Ticaret Şirketlerinin Birleşmesinde Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesi
Ticaret Şirketlerinin Birleşmesinde Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesi
Tuğçe ÖZTÜRK ALMAÇ
KİTAP HAKKINDA
Teknolojinin yaygınlaşması ve dış pazarların artmasıyla şirketler rekabete karşı direnebilmek ve daha uzun ömürlü olabilmek amacıyla birtakım yapı değişikliklerine gitmektedirler. Ticaret şirketlerinin birleşmesi de bunlardan biridir. Şirketlerin buradaki temel amacı piyasada daha güçlü olabilmektir. Fakat birleşme öyle bir yapı değişikliğidir ki sadece birleşecek şirketler açısından değil bu şirketlerin ortakları açısından da büyük öneme sahiptir. Zira ticaret şirketlerinin birleşmesinde ortaklar mevcut ortaklık paylarının devamlılığı ilkesi açısından birtakım haklara sahiptirler.
Devamlılık ilkesi birleşmenin en teknik ilkelerinden biridir. Bu ilke gereğince yapılacak hesaplamalar aynı zamanda açılacak davaların konusunu da oluşturacaktır. Bu nedenle çalışma salt akademik bilgi değil birtakım muhasebesel yöntemleri de içermektedir.
Bu çalışmada devamlılık ilkesi bütün ayrıntıları ile birlikte incelenmiş olup ortakların hakları, açabilecekleri davalar ve yasal düzenlemeler AB, İşviçre ve Alman Hukuku ile beraber incelenmiştir. Özellikle TTK'da ticaret şirketlerinin birleşmesi ile ilgili yoruma açık ya da boşluk bulunan maddelerin ne şekilde doldurulabileceğine yönelik incelemeler yer almaktadır. Ticaret şirketlerinin birleşmesinde devamlılık ilkesi nedeniyle ortaya çıkabilecek menfaat ihtilafları ilk defa bu çalışma ile tüm detayları ile ortaya konulmuş ve uygulamaya fayda sağlaması açısından alternatif çözüm önerileri getirilmiştir.
Konu Başlıkları
Birleşmenin Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması, Birleşmeye Hâkim Olan İlkeler ve Birleşmenin Etkileri
Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesi, Birleşme Süreci ve Sonuçları
Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesinin İstisnaları ve Bu İlke Nedeniyle Ortaya Çıkan Menfaat Çatışmaları
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür 5
Kısaltmalar 13
GİRİŞ
I. KONU HAKKINDA GENEL BİLGİLER 15
II. KONUNUN ÖNEMİ 15
III. KONUNUN İŞLENİŞ ŞEKLİ VE SINIRLANDIRILMASI 17
1. Bölüm
BİRLEŞME KAVRAMI,
BİRLEŞMENİN BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI,
BİRLEŞMEYE HÂKİM OLAN İLKELER VE BİRLEŞMENİN ETKİLERİ
I. BİRLEŞME KAVRAMI 19
A. Birleşmenin Önemi 20
B. Birleşme Tanımı 21
C. Türk Hukukunda Birleşme Kavramı 27
D. Diğer Bazı Ülkelerdeki Birleşmeye İlişkin Düzenlemeler 28
1. AB Hukukunda Birleşmeye İlişkin Düzenlemeler 28
a. Geçerli Birleşmeler 28
b. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları 29
2. İsviçre Hukukunda Birleşmeye İlişkin Düzenlemeler 29
a. Geçerli Birleşmeler 30
b. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları 31
3. Alman Hukukunda Birleşmeye İlişkin Düzenlemeler 31
a. Geçerli Birleşmeler 31
b. Birleşmenin Hüküm ve Sonuçları 32
c. Birleşme Kararı 32
II. BİRLEŞME KAVRAMININ BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 33
A. Malvarlığının veya Ticari İşletmenin Devri İle İşletmelerin Birleşmesi 33
B. Toptan Satış 35
C. Ortak Girişim (Joint Venture) 36
D. Konzern 38
E. Konsorsiyum 39
F. Kartel 39
G. Borcun Üstlenilmesi 40
H. Gerçek Olmayan Birleşme 40
III. BİRLEŞMEYE HÂKİM OLAN İLKELER 41
A. Malvarlıklarının Birleşmesi İlkesi 42
B. Ortakların Birleşmesi İlkesi – Pay Sahipliğinin Devamlılığı İlkesi 44
C. Devrolunan Şirketin Tasfiyesiz İnfisahı İlkesi 46
IV. BİRLEŞMENİN ETKİLERİ 48
A. Birleşmenin Devrolunan ve Devralan Şirket Üzerindeki Etkisi 48
1. Külli Halefiyet İlkesi 48
a. Külli Halefiyet İlkesinin Amacı 49
b. Külli Halefiyet İlkesinin Kapsamı 50
ba. Ayni Haklar Açısından 51
bb. Sözleşmeler Açısından 52
bc. Fikri ve Sınai Haklar Açısından 53
bd. Devir Sınırlamaları Açısından 53
be. Kar Payları Açısından 53
bf. Alacaklar ve Borçlar Açısından 54
2. Tasfiyesiz İnfisah İlkesi 54
a. Tasfiyesiz İnfisah İlkesinin Amacı 55
b. Tasfiyesiz İnfisah İlkesinin Sonuçları 56
B. Birleşmenin Birleşen Ortaklar Üzerindeki Etkisi 56
C. Birleşmenin Birleşen Şirketlerin Alacaklıları Üzerindeki Etkisi 59
2. Bölüm
ORTAKLIK HAKLARININ DEVAMLILIĞI İLKESİ,
BİRLEŞME SÜRECİ VE SONUÇLARI
I. ORTAKLIK HAKLARININ DEVAMLILIĞI İLKESİNİN TANIMI, AMACI, KAPSAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 63
A. Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesinin Tanımı 63
B. Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesinin Amacı 64
C. Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesinin Kapsamı 66
D. Ortaklık Haklarının Devamlılığı İlkesinin Hukuki Niteliği 68
II. BİRLEŞME İRADESİNİN ORTAYA ÇIKMASI 71
A. Hazırlık Aşaması 71
B. Birleşme Sözleşmesi 72
1. Birleşme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 73
2. Birleşme Sözleşmesinin Tarafları 73
3. Birleşme Sözleşmesinin Ortaklığın Devamlılığı İlkesi İle İlişkisi 74
a. Devralma Yoluyla Birleşmede Sermaye Artırımın Birleşme Sözleşmesinde Belirtilmesi 76
b. Yeni Kuruluş Yoluyla Birleşmede Sermaye Artırımı Hususu 78
4. Birleşme Sözleşmesinin Diğer Bazı Ülke Mevzuatlarındaki Düzenlemeler İle Karşılaştırılması 79
a. AB Hukukundaki Düzenlemeler 79
b. İsviçre Hukukundaki Düzenlemeler 80
c. Alman Hukukundaki Düzenlemeler 81
C. Birleşme Raporu 83
1. Birleşme Raporunun İçeriği 83
2. Birleşme Raporunun Ortaklığın Devamlılığı İlkesi İle İlgisi 84
3. Birleşme Raporunun Diğer Ülke Mevzuatlarındaki Düzenlemeler İle Karşılaştırılması 85
a. AB Hukukundaki Düzenlemeler 85
b. İsviçre Hukukundaki Düzenlemeler 86
c. Alman Hukukundaki Düzenlemeler 87
D. İnceleme Hakkı ve Malvarlığındaki Değişiklikler 88
E. Birleşme Kararı 90
F. Tescil ve İlan 93
1. Tescil 93
2. İlan 94
III. ORTAKLIK HAKLARININ DEVAMLILIĞI İLKESİNE BAĞLANAN SONUÇLAR AÇISINDAN ORTAKLARIN HAKLARI 94
A. Ortakların İnceleme Hakkı 94
B. Ortakların Malvarlığındaki Değişiklikler İle İlgili Bilgi Alma Hakkı 96
C. Ortakların Denkleştirme Davası Açma Hakkı 99
1. Davanın Hukuki Niteliği 100
2. Görevli ve Yetkili Mahkeme 101
3. Dava Ehliyeti 102
a. Davacı Sıfatı 102
b. Davalı Sıfatı 103
4. Davanın Açılma Süresi 104
5. Davanın İncelenmesinin Usulü 104
6. Davanın Sonuçları 105
D. Ortakların İptal Davası Açma Hakkı 106
1. Davanın Hukuki Niteliği 107
2. Görevli ve Yetkili Mahkeme 108
3. Dava Ehliyeti 108
a. Davacı Sıfatı 108
b. Davalı Sıfatı 109
4. Davanın Açılma Süresi 109
5. Davanın Sonuçları 110
E. Özel Sorumluluk Davası Açma Hakkı 112
1. Davanın Hukuki Niteliği 113
2. Görevli ve Yetkili Mahkeme 113
3. Dava Ehliyeti 113
a. Davacı Sıfatı 113
b. Davalı Sıfatı 114
4. Sorumluluğun Şartları 114
5. Davanın Açılma Süresi 115
6. Davanın Sonuçları 115
F. Özel Sorumluluk Davası ve İptal Davası Açılması Açısından Özel Durumlar 116
1. İptal Davası Açılmasının Denkleştirme Davasına Etkisi 116
2. Özel Sorumluluk Davasının Denkleştirme Davasına Etkisi 117
G. İmtiyazlı Pay Sahiplerine Tanınan Haklar 118
H. Oydan Yoksun Pay Sahiplerine Tanınan Haklar 119
3. Bölüm
ORTAKLIK HAKLARININ DEVAMLILIĞI İLKESİNİN İSTİSNALARI VE
BU İLKE NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN MENFAAT ÇATIŞMALARI
I. ORTAKLIK HAKLARININ DEVAMLILIĞI İLKESİNİN İSTİSNALARI 123
A. Devrolunan Şirket Ortaklarına Ayrılma Akçesi Ödenmesi 123
1. Genel Olarak Ayrılma Akçesi 123
2. Ayrılma Akçesi Kavramı ve Ayrılma Akçesinin Amacı 123
3. Ayrılma Akçesinin Hukuki Niteliği 126
4. Ayrılma Akçesinin Türleri 128
a. Seçimlik Ayrılma Akçesi 128
b. Zorunlu Ayrılma Akçesi 131
5. Ayrılma Akçesinin Hesaplanması 133
a. Ayrılma Akçesinin Hesaplanmasına Etki Eden Hususlar 134
b. Değerlemede Dikkate Alınacak Şirket Bilançosu 137
ba. Şirket Değerlemesinde Kavramlar ve Yöntemler 138
baa. Kavramlar 138
bab. Değerleme Yöntemleri 139
bb. Değerleme Yönteminin Belirlenmesi 141
c. Değişim Oranının Hesaplanması 141
6. Ayrılma Akçesinin Ödeneceği Kaynak 147
B. Devrolunan Şirket Ortaklarına Denkleştirme Akçesi Ödenmesi 149
1. Genel Olarak 149
2. Denkleştirme Akçesinin Tanımı 149
3. Denkleştirme Akçesinin Miktarı 150
4. Denkleştirme Akçesinin Ödeneceği Kaynak 151
II. ORTAKLIK HAKLARININ DEVAMLILIĞI İLKESİ NEDENİYLE ORTAYA ÇIKABİLECEK MENFAAT ÇATIŞMALARI VE ÇÖZÜM YOLLARI 151
A. Devrolunan Şirket Ortaklarının Müktesep Haklarının Kısıtlanması veya Ortadan Kaldırılması 152
1. Değişim Oranının Kanuna Uygun Bir Biçimde Belirlenmemesi 153
a. Paya Bağlı Hakların Kısıtlanması veya Kaldırılmış Olması 155
b. İşletme Değerlemesinin Kanuna Uygun Bir Şekilde Yapılmaması 157
ba. Uygun Bir Değerleme Yönteminin Seçilmemesi 158
bb. Bilançodan Kaynaklanan Sorunlar 159
2. Ayrılma Akçesinin Ayrılan Ortağın Paylarının Gerçek Değerini Yansıtmaması 160
a. Payın Gerçek Değerinin Ödenmemesi 160
b. Değiştirilemeyen Payların Olması 161
B. Devrolunan Şirket Ortaklarının Birleşme Nedeniyle Sahip Olduğu Diğer Haklarının Kısıtlanması veya Ortadan Kaldırılması 161
1. Denetimin Hatalı veya Eksik Yapılması 162
2. İnceleme Hakkının Kısıtlanması 166
3. Malvarlığı Değişikliğinin Şirkete ve Ortaklara Bildirilmemesi 167
4. Azınlık Haklarının İhlal Edilmesi 168
Sonuç 173
Kaynakça 179
Kavramlar Dizini 187
Özgeçmiş 189