Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ticari Sırların Korunması
Ticari Sırların Korunması
Mehmet Emin BİLGE
Sayfa Sayısı
:
243
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9759091127
240,00
TL GİRİŞ Ekonomik yaşamda ticari işletmelerin faaliyetleri, maddi değerler yanında büyük oranda gizli nitelikli bilgilere de dayanmaktadır. Bu gizli bilgiler işletmelerin değerinin belirlenmesinde önemli rol oynadıkları gibi, kimi zaman da işletmenin tüm rekabet gücünü ifade ederler. Özellikle, uluslar arası pazarların birbirine yaklaşarak dünyanın tek bir pazar haline geldiği modern ekonomik yaşamda, her bir yenilikçi bilgi, rekabet açısından önemli bir öne geçme aracı olmaktadır. Uzun ve masraflı çalışmaların ürünü olan, teknik, ticari ve işletme ekonomisine ilişkin bilgiler bu kapsamdadır. Bu tür bilgilere örnek olarak, yeni teknolojik gelişmelere ilişkin bilgileri, yenilikçi üretim yöntemlerini, kimyevi ürünlere ait formül ve test sonuçlarını verebiliriz. Yine, sahibine ekonomik bir fayda sağlayan, işletmenin müşteri çevresine, organizasyonuna, satış ve pazarlama tekniklerine ilişkin gizli bilgiler de işletmeler için değer taşıyan bilgilerdendir. Bilgi toplumuna dönüşmekte olan günümüz endüstri toplumunda, işletme değerinin önemli bir kısmını ifade eden ve işletmelere önemli bir rekabet gücü sağlayan bu tür bilgiler, hammadde olarak değerlendirilmekte ve oldukça fazla Önem kazanmaktadır. İşletmeler de bu avantajı ellerinde tutmak için bir taraftan araştırma ve geliştirme harcamalarını sürekli yükseltmekte, diğer taraftan da ellerindeki bilgileri koruma tedbirlerini arttırmaktadırlar. Ancak ticari sırların, sadece işletme sahibinin gayreti ile gizli tutulması oldukça zordur. Bunun sebebi, ticari sırlarda maddi olmayan bir konunun söz konusu olmasıdır. Maddi bir varlık sahibi tarafından hakimiyet altına alınabilir ve diğer kimselerin kullanımından uzak tutulabilir. Buna karşın maddi olmayan varlıklar, sadece sahibi onu gizli tuttuğu müddetçe fiili olarak hakimiyet altında kalır. Eğer sahibi gizli bilgiyi başka kimselere açıklarsa, böyle bir gelişme geri dönülemez nitelikte olacaktır. Çünkü kural olarak, verilen bilginin geri alınması ve geriye döndürülmesi imkansızdır. Buna karşılık, ticari sırların ekonomik değerinden yararlanabilmek için ise, başkaca kişilerin bu sırları öğrenmesi ve kullanması kaçınılmazdır. İlk olarak işletmenin kendi çalışanları işletmenin ticari sırlarına doğrudan ulaşma imkanına sahip olmak durumundadırlar. İşçiler haricinde, know how veya franchising gibi sözleşme tarafları da işletmenin iç bilgilerine (sırlarına) ulaşabilirler. Dolayısıyla, işletmelerin kendi koruma tedbirleri yanında hukuk düzenleri de bu tür bilgilerin haksız kullanımının önlenmesi amacıyla belirli 2 Ticari Sıriarm Korunması ölçülerde koruma sağlamalıdırlar. Bu koruma, hem rekabetin sağlıklı bir şekilde işlemesi hem de araştırma ve geliştirme çalışmalarının artması sonucunu doğurur. Zira, yetersiz düzeyde bir ticari sır koruması, araştırma ve geliştirme alanında işletmelerin yatırıma yönelik isteklerini azaltıcı bir etkiye sahip olacaktır. Hukuk düzenleri bazı durumlarda maddi olmayan değerleri, hak sahibine tekel hakkı veren teknik koruma hakları (patent, faydalı model veya tasarım hakları gibi) tanınması suretiyle korumaktadır. Ancak patent veya tasarım hakkı koruması, ticari sırların bir çoğu bakımından hukuki sebeplerden dolayı devre dışında kalmaktadır. Bunun birinci nedeni, birçok gelişmenin ve yeniliğin patent veya tasarım hukukuna ilişkin şartlan taşımamasıdır. Diğer bir neden ise, bir patent veya tasarımın sadece teknik alandaki buluşlar için mümkün olması, ticari alandaki kazanımlar için mümkün olmamasıdır. Patent veya tasarım korumasına sahip olabilme niteliklerini taşıyan ticari sırlara sahip olanların da, tescilli bir koruma elde etmekten kaçınmalarına neden olabilecek önemli sebepler vardır. İlk olarak, böyle bir koruma ticari sır sahibi için dikkate değer ölçüde masraf gerektirebilir. Yine, patent ve tasarım hukukunda, zaman olarak sınırlı bir hak sahipliği söz konusu olup, sürenin bitmesinden itibaren tescilli bilgi topluma açık hale gelmekte, yani herkes tarafından kullanılabilmektedir. Oysa, çoğu zaman işletmeler geliştirdikleri bilgileri teknik koruma hakkının koruma süresinden daha uzun süreli olarak kendi başlarına değerlendirebilmeyi istemektedirler. Ayrıca, tescilli koruma haklarında gizli bilginin içeriğinin açıklanması gerekliliği de, ticari sır sahibinin tescilli bir koruma elde etmek yerine ticari sırrını elinde tutmasına gerekçe olabilmektedir. Zira, gizli bilginin zorunlu olarak topluma açıklanması (aleniyeti) yoluyla patent alınması, çoğu zaman hukuki bir tekel sağlamakta, fakat uygulamada, tüm piyasanın gözlem altında tutulması ve takip edilmesi çok zor olduğundan, fiili bir tekel statüsü sağlayamamaktadır. Oysa, fiili olarak gizli tutma amacı başarıya ulaşırsa, bu yolla teknik bilgi sahibi, hukuki olmasa da, önemli ölçüde fiili bir tekel konumuna sahip olmaktadır. Tescilli bir koruma hakkına sahip olabilme niteliği taşımayan gizli bilgiler için de, bu bilgilerin ticari sır olarak saklanmasından başka yol bulunmamaktadır. Dolayısıyla, tekniğin bilinen durumunu aşma ve sanayiye uygulanabilme şartlarını taşımayan buluşlar ve teknik nitelikte olmayan gizli işletme bilgileri ticari sır olarak saklanmak zorundadır. Ekonominin globalleşmesi, pazarların bir araya gelmesi son yıllarda ticari sırların uluslar arası bir düzeyde korunması ihtiyacını da ortaya çıkarmıştır. Dünya Ticaret Örgütü\′nün (WTO), TPJPS-Anlaşması, üye devletleri, işletmeye ilişkin fikri hakların kapsamlı bir şekilde korunması hususunda Giriş 3 yükümlü kılmaktadır. Bu uluslar arası sözleşme, patent ve marka hakkı gibi fikri mülkiyetin değişik alanlarına ilişkin düzenlemeler yanında, kamuya açıklanmamış gizli bilgilerin korunmasına ilişkin düzenlemeler de içermektedir. Ticari sırların hukuki korunmasında önemli konulardan biri iş ilişkilerinde ticari sırrın korunmasıdır. Zira, işçiler faaliyetleri esnasında büyük ölçüde işletmenin gizli bilgileriyle temas halindedirler ve kural olarak işletmenin iç sırlarını elde etme imkanına sahiptirler. İşletmenin, rekabet gücünün temelini yok edecek olan ticari sırları elinde tutmadaki menfaati ile işçinin serbest hareket edebilmedeki yararı arasında bir çatışma vardır. İşçiler, işyerlerini sınırsızca değiştirebilmek, kazandıkları bilgi ve tecrübeyi, faaliyetleri esnasında geliştirdikleri materyalleri ve dokümanları vs. serbestçe değerlendirmek isterler. Bu yarar çatışmasının hukuki düzenlemelerde nasıl çözüleceği, kanun koyucunun burada hangi değerlendirme ölçülerini kullanacağı kapsamlı şekilde açıklanmak zorundadır. İşçiler yanında, know how veya franchise sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşme tiplerinde sözleşme tarafları, sözleşmenin amacı nedeniyle ya da sözleşme ilişkisinin yürütülmesi aşamalarında bir yan sonuç olarak işletmenin iç bilgilerine ulaşabilirler. Yine işletme ile herhangi bir sözleşme ilişkisi içerisinde olmayan üçüncü kişiler de ticari sırları elde etmek isteyebilirler ve bu yönde eylemlere girişebilirler. Bu kişilere karşı da ticari sırların korunması önem taşır. Bu çalışmamızda öncelikle ticari sır kavramı üzerinde duracağız. Çok geniş bir alanı ifade eden ticari sırların korunması konusunda, konuyu temel olarak haksız rekabet açısından ele alarak inceleyeceğiz. Dolayısıyla ticari sır korumasının özel alanlarını ifade eden ve bağımsız bir çalışmanın konusu olarak ayrı bir incelemeye tabi tutulması gereken alanlara değinilmeyecektir. Bu bağlamda, insider işlemleri, ortaklıklar hukukundaki sır tutma hükümleri, yargılama hukukunda sırların korunması ve yine kartel hukuku inceleme kapsamımızın dışında tutulmuştur. Çalışmamızda, konuya ilişkin yabancı ülke uygulamalarına, özellikle Alman hukukuna, İngiliz hukukuna ve Amerikan hukukuna ağırlıklı olarak değinilmiştir. Yine ticari sırlara ilişkin uluslar arası düzenlemeler de ele alınarak incelenmiştir. ÖNSÖZ Maddi olmayan konular üzerindeki hahJar ue bunların korunması hususunda yapılan çalışmaların önemli bir hışmı, fikri mülkiyet hakkının konuları üzerinde yoğunlaşmakladır, Uihri mülkiyel hukukunun düzenleme konuları arasına girmeyen licari sırlar ue bunların korunması ise, nisbe/en daha az ilgi görmekle ue az sayıda çalışmalara konu edilmekledir. Jiuna karşılık, licari sırlar da işlelmeler için çok büyük değer ifade edebilmekledir. Jlatla, bir paienl ya da markadan çok daha değerli olabilir. Dolayısıyla, licari işlelmeler açısından bu kadar önemli bir konunun, hukuki niteliğinin ue sağlanacak korumanın koşullarının açık bir şekilde belirlenmesi) hem ticari sır sahipleri açısından hem de tüm piyasada sağlıklı rekabet koşullarının oluşabilmesi açısından oldukça önemlidir. üicari sırların ue bunlara sağlanacak korumanın söz konusu önemine rağmen yelerince incelenmemiş olması, bizi bu konuda çalışmaya seukeden etken olmuştur. Lflncak ticari sırların kapsamı, konunun tüm yönleriyle tek bir kitapla incelenebilecek seuiyenin çok çok üzerindedir. JSu yüzden çalışmamızda sadece, ticari sır kauramı ue ticari sırların korunmasının temel ilke ue esasları üzerinde durulmuştur. (çalışmamın önemli bir kısmı ue kaynak araştırması aşamaları, lAİmanya nm Ureiburg Hiniuersilesi nde gerçekleştirilmiştir, yeri gelmişken, önstilüsünde bize çalışma ue araştırma yapabilme imkanını sağlayan J rol. Dr. Hİwe Lulaurock a. teşekkür ediyorum, yine, bu yünlere yelebilmemdeki katkı ue desteklerini hiç unutmayacağım, yüksek lisans hocam sayın Trof. Dr. Jdüseyin bilgen e ue doktora hocam sayın J roj. Dr. MLerih l/Cemal Omağ a teşekkürü bir borç bilirim. Jjilimselçalışma yapmanın, bilim adamına uerdiği haz kadar, kendisinden ilgi bekleyenlere de sıkıntı uerdiğinin bilincinde olarak, özoeri ue desteklerini hiç esirgemeyen eşim ue çocuklarıma minnettarım. inkara 2005 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ m İÇİNDEKİLER VII GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM TİCARİ SIR KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI I-TİCARİ SIR KAVRAMI 5 A-KAPSAMI VE TANIMI 5 1- KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA 6 a) Alman Hukuku 6 b) Amerikan Hukuku 8 c) İngiliz Hukuku 11 2-ULUSLAR ARASI DÜZENLEMELER 14 B- TİCARİ SIR KAVRAMININ TEMEL UNSURLARI 15 1-BİLGİ 16 2-TİCARİ NİTELİK 18 3-SIR NİTELİĞİ 19 a) Genel Olarak 19 b) Bağımsız Çalışmalarla Sır Konusu Bilgiye Ulaşabilme Olanağının Sır Niteliği Üzerine Etkisi 22 c) Sır Niteliğine Zarar Vermeyen Bilinme 23 d) Sırrın Şekillenmiş Olduğu Ürünün Piyasaya Sürülmesi 25 4- SIR TUTMA İRADESİ 26 a) Genel Olarak 26 b) Uygun Koruma Tedbirlerinin Alınmış Olması 28 c) Sır Sahibinin Sırrın Korunmasında Menfaatinin Olması 30 C- BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 33 1-İŞLETME SIRRI 33 2-MESLEK SIRRI 34 3-MÜŞTERİ SIRRI 34 4-İŞ SIRRI 35 5-KNOWHOW 36 6- TEKNİK SIR VEYA ÜRETİM SIRRI 37 8-DEĞERLENDİRME 37 İKİNCİ BOLUM TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI GEREKLİLİĞİ, KORUMANIN TEORİK VE HUKUKİ TEMELLERİ VE TİCARİ SIRLARIN İHLALİNİ OLUŞTURAN DURUMLAR I- TİCARİ SIRLARI KORUMA GEREKLİLİĞİ 39 A-KİŞİLİK HAKKI GÖRÜŞÜ 41 B-MÜLKİYET HAKKI GÖRÜŞÜ 42 C-SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ 44 D- HAKSIZ FİİL (HAKSIZ REKABET) GÖRÜŞÜ 46 III- GENEL OLARAK 48 B- HAKSIZ REKABET OLARAK TİCARİ SIRLARIN İHLALİ 48 1- İĞFAL SURETİYLE TİCARİ SIRLARIN İFŞA ETTİRİLMESİ VEYA ELE GEÇİRİLMESİ 50 a) Genel Olarak 50 b) Müstahdem, Vekil ve Diğer Yardımcılar Kavramı 50 2- İYİNİYET KURALLARINA AYKIRI OLARAK ÖĞRENİLEN TİCARİ SIRLARIN HAKSIZ KULLANIMI VEYA İFŞASI 51 3- TTK. M. 57\′NİN 7. VE 8. BENT HÜKÜMLERİ KAPSAMINA GİRMEYEN TİCARİ SIR İHLALLERİ 53 C- TİCARİ SIR KORUMASININ BİLGİNİN AÇIKLANMASINI GEREKTİREN HUKUKİ DÜZENLEMELERLE KARŞILAŞTIRMASI 54 1- FİKRİ MÜLKİYET- TİCARİ SIR KORUMASI 54 2- İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ- TİCARİ SIR KORUMASI 56 3- ÇALIŞMA VE SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ-TİCARİ SIR KORUMASI 60 IV- KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI VE ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER 62 A-ALMAN HUKUKU 62 B-İNGİLİZ HUKUKU 63 C-AMERİKAN HUKUKU 65 D-ULUSLAR ARASI HUKUK 68 1-GENEL OLARAK 68 2-AIPPI\′NİN KARARLARI 69 3- DÜNYA FİKRİ MÜLKİYET ÖRGÜTÜ (WIPO)\′NÜN MODEL ÖNERİSİ 72 4-TRIPS SÖZLEŞMESİ 72 5- TİCARİ SIRLARIN KORUNMASINA YÖNELİK AVRUPA BİRLİĞİNDE UYUMLAŞTIRMA ÇABALARI 77 V- TİCARİ SIRLARIN İHLALİ DURUMLARI 78 A-GENEL OLARAK 78 B-HAKSIZ ELDE ETME 80 1-ELDE ETME 80 2-HUKUKA AYKIRILIK 82 3-İŞÇİ AYARTMA 86 C-HAKSIZ KULLANMA 89 1- TİCARİ İLİŞKİLERDE GÜVENLE TESLİM EDİLMİŞ OLAN TİCARİ SIRLARIN KULLANILMASI 90 2- İŞÇİNİN KENDİSİNE GÜVENLE TESLİM EDİLEN TİCARİ SIRLARI KULLANMASI 92 D-HAKSIZ İFŞAAT 94 1- GENEL OLARAK 94 2- TİCARİ SIRLARIN İHLALİ NİTELİĞİNDE OLMAYAN AÇIKLAMALAR 94 a) Hukuka Aykırılıkları İhbar ..94 b) Yetkili Mercilerin Bilgi Talebi 97 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TİCARİ SIRLARIN SÖZLEŞME İLİŞKİSİ İÇERİSİNDE OLANLARA KARŞI KORUNMASI 1- GENEL OLARAK TİCARİ SIRLARIN HUKUKİ KORUNMASI 99 II- SIRLARIN SÖZLEŞMESEL KORUNMASI 100 III- SÖZLEŞME ÖNCESİ KORUMA 103 IV- AYRI SIR TUTMA SÖZLEŞMESİ İLE TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI 104 A-GENEL OLARAK 104 B-BLACK-BOX ANLAŞMASI 105 C- SIR TUTMA YÜKÜMÜ YÜKLEYEN SÖZLEŞME İLİŞKİLERİ 106 1-GENEL OLARAK 106 2-KNOW HOW SÖZLEŞMESİ 107 3- FRANCHİSE SÖZLEŞMESİ 108 4-HİZMET SÖZLEŞMESİ 108 D- İŞÇİYE KARŞI TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI 109 1-İŞ İLİŞKİSİNİN DEVAMI SÜRESİNCE 111 a) Genel Olarak 111 b) İşçinin Sadakat Yükümü 113 c) İşçinin Ticari Sırları İhlal Durumları 114 d) Ticari Sırların İşçi Tarafından İhlalinin Hukuki Sonuçlan 115 e) Haksız Rekabet Hükümlerinin Uygulanabilirliği 117 f) İşçinin Mesleki Bilgi Ve Tecrübeleri İle Ticari Sırrın Farkı 118 g) İşçi Buluşları 120 2- İŞ İLİŞKİSİ SONA ERDİKTEN SONRA TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI 129 a) Genel Olarak 129 b) İş İlişkisi Sonrası Sözleşme Dışı Koruma 130 c) Ticari Sırların iş ilişkisi Sonrasına Yönelik Sır Tutma Sözleşmesi île Korunması 154 d) Sözleşme Sonrası Sır Tutma Yükümüne İlişkin Özel Düzenlemeler 177 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TİCARİ SIRLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI KORUNMASI I-GENEL OLARAK 179 II-HUKUKİ SORUMLULUK 179 A-GENEL OLARAK 179 B-SORUMLULUĞUN KOŞULLARI 181 1-DAV ACI 181 2-KUSUR 182 3-ZAR AR 183 4-ZAMANAŞIMI 184 C-AÇILABİLECEK DAVALAR 184 1-TESBİT DAVASI 184 2-MEN DAVASI 185 3- HAKSIZ REKABET SONUCU OLAN MADDİ DURUMUN ORTADAN KALDIRILMASI DAVASI 187 4-TAZMİNAT DAVASI 187 III-CEZAİ SORUMLULUK 188 A- GENEL OLARAK 188 B- İŞÇİLERİN VEKİLLERİN VE DİĞER YARDIMCI KİŞLERİN AYARTILIP KANDIRILARAK TİCARİ SIRLARIN İHLALİ 189 C- SAHİP OLUNAN SIRLARIN BAŞKALARINA VERİLMESİ VEYA İFŞASI 189 1- SIFATI GÖREVİ MESLEĞİ VEYA SANATI GEREĞİ SAHİP OLUNAN SIRLARIN İHLALİ 189 2- HUKUKA AYKIRI ELDE EDİLMİŞ SIRLARIN İHLALİ 189 D- CEBİR VEYA TEHDİTLE TİCARİ SIRLARI AÇIKLAMAYA MECBUR ETME 191 BEŞİNCİ BÖLÜM TİCARİ SIR KORUMASININ KALKMASI I-GENEL OLARAK 193 II-SIRRIN ALENİYET KAZANMASI 193 A-GENEL OLARAK 193 B- GİZLİLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ YÖNÜNDEN ÖLÇÜ ALINACAK AN 194 1-GENEL OLARAK 194 2-SIÇRAMA TAHTASI DOKTRİNİ 194 III- SIRRIN KONUSUNUN HUKUKA AYKIRILIK TEŞKİL ETMESİ 195 IV- TERSİNE MÜHENDİSLİK (REVERSE ENGİNEERİNG) 196 A- GİRİŞ 196 B- GELENEKSEL ENDÜSTRİLERDE TERSİNE MÜHENDİSLİK 197 C- YARI İLETKEN ENDÜSTRİSİNDE TERSİNE MÜHENDİSLİK 201 D- BİLGİSAYAR YAZILIM ENDÜSTRİSİNDE TERSİNE MÜHENDİSLİK 204 E- DİJİTAL İÇERİĞİ KORUYAN TEKNİK ÖNLEMLERİN TERSİNE MÜHENDİSLİĞİ 210 F- TERSİNE MÜHENDİSLİK OLANAĞININ SÖZLEŞME İLE KALDIRILMASI 214 G- YENİLİKLERİN TEŞVİKİNDE VE REKABET DENGESİNİN KORUNMASINDA TERSİNE MÜHENDİSLİĞİN ROLÜ 217 H- DEĞERLENDİRME 219 V- İDARENİN TİCARİ SIRLAR ÜZERİNDEKİ TASARRUF YETKİSİ 220 SONUÇ 226 BİBLİYOGRAFYA 231
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı