TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN DÜZEYİ VE TÜRLERİ ( 6356 Sayılı Kanuna Göre )

ÖNSÖZ

Her zaman olduğu gibi, bu çalışmamda da en büyük sıkıntıyı vefakâr eşim Emine ve çocuklarım çekmiştir. Bu çalışmayı hesapta olmaksızın haya­tımıza sonradan giren ve yaşantımızın çekim merkezi olan, varlığı ile etrafta hep neşe kaynağı olan. çok basit şeylerle mutlu olmayı bilen, bana her türlü sorunu unutturan küçük kızım Elife ithaf ediyorum. Bundan sonra kendisi ile daha çok vakit geçirmeyi ümit ediyorum. Yüzündeki gülücüğün hiçbir zaman solmamasını diliyorum. Hiç büyüme hep böyle kal.

Çalışmamın basımını üstlenen Beta Yayınevinin değerli yöneticisi Sey­han Satar'a. kitabı baskıya hazırlayan Gökhan Ayrancı'ya titiz ve özverili çalışması nedeniyle teşekkür ediyorum.

Talat Canbolat

Çengelköy, Temmuz 2013

İÇİNDEKİLER Önsöz....................................................................................................................................... v

Kısaltmalar............................................................................................................................ xi

§1. GİRİŞ............................................................................................................................. 1

• KONUNUN ÖNEMİ............................................................................................. 1
• KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE SUNUMU......................................... 6

§ 2. TOPLU İŞ HUKUKUNUN TÜRKİYE'DEKİ

TARİHSEL GELİŞİMİ................................................................................................. 7

§ 3. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ ÖZERKLİĞİ................................................................ 17

• ÖZERKLİK KAVRAMI..................................................................................... 17
• ÖZERKLİĞİN SINIRLARI................................................................................. 21

§ 4. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, İÇERİĞİ VE

HUKUKİ NİTELİĞİ.................................................................................................... 25

• TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI .......................................................... 25
• TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İÇERİĞİ............................................................ 27

1. Toplu İş Sözleşmesinin Normatif Kısmı ..................................................... 27

a)   İş Sözleşmesinin Yapılmasına İlişkin Hükümler.................................. 28

aa) İş Sözleşmesinin Şekline İlişkin Hükümler.................................... 28

bb) İş Sözleşmesi Yapılmasını Yasaklayan Hükümler........................ 33

cc) İş Sözleşmesi Yapılmasını Emreden Hükümler............................. 34

b)   İş Sözleşmesinin İçeriğine İlişkin Hükümler ....................................... 37

aa) İş Sözleşmesiyle Doğrudan İlgili Hükümler.................................. 37

bb) İşyerinin Çalışma Düzenine İlişkin Hükümler.............................. 40

c) İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümler............................... 42

2. Borç İlişkisi Doğuran Hükümleri................................................................... 54

a)   Toplu İş Sözleşmesinin Niteliğinden Kaynaklanan Borçlar.............. 54

aa) Dirlik Borcu........................................................................................ 54

bb) Sözleşmeyi İyiniyetle Uygulama Borcu......................................... 55

b)   Toplu İş Sözleşmesiyle Kararlaştırılan Borçlar.................................... 56

aa) Tarafların Karşılıklı Hak ve Borçlarına İlişkin

Hükümler........................................................................................... 56

bb) Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanması, Denetimi ve

Uyuşmazlıkların Çözümüne İlişkin Hükümler ............................. 58

• TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ......................................... 61
• AYIRDEDİCİ ÖZELLİĞİ VE DİĞER SÖZLEŞMELERDEN
  FARKI................................................................................................................... 62

§ 5. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN DÜZEYİ.................................................................... 67

• SENDİKALARIN ÖRGÜTLENME MODELİYLE İLGİSİ............................... 67
• SENDİKALARIN ÖRGÜTLENME MODELLERİ........................................... 68

1.   Genel Olarak.................................................................................................... 68

1. Meslek Esasına Göre Örgütlenme......................................................... 68
2. İşkolu Esasına Göre Örgütlenme........................................................... 69
3. İşyeri Esasına Göre Örgütlenme............................................................ 70
4. Genel Esasa Göre Örgütlenme .............................................................. 71

2.   Türkiye'de Sendikaların Örgütlenme Modeli............................................. 71

1. İşkolunun Yasal Örgütlenme Modeli Olarak Benimsenmesi............. 71
2. İşkolunun Belirlenmesi........................................................................... 75

III-   TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN DÜZEYİ............................................................ 96

§ 6. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ..................................................................... 105

I-     İŞYERİ TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ.................................................................... 105

1. İşyeri.............................................................................................................. 106
2. İşyerinden Sayılan Yerler........................................................................... 109

• GRUP (İŞYERLERİ) TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ.............................................. 114
• İŞLETME TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ............................................................... 121

1.    İşletme Kavramı............................................................................................. 124

1. Genel Olarak İşletme Kavramı................................................................. 124
2. 6356 Sayılı Kanun Yönünden İşletme Kavramı......................... 126

2.   İşletme Toplu İş Sözleşmesi Yapma Zorunluluğu......................................... 127

1. Genel Olarak ........................................................................................... 127
2. İşyerlerinin Bir Kısmında Grev ve Lokavt Yasağının
   Bulunması................................................................................................ 130

3.   İşletme Niteliğinin Belirlenmesi..................................................................... 135

1. İşyerlerinin Aynı İşverene Ait Olması..................................................... 136
2. İşyerlerinin Aynı İşkolunda Olması......................................................... 139

aa) Genel Olarak ................................................................................ 139

bb) İşkolu Tespit Talebi ve Davaların Yetki Tespitinde

Bekletici Neden Sayılmaması.................................................. 140

§ 7. ÇERÇEVE SÖZLEŞME............................................................................................ 146

• TANIMI.............................................................................................................. 146
• TARAFLARI...................................................................................................... 146
• ÇERÇEVE SÖZLEŞMENİN DÜZEYİ VE TOPLU İŞ
  SÖZLEŞMESİNDEN FARKI..................................................................... 149

1. Genel Olarak.................................................................................................. 149
2. Çerçeve Sözleşmenin Düzeyi ve Hukuki Niteliği.......................................... 152

IV-   ÇERÇEVE SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ..................................................... 159

1. Mesleki Eğitim............................................................................................... 161
2. İş Sağlığı ve Güvenliği.................................................................................... 162
3. Sosyal Sorumluluk......................................................................................... 164
4. İstihdam Politikaları....................................................................................... 169
5. Genel Olarak............................................................................................ 169
6. Ulusal İstihdam Politikası........................................................................ 171

• GENEL OLARAK İŞYERİ DEVRİ........................................................... 181
• DEVRALAN İŞVERENİN AYNI İŞKOLUNDA TOPLU İŞ
  SÖZLEŞMESİNİN BULUNMASI............................................................ 190