Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Türk Akaryakıt Sektöründe Rekabet Yasaklarından Doğan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri
Türk Akaryakıt Sektöründe Rekabet Yasaklarından Doğan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri
H.Emre ÖNAL / İsmail Yılmaz ASLAN
Sayfa Sayısı
:
316
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786055431051
260,00
TL ÖNSÖZ Bilindiği gibi uzun yıllardan beri Rekabet Hukuku ve Enerji Hukuku konularında çalışmak¬ta, yayınlar yapmaktayım. Günümüzde bu iki hukuk dalının çakıştığı noktalardaki uygulamalar bizi elinizdeki bu kitabı yazmaya sevk etti. Gerçekten bazen idarenin eylem ve işlemlerinin so¬nuçları öngörülemeyecek kadar büyük olabiliyor. Kitaplaştırdığımız konu bunun en güzel örnekle¬rinden biri. Rekabet Kurulu uzun yıllardır uyguladığı içtihadını değiştirerek, bundan sonra Akar¬yakıt Dağıtım Sektöründe bayilik (İşletme) anlaşmaları ile onun arkasında yer alan ve sağlayıcıya (dağıtım şirketi) intifa (veya şerhli kira) gibi haklar sağlayan anlaşmaları tek bir iktisadi ve hukuki ilişki olarak kabul edeceğini bir Duyuru yayınlayarak ilan etti. Bu Duyuru 13 bin dolayında bulu¬nan bayilik anlaşmasını etkiledi. O güne kadar bayilik anlaşmaları ile arkasında yer alan intifa, kira vs. gibi sözleşmeleri ayrı kabul ediyor, bayilik anlaşmalarına rekabet kurallarına uyguluyor; ancak arkadaki anlaşmaya rekabet kurallarını uygulamayıp, onları "özel hukuk sorunu" olarak görüyordu. Bu nedenle de dağıtım şirketleri bayilik anlaşmalarını rekabet kurallarına uygun olarak beş yıllık yaptıkları halde arkadaki ilişkileri ortalama 15 yıl civarında bir süre ile yapıyorlar¬dı. Bayinin mülkiyetinde olan yerler üzerinde Dağıtım şirketi (sağlayıcı), lehine kurulan intifa, kira vs, gibi haklar karşılığında yatırım bedeli, intifa bedeli vs. gibi çeşitli adlar altında bir takım para¬ları bayiye ödüyordu. Böylece, beş yıllık yapılan bayilik anlaşmalarının süresinden çok daha uzun süre aynı yerde kalma olanağına kavuşuyordu. Her iki ilişki birlikte değerlendirilince, bun¬dan sonra intifa ve kira gibi arkadaki ilişkilerin de bayilik anlaşması ile aynı beş yıllık süreye tabi olması, eski sözleşmelerin dahi buna uyarlanması gerekmiştir. Eski sözleşmelerin yeni duruma uyarlanması için son tarih 18.09.2010′dir. Bu daha süresi bitmemiş, yani ödenen paraların karşı¬lığı alınmamış anlaşmaların sona erdirilmesi anlamına geliyordu. Nitekim tüm sektör bu duruma uyum gösterdi ve bayiler bu tarih itibariyle serbest kalarak; bazıları yeniden eski dağıtıcısıyla, bazıları ise yeni başka dağıtıcılarla anlaşmalarını yenilediler. Bu anlaşmaların yenilenmesi aşa¬masında, bayiler özgür kaldıkları için bayileri kapma yarışı yaşandı ve dağıtım şirketlerinden bir buçuk iki milyar lira civarında bir para bayilere akmış oldu. Yaklaşık 1100 civarında bayi dağıtıcı değiştirdi. Ancak bu değişiklikler Pazar paylarına nasıl yansıyacak henüz bilmiyoruz. Böyle bir sonuç öngörülmüş değildi. Öte yandan, daha uzun süreler için ödenmiş olup beş yılı aşan kısım¬ları geçersiz sayılan eski anlaşmaların beş yıldan sonraki kısımları için ödenen bedellerin sebep¬siz zenginleşme hükümlerine göre geri istenmesi gerekiyordu. Nitekim daha şimdiden pek çok alacak davası açılmış bulunuyor ve bir o kadarı da açılacak. Bunun anlamı, Rekabet Kurulu′nun Duyurusunun ilk andaki etkileri görüldükten sonra bir takim komplikasyonları daha ileride de devam edecek olmasıdır. Bizim kanaatimize göre beş yıl kadar daha bu konu tartışılacak, mah¬kemeler önünde görüşülecek, davalara ve uyuşmazlıklara konu olacaktır. Elinizdeki bu kitap öncelikle tüm bu sürece sebep olan Rekabet Kurulu kararının doğru¬luğunu esas ve usul yönünden test eden bir bölüm içermektedir. Kararın özel hukuk alanında yarattığı çok ciddi sorunlar ortaya çıkmıştır ve bunlar uzun süre devam edecek ihtilaflara sebep olmuştur. Bu nedenle sonraki bölüm buna ayrılmıştır. Bu bölüm Av. Halil Emre Önal tarafından yazılmıştır. Doğal olarak bu süreç boyunca çeşitli şirketler ve onların organizasyonları da tarafı¬mızdan hukuki görüşler istemişler ve sorular sormuşlardır. Bu sorulara verilen cevaplar bir bö¬lümde toplanmış ve üçüncü bölüm böylece oluşmuştur, Rekabet Kurulu′nun Duyurusu ve bu yöndeki kararlan hakkında tarafımızdan dava açılmıştır. Halen temyiz aşamasında olan davanın dilekçeleri ve Danıştay kararları da kitaba alınmış ve dördüncü bölüm buna ayrılmıştır. Son bölüm Rekabet Kurulu′nun Duyurudan sonraki kararlarına ayrılmış ve bunların sonuçlan kısaca özetlenmiştir. Kitabın başta Rekabet Hukuku çalışanlar olmak üzere tüm avukat ve hukukçular, ayrıca akaryakıt sektöründe faaliyet gösteren pek çok kişi için yararlı olacağını düşünüyoruz. Prof. Dr. İ. Yılmaz Aslan İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi yilmaz.aslan @ yilmazaslan.av.tr İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM REKABET HUKUKU ANALİZLERİ 1. KİSİM REKABET HUKUKU BAKIMINDAN AKARYAKIT DAĞITIM VE İNTİFA SÖZLEŞMELERİNİN SÜRESİ 3 1. AKARYAKIT DAĞITIM (BAYİLİK) SÖZLEŞMELERİNİN ÖZELLİKLERİ 3 2. YARGITAY′IN KONUYA YAKLAŞIMI 7 3. AKARYAKIT BAYİLİK SÖZLEŞMELERİNE UYGULANACAK REKABET HUKUKU KURALLAR 8 3.1. GENEL OLARAK 8 3.2. 2002/2 SAYILI TEBLİĞE GÖRE YASAK SINIRLAMALAR 13 3.3. REKABET YASAĞI 13 3.4. PETROL MEVZUATI AÇISINDAN REKABET ETMEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 14 4. KURALLARIN UYGULANMASINDA ÇİKAN SORUNLAR 15 4.1. GEÇİŞ HÜKÜMLERİNİN UYGULANIŞ ŞEKLİ 15 4.2. BUGÜNE KADARKİ REKABET KURULU UYGULAMALARI 18 4.2.1. 02.10.2003 Tarih ve 03-64/770-356 Sayılı Cabbaroğlu- Shell Kararı: 21 4.2.2.19.10.2004 tarih ve 04-66/947-225 sayılı Opet Karan: 22 4.2.3. 26.01.2006 tarih ve 06-04/56-14 sayılı Aypet-Shell, 06-04/55-13 sayılı Total- Mevlana ve 09.03.2006 tarih ve 06-18/210-52 sayılı Opet Kararı: 23 4.2.4. 26.01.2006 tarih ve 06-04/57-15 sayılı Total-Akdağ Kararı ve 15.11.2006 tarih ve 06-84/1059-306 sayılı Akryakıt Dağıtım Sektörü Toplu İnceleme Kararı: 24 4.2.5.7.2.2008 tarih ve 08-12/123-40 sayılı POAŞ-Güney Petrol Kararı: 24 4.2.6, Danıştay′ın İptal Kararı Üzerine Verilen 30.10.2008 tarih ve 08-61/997-389 sayılı Total-Akdağ Kararı: 25 4.3. YENİ KARAR VE GELECEKTEKİ UYGULAMALARA OLASI ETKİSİ 26 4.4. MEVCUT İNTİFA SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ DURUMU, DOĞACAK SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 29 4.5. YENİ YAPILACAK SÖZLEŞMELER 32 4.6. BİREYSEL MUAFİYET 32 5. YENİ DÖNEMDE YAPILMASI GEREKENLER 33 2. KISIM TÜRK AKARYAKIT DAĞITIM PİYASASININ YAPISI Rekabet Kurulu Akaryakıt Sektör Raporu ve Uygulamaları Hakkında Düşünceler 3J GİRİŞ 3E A. DİKEY ANLAŞMALAR NEDENİYLE BİR PİYASA NE ZAMAN KAPANMIŞ SAYILIR? 36 B. AKARYAKIT PİYASASI KAPANMIŞ BİR PİYASA MIDIR? 38 1. GENEL OLARAK 38 2. AKARYAKIT PİYASASININ YAPISAL ANALİZİ , 40 3. MUAFİYETİN GERİ ALINMASI KARARI VERİLEN PAZARLARLA KARŞILAŞTIRMA 53 C. PİYASANIN KAPANMASI KONUSUNDA REKABET KURULU YAKLAŞIMI 57 1. EŞİK GETİRİLMEDEN ÖNCE DİKEY ANLAŞMALARDA KAPAMA ETKİSİ YAKLAŞIMI 57 2.REKABET KURULU KARARLARINDAKİ PİYASA KAPAMA YAKLAŞIMI 60 2.1.PİYASA KAPAMA ETKİSİ TESPİTİ YAPILAN RK KARARLARI 61 2.2. KARARLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 65 2.2.1. Hakim Durum 65 2.2.2.Piyasadaki Aktörlerin Çok Olması-Piyasa Yapısı 65 2.2.3. Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 70 2.2.4. Giriş Engelleri 77 2.2.5. Muafiyetin Geri Alınması 79 2.2.6. Tek Marka Anlaşmaları 81 2.2.7.Pazar Payı Küçük Olan Teşebbüs Özelinde Farklı Yaklaşım 82 2.2.8. Muafiyetin Sektörden Değil Teşebbüsten Geri Alınması 83 2.3. REKABET KURULU′NUN SEKTÖRÜN YOĞUNLAŞMIŞ OLMASINA KARŞIN KAPAMA ETKİSİ BULMAYIP TEŞEBBÜSE MUAFİYET TANIDIĞI KARARLAR 84 2.4.REKABET KURULU′NUN SEKTÖRÜN YOĞUNLAŞMIŞ OLMASINA KARŞIN YENİ GİRİŞLER VARSA MUAFİYETİ GERİ ALMAMA KONUSUNDAKİ YAKLAŞIMI 87 2.5.ÜRÜNÜN NİTELİĞİNİN GÖZ ÖNÜNE ALINDIĞI KARARLAR 88 3, 2002/2 SAYILI TEBLİĞE GÖRE KAPAMA ETKİSİ DEĞERLENDİRME KRİTERİ 89 4. DEĞERLENDİRME 89 D.AVRUPA BİRLİĞİ (AB) UYGULAMASINDA DİKEY ANLAŞMALARIN PİYASAYI KAPAMA ETKİSİ VE ETKİNİN ÖLÇÜLMESİNDE KULLANILAN KRİTERLER 91 1.GENEL OLARAK 91 2. AB UYGULAMASINDA KÜMÜLATİF KAPAMA ETKİSİ VE DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 97 2.1. PAZARIN YAPISI VE MEVCUT GİRİŞ ENGELLERİ 99 2.2. SAĞLAYICININ PAZARDAKİ KONUMU 102 2.3. ANLAŞMALARIN SÜRESİ 103 2,4. ALICILARIN SAĞLAYİCİLAR KARŞISINDAKİ GÜCÜ 107 3. DEĞERLENDİRME 108 E. KAPAMA ETKİSİ BAKIMINDAN ABD AKARYAKIT DAĞITIM PİYASASI 111 1. PİYASANIN YAPİSİ 111 2. KAPAMA ETKİSİNE YÖNELİK TESPİTLER 113 3. DEĞERLENDİRME 116 F. PETROL PİYASASI MEVZUATI AÇISINDAN DEĞERLENDİRME 118 2. EPDK′NIN PETROL PİYASASINDA REKABETİN SAĞLANMASI İLE İLGİLİ GÖREVVE YETKİLERİ 121 3. EPDK′NIN DİĞER KURUMLARLA İLİŞKİSİ 123 3.1. GENEL OLARAK 123 3.2.REKABET KURUMU İLE İLİŞKİSİ: YETKİ SORUNU 124 DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR 130 3.KISIM ÇÖZÜM ÖNERİSİ 135 AKARYAKIT SEKTÖRÜNDE UYGULANAN NTİFA SÖZLEŞMELERİ İLE UZATILAN REKABET YASAKLARINA REKABET KURALLARININ UYGULANMASINA DAİR KILAVUZ 135 1. GENEL GEREKÇE 135 2. UYGULANACAK HÜKÜMLER 140 İKİNCİ BÖLÜM REKABET KURUMU DÜZENLEMESİNİN DOĞURDUĞU ÖZEL HUKUK SORUNLARI 1. KISIM AKARYAKIT SEKTÖRÜNDEKİ YENİ DÜZENLEMELER SEBEBİYLE 5 YILI AŞAN SÜRELER BAKIMINDAN İNTİFA BEDELİ OLARAK YAPILAN ÖDEMELERİN İADESİ 147 1. GİRİŞ 147 2. KONUNUN HUKUKİ ÇERÇEVESİ 150 3. İNTİFA VE TAPUYA ŞERH EDİLMİŞ DİĞER HAKLAR 152 4. YATIRIMLARIN, ZARARLARIN VE İNTİFA BEDEL! OLARAK YAPILAN ÖDEMELERİN İADESİ 153 5. ZAMANAŞIMI SORUNU 157 6. SONUÇ 160 2. KISIM KREDİ SÖZLEŞMELERİ KAPSAMINDA İADE SORUNU 163 1. GİRİŞ 163 2. SÜRESİNDEN ÖNCE İADENİN MÜMKÜN OLUP OLMAMASI 164 3. ZAMANAŞIMI 16 4. İADENİN KAPSAMI 16> 3. KISIM İNTİFA/KİRA/YATIRIM BEDELLERİNİN İADESİNDE ZAMANAŞIMI SORUNU 16! 1.GENEL OLARAK 16S 2. REKABET KURULU KARARLARININ MAHİYETİ 17C 3.GEÇERSİZLİĞİN NİTELİĞİ 172 4.GEÇERSİZÜĞİN SONUÇLARI 181 5. HANGİ ZAMANAŞIMI HÜKÜMLERİ UYGULANACAK 182 6. DUYURUNUN HUKUKİ MAHİYETİ 183 7.DUYURUNUN HÜKÜMLERİNİN MAHİYETİ 184 8. ÖĞRENMENİN KESİNLİĞİ 188 9. AZAMİ HADDE İNDİRME İLKESİNİN UYGULANMASI 189 10.KURUMA BAŞVURU ZAMANAŞIMINI KESER Mİ? 191 11. DAVA AÇMAK İÇİN "ZARARIN GERÇEKLEŞMESİ" GEREKİR Mi? 192 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SORULARA CEVAPLAR SORULARA CEVAPLAR 1 197 I. Türkiye′de akaryakıt piyasasında dağıtıcı ve bayiler arasındaki hukuki ilişkiler hakkında 197 II. Rekabet Kurulu′nun müdahalesinin dayanağı olan hukuk kaynaklan üzerine 200 III.Duyuru ve Kurul kararlan ışığında sektörde sözleşmelerin ne şekilde yapılması gerektiği hakkında 202 A. Sözleşmelerin süresi 202 B. İstisna hükmü 203 C. 18.09.2005 tarihi öncesi bakımından 204 D. 18.09.2005 tarihi sonrası bakımından 204 IV. Diğer dağıtıcı firmaların tutumları üzerine 205 A. İstisna hükmü kapsamında olduğunun tespiti 205 B. Yatırım Muafiyet Başvuruları 205 C. Protokol akdi 206 SORULARA CEVAPLAR II 207 I. 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında rekabet etmeme yükümlüğü ve akaryakıt bayilik sözleşmeleri 207 A. Genel olarak rekabet etmeme yükümlülüğü 207 B. Grup muafiyeti tebliğlerinin hukuki mahiyeti 208 C. Kurul′un muafiyet kararlarının mahkemeler önündeki davaya etkisi 209 D. 2002/2 sayılı Grup Muafiyeti Tebliği ve akaryakıt bayilik sözleşmeleri 210 II. 2003/3 sayılı Tebliğ ile yapılan değişiklik ve akabinde akaryakıt bayilik anlaşmaları hakkındaki gelişmeler üzerine 211 III.PPK′mn 7′inci maddesi ve bayilik sözleşmelerinin ne şekilde sona ereceği üzerine 215 IV.Bayiler tarafından 18.09.2010 tarihinden önce fesih edilen bayilik sözleşmelerine karşı dağıtıcılar tarafından başvurulan hukuki yollara karşı ne yapılabileceği üzerine 217 V.18.09.2010 tarihinde bayilik ilişkisi sona erecek istasyonlar hakkında verilen ihtiyati tedbir kararının hukuka uygunluğu hakkında 218 VI.18.09.2010 tarihinden sonra intifa/kira şerhlerinin nasıl terkin edilmesi gerektiği ve terkin edilmediği takdirde dağıtıcıları bekleyen yaptırımların ne olduğu üzerine 218 VII.Rekabet Kurumu nezdinde yapılabilecek başvuruların ne olduğu hakkında 219 SORULARA CEVAPLAR İli 221 I. RK kararı uyarınca akaryakıt sektöründeki anlaşmalar ne şekilde olacaktır? 221 A. Üçlü ilişki 221 B. İkili ilişki 221 C. İlişkiler arasındaki değişimler 222 1. İkili ilişki sona ermeden başka bir ilişkinin başlaması 222 2. Üçlü ilişki sona ermeden ikili ilişkinin başlaması 222 II.Rekabet Kurumu′nun akaryakıt bayilik sözleşmeleri hakkındaki muafiyet kararları 222 III. Sebepsiz zenginleşme davaları ve zamanaşımı 223 SORULARA CEVAPLAR IV 224 Açıklamalar 224 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DUYURUNUN İPTALİNE İLİŞKİN SÜREÇ DAVA DİLEKÇESİ 233 CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ 257 İTİRAZ DİLEKÇESİ 265 DANIŞTAY 13. DAİRESİNİN KARARI 278 TEMYİZ DİLEKÇESİ 295 BEŞİNCİ BÖLÜM DUYURU SONRASI REKABET KURULU KARARLARININ SONUÇLARI .305 KAYNAKLAR 313
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı