TBK, CISG ve Karşılaştırmalı Hukukta Öngörülebilen İhlal (Borcun Vadede İfa Edilmeyeceğinin Öngörülebilmesi ve Sonuçları)
TBK, CISG ve Karşılaştırmalı Hukukta Öngörülebilen İhlal (Borcun Vadede İfa Edilmeyeceğinin Öngörülebilmesi ve Sonuçları)
Emre CUMALIOÄžLU
Bu çalışmamızda; öngörülebilen ihlal kavramını ve sonuçlarını inceleyerek ve henüz muaccel olmayan borcun ifa edilmeyeceÄŸinin öngörülebilmesi olgusuna yönelik bir öneride bulunuyoruz. Yaklaşık 170 yıl önce Ä°ngiltere'de doÄŸan anticipatory breach doktrininin (öngörülebilen ihlal) CISG'deki yansımasını inceliyor, Türk hukukunda var olan görünümlerini belirgin hale getirerek, tartışılmakta olan sonuçlarına iliÅŸkin görüÅŸlerimizi açıklıyoruz. Kanımızca, ahde vefa ilkesini, vefanın olmayacağı bir iliÅŸkide uygulamak, ifa edilmeyeceÄŸi öngörülebilen bir sözleÅŸme ile tarafları baÄŸlı tutmak, ne tarafların ne de topumun yararınadır. Haklı feshin, ani edimli ve henüz ifasına baÅŸlanmamış sürekli edimli sözleÅŸmelerdeki iz düÅŸümü olan öngörülebilen ihlal ve alacaklının buna dayanan hakları (özellikle öncelenmiÅŸ dönme hakkı); ahde vefa ilkesinin hem istisnalarından, hem de sonuçlarındandır. Bir istisnadır çünkü, muacceliyetten önce dönme hakkı tanır; sonuçtur çünkü bazı durumlarda Ä°lkeye aykırı davranışın bir yaptırımıdır. Borçlunun sözüne uygun davran(a)mayacağı öngörülebildiÄŸi için alacaklı, sözleÅŸmeden dönme hakkını vaktinden önce kullanabilir (önceleyebilir).(ARKA KAPAKTAN)
Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER
GÄ°RÄ°Åž
§ 1. KONUNUN TAKDÄ°MÄ°
§ 2. TEZ
§ 3. YÖNTEM ve KAPSAM
§ 4. PLAN
§ 5. TERÄ°MLER
BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM
ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL KAVRAMI
§ 6. KARÅžILAÅžTIRMALI HUKUKTA ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL
I. ANGLO-SAKSON HUKUKUNDA
II. KARA AVRUPASI HUKUKUNDA
III. CISG'de ve ULUSLARARASI HUKUK UYUMLAÅžTIRMA ÇALIÅžMALARINDA
§ 7. ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL KAVRAMI
I. Genel Olarak
II. Ä°hlal
III. Öngörülebilme
IV. Öngörülebilen Ä°hlalde Borçlunun Kusurunun Önemi
V. Öngörülebilen Ä°hlalin Benzer Kanun Hükümleri ve Hukuki Kavramlarla KarşılaÅŸtırılması
Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM
ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLALE KONU OLABÄ°LECEK BORCUN ÖZELLÄ°KLERÄ°
§ 8. BORCUN KAYNAÄžI
I. Borçlandırıcı SözleÅŸme ve DiÄŸer Borç Kaynakları Bakımından DeÄŸerlendirme
II. Yüklenilen Borçlar Arasındaki Sinallagma Ä°liÅŸkisi Bakımından Borcun Kaynağına Ä°liÅŸkin DeÄŸerlendirme ve Tam Ä°ki Tarafa Borç Yükleyen SözleÅŸmelerde Borcunu Önceden Ä°fa Eden
Tarafın Öngörülebilen Ä°hlale Dayanma Hakkı
III. Ani, Sürekli ve Dönemlik Edim Ä°çeren SözleÅŸmeler Bakımından DeÄŸerlendirme
§ 9. BORCUN GEÇERLÄ°LİĞİ VE HÜKÜM Ä°FADE ETMESÄ°
I. Borcun GeçerliliÄŸi Bakımından DeÄŸerlendirme
II. Borcun Hüküm Ä°fade Etmesi ve Özellikle Geciktirici KoÅŸula BaÄŸlı Borçlar Bakımından DeÄŸerlendirme
III. Yanılma, Aldatma, Korkutma ve Aşırı Yararlanmanın Öngörülebilen Ä°hlale Etkisi
§ 10. BORCUN KONUSU
I. Olumlu (Verme, Yapma) ve Olumsuz (Yapmama, Katlanma) Edimleri Bakımından Değerlendirme
II. Asli Edim YükümlülüÄŸü, Yan Edim YükümlülüÄŸü, Yan Yüküm Bakımından DeÄŸerlendirme
§ 11. BORCUN MUACCEL OLMAMASI
I. Önemli Kavramlar
II. Vade
§ 12. BORCUN ÅžAHSEN Ä°FASININ VE KAMBÄ°YO SENEDÄ°NE BAÄžLANMASININ ÖNEMÄ°
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL NEDENÄ° OLARAK Ä°FA ENGELLERÄ°NÄ°N DEÄžERLENDÄ°RÄ°LMESÄ°, TÜRK HUKUKUNDA VE CISG'de ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLALE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N DÜZENLEMELER
§ 13. ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL NEDENÄ° OLARAK Ä°FA ENGELLERÄ°NÄ°N DEÄžERLENÄ°RÄ°LMESÄ°
I. Genel Olarak
II. Baştaki Objektif İmkansızlık
III. Borçlu Temerrüdü
IV. Alacaklı Temerrüdü
V. SözleÅŸmenin Olumlu Ä°hlali veya Borcun Dar Anlamda GereÄŸi Gibi Ä°fa Edilmemesi
VI. Ä°ÅŸlem Temelinin Çökmesi
§ 14. TÜRK HUKUKUNDA VE CISG'de ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLALE Ä°LÄ°ÅžKÄ°N DÜZENLEMELER
I. Ä°fa GüçsüzlüÄŸü
II. TBK'nun Eser SözleÅŸmesine Ä°liÅŸkin 473. Maddesi
III. Ard Arda Ä°fa Edilecek SözleÅŸmelere Ä°liÅŸkin Düzenlemeler
IV. CISG m.72'de Yer Alan Öngörülebilen Ä°hlal Düzenlemesi
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA DÜZENLENMEYEN ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL NEDENLERÄ° ve BUNLARA UYGULANACAK HÜKÜMLER
§ 15. ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL NEDENÄ° OLARAK SONRAKÄ° ve SÜBJEKTÄ°F Ä°MKANSIZLIK
I. Türk Hukukunda Öngörülebilen Ä°hlal Nedeni Olarak Sonraki Ä°mkansızlık
II. CISG'de Öngörülebilen Ä°hlal Nedeni Olarak Ä°mkansızlık
§ 16. BORÇLUNUN DAVRANIÅžLARI, YETERSÄ°ZLİĞİ, TARAF OLDUÄžU DÄ°ÄžER SÖZLEÅžMELER VE AÇIKLAMALARI NEDENÄ°YLE Ä°HLALÄ°N ÖNGÖRÜLEBÄ°LMESÄ°
I. Borçlunun Davranışları, YetersizliÄŸi Nedeniyle Ä°hlalin Öngörülebilmesi
II. Borçlunun Taraf OlduÄŸu DiÄŸer SözleÅŸmeler Nedeniyle Ä°hlalin Öngörülebilmesi
III. Borçlunun Açıklamaları Nedeniyle Ä°hlalin Öngörülebilmesi: Borçlunun Borcu Ä°fa EtmeyeceÄŸini Muacceliyetten Önce Beyan Etmesi, Borcu Ä°nkarı ve Borcun Ä°fası ile ÇeliÅŸen
Beyanları
BEŞİNCÄ° BÖLÜM
ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLALÄ°N SONUÇLARI
§ 17. ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL NEDENÄ°YLE ALACAKLININ SAHÄ°P OLDUÄžU HAKLARA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N GENEL AÇIKLAMALAR
I. Öngörülebilen Ä°hlal Nedeniyle Kullanılabilecek Haklar
II. Borçlunun Takas, Def'i Haklarının ve Ä°ki Tarafın da Öngörülebilen Ä°hlale Neden Olmasının Alacaklının Haklarını Kullanmasına Etkisi
III. SözleÅŸme Kurulmadan Önceki Öngörülebilen Ä°hlalin Hakların Kullanılmasına Etkisi
§ 18. ÖNGÖRÜLEBÄ°LEN Ä°HLAL NEDENÄ°YLE ALACAKLININ SAHÄ°P OLDUÄžU HAKLARA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N ÖZEL AÇIKLAMALAR
I. Ediminin İfasını Askıya Alma ve Malların Teslimini Durdurma Hakkı
II. Hapis Hakkı (TMK m.952)
III. Güvence ve Açıklama Talep Etme Hakkı ve Külfeti
IV. ÖncelenmiÅŸ Dönme Hakkı
V. Tazminat Talep Etme Hakkı
SONUÇ
KAYNAKÇA