Tradıtıo ( Teslim ) nun Tarihsel Gelişimi Ve Constıtutum Possessorıum ( Zilyetlik Anlaşması )
Tradıtıo ( Teslim ) nun Tarihsel Gelişimi Ve Constıtutum Possessorıum ( Zilyetlik Anlaşması )
Havva KARAGÖZ
Sayfa Sayısı
:
225
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2001
ISBN NO
:
9753532431
GİRİŞ Roma hukukunda, mülkiyetin devren iktisabı için traditio, mancipatio ve in iure cessio muameleleri uygulanmaktaydı. Traditio muamelesi, res nec mancipi denilen malların mülkiyetinin nakli için kullanılmaktaydı. Bu muamele ile devredilen mallar, res mancipi olarak kabul edilen, sayılı ve sınırlı olan mallar dışındaki bütün maliarı içermekteydi. Bu sebeple, Roma hukukunda traditio, diğer muamelelere göre daha geniş olarak uygulanmaktaydı. Roma hukukunun günümüze miras bıraktığı muamelelerden birisi olan traditio, klasik hukukçular tarafından teferruatlı olarak incelenmiş ve bu müessese klasik hukukçuların çalışmalarıyla, zamanla gelişip yapı değişikliğine uğramıştır. Roma hukukunun birçok kavramı gibi, traditio da günümüz hukuklarına etki yaparken, özellikle Ortaçağ hukukçularının çalışmalarıyla yeniden tanımlanmış ve şekillendirilmiştir. Roma hukukçuları genellikle hukuk müesseseleri hakkında tanım ve tasnif yapmaktan kaçınmışlardır. Bu sebeple Roma hukuku araştırmacıları, Roma hukuku kavramlarını incelerken, bu hukuka atfen kendileri tanım ve tasnif yapmak zorunda kalmışlardır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden traditio ve constitum possessorium, Roma hukukuna atfedilen bu tanım ve tasnifler sebebiyle, bazen kaynaklarda mevcut olan düzenlemeden çok farklı bir noktaya ulaşmıştır. Çalışmamızda constitutum possessorium olarak isimlendirilen zilyetlik anlaşmasını, Roma hukukuna atfeden tanım ve tasniflerden ayırmak suretiyle inceleyebilmek için, öncelikle bu kavramın Roma hukukundaki gerçek anlamını ve işlevini bulmaya çalıştık. Constitutum possessorium Roma hukuku a-raştırmacıları tarafından, çoğunlukla bir "farazi teslim" hali olarak nitelendirilmektedir. Traditio veya (gerçek teslim)- traditio ficta (farazi teslim) ayırımı, Roma hukuku kaynaklarına dayandırılmakla beraber, aslında Roma hukukçuları tarafından yapılmamıştır. Bu ayırım, Ortaçağ hukukçularının eseridir. Traditio ficta ayırımı esas itibariyle, yine Roma hukuku kaynak gösterilerek, Glossatorlar tarafından, traditio muamelesinin malın bir elden bir ele verilmesi şartıyla gerçekleştiğinin kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu sebeplerden dolayı, constitutum possessorium′un Roma hukukundaki düzenlemesinin tespiti için, traditio muamelesinin Roma hukukundaki anlamının, işlevinin ve ne şekilde meydana geldiğinin tespiti gereklidir. Traditio′ya ilişkin tespitlerimiz, "traditio ficta"nın Roma hukuku bakımından kabul edilip, edilemeyeceğini ortaya çıkaracaktır. Çalışmamızın birinci bölümünü bu meseleleri incelemeye ayırdık. . İkinci bölüm, birinci bölümde vardığımız neticeler ışığında, constitutum possessorium′ un Roma hukukundaki düzenlemesi ile ilgilidir. Constitutum possessorium, Glossatorlar ve uygulamada yaygın olması sebebiyle, özellikle Postglossatorlar tarafından Ortaçağ′da teferruatlı bir şekilde incelenmiş ve bu çalışmaların neticesinde, kavrama sonradan etki ve katkıları olmuştur. Bu hukukçuların çalışmaları Roma hukuku kaynaklarına dayandığından, onların bu konudaki tespit ve tartışmaları, Roma hukuku araştırmacıları tarafından, çoğu sefer Roma hukukunun kendi düzenlemesiyle karıştırılmaktadır. Roma hukukundaki düzenlemeyi, Roma hukukundan sonra gelen bu hukukçuların çalışmalarından ayırabilmek için, onların çalışmalarını özellikle konunun başında incelemeyi tercih ettik. İÇİNDEKİLER KISALTMALAR XI GİRİŞ 1 /. BÖLÜM ROMA HUKUKUNDA TRADITIO′NUN YAPISI 5 § 1. TRADITIO′NUN ROMA HUKUKUNDAKİ ANLAMI VE TRADITIO MUAMELESİNİN TANIMI 7 I. TRADERE FİİLİNİN ANLAMI VE BUNUN DEĞİŞKENLİĞİ 7 II. ROMA HUKUKUNDA TRADITIO MUAMELESİNİN TANIMI 9 § 2. TRADITIO′NUN ROMA HUKUKUNDAKİ UYGULAMA ALANI 13 I. MÜLKİYETİ NAKLEDEN BİR MUAMELE OLARAK TRADITIO 13 1. IUSTINIANUS HUKUKUNDAN ÖNCEKİ DÖNEMDE TRADITIO′NUN KULLANIM TARZI 13 2. IUSTINIANUS HUKUKU DÖNEMİNDE TRADITIO′NUN KULLANIM TARZI 24 II. ZİLYETLİK VE DETENTIO′NUN DEVRİNDE TRADITIO. 27 1. ROMA HUKUKUNDA ZİLYETLİK VE DETENTIO′NUN ANLAMI VE BU ANLAMIN DEĞİŞKENLİĞİ 27 2. ZİLYETLİK VE DETENTIO′NUN DEVRİ 38 III. OUASI TRADITIO (TRADITIO BENZERİ) İLE HAKKIN DEVRİ 49 § 3. TRADITIO MUAMELESİNİN UNSURLARI 53 I. MADDİ UNSUR 53 1. MADDİ TRADITIO OLARAK İFADE EDİLEN DURUM VE KLASİK HUKUKTAKİ GELİŞME 53 2. TRADITIO′NUN IUSTINIANUS HUKUKUNDA ULAŞTIĞI NOKTA 63 a) GENEL OLARAK 63 b) ROMA HUKUKUNDA TRADITIO′YA DAİR İKİ İLGİNÇ FİKİR 64 aa) RICCOBONO′NUN TRADITIO′NUN IUSTINIANUS HUKUKU DÖNEMİNDE VARLIĞINI REDDEDEN FİKİR 64 bb) RICCOBONO′YAYÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER..73 cc) PEROZZI′NİN FİKRİ 76 dd) PEROZZI′NİN FİKRİNE YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER 79 ee) KANAATİMİZ 80 3. TRADITIO VERA (GERÇEK TRADITIO)- TRADITIO FICTA (FARAZİ TRADITIO) AYIRIMININ ROMA HU KUKU BAKIMINDAN GEÇERSİZLİĞİ 83 a) GENEL OLARAK TRADITIO FICTA (FARAZİ TRADITIO) 83 b) DIGESTA′DA AYRICA İZAH EDİLEN BAZI OLAYLAR VE BU OLAYLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 94 II. İRADE UNSURU 114 1. GENEL OLARAK 114 2. TRADITIO′NUN SADECE DEVREDENİN İRADESİYLE TAMAMLANDIĞINI KABUL EDEN GÖRÜŞ 115 3. TRADITIO′NUN SADECE DEVRALANIN (ACCIPIENS) İRADESİYLE TAMAMLANDIĞINI İDDİA EDEN GÖRÜŞ 121 4. TRADITIO′NUN İKİ TARAFIN İRADESİYLE TAMAM LANDIĞINI KABUL EDEN BASKIN GÖRÜŞ 124 //. BÖLÜM ROMA HUKUKUNDA CONSTITUTUM POSSESSORIUM . 131 § 1. CONSTITUTUM POSSESSORIUM′UN ROMA HUKUKU KAYNAKLARINA DAYANAN, ROMA HUKUKU DIŞINDAKİ GELİŞMESİ 133 I. CONSTITUTUM POSSESSORIUM KELİMESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI VE ANLAMI 133 II. ORTAÇAĞ′DA CONSTITUTUM POSSESSORIUM′UN GELİŞTİRİLMESİ 136 1. GENEL OLARAK 136 2. GLOSSATORLARIN CONSTITUTUM POSSESSORIUM ÜZERİNDE ÇALIŞMALARI 137 3. POSTGLOSSATORLARIN CONSTITUTUM POSSESSORIUM ÜZERİNDE ÇALIŞMALARI 141 § 2. ROMA HUKUKUNDAKİ HALİYLE CONSTITUTUM POSSESSORIUM 147 I. CONSTITUTUM POSSESSORIUM HALİ OLARAK NİTELENDİRİLEN METİNLER VE ROMA HUKUKUNDA CONSTITUTUM POSSESSORIUM′UN ANLAMI 147 II. CONSTITUTUM POSSESSORIUM′UN ROMA HUKUKUNDA ORTAYA ÇIKTIĞI DÖNEM 161 1. CONSTITUTUM POSSESSORIUM′UN ORTAYA ÇIKTIĞI DÖNEMİN TESPİTİNE İLİŞKİN TARTIŞMALAR VE METİNLERE MÜDAHALE YAPILDIĞINA DAİR İDDİALAR 161 2. KANAATİMİZ 172 III. CONSTITUTUM POSSESSORIUM OLARAK NİTELENDİRİLEN OLAYLAR 174 1. GENEL OLARAK 174 2. SOCIETASOMNIUM BONORUM′UN CONSTITUTUM POSSESSORIUM OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ MESELESİ 176 3. RETENTIO USUSFRUCTUS′UN KABUL EDİLDİĞİ DÖ NEMİN TESPİTİ VE CONSTITUTUM POSSESSORIUM OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ PROBLEMİ 181 ///. BÖLÜM TÜRK HUKUKUNDAKİ DÜZENLEME VE ROMA HUKUKU İLE MUKAYESESİ 185 § 1. ROMA HUKUKUNUN TÜRK HUKUKUNA ETKİSİNE GENEL BAKIŞ 187 § 2. TÜRK HUKUKUNDA ZİLYETLİĞİN DEVREN İKTİSABI 191 I. MAUN TESLİMİ 191 1. MAUN MADDİ TESLİMİ 191 2. ARAÇLARIN TESLİMİ 193 II. ZİLYETLİĞİN TESÜMSİZ İKTİSABI 195 1. FİİLİ HAKİMİYETİ KURMAYA YETEN ANLAŞMA İLE DEVİR 195 2. HÜKMEN TESLİM 201 3. ZİLYETLİĞİN HAVALESİ 206 4. EMTİA′YI TEMSİL EDEN SENETLERİN TESLİMİ...208 § 3. MENKUL MÜLKİYETİNİ NAKİL YOLU OLARAK TESLİM 209 SONUÇ 213 BİBLİYOGRAFYA 217 YARARLANILAN KAYNAKLAR 226