Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Toplu İş Sözleşmelerinde Sendikaların Yetki Şartları Ve Yetki Tespiti
Toplu İş Sözleşmelerinde Sendikaların Yetki Şartları Ve Yetki Tespiti
Hatice SEVER
Sayfa Sayısı
:
180
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9789754645576
150,00
TL ÖNSÖZ Toplu İş Sözleşmelerinde Sendikaların Yetki Şartları ve Yetki Tespiti - başlıklı bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Yüksek Lisans Tezi olarak danışmanlığımda hazırlanarak, 9 Ekim 2009 günü jüri önünde savunulup, oybirliğiyle başarılı bulunmuştur. Toplu iş hukukunun can alıcı ve çetin konularından birisi olan "yetki tespiti" sorununun bu tezde yargı kararlarından ve mevcut doktrin görüşlerinden geniş ölçüde yararlanılarak incelenmesi, İş Hukuku literatürümüz yönünden yararlı olmuştur. Temel kavramlar (I. Bölüm), yetki koşulları (II. Bölüm); yetki tespiti (III. Bölüm), yetkinin kazanılması ve hükümsüzlüğü (IV. Bölüm) olmak üzere dört temel bölümden oluşan bu eser, literatürümüze katkı yapmaktan başka, uygulamacılara da ışık tutacaktır. Toplu iş hukuku alanında başka bilimsel çalışmalara da yol açarak teşvik oluşturması yönünden de, değerli öğrencim Avukat Hatice Sever*i kutlar, çalışma hayatında başarılarının devamını dilerim. Prof. Dr. Melda SUR İzmir, Ağustos 2010 TEŞEKKÜR Öncelikle "Toplu İş Sözleşmelerinde Sendikaların Yetki Şartları ve Yetki Tespiti" başlıklı çalışmamın gerek tez aşamasında, gerekse basım aşamasında bana desteklerini esirgemeyen gerek bilgi birikimleri, gerekse çalışma hayatındaki deneyimleriyle bana destek olan sayın hocalarım Prof. Dr. Melda SUR, Doç. Dr. Oruç Hami ŞENER′e sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca çalışmam ile ilgili Yargıtay kararlarını toplayıp, çalışmamda geniş bir şekilde Yargıtay kararlarına yer verme olanağım yakalamama yardımcı olan dostlarım Arş. Gör. Direnç AKBAY, Arş. Gör. Mertkan UÇKAN, Av. Hasibe GÜÇ, Av. Özgül DURAK ve Av. Tahsin Bozkır UZ′a teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Son olarak bana her zaman, her konuda destek olan ve sabırlarını benden asla esirgemeyen annem Saniye SEVER, babam Halil SEVER ve özellikle kardeşim Sabriye SEVER"e teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Av. Hatice SEVER İzmir, Ağustos 2010 GİRİŞ Türk hukukunda toplu iş sözleşmeleri, öncelikle umumî mukavele adı altında 818 sayılı Borçlar Kanununda düzenlenmiştir. İlk yıllarda fazla uygulama alanına sahip olmayan toplu iş sözleşmeleri mülga 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun yürürlüğe girmesiyle beraber çalışma hayatında zaman içinde büyük önem kazanmıştır. Toplu iş sözleşmesi yetkisi, gelişen ve değişen çalışma hayatı ve iş koşullan karşısında 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu döneminde de hâlâ önemli olma niteliğini korumuş ve sendikaların toplu iş sözleşmeleri yapabilmek amacıyla sıkı bir rekabete girmelerine neden olmuştur. 1982 Anayasasının 2. maddesinde Cumhuriyetin nitelikleri arasında sayılan sosyal devlet ilkesi, uygulamada büyük ölçüde Anayasanın ikinci kısmının üçüncü bölümünde düzenlenmekte olan ekonomik ve sosyal haklar sayesinde gerçekleştirilmektedir. Çalışma hayatında işçi ve işverenlerin toplu iş sözleşmesi yapma ve yararlanma hakları da bu bölümde yer almaktadır. 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun "Toplu İş Sözleşmesi Yapılması" başlıklı babında toplu iş sözleşmelerinin yapılması prosedürü, sendikaların yetki sahibi olmaları ve söz konusu yetkinin tespiti ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Çünkü çalışma hayatının aksamadan devam etmesi ve İş Hukukunda egemen olan denge ve işçiyi koruma ilkeleri açısından toplu iş sözleşmeleri uygulamada oldukça önem arz etmektedir. Toplu iş sözleşmesinin taraflarını işçi ve işverenler oluşturur. Çalışma hayatında toplu iş sözleşmesinin işçi tarafını oluşturan işçi sendikaları, üyelerinin ekonomik ve sosyal durumlarını geliştirmek, üyelerine en iyi şartları sağlamak amacıyla toplu pazarlık yoluna giderler. İşverenler sendikaları ve sendika üyesi olmayan işverenler ise toplu iş sözleşmeleri ile işyerinde çalışma koşullarını düzenleme, işçiler arasında ücret dengesini kurma, işyerinde işçiler arasında istikran sağlama, iş ilişkilerini düzenleme ve iş hayatında doğru yatırımları yapabilmek için toplu pazarlık yolunu tercih ederler. Çalışma hayatında bir sendikanın güçlü olması, toplu iş sözleşmeleri aracılığıyla üyelerine sağladığı ekonomik ve sosyal menfaatler, sendikaların üye sayılarını koruyabilmesini ve hatta arttırabilmesini sağlar. Çünkü toplu iş sözleşmesi yetkisinin kazanıldığı işyerinde ya da işletmedeki işçiler daha fazla hak sağlamak için eğer mevcut durumda sendikanın üyesi iseler, üyesi oldukları sendikada kalmaya devam edecekler, üye olmayan işçiler ise hak elde etmek amacıyla toplu iş sözleşmesi yetkisine sahip sendikaya üye olmayı tercih edeceklerdir. Ayrıca yetki kazanamayan sendikanın üyeleri, yetkili sendikanın yapmış olduğu toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmek için dayanışma aidatı ödemek durumunda kalacaklar ve toplu iş sözleşmesi yapılmış olan işyerinde sözleşmenin yürürlük süresi sona ermediği müddetçe yeni bir toplu iş sözleşmesi mümkün olmayacaktır. Tüm bunların yanında toplu iş sözleşmesi için yetki belgesi alan sendika, toplu iş sözleşmesi görüşmeleri, resmi arabuluculuk, grev ve lokavt ile hakeme veya Yüksek Hakem Kuruluna başvurma aşamalarına kadar uzanan bir dizi hakları kullanma yetkisine sahip olur. Bu durumda da sendikalar üye sayılarını koruyabildikleri müddetçe sendika gelirleri ve temsil kabiliyetleri açısından diğer sendikalardan önde olacaktır. Çünkü bir sendikanın toplu iş sözleşmesi yetkisine sahip olması demek, işyerinde ya da işletmede toplu iş sözleşmesi yapma tekeline sahip olması demektir. Bu nedenlerle sendikacılıkta çokluk prensibini ilke edinmiş olan ülkemizde, toplu iş sözleşmesi yetkisine sahip olmak, sendikalar açısından uygulamada önemlidir ve sendikalar arası rekabete neden olmaktadır. Bu durum da toplu iş sözleşmesi yetkisini hem uygulamada hem de teoride önemli bir konuma getirmektedir. Biz de aşağıda sistematiğini açıkladığımız çalışmamızda iş hayatında bu denli önem arz eden toplu iş sözleşmesi yetkisini Türk Hukuku kapsamında ele alarak, mevcut 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunundaki toplu iş sözleşmesi yapabilmek için sendikaların yetki şartlarını ve yetki tespit prosedürünü inceledik. Gerektiği ölçüde 2821 sayılı Sendikalar Kanunundan yararlanmaya çalıştık. Yer yer uygulamada ve teoride tartışmalara neden olan mülga 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunundaki hükümleri de açıklamaya çalıştık. Bunların yanında 2821 sayılı Sendikalar Kanununda Değişiklik Yapılmasını Öngören Yasa Tasarısı Taslağı ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununda değişiklik Yapılmasını Öngören Yasa Tasarısı Taslağındaki değişikliklere değinmeye çalıştık. "Toplu İş Sözleşmelerinde Sendikaların Yetki Şartları ve Yetki Tespiti" konulu çalışmamız, dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, toplu iş sözleşmesinin önemini kavramak açısından toplu iş sözleşmesi ile ilgili temel kavramlara, toplu iş sözleşmesinin tanımına, kapsamına ve hukukî niteliğine ve toplu iş sözleşmesi için sendikaların ihtiyaç duyduğu ehliyete yer verilecek ve çalışmamızın ana konusu olan toplu iş sözleşmelerinde yetki konusuna giriş yapılacaktır. İkinci bölümde, toplu iş sözleşmesi yetkisinin koşulları konusu üzerinde ayrıntılarıyla durulacaktır. Üçüncü bölümde, toplu iş sözleşmesi; prosedür açısından ele alınacak, yetki tespiti, yetki tespitinde başvuru zamanı, başvuru usulü ve yetki itirazı konuları üzerinde durulacaktır. Dördüncü ve son bölümde ise, toplu iş sözleşmesi yetkisinin kazanılması, yetki belgesi, kazanılan toplu iş sözleşmesi yetkisinin hükümsüzlüğü ve yetkisiz toplu iş sözleşmesi yapılması ve iptali konuları ayrıntılarıyla sunulmaya çalışılacaktır. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 15 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BOLUM TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR I. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI 21 II. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN KAPSAMI 23 A. Toplu İş Sözleşmesinin Normatif Kısmı 24 B. Toplu İş Sözleşmesinin Borçlar Hukukuna İlişkin Kısmı 25 III. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKà NİTELİĞİ 26 IV. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDE EHLİYET 28 i. Genel Olarak 28 fi. Eh //yet Şartlan 29 1. İşçi Tarafı İçin Ehliyet Şartları 29 a) Ehliyetin Sendikalara Hasredilmesi 29 b) Sendikaların Özellikleri 32 2. İşveren Tarafı İçin Ehliyet Şartları 36 a) Genel Olarak 36 b) İşverenin Bireysel Olarak Taraf Ehliyeti 37 c) İşveren Sendikasının Taraf Ehliyeti 39 V. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİNİN TESPİTİ 42 VI. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİNİN KAYBEDİLMESİ 43 A. Genel Olarak 43 B. Toplu İş Sözleşmesi Ehliyetinin Kaybı Durumları 43 1. İşverenin Toplu İş Sözleşmesi Yapma Ehliyetini Kaybetmesi 43 2. İşçi ve İşveren Sendikalarının Toplu İş Sözleşmesi Yapma Ehliyetini Kaybetmeleri 44 a) Sendikanın Sona Ermesi 44 b) Sendikanın Tip Değiştirmesi 46 c) Sendikaların Katılması ve Birleşmesi 47 d) Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanacağı İşyerinin Bulunduğu İşkolunun Değişmesi 47 e) İşverenin Üye Olduğu Sendikadan Ayrılması 48 VII. EHLİYETSİZLİĞİN AKDEDİLEN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ 48 VIII. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA YETKİSİ 49 A. Genel Olarak 49 B. Toplu İş Sözleşmesi Yetkisi Kavramı 50 IX. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YETKİSİNİN TANIMI VE EHLİYETTEN FARKI 52 İKİNCİ BÖLÜM TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA YETKİSİNİN KOŞULLARI GENEL OLARAK 57 İŞVEREN TARAFININ YETKİSİ 58 . İŞÇİ TARAFININ YETKİSİ 59 A. Genel Olarak 59 B. İşkolunda Yüzde On Baraj Koşulu 60 1. Genel Olarak Koşulların Değerlendirilmesi 60 2. Koşulun Saptanması 63 a) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Yayımlanan İstatistikleri 63 b) İstatistiğe İtiraz 65 aa) İstatistiğe İtiraz Prosedürü 65 bb) İstatistiğe İtiraz Davasında Hasımlar 67 cc) İstatistiğe İtiraz Süresi 68 dd) İstatistiğe İtiraz Edilecek Görevli Mahkeme 69 3. Değişiklik Yasa Tasarısındaki Düzenleme 70 a) Yasa Tasarısındaki İlk Düzenleme 70 b) Yasa Tasarısındaki Son Düzenleme 73 C. İşyerinde Yandan Fazla Çoğunluk Koşulu 74 1. Genel Olarak 74 2. Toplu İş Sözleşmesinde Çoğunluk Tespiti 77 3. İşyerinde Çoğunluk Tespitinde Dikkate Alınacak İşçi Sayısı 78 a) Genel Olarak 78 b) Çoğunluk Tespitinde Göz Önüne Alınacak İşçiler 81 aa) Hizmet Sözleşmesine Göre Çalışan İşçiler 81 bb) İşyeri İçinde ve Dışında Çalışan İşçiler 82 cc) Mevsimlik İşçiler 82 dd) Çağrı Üzerine Çalışan İşçiler 83 ee) İşe İade Kararı Verilen İşçiler 84 ff) Sendika Üyesi Olması Yasaklanan İşçiler 85 gg) Sendika Üyeliğinden Çekilen İşçiler 86 c) Çoğunluk Tespitinde Dikkate Alınmayacak İşçiler 88 aa) Sendikalar Kanunu Bakımından İşveren Vekili 88 bb) Geçici İş İlişkisi İle Çalışan İşçiler 89 cc) Alt İşverenin İşçileri 89 dd) İşyerinde Çalışan Stajyerler 90 ee) İşyerinde Meslekî Eğitim ve Sanat Öğrenen Öğrenciler 92 ff) İşyerinde Çalışan Çıraklar 92 gg) Muvazaalı Olarak İşe Alınan İşçiler 93 4. İşletme Toplu İş Sözleşmesinde İşyeri Bakımından Çoğunluk 94 a) Genel Olarak 94 b) İşletmede İşyerinin Devri 97 c) Değişiklik Yasa Tasarısındaki Düzenleme 99 5. Grup Toplu İşyeri Sözleşmesinde Çoğunluk 99 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YETKİSİNİN TESPİTİ VE YETKİ İTİRAZI I. YETKİ TESPİTİ 101 A. Genel Olarak 101 B. Yetki Tespitinde Başvuru Zamanı 106 C. Yetki Tespiti Başvuru Usulü 109 1. İşçi Tarafı İçin Başvuru Usulü 109 2. İşveren Tarafı İçin Başvuru Usulü 111 D, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Tespiti ve Bildirimi 112 YETKİ İTİRAZI 117 A. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Olumlu Tespitte Bulunması Hâlinde İtiraz 117 1. Genel Olarak 117 a) Yetki İtirazı Prosedürü Açısından Genel Bakış 117 b) Yetki Tespitine İtiraz Davasına Taraflar ve Konu Açısından Genel Bakış 119 2. Bazı Yetki Tespitine İtiraz Konuları 122 a) İşyerinde ya da İşletmede Mevcut Bir Toplu İş Sözleşmesinin Olduğuna İlişkin İtirazlar 123 b) Çoğunluk Şartına İlişkin İtirazlar 124 c) İşkoluna İlişkin İtirazlar 128 d) İstatistiğe İlişkin İtirazlar 132 e) İşletme Toplu İş Sözleşmesi Yetkisine İlişkin İtirazlar 133 3. Toplu İş Sözleşmesi Yetkisine İtiraz Prosedürü 136 a) Genel Olarak 136 b) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ya da Bölge Çalışma Müdürlüğüne Yetkiye İtiraz Dilekçesinin Kayıt Ettirilmesi 137 c) Yetki Tespitine İtiraz Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme 139 aa) Görevli Mahkeme 139 bb) Yetkili Mahkeme 140 cc) Yetki Tespitine İtiraz Davası 142 B. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Olumsuz Tespitte Bulunması Hâlinde İtiraz 146 1. Genel Olarak 146 2. Yetkisizlik Tespitine İtiraz Prosedürü 148 a) Görevli Mahkeme 148 b) Yetkili Mahkeme 149 c) Olumsuz Yetki Tespitine İtiraz Davası 149 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YETKİSİNİN KAZANILMASI, TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA YETKİSİNİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İPTALİ I. GENEL OLARAK 151 II. YETKİ BELGESİ 153 A. Genel Olarak 153 B. İşyerinin Devri Hâli 154 III. KAZANILAN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA YETKİSİNİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 156 A. Genel Olarak Hükümsüzlüğün Öne Sürülmesi 156 B. Kanun Yollan 157 1. Yargılamanın Yenilenmesi 157 2. Kanun Yararına Bozma 157 IV. YETKİSİZ TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPILMASI VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İPTALİ 158 A. Genel Olarak 158 B. İptal Davası 159 1. Genel Olarak 159 2. Görevli Mahkeme 162 3. Yetkili Mahkeme 162 SONUÇ 163 ÖZET 171 ABSTRACT 173 KAYNAKÇA 175
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı