Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Teslime Bağlı Taşınır ( Menkul ) Rehninde Alacaklının Hukuki Durumu - ALİ ESKİOCAK
Teslime Bağlı Taşınır ( Menkul ) Rehninde Alacaklının Hukuki Durumu - ALİ ESKİOCAK
Ali ESKİOCAK - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
208
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786054002412
650,00
TL ÖNSÖZ Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk anabilim dalı Özel Hukuk bilim dalında yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, 23.07.2007 tarihinde Doç. Dr. Tufan ÖĞÜZ, Yrd. Doç. Dr. Burak ÖZEN ve Yrd. Doç. Dr. Faruk ACAR’dan oluşan jüri önünde savunulmuş ve oybirliği ile başarılı görülerek kabul edilmiştir. Çalışmamızda, Medeni Kanunumuzun taşınmaz rehni dışında kalan bütün rehin türlerini taşınır rehni başlığı altında toplamış ve taşınır rehninin teslime bağlı şekilde tesis edileceğini ve bu rehin türüne ilişkin hükümlerin diğer taşınır rehni türlerine de kıyasen uygulanacağını öngörmüş olması nedeniyle, teslime bağlı taşınır rehninin kuruluşundan sona ermesine kadar devam edecek süreçte tarafların sahip olacağı hak ve borçlar incelenmiş ve bunlara ilişkin sorunlar çözüme kavuşturulmaya çalışılmıştır. Tezin savunulmasından bu yana aradan yaklaşık iki yıl geçmiş olması nedeniyle, tez yeniden gözden geçirilmiş, bazı eserlerin yeni basılarına atıf yapılması, parasal sınırların güncelleştirilmesi, Karayolları Trafik Kanunu m. 20/d’de yapılan değişikliğin işlenmesi gibi konularda gerekli değişiklikler ve düzeltmeler yapılmıştır. Öncelikle, hukuk bilimi konusundaki engin bilgi ve tecrübelerinin yanı sıra, felsefe, sosyoloji, psikoloji, tarih gibi pek çok alandaki bilgi ve düşüncelerini cömertçe paylaşan, her konuda desteğini hiçbir zaman esirgemeyen, bu tezin basılmasını teşvik eden ve kendisinin yanında bulunmaktan büyük bir onur ve zevk duyduğum gerçek anlamda ayrı bir okul, bir üniversite olan Hocam Sayın Av. Sümer ALTAY’a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde öğrenim gördüğüm dönemde derslerini dinlemekten zevk aldığım, benzersiz ders anlatışıyla en zor konuları dahi zevkli hâle getiren ve sevdiren ve bu tezin hazırlanması konusunda danışmanlık yapma lütfunu gösteren Hocam Sayın Doç Dr. Burak ÖZEN’e teşekkürü ifası zevkli bir borç bilirim. Ayrıca, tezin savunulması aşamasında değerli görüş ve önerileriyle katkıda bulunan Hocalarım Sayın Doç. Dr. Tufan ÖĞÜZ’e ve Doç. Dr. Faruk ACAR’a teşekkürlerimi sunuyorum. Sürekli yanımda olan ve maddî-manevî desteklerini esirgemeyen, beni yetiştiren ve bugünlere gelmemi sağlayan sevgili annem Münire ESKİOCAK ve babam Hasan ESKİOCAK’a sonsuz minnet ve şükranlarımı bu vesileyle sunmanın verdiği mutluluk içinde bu nâçiz çalışmayı kendilerine ithaf ediyorum. Nihayet, bu tezin basımını büyük bir özveriyle gerçekleştiren Vedat Kitapçılık Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.’nin sahibi Sayın Vedat CARBAŞ’a ve dizgiyi büyük bir titizlik ve özenle kusursuz bir şekilde yapan Sayın Sami ABBAS’a en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Av. Ali ESKİOCAK 30 Haziran 2009, Nişantaşı GİRİŞ Medeni Kanunumuz, taşınır rehnini 939-972. maddelerinde düzenlemiş olup, taşınmaz rehni dışında kalan bütün rehin türlerini taşınır rehni başlığı altında toplamıştır. Bu bağlamda kanun koyucu, teslime bağlı taşınır rehni, hayvan rehni, hak ve alacakların rehni, rehinli tahvilat ve rehin karşılığı ödünç para verme işi ile uğraşanlara verilen rehin türlerini taşınır rehni kapsamında düzenlemiştir. Taşınır rehni türlerinden en temel olanı, Medeni Kanun’un 939 vd. hükümlerinde düzenlenmiş bulunan teslime bağlı taşınır rehnidir. Şöyle ki, Medeni Kanun’un 939/I. maddesinde, taşınır rehninin kural olarak teslime bağlı şekilde kurulacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, Kanunumuzda taşınır rehni türleri arasında en ayrıntılı olarak teslime bağlı taşınır rehni düzenlenmiş ve buna ilişkin hükümlerin düzenleme bulunmayan hallerde diğer taşınır rehni türlerine de kıyasen uygulanacağı öngörülmüştür (MK. m. 953/I, m. 954/II). Bu nedenle, teslime bağlı taşınır rehnine ilişkin sorunların tespiti ve bunlara çözüm üretilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, özellikle alacaklının rehnin kuruluşundan rehnin sona ermesine kadar devam eden süreçte sahip olduğu hak ve yetkiler ile yükümlü olduğu borç ve sorumluluklar çok büyük bir önemi haiz bulunmaktadır. Şöyle ki, alacaklı ile rehin veren arasında yapılan rehin sözleşmesine istinâden zilyedliğin alacaklıya devredilmesi ile kurulan rehin hakkının temel fonksiyonu alacaklıya merhunu paraya çevirme yetkisi vermesi olup, bu paraya çevirme yetkisi, doğrudan rehin hakkının doğumuyla teşekkül eden bir hak olmayıp, ancak teminat altına alınan alacağın muaccel olmasına rağmen ödenmemesi durumunda söz konusu olan tâli bir hak niteliğindedir1. Bu nedenle, paraya çevirme hakkı yanında, merhunu paraya çevirme hakkının koşullarının oluşmasına kadarki süreçte de rehinli alacaklının zilyedlikten ve rehin hakkından doğan birtakım hakları ve borçları söz konusu olacaktır. Bizim çalışmamızın konusunu da, rehinle teminat altına alınan alacağın alacaklısının gerek rehnin kurulmasında, gerekse rehin hakkının devamı sırasında ve sona ermesinde sahip olduğu hak ve yetkiler ile borçları ve sorumluluğu teşkil etmektedir. Bu hak ve borçların bir kısmı rehin sözleşmesinden, diğer bir kısmı ise kanundan doğmaktadır. Bu nedenle, çalışmamızda alacaklının hak ve borçlarının kaynaklarından biri olarak rehin sözleşmesi de incelenecek ve bu bağlamda rehin hakkının kurulması konusuna da değinilecektir. Ancak, en temel taşınır rehni türü teslime bağlı taşınır rehni olduğu ve bu rehin türündeki sorunlara getirilen çözümler diğer taşınır rehni türleri için de büyük ölçüde geçerli olacağı için, çalışmamızda esas itibarıyle teslime bağlı rehinde alacaklının hukukî durumu inceleme konusu yapılacak, diğer taşınır rehni türlerine ise kısaca değinilmekle yetinilecektir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ................................................................................................... V İÇİNDEKİLER...................................................................................... VII KISALTMALAR XII GİRİŞ...................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TAŞINIR REHNİ KAVRAMI, TAŞINIR REHNİNİN ÇEŞİTLERİ, KAPSAMI VE TAŞINIR REHNİNE HÂKİM OLAN İLKELER I. TAŞINIR REHNİ KAVRAMI VE TAŞINIR REHNİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 3 A. TAŞINIR REHNİ KAVRAMI 3 B. TAŞINIR REHNİNİN BENZER KURUM VE HAKLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 10 1. Rehin Hakkının Diğer Sınırlı Aynî Haklarla Karşılaştırılması 10 2. Mülkiyeti Saklı Tutma Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 11 3. Teminâten Temlik Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 14 4. Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 17 5. Haciz ile Karşılaştırılması 18 6. Alıkoyma Hakkı İle Karşılaştırılması 19 II. TAŞINIR REHNİ ÇEŞİTLERİ İÇİNDE TESLİME BAĞLI TAŞINIR REHNİNİN YERİ 21 A. DAR VE TEKNİK ANLAMDA TAŞINIR REHNİ 21 1. Teslime Bağlı Taşınır Rehni 21 2. Rehin Karşılığında Ödünç Para Verme İşi ile Uğraşanlar Lehine Verilen Rehin 26 B. TESLİMSİZ TAŞINIR REHNİ 29 1. Sicilli Taşınır Rehni 29 a. Hayvan Rehni 29 b. Karayolları Trafik Siciline Kayıtlı Motorlu Araçların Rehni 31 c. Ticarî İşletme Rehni 34 d. Gemi İpoteği 36 e. Maden Cevherlerinin ve Maden İşletme Haklarının Rehni 37 2. Teslimsiz ve Sicilsiz Taşınır Rehni 37 a. Rehinli Tahvilat 37 b. Kamuya Açık Yerlerin İşletilmesinden Doğan Kamu Alacakları İçin Bu Yerlerdeki Eşyanın Teminat Hükmünde Olması 38 c. Tarım Kredi Kooperatiflerinin Ortaklarının Ürünleri, Hayvanları ve Tarımsal Üretim Gereçleri Üzerindeki Rehin Hakkı 39 C. GENİŞ ANLAMDA TAŞINIR REHNİ 40 1. Hapis Hakkı 40 2. Alacak ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin 50 III. TAŞINIR REHNİNE HÂKİM OLAN İLKELER 56 A. FER’ Ã�LİK (ALACAĞA BAĞLILIK) İLKESİ 56 B. TEMİNAT İLKESİ 62 1. Teminatın Konusu 62 2. Teminat Altına Alınan Alacak 65 3. Teminatın Bölünmezliği 67 a. Rehin Konusu Bakımından 68 b. Rehinle Teminat Altına Alınan Alacak Bakımından 69 C. BELİRLİLİK (MUAYYENİYET) İLKESİ 70 1. Rehin Konusunun Belirli Olması 70 2. Rehinli Alacağın Belirli Olması 71 D. KAMUYA AÇIKLIK (ALENÃ�YET) İLKESİ 73 E. GÜVENİN KORUNMASI İLKESİ 75 F. ÖNCELİK İLKESİ 76 IV. TAŞINIR REHNİNİN KAPSAMI 79 A. REHİNLİ ALACAK BAKIMINDAN REHNİN KAPSAMI 79 B. REHİN KONUSU BAKIMINDAN REHNİN KAPSAMI 81 İKİNCİ BÖLÜM TESLİME BAĞLI TAŞINIR REHNİNDE ALACAKLININ HUKUKÃ� DURUMU I. TESLİME BAĞLI TAŞINIR REHNİNİN KURULMASI 83 A. GENEL BİLGİLER 83 B. BORÇLANDIRICI İŞLEM: REHİN KURMA SÖZLEŞMESİ 87 1. Tarafları 87 2. Sözleşmenin Konusu ve İçeriği 93 a. Rehin Konusu Taşınır Eşya 93 b. Rehinle Teminat Altına Alınan Alacak 95 3. Şekil 100 C. TASARRUF İŞLEMİ 102 1. Aynî Akit 102 2. Zilyedliğin Devri 103 3. Tasarruf İşleminin Tarafları 107 II. TESLİME BAĞLI TAŞINIR REHNİNDE TARAFLARIN HAK VE BORÇLARININ KAYNAĞI 112 III. ALACAKLININ SAHİP OLDUĞU HAK VE YETKİLER 126 A. ASLÃ� HAKLAR 126 1. Rehin Zilyedliğinin Devrini Talep Etme Hakkı 126 2. Rehin Konusunu Paraya Çevirme Hakkı 135 a. Genel Olarak 135 b. Rehinli Alacaklıya Rehin Konusu Taşınır Malı Özel Olarak Paraya Çevirme Yetkisi Tanınması 139 c. İcra ve İflâs Kanunu Hükümlerine Göre Taşınır Rehninin İcra Organları Tarafından Paraya Çevrilmesi 143 (1) Önce Rehne Müracaat Kuralı (İİK. m. 45) 144 (2) Rehinli Alacaklının İlâmlı veya İlâmsız Takip Prosedürlerinden Birine Başvurması 148 (a) İlâmsız Takip 148 (b) İlâmlı Takip 149 (3) Takibin Tarafları 151 (4) Takibin Kesinleşmesi 152 (5) Rehnin Paraya Çevrilmesi Usulü 153 (6) Usulsüz Rehinde Rehnin Paraya Çevrilmesi 156 B. FER’Ã� HAKLAR 157 1. Rehin Konusu Şeyin Muhafazası ve Değerinin Korunması Amacıyla Yapılan Masrafları Talep Etme Hakkı 157 2. Rehin Konusu Şeyin Verdiği Zararların Tazmin Edilmesini Talep Etme Hakkı 158 3. Aynî Hak Sahibi Olmasından Kaynaklanan Hakları 159 4. Zilyedlikten Doğan Talep Hakları 160 IV. ALACAKLININ BORÇLARI VE SORUMLULUĞU 162 A. ASLÃ� BORÇLAR 162 1. Borç Ödenince Rehin Konusu Eşyayı Geri Verme (İade) Borcu 162 2. Rehin Konusu Mal Üzerinde Tasarrufta Bulunmama Borcu 168 B. FER’Ã� BORÇLAR 173 1. Rehin Konusu Eşyayı Muhafaza ve Değerini Koruma Borcu 173 2. Rehin Konusu Malın Semerelerini İade Borcu 179 V. REHNİN SONA ERMESİNDE ALACAKLININ HUKUKÃ� DURUMU 180 A. ALACAĞA BAĞLI OLARAK REHNİN SONA ERMESİNDE 180 1. Genel Olarak 180 2. Rehin Hakkının Taşınırın Paraya Çevrilmesi Suretiyle Sona Ermesi 180 3. Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi 181 B. ALACAĞA BAĞLI OLMADAN REHNİN SONA ERMESİNDE 183 1. Rehinli Taşınırın Yok Olması 183 2. Rehinli Alacaklının Vazgeçmesi 183 3. Rehinli Alacaklının Taşınırın Zilyedliğini Kesin Olarak Yitirmesi 184 4. İcra ve İflâs Kanunu’nun m. 219/b. 4 Hükmüne Göre Rehinli Taşınırın İflâs Dairesine Teslim Edilmesi Gerektiği ve Bunun Rehin Hakkını Sona Erdirmeyeceği 186 C. LEX COMMİSSORİA YASAĞI 188 D. REHİN HÜKÜMLERİNİN ASKIDA OLDUĞU DÖNEMDE ALACAKLININ DURUMU 191 SONUÇ.................................................................................................... 194 KAYNAKÇA 201
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı