¬rak incelenecektir.
Belirtmemiz gerekir ki, çalışmamız boyunca; basın kavramı kla¬sik (dar) anlamıyla ele alınacak ve yalnızca yazılı kitle iletişimi araç¬larını karşılayacak şekilde kullanılacaktır. Bunun yanında, her başlık altında konuya ilişkin varsa; AİHM, Anayasa Mahkemesi, ABD Yük¬sek Mahkemesi5 ve Yargıtay kararlarına yer verilecek ve bu önemli mahkemelerin basın özgürlüğü konusundaki görüşlerini ve uygu¬lamalarını gözlemleme ve karşılaştırma olanağı sağlanmaya çalışıla¬caktır.
ÖNSÖZ
Yıllardır olduğu gibi hala gündemde kalarak sıcaklığını koruyan basın özgürlüğü konusu Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru hakkının da tanınmasıyla birlikte daha da önemli hale gelmiştir. Bu nedenlerle Yüksek Lisans Tezi olarak hazırladığım bu çalışmanın kitaplaştırılması uygun görülmüştür.
Basın özgürlüğünün içeriğini önemli mahkemelerin içtihatlarını karşılaştırarak belirlemek, ülkemizdeki basın özgürlüğü tarihine Anayasal tarihimiz temel alınarak bakmak ve pozitif hukukumuzda basın özgürlüğüne ilişkin önemli gördüğümüz düzenlemelere değinmek çalışmanın sac ayaklarını oluşturmaktadır.
Belirtmek gerekir ki yazılı metinlerle özgürlükler lütfetmek, insanların temel hak ve özgürlüklerini güvence altına almak; özgürlükleri içine sindirmeyen bir toplum için bir şey ifade etmeyecektir. İnsan, -kendini ifade etmesini-, insan olmasından ve düşünebilmesinden dolayı kendisine sıkı sıkıya ait olan bir özgürlük olarak görmediği müddetçe, baskı altında kalmaya mahkumdur. Bu baskıyı en mükemmel ve özgürlükçü Anayasal metinler dahi önleyemeyecektir. Çalışmamız boyunca da belirttiğimiz gibi, özgürlükleri ve özgürlüklerin sınırlarını düzenleyen yazılı metinler özgürlükler lehine yorumlanmalıdır. İfade özgürlüğü ile iç içe geçmiş olan basın özgürlüğü açısından da, başta hakimlerimiz olmak üzere herkesin basın özgürlüğü lehine tavır alması, basın özgürlüğünün esas, sınırlanmasının ise istisna olduğunu içine sindirmesi zorunludur.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ-V
KISALTMALAR-XI
GÄ°RÄ°Åž-1
BİRİNCİ BÖLÜM
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ:
KAVRAM - TARİHÇE - İÇERİK - SINIRLAR
1. -KAVRAM-5
1. 1. -Basın Kavramı-5
1. 2. -Basın Özgürlüğü Kavramı-7
2. -TARİHÇE-10
3. -BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ-13
3. 1. -Genel Olarak-13
3. 2. -Bilgi Edinme Hakkı-13
3. 3. -Yorumlama ve Eleştirme Hakkı-18
3. 4. -Yayma Hakkı-21
3. 5. -Yaratma Hakkı-23
4. -BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI-30
4. 1. -Genel Olarak-30
4. 2. -Şeref ve Haysiyetin Korunması-31
4. 2. 1. -Basın Yoluyla Şeref ve Haysiyetin İhlali ve Cezai Sorumluluk-32
4. 2. 2. -Basın Yoluyla Şeref ve Haysiyetin İhlali ve Hukuki Sorumluluk-35
4. 3. -Özel Hayatın Korunması-36
4. 4. -Devletin ve Toplumun Korunması-40
4. 5. -Yargıyı Etkileme-43
4. 6. -Ahlakın Korunması-47
4. 7. -Hukuka Uygunluk Nedenleri-49
4. 7. 1. -Genel Olarak-49
4. 7. 2. -Mağdurun Rızası-51
4. 7. 3. -Kamu Yararı-52
4. 7. 4. -Gerçeklik, Güncellik ve Ölçülülük Ölçütleri-54
4. 7. 5. -Özel Hukuka Uygunluk Sebepleri-55
5. -BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ KARŞISINDAKİ ENGELLER-56
5. 1. -Genel Olarak-56
5. 2. -Basın Özgürlüğü Karşısında Fiili Bir Engel: Tekelleşme-57
5. 3. -Sansür-62
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK ANAYASA HUKUKUNDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
1. -OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE ÜLKEMİZDE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-67
1. 1. -Genel Olarak-67
1. 2. -1876 Anayasası Öncesinde Basın Özgürlüğü-68
1. 3. -1876 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-69
1. 3. 1. -1876 Anayasasının İlk Halinde Basın Özgürlüğü (1876-1908)-69
1. 3. 2. -1908 Anayasa Değişikliklerinde Basın Özgürlüğü (1908-1921)-71
1. 4. -1921 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-72
1. 5. -1924 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-74
1. 5. 1. -Tek Partili Dönemde Basın Özgürlüğü (1924-1946)-74
1. 5. 1. 1. -Takrir-i Sükun Kanunu-75
1. 5. 1. 2. -1931 Tarihli Matbuat Kanunu-77
1. 5. 2. -Çok Partili Dönemde Basın Özgürlüğü (1946-1960)-81
1. 6. -1961 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-84
1. 6. 1. -Genel Olarak-84
1. 6. 2. -1961 Anayasasının İlk Halinde Basın Özgürlüğü (1961-1971)-85
1. 6. 3. -1971 Muhtırası Sonrası Basın Özgürlüğü (1971-1980)-87
2. -1982 ANAYASASINDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-89
2. 1. -Milli Güvenlik Konseyi Döneminde Basın Özgürlüğü-89
2. 2. -1982’den Günümüze Basın Özgürlüğü-90
2. 3. -Günümüzde Basın Özgürlüğü (Tartışmalar-Olaylar-Gelinen Nokta)-92
2. 4. -1982 Anayasasında Basın Özgürlüğü-96
2. 5. -Anayasamızda Basın Özgürlüğünün Sınırlandırılması-102
2. 5. 1. -Anayasamızda Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması Rejimi-102
2. 5. 2. -Anayasamızın 26. ve 27. Maddelerinin Değerlendirilmesi-103
3. -ANAYASA MAHKEMESİ ve AİHM KARARLARI IŞIĞINDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-105
3. 1. -Genel Olarak-105
3. 2. -Anayasa Mahkemesinin Yeni Görev Alanı-105
3. 3. -Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Basın Özgürlüğü-107
3. 4. -AİHS Anlamında ve AİHM Kararları Işığında Basın Özgürlüğü-110
3. 4. 1. -AİHS ve İç Hukukumuzdaki Yeri-110
3. 4. 2. -AİHS Anlamında ve AİHM Kararları Işığında Basın Özgürlüğü-111
4. -MEVZUATIMIZDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-116
4. 1. -Genel Olarak-116
4. 2. -5187 Sayılı Basın Kanunu-116
4. 3. -5237 sayılı Türk Ceza Kanunu-127
4. 4. -298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun-133
4. 5. -3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu-136
4. 6. -1117 Sayılı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu-140
SONUÇ-145
KAYNAKÇA-149
ÖZET-157
ABSTRACT-159
Düşünmek ve düşündüğünü ifade etmek, insan olmanın bir ge¬reği olarak, insanın varoluşundan itibaren kendini göstermiştir. Ta¬rihte yazının da bulunması ile düşündüğünü yazılı ve sözlü olarak ifade etmek daha da belirgin bir hal almaya başlamıştır. Matbaanın bulunması ile ise, düşüncelerin yazıyla açıklanması daha da önem kazanmış ve düşüncelerin yazıyla iletiminin en örgütlü hali olan ba¬sın, modern anlamda Rönesans döneminde ortaya çıkmıştır.
Matbaanın bulunması sonucu, kitapların çoğaltımmın kolaylaş¬ması ve gazetelerin birer birer ortaya çıkmasıyla birlikte, basın, ciddi bir güç olarak gelişmeye başlamıştır. Bunun sonucu olarak ise, dev¬letler basma ilişkin yasal düzenlemeler yapmak gereği duymuşlar ve basın hakkında öncelikle yasal, ardından anayasal ve son olarak da uluslararası düzenlemeler oluşturulmaya başlanmıştır.
Devlet ve basının karşı karşıya geliÅŸinden itibaren ise; bu iki güç arasında sınırlandırma ve özgürlük baÄŸlamında bir mücadele baÅŸla¬mıştır. Yönetim ÅŸekillerine, zamana ve ülkelere göre gelgitler ÅŸeklinde meydana gelen bu mücadele, günümüzde de büyük ölçüde devam etmektedir. OrtaçaÄŸda kilisenin görüşleri doÄŸrultusunda olmadığı müddetçe her türlü düşünceye karşı çıkan Avrupa\\\′da, Rönesans\\\′la birlikte ifade ve basın özgürlüğü lehine bir hava esmiÅŸ, basın özgür¬lüğü yasal düzenlemelerle korunmuÅŸ ve özgürlüğün sınırları belir¬lenmeye baÅŸlamıştır. FaÅŸist ve sosyalist yönetimlerde de devletin bir sözcüsünden ibaret görülen basın, günümüz demokratik dünyasında dördüncü bir güç olarak karşımıza çıkmıştır.
Basının dördüncü kuvvet olarak ortaya çıkması özellikle iktida¬rın yegane sahibi olan hükümeti, yasama ve yargı gibi ve fakat ka¬muoyunun tartışılmaz gücünü arkasına alarak diğerlerinden daha da etkili olarak denetlemesi açısından çok önemlidir. \\\"Özgür bir basın, sadık bir nöbetçi gibi sürprizlere engel olur ve yaklaşan tehlikeler konusunda, zamanında uyarıda bulunur. Basın özgürlüğü siyasal züppelerden, parlamenter kandırmacılıktan ve hükümete kölelik et¬mekten kurtulabilmenin güvencesidir. Seçilmiş temsilcileriyle birlikte hukuk düzeni içinde yaşayabilen akıl sahibi bireylerin doğal hakları¬na dayanarak, iyi hükümeti mümkün kılar.
Basın özgürlüğünün, bir temel hak ve özgürlük olarak yerini al¬ması ise ilk olarak 1787 tarihli ABD Federal Anayasasına 1791 tari¬hinde eklenen l\\\′inci ek maddeyle olmuÅŸtur. Bu hükümle, kongrenin basın özgürlüğü sınırlayan kanun yapamayacağı açıkça düzenlenmiş¬tir. Bunun ardından ise birçok devlet anayasalarında basın özgürlü¬ğüne iliÅŸkin düzenlemelere yer vermiÅŸler ve günümüzde de birçok anayasada basın özgürlüğü yasa koyucuya karşı açıkça korunmuÅŸtur.
Ãœlkemizde de ilk Anayasamız olan 1876 Anayasası\\\′ndan itiba¬ren, bütün anayasalarımızda basın özgürlüğüne iliÅŸkin düzenlemeler yer almaktadır. 1982 Anayasası da 28 ve devamı maddelerinde basın özgürlüğünü düzenlemiÅŸtir. Türk Ceza Kanunu ve Basın Kanunu¬muz baÅŸta olmak üzere, mevzuatımızda da basın özgürlüğüne iliÅŸkin hukuki ve cezai düzenlemeler yer almaktadır. Ãœlkemizin basın öz¬gürlüğü tarihçesine genel olarak baktığımızda ise, dünyada olduÄŸu gibi bizde de gelgitler yaÅŸandığını, günümüzdeki basın özgürlüğüne iliÅŸkin tartışmaları3 ve AÄ°HM\\\′nin birçok kararında basın özgürlüğü konusunda da ülkemizi tazminata mahkum ettiÄŸini düşündüğümüz¬de bu gelgitlerin yaÅŸanmaya devam ettiÄŸini görebiliriz.
Anayasamızın 148\\\′inci maddesinde 07.05.2010 tarihinde 5982 sa¬yılı kanunla4 yapılan deÄŸiÅŸiklikle birlikte, Anayasamızda bulunan ve AÄ°HS\\\′nde de yer alantemelhakveözgürlüklerinihlalibakımındanbelirlikoÅŸulların varlığı halinde Anayasa Mahkemesine bireysel baş¬vuru hakkı tanınmıştır. Bu baÄŸlamda Anayasamızda ve AÄ°HS\\\′nde ortak olarak yer alan bütün temel hak ve özgürlükler gibi basın öz¬gürlüğü de bir kat daha önem kazanmıştır. Bu anlamda, konuya iliş¬kin Türk Anayasa Hukuku çerçevesinde ve özellikle AÄ°HM ve Ana¬yasa Mahkemesi kararlarına da deÄŸinen bir çalışmanın faydalı olaca¬ğı kanaatindeyiz.
Anlaşılacağı üzere çalışmamızın konusunu, \\\"Türk Anayasa Hu¬kukunda Basın özgürlüğü\\\" oluşturmaktadır. Çalışmamızda öncelikle genel olarak konuya ilişkin bir inceleme yapacağız. Bu anlamda ilk olarak basın kavramı, kitle iletişim araçları ile birlikte değerlendirile¬rek incelenecek ve çalışmamızın kapsamı belirlenecektir. Ardından ise basın özgürlüğü kavramı, ifade özgürlüğü ile benzerlik ve farklı¬lıkları yönüyle ele alınacaktır. Kavramsal incelemenin ardından bası¬nın tarihçesine ilişkin genel, kısa bir bilgilendirme yapılacaktır. Bu¬nun ardından ise ilk bölümün asıl konu başlıklarını oluşturan basın özgürlüğünün içeriği ve basın özgürlüğünün sınırları, özellikle çeşitli yüksek mahkeme kararları ışığında incelenecektir. İlk bölümde son olarak ise basın özgürlüğü karşısında önemli iki engel olan tekelleş¬me ve sansür konularına değinilecektir.
Çalışmamızın ikinci ve son bölümünün baÅŸlığını ise, asıl konu¬muz olan \\\"Türk Anayasa Hukukunda Basın Özgürlüğü\\\" oluÅŸturmak¬tadır. Bu bölümde ülkemizde basın özgürlüğü tarihçesi, Osmanlı\\\′dan günümüze anayasal dönemlerimiz temel alınarak incelenecektir. Bu tarihsel süreç, basın özgürlüğü açısından çok önemli olaylar ve yasal düzenlemeler temel alınarak günümüze kadar getirilecek ve günü¬müzde ülkemizdeki basın özgürlüğü tartışmaları ayrı bir baÅŸlıkta incelenecektir. Tarihsel sürecin ardından ise 1982 Anayasası baÄŸla¬mında basın özgürlüğü ele alınacak ve özellikle Anayasamızda yuka¬rıda sözü edilen deÄŸiÅŸiklik sonucunda daha da önemli hale gelen Anayasa Mahkemesi ve AÄ°HM kararları ışığında basın özgürlüğü ayrı bir baÅŸlık altında incelenecektir. Son olarak ise mevzuatımızda basın özgürlüğüne iliÅŸkin düzenlemeler, 5187 sayılı Basın Kanunu baÅŸta olmak üzere, beÅŸ tane önemli gördüğümüz kanun temel alına¬rak incelenecektir.
Belirtmemiz gerekir ki, çalışmamız boyunca; basın kavramı kla¬sik (dar) anlamıyla ele alınacak ve yalnızca yazılı kitle iletişimi araç¬larını karşılayacak şekilde kullanılacaktır. Bunun yanında, her başlık altında konuya ilişkin varsa; AİHM, Anayasa Mahkemesi, ABD Yük¬sek Mahkemesi5 ve Yargıtay kararlarına yer verilecek ve bu önemli mahkemelerin basın özgürlüğü konusundaki görüşlerini ve uygu¬lamalarını gözlemleme ve karşılaştırma olanağı sağlanmaya çalışıla¬caktır.
ÖNSÖZ
Yıllardır olduğu gibi hala gündemde kalarak sıcaklığını koruyan basın özgürlüğü konusu Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru hakkının da tanınmasıyla birlikte daha da önemli hale gelmiştir. Bu nedenlerle Yüksek Lisans Tezi olarak hazırladığım bu çalışmanın kitaplaştırılması uygun görülmüştür.
Basın özgürlüğünün içeriğini önemli mahkemelerin içtihatlarını karşılaştırarak belirlemek, ülkemizdeki basın özgürlüğü tarihine Anayasal tarihimiz temel alınarak bakmak ve pozitif hukukumuzda basın özgürlüğüne ilişkin önemli gördüğümüz düzenlemelere değinmek çalışmanın sac ayaklarını oluşturmaktadır.
Belirtmek gerekir ki yazılı metinlerle özgürlükler lütfetmek, insanların temel hak ve özgürlüklerini güvence altına almak; özgürlükleri içine sindirmeyen bir toplum için bir şey ifade etmeyecektir. İnsan, -kendini ifade etmesini-, insan olmasından ve düşünebilmesinden dolayı kendisine sıkı sıkıya ait olan bir özgürlük olarak görmediği müddetçe, baskı altında kalmaya mahkumdur. Bu baskıyı en mükemmel ve özgürlükçü Anayasal metinler dahi önleyemeyecektir. Çalışmamız boyunca da belirttiğimiz gibi, özgürlükleri ve özgürlüklerin sınırlarını düzenleyen yazılı metinler özgürlükler lehine yorumlanmalıdır. İfade özgürlüğü ile iç içe geçmiş olan basın özgürlüğü açısından da, başta hakimlerimiz olmak üzere herkesin basın özgürlüğü lehine tavır alması, basın özgürlüğünün esas, sınırlanmasının ise istisna olduğunu içine sindirmesi zorunludur.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ-V
KISALTMALAR-XI
GÄ°RÄ°Åž-1
BİRİNCİ BÖLÜM
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ:
KAVRAM - TARİHÇE - İÇERİK - SINIRLAR
1. -KAVRAM-5
1. 1. -Basın Kavramı-5
1. 2. -Basın Özgürlüğü Kavramı-7
2. -TARİHÇE-10
3. -BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ-13
3. 1. -Genel Olarak-13
3. 2. -Bilgi Edinme Hakkı-13
3. 3. -Yorumlama ve Eleştirme Hakkı-18
3. 4. -Yayma Hakkı-21
3. 5. -Yaratma Hakkı-23
4. -BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI-30
4. 1. -Genel Olarak-30
4. 2. -Şeref ve Haysiyetin Korunması-31
4. 2. 1. -Basın Yoluyla Şeref ve Haysiyetin İhlali ve Cezai Sorumluluk-32
4. 2. 2. -Basın Yoluyla Şeref ve Haysiyetin İhlali ve Hukuki Sorumluluk-35
4. 3. -Özel Hayatın Korunması-36
4. 4. -Devletin ve Toplumun Korunması-40
4. 5. -Yargıyı Etkileme-43
4. 6. -Ahlakın Korunması-47
4. 7. -Hukuka Uygunluk Nedenleri-49
4. 7. 1. -Genel Olarak-49
4. 7. 2. -Mağdurun Rızası-51
4. 7. 3. -Kamu Yararı-52
4. 7. 4. -Gerçeklik, Güncellik ve Ölçülülük Ölçütleri-54
4. 7. 5. -Özel Hukuka Uygunluk Sebepleri-55
5. -BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ KARŞISINDAKİ ENGELLER-56
5. 1. -Genel Olarak-56
5. 2. -Basın Özgürlüğü Karşısında Fiili Bir Engel: Tekelleşme-57
5. 3. -Sansür-62
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK ANAYASA HUKUKUNDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
1. -OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE ÜLKEMİZDE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-67
1. 1. -Genel Olarak-67
1. 2. -1876 Anayasası Öncesinde Basın Özgürlüğü-68
1. 3. -1876 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-69
1. 3. 1. -1876 Anayasasının İlk Halinde Basın Özgürlüğü (1876-1908)-69
1. 3. 2. -1908 Anayasa Değişikliklerinde Basın Özgürlüğü (1908-1921)-71
1. 4. -1921 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-72
1. 5. -1924 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-74
1. 5. 1. -Tek Partili Dönemde Basın Özgürlüğü (1924-1946)-74
1. 5. 1. 1. -Takrir-i Sükun Kanunu-75
1. 5. 1. 2. -1931 Tarihli Matbuat Kanunu-77
1. 5. 2. -Çok Partili Dönemde Basın Özgürlüğü (1946-1960)-81
1. 6. -1961 Anayasası Döneminde Basın Özgürlüğü-84
1. 6. 1. -Genel Olarak-84
1. 6. 2. -1961 Anayasasının İlk Halinde Basın Özgürlüğü (1961-1971)-85
1. 6. 3. -1971 Muhtırası Sonrası Basın Özgürlüğü (1971-1980)-87
2. -1982 ANAYASASINDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-89
2. 1. -Milli Güvenlik Konseyi Döneminde Basın Özgürlüğü-89
2. 2. -1982’den Günümüze Basın Özgürlüğü-90
2. 3. -Günümüzde Basın Özgürlüğü (Tartışmalar-Olaylar-Gelinen Nokta)-92
2. 4. -1982 Anayasasında Basın Özgürlüğü-96
2. 5. -Anayasamızda Basın Özgürlüğünün Sınırlandırılması-102
2. 5. 1. -Anayasamızda Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması Rejimi-102
2. 5. 2. -Anayasamızın 26. ve 27. Maddelerinin Değerlendirilmesi-103
3. -ANAYASA MAHKEMESİ ve AİHM KARARLARI IŞIĞINDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-105
3. 1. -Genel Olarak-105
3. 2. -Anayasa Mahkemesinin Yeni Görev Alanı-105
3. 3. -Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Basın Özgürlüğü-107
3. 4. -AİHS Anlamında ve AİHM Kararları Işığında Basın Özgürlüğü-110
3. 4. 1. -AİHS ve İç Hukukumuzdaki Yeri-110
3. 4. 2. -AİHS Anlamında ve AİHM Kararları Işığında Basın Özgürlüğü-111
4. -MEVZUATIMIZDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ-116
4. 1. -Genel Olarak-116
4. 2. -5187 Sayılı Basın Kanunu-116
4. 3. -5237 sayılı Türk Ceza Kanunu-127
4. 4. -298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun-133
4. 5. -3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu-136
4. 6. -1117 Sayılı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu-140
SONUÇ-145
KAYNAKÇA-149
ÖZET-157
ABSTRACT-159
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı