Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ticaret Şirketlerinin Birleşmesi
.jpg){kind=small}
Ticaret Şirketlerinin Birleşmesi
Şengül AL KILIÇ
Sayfa Sayısı
:
209
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786053770640
259,00
TL ÖNSÖZ Küresel ve toplumsal alanda yaşanan gelişmeler, ticari hayatın önemli bir parçasını oluşturan ticaret şirketleri üzerinde de etkisini en üst düzeyde göstermektedir. Söz konusu bu etki. ticaret şirketlerinin birtakım tedbirler almasını zorunlu kılmaktadır. Rekabetin her geçen gün artarak devam ettiği dünyada ve ülkemizde, ticaret şirketlerinin, söz konusu bu gelişmelere uyum sağlayabilme ve piyasa koşullarında taleplere cevap verebilmeleri için ekonomik amaçlarla bir araya gelme olasılığı her geçen gün daha da artmaktadır. Zamanında ve yerinde tedbirlerle, ortaya çıkabilecek ticari risklere karşı önlemini almayan şirketlerin, ticari yaşamdan silinmeleri kaçınılmaz bir gerçek olarak ortaya çıkacaktır. İşte, ticaret şirketlerinin bu olumsuzluklara karşı durabilmelerine olanak sağlayan hukuki kurumlardan biri de, "ticaret şirketlerinin birleşmesi"dir. 6762 sayılı TTK′ya nazaran son derece ayrıntılı ve genel olarak etkili çözümler sunan TTK Tasarısı, yasalaşarak yürürlüğe girmesinin ardından, ticaret şirketlerinin birleşmelerinde tarafların rehberi olacak niteliktedir. Henüz Tasarı aşamasındaki bir Kanun metninde yer alan ve hakkında yeterince kaynak bulunmayan "birleşme" olgusu, üzerinde çalışılması son derece zor. ancak bir o kadar da zevkli bir konudur. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Bilim Dalında bir yüksek lisans tezi olarak hazırlanıp, 29 Aralık 2008 tarihinde Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nde. Prof. Dr. Şükrü YILDIZ (Başkan), Doç Dr. Nihat BULUT (Üye) ve Yrd. Doç. Dr. Şafak NARBAY (Üye)′dan oluşan jüri tarafından oybirliği ile başarılı bulunan "Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Ticaret Şirketlerinin Birleşmesi" konulu bu eserimizde, ticaret şirketlerinin birleşmesi ile ilgili olarak Tasarının getirmiş olduğu yeni düzenlemeler, bu düzenlemeler hakkında değerlendirmeler, eksiklikler ve bu eksikliklere ilişkin çözüm önerileri, 6762 sayılı TTK′da yer alan birleşme hükür.ıleri ile de kıyaslanarak, açıklanmaya çalışılmıştır. Hukuk mantığımı geliştirmeme yardımcı olan bu konuyu, bana yüksek lisans tez çalışması olarak önermek suretiyle ufkumu açan. yardımlarını benden esirgemeyerek, benim için zor olanı kolay yapan, tez danış- manim ve değerli hocam Prof. Dr. Şükrü YILDIZ′a bu vesile ile bir kez daha teşekkürlerimi sunuyorum. Çalışmamızın bu aşamaya gelmesinde ve aynı zamanda bu eserin basımı konusunda da destek ve katkılarını esir-meyen değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Şafak NARBAY′a; tez jürimde yer alarak yapıcı eleştirileri ile çalışmamıza farklı bir bakış açısı getiren sayın hocanı Doç. Dr. Nihat BULUT′a: tezimin yazım aşamasında kendilerinden hep destek gördüğüm hocalarım Yrd. Doç. Dr. İbrahim ÖZBAY ve Yrd. Doç. Dr. Oğuz CANER′e ve aynı ortamda birlikte çalışmaktan mutluluk duyduğum değerli dost ve arkadaşlarım Arş. Gör. Ayşenur ŞAHİN ve Arş. Gör. Emre CAN′a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Mezunu olmaktan her zaman gumr duyduğum Erzinean Hukuk Fakültesi′nin, birbirinden değerli hocalarına, eğitimime sağladıkları katkılarından dolayı da bu vesile ile bir kez daha teşekkürü bir borç biliyorum. Hayatımın her aşamasında ve özellikle de zor anlarımda hep yanımda olan annem Şakire ve babam Şükrü AL′a; desteğini ve yardımlarını benden esirgemeyen değerli eşim Av. Kerim KILIÇ′a varlıklarından ve hep yanımda olacaklarından dolayı şükranlarımı sunuyorum. Son olarak, bu çalışmamızın okuyucu ile buluşmasını sağlayan Beta Basım Yayım Dağıtım Anonim Şirketi′nin Yönetim Kurulu Başkanı sayın Seyhan SAf AR′a ve değerli çalışanlarına içtenlikle teşekkür ediyorum. Erzincan, Mart 2009 Şengûl AL KILIÇ GİRİŞ Büyüyen ve gelişen, daha doğm bir ifade ile küreselleşen dünyada yürütülen ticari faaliyet, her geçen gün daha da zorlaşmakta ve aynı alanda faaliyet gösteren firmalar arasında artan rekabet, tüketicilerin daha kaliteli ve daha uygun olanı tercih etme konusundaki gösterdikleri titizlik, ticari hayatta var olan şirketleri, büyümeye, gelişmeye ve değişmeye sevk etmektedir. İşte birleşme, ticaret şirketleri açısından, küreselleşmenin olumsuz etkilerim en aza indirmek ve hatta bu etkilere olumlu bir yön vermek için başvurulabilecek yollardan birini oluşturmaktadır. Şirketlerin birleşme eğilimde olmalarının altında yatan temel sebepler, verimliliklerini, pazar paylarını ve ürün çeşitliliklerini artırarak, teknolojinin sağladığı kolaylıklarla rekabet ortamında büyüyen firmalar karşısında yok olmak istememeleridir. Her ne kadar şirket birleşmeleri, son dönemlerde daha fazla gerçekleşiyormuş gibi gözükse de, esasında bu eğilimin 19. yüzyıldan itibaren var olduğunu söylemek mümkündür. Ancak özellikle 19901ı yıllardan itibaren, Avrupa′da meydana gelen özelleştirme hareketleri ile birlikte, ticaret şirketlerinin birleşmelerine de sıklıkla rastlanılmaktadır. Ekonominin büyümesi, ilgili pazarlarda faaliyet gösteren güçlü ve büyük teşebbüslerin varlığı, tüketicilerin tercihleri ve bunlara bağlı olarak büyüyen rekabet koşullarında teşebbüslerin, "küçük olsun benim olsun" mantığını terk ederek, entegre olmalarına, birleşip bütünleşmelerine yol açmıştır1. Birleşme, ekonomik güçlerin bir araya gelerek bir çatı altında güçlerini merkezileştirmelerini, aynı zamanda birleşmeye katılan şirketlerden devrolunan sıfatına sahip olanların hukuki varlıklarını da kaybetmeleri sonucunu doğurmaktadır. Zaten güçlerini merkezileştiren teşebbüsler, bir araya gelseler de, hukuken bağımsızlıklarını korumaya devam ederlerse, bunun adına "birleşme" değil: "′konzern" denilir2. 1 AKYÜZ, Helin Berfin. Türk Rekabet Hukuku Kapsamında Şirketlerde Birleşme ve Dev ralmalar, Ankara 2007, s. 1. 2 YASAMAN, Hamdi. Anonim Ortaklıkların Birleşmesi, Ankara 1987, s. 1-2. Ekonomik kalkınma siyasetlerinin bir gereği olarak, Türkiye dâhil birçok ülkede, şirket birleşmeleri teşvik edilmekte; ekonomik ve mali krizler karşısında daha güçlü ve büyük sermayeli olma arzusu da şirketleri birleşmeye sevk etmektedir3. Birleşme çoğu kez ekonomik sebeplerle gerçekleştirilir. Bu sebeplerin başında ise. rekabet gücünün artırılması gelir. Birleşme sonucunda, şirketlerin piyasadaki durumu kuvvetlenir; müşteri çevresi genişler: birleşen şirketler arasındaki rekabet ortadan kalkar; aynı konuda çift personel kullanımı bertaraf edilir; giderlerde azalma olur; güçlerin birleştirilmesi sonucunda araştırma imkânları ve dolayısıyla da teknik ilerleme sağlanır. Birleşmenin, birleşen şirketler açısından bu şekilde faydalarının bulunmasının yanı sıra, piyasada monopollerin önünü açması bakımından bir tehlike arz ettiği de söylenebilir4. Yine, birleşmeden yalnızca ticaret şirketlerinin değil, pay sahiplerinin, şirket alacaklılarının, şirket çalışanlarının varsa şirkette özel hak sahiplerinin de etkilenecek olmaları, şirketlerin menfaatleri ile bu sayılanların menfaatleri arasında bir denge kurulmasını zorunlu kılar. Söz konusu bu denge ise, kanun koyucu tarafından oluşturulan hukuk kuralları ile sağlanabilir. Birleşmenin süratle gerçekleşebilmesi, bu husus hakkındaki yasal düzenlemelerde tıkanıklık olmamasına bağlıdır5. Yapılacak olan′hukuki düzenlemelerin temel amacı, şirketlerin hızlı, masrafsız ve kolayca hukuki yapılarını, değişen piyasa koşullarına uydurabilmeleri için gerekli yasal zemini hazırlamak olmalıdır6. 6762 sayılı TTK′da düzenleme altına alınmış olmakla birlikte, kaynağının iki farklı hukuktan alınmış olması nedeniyle, aynı konu hakkında paralellik göstermeyen ve hatta çatışan maddelerden oluşan birleşme konusu, uygulamada da birtakım sorunları beraberinde getirmektedir. TTK Tasan sı, birbirinden kopuk ve günümüz ihtiyaçlanna cevap veremeyen birleşme hükümleri yerine, kaynağını ÃBirK′dan ve Avrupa Birliği′nin 78/855/ECC sayılı şirketler hukuku Üçüncü Konsey Yönergesinin birleşmeye dair hükümlerinden alan bir birleşme düzenlemesi yoluna gitmiştir. 6762 sayılı Kanuna göre son derece ayrıntılı ve uygulamada tar- 3 BAHTİYAR, Mehmet, Türk Ticaret Kanunu İle Avrupa Birliği′nin Üçüncü Konsey Yöner gesi Açısından Anonim Ortaklık Birleşmeleri ve Denetimi. Şirket Birleşmeleri, (Editör ler: SÜMER, Haluk/PERNSTEINER, Helmut), İstanbul 2004. s. 4. 4 YASAMAN, Birleşme, s. 2. 5 KARAYALÇ1N, Yaşar, Birleştirme ve Nevi Değiştirme, Muhasebe Hukuku. Ankara 1988, s. 160. 6 AĞDAĞ GÜNEY, Necla, Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Şirketlerin Yeniden Yapılan masına İlişkin Düzenlemeler Hakkında Değerlendirme, YTHFD, C. II, S. 1, İstanbul 2005, s. 499. tışmalara sebep olan sorunlara çözüm niteliği taşıyan maddeler ile birleşme konusunda Tasarı ile birlikte önemli bir yol kat edildiğini söylemek mümkündür. Çalışmamızın konusunu, TTK Tasarısına göre ticaret şirketlerinin birleşmeleri oluşturmaktadır. Çalışmamıza ya da eserimize öncelikli olarak birleşme kavramının açıklanması ile başlanılacak, ardından birleşme için gerekli olan şartlar ve birleşmeye hâkim olan ilkeler üzerinde durulacaktır. Çalışmamızın ikinci bölümünde, birleşme türleri ve Tasarı açısından geçerli birleşmeler hakkında bilgi verilecek; Tasarının getirmiş olduğu yenilikler, TTK"daki mevcut düzenlemeler ile kıyaslanarak açıklanacaktır. Üçüncü bölümde, tüm ticaret şirketleri açısından birleşmenin gerçekleşmesi aşamasında izlenilecek olan usul ayrıntıları ile birlikte belirtilecek. Tasarının yenilikleri ve var olan eksiklikler çözüm yollan da sunulmaya çalışılarak vurgulanacaktır. Çalışmamızın son bölümünde ise. birleşme sonucunda ilgililer arasındaki menfaat dengelerini sağlamak amacıyla getirilen düzenlemelerden bahsedilecek, birleşmeye katılan şirketlerin haricinde birleşmeden etkilenecek olan diğer grupların sahip olduğu haklar ifade edilecektir. Ticaret şirketlerinin birleşmesi, yalnızca TTK ve TTK Tasarısında değil. RKHK, SPK. BanK., Koop. K gibi daha birçok kanunda hüküm altına alınmıştır. Ancak tüm ticaret şirketlerine ilişkin birleşmelerle ilgili açıklama yapılması sonucunda çalışmamızın kapsamının genişleyeceği ve TTK Tasarısının getirdiği ve neredeyse birçok hususu yeniden düzenlediği konuları değerlendirme heyecanı ile yalnızca TTK ve TTK Tasarısı hükümleri ile sınırlı bir inceleme yapma yoluna gidilmiştir. Bu kapsamdan, zorunlu olarak yalnızca kooperatif şirketlerin birleşmelerinde sapılmış ve Koop. K düzenlemeleri de çalışmaya dâhil edilmiştir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ KISALTMALAR. GİRİŞ V .XIII 1 Birinci Bölüm 1. BİRLEŞME KAVRAMI, BİRLEŞMENİN ŞARTLARI ve BİRLEŞMEYE HAKİM OLAN İLKELER .7 1.1. Birleşme Kavramı 7 1.1.1. Ekonomik açıdan birleşme kavramı 7 1.1.2. Hukuki açıdan birleşme kavramı 8 1.2. Birleşmenin Şartlan ". 10 1.2.1. Genel olarak 10 1.2.1.1. En az iki ticaret şirketinin olması 10 1.2.1.2. Malvarlığı veya işletme birleşmesinin sağlanması 11 1.2.1.2.1. Malvarlığı kavramı 12 1.2.1.2.2. Ticari işletme kavramı 13 1.2.1.2.3. BKm. 179 - m. 180 anlamında birleşmeler ve TTK Tasarısındaki düzenlemeler ile karşılaştırılması 15 1.2.1.2.3.1. BKm. 179 - m. 180′dekî düzenlemeler 15 1.2.1.2.3.2. TTK Tasarısındaki düzenlemeler ile ve özellikle Tasarı m. 194 hükmü karşılaştırılması 19 1.2.1.3. Ortaklar birleşmesinin sağlanması (pay sahipliğinin devamlılığı ilkesi) 22 1.2.1.4. Birleşmenin tasflyesiz sona erme ve küllî haletîyet ilkesine göre yapılması 24 1.2.1.4.1. ′Tasfiyesi/, sona erme" kavramı 24 1.2.1.4.2. "Küllî haleflyet" kavramı 28 1.2.2. TTK Tasarısının TTK′dan farklı yönleri 30 1.2.2.1. "Nev′ilerin aynı olması koşulu"nun kaldırılması 30 1.2.2.2. Birleşmenin hüküm ifade edeceği zamanın farklı olması 34 1.2.2.3. Birleşen şirket alacaklılarının itiraz hakkının ve malvarlığının ayrı yönetilmesi ilkesinin kaldırılmış olması 37 1.3. Birleşmeye HâMm Olan İlkeler 41 1.3.1. Tasfiyesiz sona erme ilkesi 41 1.3.2. Külli halefıyet ilkesi 42 1.3.3. Pay sahipliğinin devamlılığı ilkesi 46 1.3.3.1. Genel olarak 46 1.3.3.2. Pay sahipliğinin devamlılığı ilkesinin istisnası (ayrılma akçesi - Tasarı m. 141) 48 1.3.3.2.1. Ayrılma akçesinin seçimlik hak olarak sunulması (Tasarı m. 141/1) 52 1.3.3.2.2. Ayrılma akçesinin zorunlu olarak sunulması (Tasan m. 141 /II) 55 1.3.4. Alacaklıların korunması ilkesi 57 1.3.5. Türler arası serbest birleşme ilkesi 65 İkinci Bölüm 2. BİRLEŞME TÜRLERİ VE TTK TASARISI AÇISINDAN GEÇERLİ BİRLEŞMELER 69 2.1. Birleşme Türleri 69 2.1.1. Devralma şeklinde birleşme 70 2.1.2. Yeni kuruluş şeklinde birleşme 71 2.2. TTK Tasarısı Açısından Geçerli Birleşmeler 72 2.2.1. Genel olarak 72 2.2.1.1. Devralma şeklinde birleşme 75 2.2.1.1.1. Sermaye şirketleri açısından 75 2.2.1.1.2. Şahıs şirketleri açısından 78 2.2.1.1.3. Kooperatifler açısından 85 2.2.1.2. Yeni kuruluş şeklinde birleşme 87 2.2.1.2.1. Sermaye şirketleri açısından 87 2.2.1.2.2. Şahıs şirketleri açısından 88 2.2.1.2.3. Kooperatifler açısından 90 2.2.2. Şirket birleşmelerine ilişkin bazı özel durumlar 91 2.2.2.1. Tasfiye halindeki bir şirketin birleşmeye katılması 91 2.2.2.2. Sermayenin kaybı veya borca batıldık halinde birleşmeye katılma 95 Üçüncü Bölüm 3. TİCARET ŞİRKETLERİNİN BİRLEŞMELERİNDE İZLENECEK USUL 103 3.1. Devralma Şeklinde Birleşme 103 3.1.1. Hazırlık safhası .103 3.1.1.1. Birleşme sözleşmesinin hazırlanması için yetki verilmesi 103 3.1.1.2. Birleşecek şirketlerin malvarlığı değerlerinin bilirkişi tarafından tespiti 105 3.1.1.3. Birleşme sözleşmesinin hazırlanması 109 3.1.1.3.1. Birleşme sözleşmesinin şekli ve hazırlamaya yetkili olan organ 109 3.1.1.3.2. Birleşme sözleşmesinin içeriği 110 3.1.1.3.3. Birleşme sözleşmesinin hukuki niteliği.... 113 3.1.1.4. Esas sözleşme değişiklik metninin hazırlanması 115 3.1.1.5. Birleşme raporunun hazırlanması 118 3.1.1.6. Birleşme sözleşmesi ve birleşme raporunun denetlenmesi 123 3.1.1.7. Hazırlık safhasında sahip olunan hak ve yükümlülükler f. 126 3.1.1.7.1. İnceleme hakkı 126 3.1.1.7.2. Malvarlığmdaki değişikliklerle ilgili bilgi verme yükümlülüğü 129 3.1.2. Karar safhası 131 3.1.2.1. Genel olarak 131 3.1.2.2. Nisaplar 133 3.1.2.2.1. Devralan şirketin şahıs şirketi olması durumunda 134 3.1.2.2.2. Devralan şirketin sermaye şirketi olması durumunda 135 3.1.2.2.3. Devralan şirketin kooperatif şirket olması durumunda 138 3.1.3. Kesinleşme safhası 141 3.1.3.1. Birleşme kararının ticaret siciline tescili ve tescilin hukuki sonuçları 141 3.1.3.1.1. Birleşme kararının ticaret siciline tescili..141 3.1.3.1.2. Birleşme kararının ticaret siciline tescilinin hukuki sonuçları 143 3.1.3.1.2.1. Birleşme geçerlilik kazanır... 143 3.1.3.1.2.2. Devrolunan şirket ya da şirketler infisah eder 147 3.1.3.1.2.3. Devrolunan şirketin malvarlığı devralan şirkete geçer 149 3.1.3.1.2.4. Devrolunan şirketin ortaklan devralan şirketin ortağı olur ..150 3.1.3.1.2.5. Alacakların teminat altına alınması için öngörülen süre işlemeye başlar 151 3.1.3.2. Birleşme kararının ilanı ve ilanın hukuki sonuçlan .152 3.1.3.2.1. Birleşme kararının ilanı 152 3.1.3.2.2. İlanının hukuki sonuçlan 152 3.1.3.2.2.1. TTK Tasarısı m. 158 hükmünde belirtilen ortakların şahsi sorumluluklarına ilişkin zamanaşımı süresi işlemeye başlar 152 3.1.3.2.2.2. Denkleştirme akçesi istenebilmesi için öngörülen süre işlemeye başlar 157 3.1.3.2.2.3. Birleşmenin iptalinin istenebilmesi için öngörülen süre işlemeye başlar 158 3.2. Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme 158 3.2.1. Hazırlık safhası 159 3.2.1.1. Birleşme sözleşmesi hazırlanması için yetki verilmesi.. 159 3.2.1.2. Devrolunan şirketlerin malvarlığı değerlerinin bilirkişi tarafından tespiti 159 3.2.1.3. Birleşme sözleşmesinin hazırlanması 160 3.2.1.3.1. Birleşme sözleşmesinin şekli ve hazırlamaya yetkili organ 160 3.2.1.3.2. Birleşme sözleşmesinin içeriği 161 3.2.1.4. Yeni kurulan şirketin "şirket sözleşmesf′nin hazırlanması ve sözleşmede yer alması gereken kayıtlar 162 3.2.1.4.1. Yeni kurulan şirketin şahıs şirketi olması durumunda 163 3.2.1.4.2. Yeni kurulan şirketin sermaye şirketi olması durumunda 164 3.2.1.4.3. Yeni kurulan şirketin kooperatif şirket olması durumunda 165 3.2.1.5. Birleşme raporunun hazırlanması 166 3.2.1.6. Birleşme sözleşmesi ve birleşme raporunun denetlenmesi 167 3.2.1. /. Hazırlık safhasında sahip olunan hak ve yükümlülükler 168 3.2.1.7.1. İnceleme hakkı 168 3.2.1.7.2. Malvarlığındaki değişikliklerle ilgili bilgi verme yükümlülüğü 168 3.2.2. Karar safhası 168 3.2.3. Kesinleşme safhası 170 3.2.3.1. Yeni kurulan şirketin ve birleşme kararının ticaret siciline tescili ve tescilin hukuki sonuçları 170 3.2.3.1.1. Yeni kurulan şirketin ve birleşme kararının ticaret siciline tescili 170 3.2.3.1.2. Birleşme kararının ve yeni kurulan şirketin ticaret siciline tescilinin hukuki sonuçları 170 3.2.3.2. Yeni kurulan şirket sözleşmesinin ve birleşme kararının ilanı ve ilanın hukuki sonuçları 171 3.3. Sermaye Şirketlerinin Kolaylaştırılmış Şekilde Birleşmesi 172 3.3.1. Hükmün uygulama alanı 172 3.3.2. Birleşmeye katılan sermaye şirketlerine sağlanan kolaylıklar.. 173 Dördüncü Bölüm 4. BİRLEŞME SONUCUNDA KORUNMASI GEREKEN GRUPLAR 177 4.1. Pay Sahipleri 177 4.1.1. Müktesep ve vazgeçilmez haklarının korunması 177 4.1.2. Birleşmenin iptalini isteme hakkı 179 4.1.2.1. Genel olarak 179 4.1.2.2. Birleşmenin iptalini isteme hakkı 181 4.1.3. Ayrılma akçesi isteme hakkı 184 4.1.4. Tasarı m. 191 hükmü çerçevesinde denkleştirme akçesi isteme hakkı 185 4.1.5. Sorumluluk davası açma hakkı 187 4.1.6. Haklı sebeplerle şirketin feshini isteme hakkı 189 4.2. Alacaklılar 192 4.2.1. Alacakların teminat altına alınması 192 4.2.2. Teminat verme yükümlülüğünün ortadan kalkması 193 4.3. Özel Hak Sahipleri 194 4.4. Çalışanlar 196 SONUÇ. .197 KAYNAKÇA. .205
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı