Türk - İsviçre İcra Hukukunda Paylaştırma Kuralları ve Sıra Cetveline Müracaat Yolları Nedim MERİÇ

GİRİŞ

İlkel hukuk sistemleri ve bunlar içinde yer alan Kıta Avrupa’sı hukuk sistemlerinin kaynağı olan Roma hukuku, en azından ilk dönemlerinde, özel hukuk olarak adlandırdığımız, kaba haliyle bireyler arasındaki uyuşmazlıkların çözümüne ilgisiz kalmıştır. Bu konudaki uyuşmazlıkların çözümü, “kısas”, “şahıs üzerinde icra”, “kendiliğinden hak alma (ihkakı hak)” gibi usullerle, alacaklılara terk edilmişti[1]. Ancak bu alacaklının insafına terk etme durumu, borçlunun temel hak ve özgürlüklerini ciddi bir biçimde ortadan kaldırmış ve bu yönüyle Devlete olan güven duygusunun temelden sarsılmasını beraberinde getirmiştir. Anayasal açıdan devletin sübjektif menfaatlerin korunmasına, gerçekleştirilmesine ilişkin menfaatlerin muhatabı olması, ihkakı hak yasağından dolayı bireyin devletin hukuki korunma alanında mutlak anlamda faaliyet göstermesini ve bu faaliyetin etki doğurucu nitelikte olmasını ifade eder[2]. Bireylerin, maddi hukukça tanınan haklarının korunması amacıyla devletin yargı sisteminde yetkilendirilen mahkemelere ve icra dairelerine başvurarak hukuki korunma talebinde bulunabilmesi, esası yerleştirilmiştir.
Devlet, hem maddi hukuka ilişkin hakkın tanınması hem de bu hakkın icrası yönünden, kendisini yetkinin ve görevin odağına yerleştirmiştir. İcra takibinin muhatabı olarak, kendisini odağa yerleştiren devlet, alacaklıların haklı taleplerinin kendi koyduğu cebri icra sistemi içinde tatmin edilmesini sağlayarak bir yandan ihkakı hakkı önlemiş, diğer yandan toplumsal huzuru bozacak davranışların önüne geçmeyi amaçlamıştır.
Özel hukuk uyuşmazlıklarının hukuk sistemi içine alınmasıyla birlikte, bir yandan maddi hukuka ilişkin hakkın tespiti, diğer yandan bu hakkın icrası sorunu ile karşılaşılır. Devlet, nasıl özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkin yargılama faaliyetlerini, koymuş olduğu hukukun belirlediği sınırlar içinde gerçekleşmesini sağlamakla yükümlü ise, gerek bu faaliyet sonucunda verilen hükümde saptanan hakların icra edilmesi aşamasında, gerekse de hak arama yolu olarak icra ve iflâs yollarına başvurulduğu durumda, kamusal egemenliğini kullanacaktır[3]. Devlet, ilgilinin (icra hukukunda alacaklının) ihlal edilen menfaatini (hükümde belirtildiği şekilde) gerekirse zor kullanarak[4] temin eder[5].
Önceleri bu yetkilerin kullanımının mahkemelerin inhisarında olduğu düşüncesi egemendi. Başka bir anlatımla, hem maddi hukuka ilişkin hakkın tespiti, yani medeni yargılama hukuku, hem de alacağın icrasına yönelik aşamanın birlikte olduğu düşüncesi egemendi. Bu yetkilerin kullanımının mahkemeye ait olduğuna yönelik düşüncenin terk edilmesiyle, bir taraftan hızlı ve etkin bir icra takibinin yapılması düşünülmüş[6], diğer taraftan icra faaliyetinin bir medeni yargılama olmadığı kabul edilmiştir[7]. Bu gelişmelerle, icra hukuku medeni yargılama hukukundan bağımsız bir saha olarak kabul edilmiştir[8].
Bağımsız icra hukuku, alacaklının menfaatinin gerçekleştirilmesine yönelik devletin yetkili organlarınca yürütülen bir işlemler sürecini ifade etmekte olup, süreci yürüten organlar, takip edilen alacağın varlığını maddi hukuk bakımından inceleme ve değerlendirme yetkisine sahip değildir. Takibe devletin ilgisi, sürecin objektif şekilde sonuçlarını doğurması ve işletilmesi için yasada öngörülen şekli kurallara bağlılığın sağlanması[9], icra faaliyeti sebebiyle anayasal temel hakların ihlal edilmemesi[10], alacaklı ile borçlu menfaatlerinin dengelenmesi (ölçülülük, paraya çevirme, takip yollarının sınırlı olması, rehne başvuru zorunluluğu) amacına yöneliktir[11]. Hukuk sistemleri arasında yapısal farklılıklar bulunsa da, özellikle başta temel hak ve özgürlükler olmak üzere ölçülülük, takip ekonomisi gibi ilkeler, bütün icra hukuku sistemlerinde vazgeçilmez ilkeler ve önceliklerdir[12]. Devletin güç kullanımını tekelinde tutarak, alacaklıların tatmin edilmesi bağlamında, bu ilkelere riayet edilmesini sağlamak suretiyle, takip sürecini ve takip hukukunu buna uygun düzenlemesi yoluyla, denkleştirici adaletin gerçekleşeceği söylenebilecektir[13].
Takip sürecine olan bu devlet ilgisi, bir yandan tarafların kamusal niteliği bulunan icra hukukunun izin verdiği sınırlar içinde işlem yapmalarına olanak vermekte (takibin başlatılması, devam ettirilmesi, vazgeçilmesi vs.)[14], diğer yandan sürecin sıkı takip hukuku kurallarına bağlı kalınarak işletilmesini ve haciz, paraya çevirme ve paylaştırma işlemlerinin bizzat devlet eliyle gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Bir haciz yapılacaksa, haczi devlet uygulayacak, haczedilen mal satılacaksa, devlet satacak ve bir paylaştırma yapılacaksa da bunu devlet yapacaktır. Paranın alacaklılara ödenmesi aşamasına kadar, gerçekleşecek aşamalar ve yapılacak işlemler, cebri icra sürecini meydana getirmektedir.
İnceleme konumuzu teşkil eden paylaştırma ile sıra cetveli, takip sürecinin son halkasını oluşturan paranın alacaklılara ödenmesi işlemidir. Birden fazla alacaklının alacağının borçluya ait malın satış bedelinden karşılanamaması durumunda hangi kurallara uyularak paylaştırmanın yapılacağı, bu suretle alacaklıların tatmin edileceği, sıra cetvelinin nasıl düzenleneceği, hem cüzi icranın, hem de külli icranın sorunudur. Başka bir ifadeyle, sıra cetveli, hem icra hukukunda hem de iflâs hukukunda söz konusu olabilmektedir. İflâs hukukunda eşitlik ilkesi çerçevesinde, cüzi icrada ise hacze iştirak şartları kapsamında oluşturulacak sıra cetveliyle bu soruna çözüm getirilmektedir (İİK. m. 140, 206)[15].
Sıra cetvelinin asli fonksiyonu, paraların paylaştırılmasına, dağıtımına ilişkindir. İflâs hukukunun kendine özgü yapısından ötürü sıra cetveli, asli görev olan dağıtım dışında, başkaca işlevler de (ikinci derece) görmektedir. İkinci alacaklılar toplantısına sıra cetvelinde yer alan alacakların katılabilmesi, İcra ve İflâs Kanunu m. 245, 255 kapsamında, borçluya ait bir hakkın takip yetkisinin ve tasarrufun iptali davası açma yetkisinin sıra cetvelinde yer alan alacaklılara devredilebilmesi, iflâsı ile birlikte bazı alacaklardan haberdar olan borçlunun sıra cetveline kabul edilen bu alacaklara karşı koyabilme olanağına kavuşması, bir alacaklının diğer bir alacaklının alacağının varlığını ve miktarını muvazaa ihtimaline binaen sorgulayabilmesi bu türden işlevlerdendir[16].
Çalışmamızın konusunu oluşturan icra hukukundaki sıra cetvelinin asıl işlevi ise, alacaklılara satış tutarının hangi sırada ve nasıl dağıtılacağını göstermektir. Ancak icra hukukundaki sıra cetveli, gerek düzenlenme şartları ve şekli bakımından (İİK. m. 139, 140 f.3, m. 100, 101), gerekse ikinci derecede işlevleri nedeniyle (İİK. m.142/a, teminat karşılığı ödeme; m. 142 bir alacaklının diğer bir alacaklının alacağına itiraz edebilmesi) iflâstaki sıra cetvelinden bazı farklılık göstermektedir. Çalışmamızı bu farklılık ve özellikleri barındıran icra hukuku ile sınırlandırdık. Böylece iflâstan farklı dinamiklere sahip icra hukuku sahasındaki paylaştırmaya ilişkin sorun alanlarının ortaya konulması ve incelenmesi amaçlanmıştır. Yapılan çalışmada Alman hukukundaki paylaştırma işlemleri incelenmemiştir. Alman hukukunda başta öncelik ilkesi olmak üzere Türk ve İsviçre paylaştırma kurallarından farklı bir sistemi barındırması, bu çalışmamızı sadece Türk ve İsviçre düzenlemeleri ile sınırlandırmamızı gerektirmiştir.

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-
  2	150,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-
  2	150,00 TL.-	300,00 TL.-
  3	100,00 TL.-	300,00 TL.-
  4	75,00 TL.-	300,00 TL.-
  5	60,00 TL.-	300,00 TL.-
  6	50,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

• 

• Taksit	Taksit Tutarı	Toplam Tutar
  Peşin	300,00 TL.-	300,00 TL.-

Hafta İçi:
Saat 16:00'ya kadar verilen siparişleriniz aynı gün, özel durumlarda bir sonraki işgününde kargoya verilir.

Saat 16:00'dan sonra vermiş olduğunuz siparişleriniz bir sonraki iş gününde kargoya verilir.

Kitabın stoklarımızda olmaması durumunda kitabın temini yayınevinden, dağıtıcılar kanalı ile yapılacaktır. Gecikme yaşanabilecek durumlarda üyelik bilgilerinizde kayıtlı telefon numaralarınızdan bilgi verilecektir.

Cumartesi ve Pazar Günü verilen Siparişler:
Cumartesi günü verilen siparişleriniz Saat 11:00'e kadar ve Pazar günü verilen siparişleriniz ise bir sonraki iş gününde kargoya verilecektir.

Kargo Teslim Süresi:
Kargo teslim süresi, İstanbul içi ve çevresinde genellikle 1 gündür. İstanbul dışı illerde iki güne çıkabilmektedir. Kargo firmasından kaynaklanan problemlerde bu sürenin uzaması söz konu olacaktır.

Hava koşullarına, yol durumuna ve özel durumlara bağlı olarak teslimat süresi uzamaktadır.

Vedatkitapcilik.com'dan satın aldığınız her ürünü, teslim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde ürün hasarlı olmasa dahi hiçbir gerekçe belirtmeksizin- iade edebilirsiniz.

İade için, satın aldığınız ürünün tahrip edilmemiş, kullanılmamış veya tekrar satılabilirliği bozulmamış olması gerekmektedir.

Ambalajı açılmış, kullanılmış ve tahrip edilmiş ürünlerin iadesi kabul edilmemektedir.

Hiçbir gerekçe belirtmeksizin yapabileceğiniz ürün iadesinin, ürünün tarafınıza teslim edildiği hali ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Satın aldığınız üründe veya ürün ambalajında herhangi bir bozulma, açılma, kırılma, yırtılma, aksesuarlarında eksiklik ve sair hallerin tespiti halinde ürün iadesi kesinlikle kabul edilmemektedir.

Ürünün faturası gönderilmemişse, eksikse iade kabul edilmez.

İade edilecek ürünlerin mutlaka ürün faturasının orijinali ile birlikte teslimi gerekmektedir.

Gerekçesiz ürün iadesi malın tarafınıza teslimini takip eden 7 günlük süre içerisinde ve yazılı şekilde yapılmalıdır.

İadesi yapılacak ürünler Vedatkitapcilik.com'un çalıştığı kargo şirketleri aracılığı ile tarafımıza ulaştırılmalıdır.

Ürün, paket koruyucu bir ambalaj içerisine yerleştirilmeli ve kargo şirketinin etiketi ürün ambalajının üzerinde bulunmamalıdır.

Ürünün ambalajında meydana gelecek olan deformasyon, ürünün tekrar satılmasını engelleyen durumlar arasında yeralmaktadır.

Yukarıda belirtilen koşulları taşımayan ürün iadeleri kesinlikle kabul edilmemektedir.

Ürün iadesinin yukarıda belirtilen koşullara uygun şekilde gerçekleştirilmesi halinde, iade işlemine konu ürün bedeli en geç 7 iş günü içerisinde iade edilecektir.